Pedagogik jarayon va o’qituvchining ahamiyati - Pedagogika - Slaydlar

Pedagogik jarayon va o’qituvchining ahamiyati

Yuklangan vaqt:

10.02.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1504.1337890625 KB

Ko'chirib olish

PEDAGOGIK JARAYON VA O’QITUVCHINING AHAMIYATI

PEDAGOGIK JARAYONNING ASOSIY ELEMENTLARI • Pedagogik jarayonni o‘rganishda bir nechta asosiy elementlarni tahlil qilish zarur. Bular: • 1. O‘quvchi: O‘quvchilarning ehtiyojlari, qobiliyatlari va rivojlanish darajasi. • O‘quvchilarning ehtiyojlari, qobiliyatlari va rivojlanish darajasi ta’lim jarayonining asosiy jihatlaridan biridir. Har bir o‘quvchi individual xususiyatlarga ega bo‘lib, ularning ehtiyojlari va qobiliyatlarini inobatga olish muhimdir. Quyidagi jihatlarni ko‘rib chiqish mumkin: 1. O‘quvchilarning ehtiyojlari : 1. Akademik ehtiyojlar : O‘quvchilar darslarga tayyorlik darajasi, individual o‘rganish usullari va ta’lim dasturlariga bo‘lgan ehtiyojlariga ega. Buning uchun o‘qituvchi har bir o‘quvchining qaysi mavzularni yaxshi o‘zlashtirayotganini yoki qaysilarida qiynalayotganini aniqlab, mos tarzda yordam ko‘rsatishi kerak. 2. Emotsional va ijtimoiy ehtiyojlar : O‘quvchilar o‘zaro munosabatlar, guruhda ishlash va o‘zlarini his qilishga muhtoj. Ijtimoiy va emotsional ko‘nikmalarni rivojlantirish ham ta’lim jarayonida muhim ahamiyatga ega. 3. Motivatsiya : O‘quvchilarning motivatsiyasini oshirish va ularning o‘qishga bo‘lgan qiziqishini yuqori darajada ushlab turish ham muhim. Bunga o‘quvchilarni rag‘batlantirish, ularning muvaffaqiyatlarini ta’kidlab o‘tish yordam beradi. 2. Qobiliyatlar : 1. O‘quvchilarning qobiliyatlari turlicha bo‘lishi mumkin. Kimdir matematikaga qobiliyatli bo‘lsa, boshqasi adabiyot yoki san’at sohalarida yuqori ko‘nikmalarga ega bo‘lishi mumkin. Har bir o‘quvchining qobiliyatlarini aniqlash va ularni rivojlantirish uchun individual yondashuv talab etiladi. 2. O‘quvchilarni har bir sohada kuchli tomonlarini rivojlantirish uchun individual topshiriqlar, masalalar yoki ishlash usullari qo‘llanilishi mumkin. • 2. O‘qituvchi: O‘qituvchining bilimlari, tajribasi, pedagogik yondashuvi.

PEDAGOGIK JARAYONNING ASOSIY ELEMENTLARI • O‘qituvchining bilimlari — ta’lim berish uchun zarur bo‘lgan fan bilimlari va pedagogik asoslar. U o‘z fanini yaxshi bilishi, zamonaviy ta’lim metodlarini tushunishi zarur. • Tajribasi — o‘qituvchining amaliy ishlari, o‘quvchilarga ta’lim berish jarayonida to‘plagan bilim va ko‘nikmalari. Tajribali o‘qituvchi o‘quvchilarning ehtiyojlarini tezda anglaydi va samarali o‘qitish metodlarini qo‘llaydi. • Pedagogik yondashuv — o‘qituvchining o‘quvchilarga nisbatan munosabati va o‘qitish uslubi. Har bir o‘quvchining ehtiyojiga mos yondashish, motivatsiya va o‘zaro hurmat muhim. O‘qituvchining yondashuvi o‘quvchilarning rivojlanishi va muvaffaqiyati uchun katta ahamiyatga ega.

O‘QITUVCHINING PEDAGOGIK PSIXOLOGIYASI (1) • O‘qituvchining psixologik holati va uning o‘z-o‘zini nazorat qilish qobiliyati. • O‘qituvchi qanday qilib stressni boshqarishi va o‘quvchilarga ijobiy muhit yaratishi kerak.

