So’zning morfemik tarkibini o’rganish metodikasi - Pedagogika - Slaydlar

So’zning morfemik tarkibini o’rganish metodikasi

Yuklangan vaqt:

26.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

10269.178710938 KB

Ko'chirib olish

So'zning Morfemik Tarkibini O'rganish Metodikasi Boshlang'ich sinflarda so'zning morfemik tarkibini o'rganish juda muhim. Ushbu darslar bolalarga so'zlarning tuzilishini va ularning ma'nolarini tushunishga yordam beradi. uc

So'zning Morfemik Tarkibi Ildiz So'zning asosiy ma'nosini ifodalaydi. Qo'shimchalar Ildizga qo'shilib, so'zga qo'shimcha ma'no beradi.

Ildiz, Prefikslar va Suffikslar 1 Ildiz So'zning asosiy qismi, masalan: "kitob" so'zida "kitob" ildiz hisoblanadi. 2 Prefikslar Ildizning oldidan keladigan qo'shimcha, masalan: "kitob" so'ziga "o'qi-" prefiksi qo'shilsa, "o'qituvchi" so'zi hosil bo'ladi. 3 Suffikslar Ildizning orqasidan keladigan qo'shimcha, masalan: "kitob" so'ziga "-xon" suffiksi qo'shilsa, "kitobxon" so'zi hosil bo'ladi.

Ildiz va Qo'shimchalarni Ajratish Usullari So'zning Ma'nosini Tahlil Qilish So'zning ma'nosini o'rganib, uning qaysi qismi asosiy ma'noni ifodalayotganini aniqlash. So'zlarni Taqqoslash O'xshash ma'noga ega so'zlarni taqqoslash orqali ularning umumiy ildizini va qo'shimchalarini aniqlash.

Morfemalarni Tahlil Qilish So'zni Bo'laklarga Ajratish So'zni tarkibiy qismlarga ajratish. Har Bir Bo'lakning Ma'nosini Tahlil Qilish Har bir bo'lakning so'zga qanday ma'no berishini o'rganish. Morfemalarni Tasniflash Ildiz, prefiks, suffiks kabi morfemalarni to'g'ri tasniflash.

Morfemalar Bilan Ishlash Metodlari 1 O'yinlar Morfemalarni o'rganish uchun turli xil o'yinlarni ishlatish. 2 Masala Yetish So'zlarni morfemalarga ajratishga oid masalalarni yechish. 3 Qo'shimchalarni Izlash So'zlar ichidan turli qo'shimchalarni topish.

Yozma Ishlar So'zlarni morfemalarga ajratish mashqlari Ildizga turli qo'shimchalarni qo'shish orqali yangi so'zlar yaratish

Og'zaki Topshiriqlar So'zlarni Morfemalarga Ajratish Bolalarga so'zlarni morfemalarga ajratishni so'rash. Qo'shimchalarning Ma'nosini Tushuntirish Bolalardan turli qo'shimchalarning ma'nolarini tushuntirishni so'rash. Morfemalar Bilan Bog'liq Savol- Javoblar Morfemalar haqida savol-javob o'tkazish.

Mustaqil Ish 1 So'zlarni Tahlil Qilish Bolalarga mustaqil ravishda so'zlarni morfemalarga ajratish va ularning ma'nolarini tahlil qilish topshirig'ini berish. 2 Yangi So'zlar Yaratish Bolalarga ildizga turli qo'shimchalarni qo'shish orqali yangi so'zlar yaratish topshirig'ini berish.

Natijalarga Tahlil O'quvchilarning Morfemik Bilimlarini Baholash O'quvchilarning so'zlarni morfemalarga ajratish, qo'shimchalarning ma'nolarini tushunish va yangi so'zlar yaratish qobiliyatini baholash. Qo'shimcha Mashqlar Zarur bo'lsa, o'quvchilarga qo'shimcha mashqlar va tushuntirishlar berish.

Morfema- so'zning eng kichik qismi bo'lib, bo'laklarga bo'linmaydigan ma'noli qismiga aytiladi. Boshlang'ich sinflarda o'quvchilar morfemikani o'rganishlari juda muhim chunki, ular morfemikani o'rganishlari bilan birgalikda o'quvchilar so'zlarni asos va qo'shimchaga ajratish orqali so'zlar qaysi so'z turkumiga oidligini bilishlari oson bo'ladi.

