Faoliyat va motivatsiya - Psixologiya - Slaydlar

Faoliyat va motivatsiya

Yuklangan vaqt:

23.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4444.38671875 KB

Ko'chirib olish

Faoliyat va motivatsiya

REJA: 1. Faoliyat haqida tushuncha, uning turlari 2. Faoliyatning yosh davrlariga xos xususiyatlari. 3. Motiv va motivatsiya haqida umumiy ma’lumot va uning turlari

FAOLIYAT NIMA? FAOLLIK NIMA?

Faoliyat - kishining anglangan maqsad bilan boshqarilib turiladigan ichki (psixik) va tashqi (jismoniy) faolligidir Faollik - tirik materiyaning umumiy xususiyati, tevarak-atrofdagi muhit bilan o’zaro ta'sirida namoyon bo’ladi. Psixik faollik bu o’zaro ta'sir shu asosda faollik ko’rsatish bilan tavsiflanadi A.V.Petrovskiy M.G.Davletshin

Faoliyat - insoniyatga xos ong bilan boshqariladigan ehtiyojlar tufayli, paydo bo’ladigan va tashqi olam bilan kishining o‘z-o‘zini bilishga, uni qayta qurishga yo‘naltirilgan faolligidir.

Odamning aniq maqsadga yo‘naltirilgan ruhiy (ichki) va jismoniy faolligi faoliyat deb aytiladi.

Faollik - shaxsning ehtiyojlarini qondirish uchun voqelikni o’zlashtirishga qaratilgan muhim qobiliyatidir Q.Turg’unov "Psixologiya" terminlarining qisqacha ruscha-o’zbekcha izohli lug’ati

Faoliyatning muhim xususiyatlari Hayvonlar faolligi Inson faoliyati Instinktiv - biologik faollik Bilishga va muloqatga bo'lgan ehtiyojlar bilan yo'naltirilgan Hamkorlikdagi faoliyat emas, biologik maqsadlar, (oziqlanish, himoyalanish)ga asoslangan to'da bo'lib yurish. Kishilik jamiyati hamkorligidagi faoliyat asosida tashkil topgan, har bir harakat inson uchun hamkorlikdagi faoliyatidagi o'rniga ko'ra ahamiyatlidir Ko'rgazmali - yaqqol vaziyatlar bilan boshqariladi. Predmet va hodisalarni mavhumlashtirish, ular o'rtasidagi sababiy boqlanish va munosabatlarni aniqlash mumkin. Irsiy jihatdan mustahkamlangan dastur (instinkt)lar asosidagi xatti-harakatlar, ko'nikmalar yakka tartibda hosil bo'lib hayvonning yashash uchun tashqi sharoitlarga moslashishi sifatida namoyon bo'ladi. Tajribani berish va o'zlashtirish muloqotning ijtimoiy vositalari (til va boshqa belgilar tizimi) yoki moddiy madaniyat mahsulotlari orqali amalga oshiriladi. Yordamchi qurollar, vositalar yasashi mumkin, ammo undan qurol sifatida doimo foydalanmaydi. Bir qurol yordamida boshqa qurol yasay olmaydi. Mehnat qurollari yasab, uni keyingi avlodlariga ham qoldirishi mumkin. Turli predmet va qurollardan foydalanib, yangi qurol va vositalar yarata oladi. Tashqi muhitga moslashadi O'z ehtiyojlariga muvofiq tarzda tashqi dunyoni o'zgartiradi.

Odamning faoliyati yoshlik davridan boshlab butun insoniyat tajribasi bilan belgilanadi. Faoliyat yordamida odam o‘zi mansub bo‘lgan muhitni o‘ziga buysundiradi, uni o‘z ehtiyojlariga muvofiq o‘zgartiradi. Shunday qilib, odamning faoliyati bilish va irodaga asoslanadi.

Faoliyat faollikni anglab olingan maqsad bilan boshqaradi. Faoliyatni anglash qanday darajada bo’lmasin maqsadni anglash hamma vaqt ham zaruriy belgi sifatida qolaveradi.