O‘QITUVCHINING PEDAGOGIK PSIXOLOGIYASI • Psixologik tayyorgarlik: O‘qituvchining o‘z hissiyotlarini anglash va boshqarish. • Stressni boshqarish: O‘qituvchining stressli vaziyatlarda qanday muomala qilishini tushunish.

O‘QITUVCHINING MUOMALA USULLARI (1) • Muomala usullarining turlari: • 1. Direktiva (yo‘naltiruvchi) usul: O‘qituvchi tomonidan boshqarilgan va yo‘naltirilgan muomala. • Muomala usullari ta’lim jarayonida o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasidagi samarali aloqani ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi. Quyidagi asosiy muomala usullari mavjud: 1. Suhbat (dialogik usul) : O‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasida faol va ikki tomonlama muloqot. Bu usulda savollar, javoblar, fikr almashish orqali o‘quvchilarning fikrlash qobiliyati rivojlanadi. 2. Ko‘rsatish : O‘qituvchi o‘quvchilarga mavzu yoki topshiriqni amaliy tarzda ko‘rsatadi. Bu usul, ayniqsa, amaliy fanlar, san’at va hunarmandchilikda samarali. 3. Taqdimot (prezentatsiya) : O‘qituvchi mavzu yoki yangi materialni tartibli va ko‘rgazmali tarzda taqdim etadi. Bu usulda o‘quvchilar visual materiallar orqali yaxshiroq o‘zlashtiradi. 4. Tarbiyaviy muomala : O‘qituvchi o‘quvchilarni yaxshi xulq-atvor, ijtimoiy qadriyatlar va mas’uliyatga o‘rgatishda bu usulni qo‘llaydi. Bu usulda o‘qituvchi o‘quvchilarga doimiy ravishda tahrir, maslahat va rag‘bat beradi. 5. O‘rganish va mustahkamlash (rekapitulyatsiya) : O‘qituvchi oldingi o‘rganilgan materiallarni takrorlash orqali o‘quvchilarning bilimlarini mustahkamlaydi. Bu usul orqali o‘quvchilar mavzuni yaxshiroq tushunadi. 6. Guruhli muomala : O‘quvchilarni guruhlarga bo‘lib, birgalikda ishlashga undash. Bu usul ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishda yordam beradi. 7. Individual muomala : O‘qituvchi o‘quvchining shaxsiy ehtiyojlariga mos ravishda yordam ko‘rsatadi. Bu usul o‘quvchilarga o‘z qobiliyatlarini yaxshiroq rivojlantirishga imkon beradi. • Har bir usul o‘quvchilarning ehtiyojlari va mavzuning xususiyatlariga qarab tanlanadi.

O‘QITUVCHINING MUOMALA USULLARI • 2. Demokratik usul: O‘quvchilarni jarayonga faol jalb etish va ularga qaror qabul qilishda imkon berish. • 3. Avtoritar usul: O‘qituvchining qat'iy boshqaruvi. • Avtoritar usul — bu o‘qituvchining ta’lim jarayonida yuqori darajada nazorat o‘rnatib, qat’iy va buyuruvchi tarzda o‘quvchilarga ta’lim berish usulidir. O‘qituvchi o‘z fikrini to‘liq hukmronlik bilan taqdim etadi va o‘quvchilardan mustahkam intizom va ijro etish talab etiladi. • Avtoritar usulning asosiy xususiyatlari: • O‘qituvchi o‘z fikrini har doim to‘liq o‘ziga qaratadi va o‘quvchilarning fikrlashlariga kam e’tibor beradi. • O‘quvchilarning o‘z fikrini erkin ifodalashlari yoki erkin munosabat bildirishlari cheklangan. • O‘qituvchi ko‘pincha qat’iy va buyruq beruvchi bo‘ladi, o‘quvchilar esa bu buyruqlarni bajarishga majbur. • Afzalliklari : • Intizomni ta’minlashga yordam beradi. • O‘qituvchi o‘quvchilarning o‘zlashtirgan bilimlari va qobiliyatlariga qarab aniq yo‘nalish beradi.

O‘QITUVCHINING MUOMALA USULLARI • Muomala usulining ta'limdagi roli: O‘quvchilarga qanday ta'sir qilishini va ularga qanchalik foydali bo‘lishini tushunish. • Rag‘batlantirish va tanqid: O‘quvchilarga baho berish va xatolarini to‘g‘ri tuzatish.