Boshlang'ich sinflarda ona tili darsligida so'zning morfemik tarkibini o'rganish metodikasi 3 - sinfda o'quvchilarga o'rgatilib boriladi. Boshlang'ich sinfning oxirgi ya'ni 4 - sinfda morfemika o'quvchilarga yana mustahkamlanishi uchun mustaqil so'z turkumlari bilan birga o'rgatiladi.

O'zak morfema bu asos bo'lib so'zning doimo boshida bo'ladi, qatnashadi va leksik ma'no ham albatta anglatadigan morfema. Masalan: kitobxonlik, suvchi, mehnatsevar, guldon, soatsoz, to'plam, suzma so'zlarida kitob -asos morfema, suv-asos morfema, mehnat - asos morfema, gul - asos morfema, soat- asos morfema, to'p - asos morfema, suz - asos morfema hisoblanadi.

Mard-asos morfema, larcha-affiks morfema Son -asos morfema, a- affiks morfema Stol-asos morfema, lar- affiks morfema Gul- asos morfema, la- affiks morfema Ruchka-asos morfema, ni-affiks morfema Suhbat-asos morfema, lar-affiks morfema Oila-asos morfema, da- affiks morfema hisoblanadi .

Affiks qo'shimchalar ham o'z ichida 2 turga bo'linadi ular so'z yasovchi qo'shimcha, shakl yasovchi qo'shimchalar. So'z yasovchi qo'shimchalar o'zak morfemaning leksik ma'nosini shakllantirish uchun xizmat qiladi. So'z yasovchi qo'shimchalar: li, loq, la, sa, ser, chi, va boshqalar kiradi.

Shakl yasovchi qo'shimchalar- bu qo'shimchalar so'zlarni gramatik jihatdan shakllantirib, unga turli grammatik ma'nolarni yuklaydi. Masalan: Gullarimizni so'zida lar, imiz, ni shakl yasovchi qo'shimchalar bo'lib, lar ko'plik ma'nosini, imiz egalikning I shaxs ko'plik ma'nosini, ni tushum kelishigini ma'nosini bildiradi.

O'quvchilarga morfemikani o'rgatishning bir qancha metodikasi bo'lib. Buni o'qituvchi o'z usulidan kelib chiqgan holda o'rgatishi mumkin, qanday o'rgatish esa o'qituvchining o'ziga bog'liq. Avvallo o'qituvchi asos morfemani tushuntiradi, keyin affiksal morfemani o'rgatadi. Keyin turli mashqlar orqali o'quvchilarning bilimlarini sinab ko'radi. Doskaga 4 ta varoq yopishtirilib, o'qituvchi 2 ta varoqga asos morfema va affiks morfemalar aralashtirib yozib chiqadi. Ikkita bo'sh varoqga esa o'quvchilardan tashkil topgan guruh jamoasi birinchi varoqga asos morfemani, ikkinchi guruh esa varoqga affiks morfemalarni topib yozishi kerak bo'ladi.

So’zning morfemik tarkibi ustida ishlash bilan o’quvchilar so’zning leksik ma’nosini aniqlashning asosiy usullaridan birini bilib oladilar. So’z yasalishi haqidagi elementar bilim ham o’quvchilarning tilimizning yangi so’zlar bilan boyishining asosiy manbasini tushunishlari uchun muhimdir. Yangi so’z tilda mavjud bo’lgan morfemalardan, ma’lum usul va modellar asosida vujudga keladi (yasaladi).

So’z yasalishini kuzatish o’quvchilarda so’zga faol munosabatni shakllantirishga ijobiy ta’sir etadi, tilning rivojlanish qonuniyatlarini tushunishga olib keladi. So’z yasalishi asoslari bilan tanishish o’quvchilar lug’atini atrof-muhit haqidagi bilimlar bilan boyitishga imkon beradi. Predmet, jarayon, voqea62hodisalar haqidagi tushunchalar so’z bilan ifodalanadi. So’zlar o’rtasidagi ma’no va tuzilish jihatidan bog’lanishni belgilash o’zaro munosabatda bo’lgan tushunchalar o’rtasidagi bog’lanishga tayanadi (masalan, traktor va traktorchi so’zlari o’zaro munosabatda bo’lgan tushunchalar, shu tufayli ma’no va tuzilishiga ko’ra bog’langan).

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!

O'xshashlar

So’zning morfemik tarkibini boshlang’ich sinflarda o’rgatish

Boshlang'ich sinflarda so'z yasalishi o'rgatish

Son so’z turkumini o’rganish metodikasi

Boshlang’ich sinflarda o’qish darslari

O’qish tехnikasini o’rgatish