logo

Ўрмон ва иқлим. Ўрмонни тарқалишида иқлимнинг роли

Yuklangan vaqt:

12.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4541.708984375 KB
ЎРМОН ВА ИҚЛИМ. ЎРМОННИ ТАРҚАЛИШИДА ИҚЛИМНИНГ РОЛИ Режа • Иқлим тушунчаси; • Иқлим кўрсаткичлари; • Иқлим таъсирида ўрмоннинг шаклланиши; • Иқлим классификацияси; Иқлим тушунчаси Иқлим – бу кўп йиллик об-ҳаво тизими бўлиб, унинг географик жойлашув кўрсаткичлари билан тавсифланади. Иқлим — қуйидаги тизимлар орқали шаклланади: → → гидросфера литосфера атмосфера1108 0708 04 Ўрмон ва иқлим бир-бири билан чамбарчас боғланган бўлиб, уларнинг бирида бўладиган ўзгариш бошқасида ҳам ўз аксини топади. Иқлим кўрсаткичлари 1. Вегетация даври давомийлиги (тайганинг шимолида 80–100 кун, марказида 100–120 кун, жанубда 120– 130), бунда тупроқ ҳарорати +5°С ва ҳаво ҳарорати +10°С дан юқори бўган кунлар инобатга олинади; 2. Фаол ҳарорат йиғиндиси (+10°С дан юқори) вегетация давридаги ( ўрмон зонасида 900–2500°С); 3. Йиллик ёғингарчилик миқдори; 4. Вегетация даври давомидаги минимал ҳарорат; 5. Радиацион баланс . Иқлим таъсирида ўрмоннинг шаклланиши Қуйидаги иқлим кўрсаткичлари ўрмон маҳсулдорлигига таъсир кўрсатади: • Вегетация даври давомийлиги; • Йиллик ёғингарчилик миқдори; • Жуда иссиқ ва совуқ вақтлардаги ўртача ҳарорат. Кёппеннинг иқлим классификацияси • Мегатермик – тропик ёмғирли иқлим. Ўртача ойлик ҳарорат барча ойларда 18°С дан юқори; • Қурғоқчил (ксерофил) қуруқ иқлим. – Ярим қуруқ ёки дашт иқлими – Қуруқ ёки чўл иқлими; • Мезотермик иқлим – мўътадил, ёмғирли, қор қоплами тартибсиз. ўрмон иқлим зонаси. Ўртача ҳарорат энг совуқ ойларда 0°С дан 18,2°С гача, энг иссиқ ойларда –10°С дан юқори • Микротермик (бореал) иқлим – қиш ойларидаги қор қопламига чидамли ўрмон зонасининг совуқ иқлими. Ўртача ҳарорат совуқ ойларда 0°С дан паст, энг иссиқ ойларда –10°С дан юқори; • Экистотермик иқлим – қорли иқлим Ўртача ҳарорат энг иссиқ ойларда 10°С дан паст. – Тундра иқлими, ҳарорат энг иссиқ ойларда 10°С дан паст, лекин 0ºС дан юқори – Доимий совуқ иқлим, ўртача ойлик ҳарорат барча ойларда 0°С дан паст. Кёппен классификацияси шартли равишда қуйидагича тавсифланади A Тропик ва эквотариал B Қуруқ, субэквотариал, тропик C Мўътадил, субтропик ва ўзгарувчан D Ўзгарувчан, субарктик (бореал) E Қутб атрофи, субарктик, арктик Af ТРОПИК ИҚЛИМЛИ ЎРМОН Aw САВАННА ИҚЛИМИ BS ЧЎЛ ИҚЛИМИ BW ҚУРУҚ ЧЎЛ ИҚЛИМИ Cs МЎЪТАДИЛ ИЛИҚ ҚУРУҚ ЁЗЛИ ИҚЛИМ (ЎРТА ЕР ДЕНГИЗИ) Cw МЎЪТАДИЛ ИЛИҚ ҚУРУҚ ҚИШЛИ ИҚЛИМ Cf МЎЪТАДИЛ ИЛИҚ НАМЛИ ИҚЛИМ Ds МЎЪТАДИЛ СОВУҚ ҚУРУҚ ЁЗЛИ ИҚЛИМ Dw МЎЪТАДИЛ СОВУҚ ҚУРУҚ ҚИШЛИ ИҚЛИМ Df МЎЪТАДИЛ СОВУҚ НАМЛИ ИҚЛИМ ET ТУНДРА ИҚЛИМИ EF ДОИМИЙ СОВУҚ ИҚЛИМ i ЖУДА ЮҚОРИ ИССИҚ 35 С ДАН ЮҚОРИ h ЮҚОРИ ИССИҚ 28-35 С a ИССИҚ 23-28 С b ИЛИҚ 18-23 С l ЎРТАЧА 10-18 С k САЛҚИН 0-18 С o СОВУҚ -10 0 С c ЖУДА СОВУҚ -25 - 10 С d ЖУДА ЮҚОРИ СОВУҚ -40 -25 С e ДОИМИЙ МУЗЛИК -40 С ДАН ЮҚОРИ  Классификация Торнтвейта 1. Домий совуқ иқлим 2. Тундра , 3. Тайга , 4. Микротермик иқлим , 5. Мезотермик иқлим 6. Тропик . Ҳаво массалари тавсифи бўйича иқлим классификацияси 1. Экваториал ва тропик ҳаво массалари 2. Арктик ҳаво массалари 3. Тропик ҳаво массалари 4. Намли континентал 5. Мўътадил иқлим 6. Субтропик 7. Денгиз ҳаво массалари Кёппен-Треварта классификацияси Ar ТРОПИК ЁМҒИРЛИ Am ТРОПИК-МУССОН ЁМҒИРЛИ Aw ТРОПИК ЁЗГИ ЁМҒИРЛИ As ТРОПИК ҚИШКИ ЁМҒИРЛИ BS САҲРО ИҚЛИМИ BW ҚУМЛИ ЧЎЛ ИҚЛИМИ BM ДЕНГИЗ ҚУМЛИ ЧЎЛ ИҚЛИМИ Cr СУБТРОПИК ЁМҒИРЛИ Cw СУБТРОПИК ЁЗГИ ЁМҒИРЛИ Cs ТУНДРА DO МЎЪТАДИЛ ДЕНГИЗ БЎЙИ DC МЎЪТАДИЛ КОНТИНЕНТАЛ EO СУБАРКТИК ДЕНГИЗБЎЙИ EC СУБАРКТИК КОНТИНЕНТАЛ FT СУБТРОПИК ҚИШКИ ЁМҒИРЛИ FI МУЗЛИ Назорат учун саволлар • 1. Ўрмон ҳаётида иқлим ролини тушунтиринг. • 2. Ҳароратни ўсимликлар ҳаётидаги аҳамиятини тушунтиринг. • 3. Ёғин миқдорини ўрмонга таъсирини изохланг.