PEDAGOGIK MUOMALA VA SHA XSLARARO MUNOSABATLAR • Pedagogik jarayonda o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi shaxsiy munosabatlar. • O‘qituvchi o‘quvchilarga qanday munosabatda bo‘lishi va ularning ehtiyojlarini qondirish.

PEDAGOGIK MUOMALA VA SHA XSLAR ARO MUNOSABATLAR • Ijtimoiy motivatsiya va emotsional qo‘llab-quvvatlash. • Ijtimoiy motivatsiya va emotsional qo‘llab-quvvatlash o‘quvchilarning o‘qishga bo‘lgan qiziqishini oshirishda va ularning muvaffaqiyatlariga erishishida muhim omillardir. 1. Ijtimoiy motivatsiya : 1. Ijtimoiy motivatsiya o‘quvchilarni ijtimoiy o‘zaro aloqalar, guruhda ishlash va boshqalar bilan raqobat qilish orqali rag‘batlantiradi. Bu o‘quvchilarga o‘z bilimlarini boshqalar bilan bo‘lishish va jamoadagi muvaffaqiyatlariga erishishga ilhom beradi. 2. O‘rganishdagi muvaffaqiyatlar va tan olish : O‘quvchilar o‘z guruhidagi muvaffaqiyatlari va o‘zaro yordam orqali motivatsiya olishadi. Boshqalar tomonidan qadrlanish va e’tirof etilish ularning o‘qishga bo‘lgan qiziqishini oshiradi. 3. Jamoaviy ish va kooperatsiya : Ijtimoiy o‘zaro aloqalar (guruh ishlari, muhokamalar) o‘quvchilarda bir-biriga yordam berish va o‘zaro mas'uliyatni his qilish motivatsiyasini kuchaytiradi.

MUOMALA VA O‘QITUVCHINING ETIKASI • O‘qituvchining etik mas'uliyati va o‘quvchilarga bo‘lgan munosabati. • Muomala va o‘qituvchining etikasi ta’lim jarayonida o‘qituvchilarning o‘quvchilar bilan qanday aloqada bo‘lishini belgilovchi muhim jihatlardir. Ular o‘qituvchining professionalligi, o‘quvchilarga nisbatan munosabati va ta’lim muhitining samarali bo‘lishida katta ahamiyatga ega. • 1. Muomala: • Muomala — o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasidagi aloqalar va muloqot shakllarini ifodalaydi. Samarali muomala o‘quvchilarning o‘rganishga bo‘lgan motivatsiyasini oshiradi va ta’lim jarayonini qulaylashtiradi. • Hurmat va e’tibor : O‘qituvchi o‘quvchilarga hurmat bilan munosabatda bo‘lishi, ularning fikrlarini tinglashi, ularning shaxsiy xususiyatlarini e’tiborga olish muhim. • Ochiqlik va samimiyat : O‘qituvchining ochiq va samimiy muomalasi o‘quvchilarga o‘z fikrlarini erkin ifodalash imkonini beradi. • Sabr-toqat : O‘quvchilarning o‘rganish jarayonida har xil sur’atda rivojlanishini tushunish va ularga to‘g‘ri yondashish, sabr-toqatli bo‘lish muhim.

MUOMALA VA O‘QITUVCHINING ETIKASI • O‘quvchilarga hurmat va adolatli munosabatda bo‘lish. • Tanqid va mukofotlar o‘rtasidagi muvozanat.

MUOMALA VA O‘QITUVCHINING IJTIMOIY TA'SIRI • O‘qituvchining ijtimoiy ta'siri, o‘quvchilarni madaniy qadriyatlar bilan tanishtirish. • O‘qituvchining ijtimoiy roli va o‘quvchilarni ijtimoiy hayotga tayyorlash.

PEDAGOGIK JARAYONDA INNOVATSIYALAR VA TEXNOLOGIYALAR (1) • Yangi pedagogik texnologiyalar va innovatsion usullar. • Yangi pedagogik texnologiyalar va innovatsion usullar ta'lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilish, o‘quvchilarning motivatsiyasini oshirish va ularning bilim olish jarayonini optimallashtirish uchun qo‘llaniladi. