Pedagogik mahoratni shakllantirishda teatr pedagogikasidan foydalanish o’rni - Pedagogika - Slaydlar

Pedagogik mahoratni shakllantirishda teatr pedagogikasidan foydalanish o’rni

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

390.6064453125 KB

Ko'chirib olish

Pedagogik mahoratni shakllantirishda teatr pedagogikasidan foydalanish o’rni

Pedagogik faoliyat drammaturgiyasi va rejissurasi  Tarbiyaviy jarayon ijodkorlikdan iboratdir, lekin u pedagogik vaziyatni tahlil qilish mahoratida ham, bolalar bilan bevosita o’zaro hamkorlik qilishda ham namoyon bo’ladi. Tarbiyachi ijodkorligining o’ziga xosligi shundan iboratki, u ijodiy fikrini o’z shaxsi orqali amalga oshiriladi. Boshqacha qilib aytganda, pedagogikada ijodkorning shaxsi bilan ijodkorlik quroli (vositasi) bir-biriga mos keladi bunda tarbiyachining o’z-o’zini namoyon qilishi juda katta rol o’ynaydi. Bu jihatdan o’qituvchining faoliyati bir qator xususiyatlari bo’yicha aktyor, rejissyorning badiiy-ijodiy faoliyatiga yaqindir.

 Shuni qayd etib o’tish kerakki, teatr ijodkorligida va pedagogik ta’sir ko’rsatishda, ya’ni pedagog bilan bolalarning bevosita o’zaro harakati bilan bog’liq bo’lgan hissi-o’zaro fikr almashish sohasida ko’pgina umumiy tomonlar bor. Tarbiyachi pirovard natijada pedagogik ta’sir ko’rsatish drammaturgiyasini ishlab chiqadi, uni rivojlantirish sohalarni belgilaydi, tarbiyaviy ta’sirlar rejasini tuzib chiqadi, bu reja u yoki bu tarbiyaviy syujetni rejissyorona ko’rishni nazarda tutadi, nihoyat, pedagogning o’zi  tarbiyaviy g’oyalar va yo’l-yo’riqlarning faol "uzatuvchisi" bo’lib maydonga chiqadi.

 Gap teatr ijodkorligi nazariyasidan, xususan K.S.Stanislavskiy sistemasidan pedagogik ta’sir ko’rsatish mahoratini oshirishda foydalanish imkoniyatlari haqida bormoqda. Masalan, jarayonning hissiy sohasini tahlil qilish borasida teatr pedagogikasi tomonidan to’plangan bir muncha tajriba asosida o’zaro fikr almashish amalga oshiriladi va bu tajriba pedagogning ijodiy mehnatiga o’xshash jarayonlarni tushunish foydalidir, bu esa tarbiyaviy mahoratni samarali egallashga yordam beradi.

 "Harakatga sozlash" uchun materialga bo’lib, o’quv jarayonining o’zi xizmat qiladi: pedagogik paydo bo’lganda u bilan tik turib salomlashish kerak, lekin shovqin solmay, uyushqoqlik bilan jo’shqin tez ayni vaqtda oson va yoqimli salomlashish kerak. So’ngra talabalarga bir joydan ikkinchi joyga shovqinsiz o’tish, mebelni qayta quyish, yarim doira bo’lib ikki qatorga o’tirish, o’z stullari bilan birga joylarini almashtirish va nihoyat, bularning hammasini ko’zni yumib amalga oshirish taklif qilinadi.

 So’ngra talaba guruhining har bir a’zosiga "jismoniy harakatlarni bajarishga sozlash" sifatida o’z hohishi bo’yicha qo’shiq aytish taklif etiladi. Bu hol talabalarni "erkin qiladi". Topshiriqlar murakkablashtiriladi, bundan maqsad topshiriqlarni bajarishga doir turli analizatorlarni (ko’rish, eshitish analizatorlari, ularning qo’shilishlari va"jilolari"ni) mashq qildirish va sozlashdir.

 Xotira, diqqat va xayolni mashq qildirish aktyorlik psixotexnikasining uch asosiy qismi. Xotirani mashq qildirish aktyorlik psixotexnikasining mashq qildirishning mashhur qoidalari va usullari asosida amalga oshiriladi. Ma’lumki, diqqat-psixik faoliyatni shunday tashkil etishdan iboratki, unda muayyan idroklar, tasavvurlar, fikr yoki his-tuyg’ular ikkinchi planga o’tib ketgan yoki butunlay anglab bo’lmaydigan boshqa idroklar, tasavvurlar, fikrlar yoki his-tuyg’ularga qaraganda aniqroq idrok etiladi. K.S.Stanislavskiy umumiy psixologiya tushunchalariga to’la qo’shilgan holda diqqat ongning muayyan ob’ektidagi yo’nalishi va jamlanishi bilan namoyon bo’ladi, deb hisoblagan edi.

Aktyorlik psixotexnikasi  Aktyorlik psixotexnikasini mashq qildirish tarkibiy qismlarini ishlab chiqish uchun asos bo’lib xizmat qildi. Atoqli aktyor Mixail Chexov "Aktyorning texnikasi to’g’risida" nomli kitobida diqqatni mashq qildirishga doir quyidagi mashqlarni maslahat bergan edi: "... 1-mashq: Oddiy buyumni tanglab oling. Uni ko’zdan kechirib chiqing. Buyumga "qarash" dan qochingda, o’zingiz uchun uni tashqi ko’rinishini tasvirlang.

 Diqqat jarayonini tashkil etuvchi hamma harakatni ichdan (ruhiy)-qilib ko’ring: buyumni qo’lga olib, uni o’zingizga torting, unga intiling, u bilan birga qo’shilib ketishga harakat qilganday ichiga kiring. Bu harakatlarni har birini dastlab alohida-alohida, keyin birgalikda qiling, ikkitadan, uchtadan va hokazo qilib birlashtiring. Mashqni davom etiring, shuni kuzatib boringki, sizning sezish a’zolaringiz ham, gavda muskullarnigiz ham ortiqkcha zo’riqmasin.

 Diqqatingiz ob’ektini quyidagi tartibda almashtiring: 1-oddiy ko’rinadigan buyum, 2-tovush, 3-odam nutqi, 4-esga tushgan oddiy buyum, 5-esga tushgan tovush, 6-esga tushgan odam nutqi (so’z yoki bitta ibora), 7-siz yaxshi bilgan, esga tushgan kishi obrazi, 6-pesa yoki adabiyotdan olingan obraz, 9-xayoliy mavjudot, manzara, me’moriy shakl va shu kabilarning siz o’zingiz yaratgan obrazi.

 Diqqat va uning to’rtta harakati siz uchun bajariladigan, yagona, ma’naviy ishga aylanguncha mashqni davom ettiring..." Ayniqsa, boshlanishida o’zingizni charchaydigan darajaga olib bormang. Mashqlarning onda-sonda bajarishdan ko’ra, ularning muntazamligi (bir kunda ikki uch marta) muhimroqdir. Vaqti-vaqti bilan dastlabki ancha oddiy mashqlarga qayta murojaat qilib ko’ring".

 Ishni diqqatga doir vazifalardan boshlash tavsiya etiladi. O’quv xonasida bor bo’lgan har qanday ob’ektga (qalam, siyohdon, ko’zgu) e’tiborni qaratish mumkin, zaruriy shart "sahna" ga (yozuv taxtasi yonidagi shartli joyga) chiqishdir.

 "Sahna"ga chiqish o’z-o’zidan butunlay sog’lom talabalarda "sahna sarosimasi" yoki hayajonlanishning boshqa shakllari bilan birga bo’ladi, talabalar o’zlarini yo’qotib quyib, ob’ektda diqqatlarini bir joyga jamlab ola olmaydilar. Ishchanlik qobiliyatlari pastroq bo’lgan talabalar bilan ishlash yana ham murakkabdir.

 Tashqi buyumlarni ko’rishdan tashqari ichki diqqatni-uni biror fikrga yoki muammoga qaratishni mashq qildirish tavsiya etiladi, bundan maqsad-uni har tomonlama qarab chiqishdir.

 Talabalar oldiga qo’yiladigan asosiy vazifa-jismoniy harakatlar orqali, "muskul quvonchi" orqali ichki ma’naviy shodlik holatini topishdan iborat bo’lib, u yuksak ishchanlik kobiliyatiga, to’la kuch bilan ishlash istagini paydo bo’lishiga yordam beradi. Bundan tashqari, juda yuksak maqsad "o’ta vazifa" o’zni xudi tajribali pedagog sifatida tutish vazifasi qo’yiladi.

O'xshashlar

Shaxs tarbiyasida pedagogik texnologiyalardan foydalanish

Boshlangich sinf o’quvchilari ma’naviyatini shakllantirishda xalq og’zaki ijodidan foydalanish

Pedagogik mahorat va uning ta’lim tarbiyadagi o’rni

Pedagogika fanlarni o’qitishda pedagogik texnologiyalardan foydalanish

Bo'lajak o'qituvchilarni tayyorlashda pedagogik innovatsiyalardan foydalanish