Faoliyat tarkibini tashkil etuvchi harakatlar va amallar shaxs tomonidan anglangan ham, anglanmagan ham bo‘lishi mumkin. Bu hol odamning yoshi va ma’suliyati bilan ham bog‘liq bo‘ladi.

Narsalar bilan jismoniy tarzda qilinadigan ishlar shu narsalarning mazmuni bilan almashinadi. Tashqi real ishdan ichki ideal ishga mana shunday o’tish jarayonini interorizatsiya deb yuritiladiINTERORIZATSIYA EKSTERIORIZASIYA Odamning ichki dunyosi paydo bo’lgandan so’ng har bir narsani, har bir harakatni oldindan ichida o’ylab so’ngra amalga oshiradi. Oldin ichida o’ylab, so’ngra bevosita tashqi munosabatga o’tishi faoliyatning eksteriorizasiyasi deb yuritiladi.

A.N.Leontev (1903-1979 ) Faoliyat nazariyasi ong va faoliyat birligi tamoyiliga asoslangan Ushbu nazariyaga ko'ra, faoliyat subyektning predmetli olam bilan bo’lgan ta'sirlashishi jarayoni bo’lib, bu jarayon unga o’z ehtiyojlarini qondirishi uchun imkoniyat beradi.

• bu faol, maqsadga yo'naltirilgan jarayondirFaoliyat • individdan tashqarida bo'lgan, ammo individ normal hayot kechirishi, shaxsning rivojlanishi uchun kerak bo'lgan narsalarga nisbatan zaruratni his etish holatiEhtiyoj • ehtiyojning namoyon bo'lish shakli,insonni faoliyatga undaydigan sabab, ya’ni faoliyatning nima uchun amalga oshrilayotganligidir. U yoki bu motiv insonni muayyan maqsad sari undaydi. Motiv Maqsad faoliyatdan kutilayotgan natija

Har qanday faoliyat ma’lum harakatlar ketma-ketligi shaklida amalga oshadi. Harakat maqsadga erishish uchun yo’naltirilgan ongli faollik, faoliyatning asosiy tarkibiy birligidir. U sharoitga bog’liq ravishda turli usullar bilan amalga oshiriladi. Harakatni amalga oshirish usullari operatsiyalar deb ataladi. Operatsiyalar avtomatlashgan, odatda anglanmaydigan harakatlardir Faoliyat o’z motivini yo’qotishi va harakatga aylanishi, harakat esa maqsadi o'zgarishi bilan operatsiyaga aylanishi mumkin. Muayyan sharoitda harakatdan ko’zlangan maqsad butun faoliyat maqsadidan muhimroq ahamiyat kasb etishi va natijada maqsad motivga aylanib qolishi kuzatiladi.

SHAXS FAOLIYATINING QANDAY TURLARINI BILASIZ?

O‘yin faoliyati yoshlik davriga- bolalikka xos faoliyat turi hisoblanadi. Faoliyatning bu turi katta yoshdagi odamlarda ham bor. Lekin katta odamlarda o‘yin faoliyatining mohiyati boshqachadir.

PSIXOLOG M.VOHIDOV NING TADQIQOTLARIDA BOLALAR O‘YINLARI DIDAKTIK O‘YINLAR, SPORT O‘YINLARI, TEXNIK O‘YINLARI, IJTIMOIY SIYOSIY O‘YINLAR, HARBIY VA DRAMMALASHGAN O‘YINLAR KABI OLTI GURUHGA BO‘LINADI. TABIIYKI, YUQORIDAGI HAR BIR O‘YIN TURINING O‘Z O‘YINCHOQLARI BO‘LISHI ZARUR.

O‘YINCHOQLARNING TURLARI 1. Shaqildoq, tar-tarak, surnaycha, karnaycha kabi. Bu o‘yinchoqlar bolaning sezgi a’zolarini rivojlantiradi 2. Timsolli o‘yinchoqlar-ot, ayiq, qo‘g‘irchoq, quyon, echki, sigir, it, mushuk kabi. Bular bolaning aqliy faoliyati va tafakkurini o‘stiradi. 3. Arg‘amchi, koptok kabi va boshqa harakatli sport o‘yinchoqlari. 4. Mashina, traktor, buldozer, motosikl, avtokran, belkurak, ketmon kabi texnikaga oid o‘yinchoqlar 5. Chelakcha, samovar, choynik, piyola, stol, stul kabi uy-ruzg‘or asboblari. 6. Kubiklar, lotolar, shashka, mozoika kabi didaktik o‘yinchoqlar.

O‘qish faoliyati ma'lum ravishda tashkil etilgan sharoitda amalga oshiriladi. Katta yoshli kishilar bolalarning taraqqiyotiga faol ta’sir etib, ularning o‘qish faoliyatlarini hamda bu faoliyat bilan bog’liq bo’lgan xatti-harakatlarni tashkil qiladilar. Bu faoliyat va harakatlarni insoniyat ijtimoiy tajribasini o‘rganish tomon yo‘naltirishdir. Shunday qilib, o‘qish faoliyati katta kishilar tomonidan tashkil qilinib, boshqariladi va tizimli ravishda nazorat qilib boriladi.

Mehnat faoliyati - ma'lum ijtimoiy foydali, moddiy yoki madaniy, ma'naviy mahsulot ishlab chiqarishga qaratilgan faoliyatdan iborat. Kishilarning mehnati ma'lum maqsadga qaratilgan har doim ijtimoiy tabiatga ega bo’ladi.

Shaxsning faolligi : Shaxs doimo faoliyatda bo‘ladi va shu turli – tuman faoliyat jarayonida uning faolligi yuzaga chiqadi. Shaxsning faolligi uning o‘z muhitiga ta’siri yordamida amalga oshadi.

Motivatsiya haqida tushuncha

Motiv va motivatsiya muammosi jahon psixologiyasida turli tuman nuqtayi nazaridan yondoshish orqali tadqiq qilib kelinmoqda. Uzoq va yaqin chet ellarda o‘ziga xos psixologik maktab vujudga kelgan bo‘lib, ularning negizida ilmiy pozitsiyalar va konseptsiyalar mohiyati jihatidan farqlanuvchi g‘oyalar va yo‘nalishlar mujassamlashdi.

Rus va sobiq sovet psixologiyasi namoyondalari I.M.Sechenov I.P.Pavlov V.M.Bexterev A.F.Lazurskiy A.A.Uxtomskiy V.I.Selivanov S.V.Rubinshteyn

S.V.Rubinshteyn Motivatsiya- bu psixika orqali hosil boladigan determinatsiyadir; motiv -bu shaxs xulq- atvorining kognitivistik jarayonini bevosita tashqi olam bilan boglovchi subektiv tarzda aks etish demakdir Garb psixologlari. AQSh psixologlari orasida biologik ehtiyojlar asosida inson motivlari yotadi,degan qarashlar mavjud. Damell ning fikricha, to‘qimada vujudga kelgan ehtiyojlar qo‘zgatuvchining asosiy manbayi hisoblanadi. Danlep esa qo‘zgalish biologik to‘qimalardan chetga chiqmaydi, degan fikrga qat’iy ishonadi. Gilford ning fikricha faollikning birlamchi manbayi ovqatdan iboratdir.

Sezgi organlari, shuningdek, yurak, miya inson tug‘ilgan paytdan mavjud bo‘ladi. Boshqa hamma narsalar aqliy va axloqiy xususiyatlar, xarakter xislatlari, bilim insonning o‘z faoliyati mobaynida yuzaga keladi.

Insonni xatti-harakati va ma’lum ehtiyojlarini qondirish bilan bog‘liq faoliyatga undovchi sababga motiv deyiladi

Motivatsiya-nima ?

Motivatsiya - odamni faol faoliyatga undovchi sabablar majmui bo‘lib, xulq atvorni psixologik va fiziologik boshqarishning dinamik jarayoni hisoblanidi. tashabbus tashkilotchilik qo‘llab- quvvatlash yo‘nalganlik

Motivatsiya inson xulq atvori, uning bog‘lanishi, yo‘nalishi va faolligini tushuntirib beruvchi psixologik sabablar majmuini bildiradi.

Shaxs xulq-atvorini ichkaridan, ichki psixologik sabablar tufayli boshqarish odatda shaxsiy dispozitsiyalar ham deb ataladi Dispozitsiya Anglanmagan Anglangan

Har qanday motivlarning orqasida shaxsning ehtiyojlari yotadi.

Inson ehtiyojlari, maqsadi, istagi, qiziqishlari shaxsiy holatlardir.

D.MAKLELLAND, D.ATKINSON, X.XEKXAUZEN

Faqat muvaffaqiyat motivi bilan ishlaydiganlar oldindan ishonch bilan shunday ish boshlaydilarki, nima qilib bo’lsa ham yutuqqa erishish ular uchun oliy maqsad bo’ladi. Ular hali ishni boshlamay turib, yutuqni kutadilar va shunday ishni amalga oshirishsa, odamlar ularning barcha harakatlarini ma’qullashlarini biladilar. Bu yo’lda ular nafaqat o’z kuch va imkoniyatlarini, balki barcha tashqi imkoniyatlar – tanish-bilishlar, mablag’ kabi omillardan ham foydalanadilar.

Muvaffaqiyatsizlikdan qochish motivi ga tayangan shaxslarda birinchilardan farqli, ishni boshlashdan avval nima bo’lsa ham muvafiqiyatsizlikka duchor bo’lmaslikni o’ylaydilar. Shu tufayli ularda ko’proq ishonchsizlik, yutuqqa erishishga ishonmaslik, pessimizmga o’xshash holat kuzatiladi. Shuning uchun bo’lsa erak, oxir-oqibat ular baribir muvaffaqiyatsizlikka uchrab, “ O’zi sira omadim yurishmaydigan odamman-da ” degan xulosaga keladilar.

1) Qog’oz va qalam bilan o’ylash. Agarda maqsad qog'ozga tushirilmagan bo'lsa, u tez orada amalga oshmaydi. 2) Maqsadingizga to'g'ri savol bering. Nima, qayerda, qachon va qanday qilib? 3) Maqsadingizni vaqtini to'g'ri belgilang. Qachon siz uni amalga oshirmoqchisiz? Vaqtsiz maqsad - bu oddiy orzudir. 4) O'ylab ko'ring, sizning maqsadingiz sizdan tashqari yana kimlarga naf keltiradi? 5) Maqsadingizni hozirgi vaqtda ongingizda aks ettiring. Agar maqsadingizni, hozirgi zamonda aks ettirmasangiz, u orzudan farqi qolmaydi 6) O'z maqsadingizni kichik-kichik maqsadchalarga bo'lib tashlang. Har bir maqsadchani amalga oshirsangiz, siz asta-sekin oldingizga qo'ygan maqsadga erishishingiz mumkin. Maqsadga tez erishish uchun 11ta kuchli saboqlar

7) Maqsad sari boradigan yo'ldagi hatti-harakatlaringizni javobgarligini o'z zimmangizga olishingiz shart. chunki, sizning hatti-harakatlaringizni sizdan boshqa hech kim o'z bo'yniga olmaydi. 8) Maqsadga erishguningizacha, har bir bosqichlarni tahlil qilib boring. Chunki, ular sizni ko'proq maqsadga yetaklaydi. 9) Faqat maqsad haqida o'ylang, unga qiladigan harakat emas, xarajat emas, sharoit emas. Faqat maqsad haqida. Maqsadingizni oxirgi manzilini belgilang va u sari intilishni boshlang. 10) Hayolingizda maqsadga erishganingizni keltiring va shu xolatni hozirgi zamonda o'zingizda aks ettiring. 11) O'zingizni shunday tutingki, xuddi shu maqsadingiz kafolatlangan va siz istasangiz ham istamasangiz ham shu maqsadga erishasiz.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Motiv va motivatsiya 2

Motiv va motivatsiya 3

Motivatsiya tizimi

Motivatsiya 2

Motiv motivatsiya hissiyot va iroda