Шўрланган тупроқларни экологик қайта тиклаш - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Slaydlar

Шўрланган тупроқларни экологик қайта тиклаш

Yuklangan vaqt:

20.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

17196.986328125 KB

Ko'chirib olish

ШЎРЛАНГАН ТУПРОҚЛАРНИ ЭКОЛОГИК ҚАЙТА ТИКЛАШ ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

2Ушбу тақдимотимни кимё фанлари доктори, профессор Долимов Давронбек Нигмановичнинг ёрқин хотирасига бағишлайман

Технологияни яратилиш асоси Ушбу технология: Ўзьекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси қошидаги Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитаси дастури асосида ИОТ-2012-5-15 “Шўрланган тупроқ шароитида Ширинмия етиштириш ва ундан стимулятор олишда хом-ашё сифатида фойдаланишни ўзлаштириш” ҳамда Ёш олим ва тадқиқотчилар дастури асосида олиб борилаётган “ Шўрланган тупроқлар унумдорлигини оширувчи агробиотехнологиялар” мавзусидаги лойиҳалар бўйича олиб борилаётган изланишлар натижаси асосида яратилган

Олиб борилган тадқиқотлар давомида эълон қилинган ишлар:  1 та монография  2 услубий қўлланма (фермерлар учун)  3 та мақола халқаро журналларда  3 та мақола республика ва хорижий давлатларда ўтказилган анжуманларда  Фермер хўжаликлари экин майдонларида жорий қилинди (жорий қилиниши бўйича далолатнома тузилди)  ИКАРДА, ИВМИ, ИКБА халқаро ташкилотлари билан ҳамкорликлар амалга оширилди ва бу ҳамкорликлар асосида Осиё тараққиёт банкининг грнати асосида лойиҳа бажарилди  Патентга ариза топширилди ва техник шароит ишлаб чиқилди  1 та диссертация (PhD) янги талаблар асосида тайёрланди

Ўтган асрнинг 50-, 60-чи йилларида Мирзачўл воҳаси ўзлаштирилгандан сўнг илмий асосланилмаган суғориш тизимини қўлланилиши натижасида: Воҳада  200 дан ортиқ ўсимлик турлари  50 дан ортиқ ҳавонот олами турлари йўқолди  Бугунги кунда 10дан ортиқ ўсимлик ва ҳайвонот олами турлари йўқолиш арафасидадир

Технологиянинг яратилишига асос бўлувчи мавжуд муаммолар  Суғориладиган ерларнинг шўрланиш даражасининг ортиши  Сизот сувларининг кўтарилиши  Био- ва агробиохилмахилликни камайиши

Шўрланишни қишлоқ хўжалиги ўсимликлар ҳосилдорлигга таъсири 051015202530 0 20 40 60 80 100 Шўрланган ерлар майдони, %Ўсимликлар ҳосилдорлиги, ц/га У = 24.19 - 0.63С R 2 = 0.84

Тупроқ шўрланишини Сирдарё вилоятининг агроэкологияс ига таъсири Хавфлилик ҳолати Хавфлили книнг балл баҳоси Сирдарё вилояти тупроқларининг хавфсизлик балл баҳосига тўғри келувчи шўрланиш миқдори (Қуруқ қолдиқ % ҳисобида) Тупроқлар шўрланиш классификацияси (В.А. Ковда, В.В. Егоров) (Қуруқ қолдиқ % ҳисобида) Хавфсиз 100 <0,25 Шўрланмаган (<0,25) Хавфли 99-66 0,25—0,38 Кам шўрланган (0,25—0,4) Ўртача хавфли 65-33 0,38-0,76 Ўртача шўрланган (0,4-0,7) Юқори хавфли 32-16 0,76-1,53 Кучли шўрланган (0,7-1,2)

Бугунги кунда Сирдарё вилоятининг 90% экин майдонлари ҳар хил даражада шўрланганSyr dar ya pr ovince (425.3 ths . ha), 1998-2001 8,2 0,1 0,4 7,1 28,8 47,4 8,0 V illages Water V ery high salinity High salinity Moderate salinity Low salinity No Salinity

Мирзачўл воҳасида шўрланишнинг ортиб бориш динамикаси (%)

Тадқиқотлар учун танланган тажриба майдони Тажрибалар учун танланган майдон агроэкологик хавфли тупроқларни ташкил этади

Тажриба майдонининг шўрланиш ва сизот сударининг чуқурлик ҳолати

Тажриба майдонининг космик фазодан олинган кўриниши

Шўрланган тупроқларни қайд тиклашда ўсимликлар ресурсларидан фойдаланиш учун асос бўлувчи “Шўрга чидамли ўсимликлар генбанки” Мирзачўл шароитида биохилмахилликни сақлаш ва агробиохилмахилликни ривожлантириш билан боғлиқ ҳолда «Шўрга чидамли ўсимликлар генбанки» ташкил этилди

Шўрланган тупроқларни экологик қайта тиклаш учун ўсимлик намуналарини танлаш

Шўрланган тупроқларни экологик қайта тиклашда ширинмия ўсимлигидан фойдаланиш  Маълумки, 1 га кучли шурланган, фойдаланишдан чикиб кетган ерни кайта тиклаш ва ишлаб чикаришга кайтариш учун 17-18 млн сум маблаг ва техник воситалар ва ишчи кучи талаб этилади.  Лекин олиб борилган тажрибалар асосида кам харжли усуллар тавсия этилади. Бу усимликлар ресурсларидан фойдаланиш усули0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 1 й 2 й 3 й 4 й 5 й Доимий усул Даромад Усимлик ресурслари Даромад

Кучли шурланиб, фойдаланишдан чиққан майдонда

Тажриба утказилмасдан олдинги холат Тажриба натижаси

Сизот сувлари сатҳининг ер юзасига яқинлигининг экологик муҳитга таъсири ва уни пасайтиришда ўсимликлардан фойдаланиш натижаси

1 2 3 4 5 0 0.5 1 1.5 2 Тупрок таркибидаги туз Contur 201 Contur 204 Contur 207 Contur 366-367 Contur 370 Contur 419-420 Contur 435-436 Contur 906 Ой ва йиллар (1-йил), 2-II., 3-IV., 4-VI., 5-IX. Курук кол д и к

Тажрибадан олдин ва тажриба давомида тупрок анализи Контур Урганил ган чукурли к, см* Na Ca Mg HCO3 SO4 Cl м-экв/л ёки мг- экв/100 гр. м-экв/л ёки мг- экв/100 гр. м-экв/л ёки мг- экв/100 гр. м-экв/л ёки мг- экв/100 гр. м-экв/л ёки мг- экв/100 гр. м-экв/л ёки мг- экв/100 гр. 1 чи йил Назорат 0-100 4,9 15,2 8,3 2,2 17,2 2,1 201 0-100 5,1 15,0 9,6 2,5 24,8 2,4 204 0-100 4,4 10,1 7,6 1,2 14,1 2,7 207 0-100 3,9 11,0 8,3 2,1 18,8 2,3 2-йил Назорат 0-100 4,5 13,8 8,2 1,9 17,4 2,3 201 0-100 2,4 4,7 4,0 0,8 8,2 2,5 204 0-100 2,4 4,9 3,7 0,7 8,4 2,4 207 0-100 2,1 6,4 4,2 1,0 9,8 2,9

Сизот сувларини тозалаб суғоришда ишлатилиши – экологик қайта тиклашда муҳим аҳамиятга эга

Тозаланган ва азот билан бойитилган сизот сувларининг суғоришда ишлатиш

Шўрланган тупроқларни экологик қайта тиклашда сув ўтларидан фойдаланиш

O'xshashlar

Ўзбекистонда суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш ва шўрланишга қарши чора тадбирлар

Ўрмонни қайта тикланиши ва унга кўмаклашувчи тадбирлар

Ерёнғоқ ва канакунжут биологияси, етиштириш технологияси

Тупроқшунослик ва деҳқончилик фанининг аҳамияти. Тупроқ ҳосил бўлиш жараёни

Қишлоқ хўжалиги махсулотларини етиштириш, сақлаш ва уларни қайта ишлаш технологияси кафедраси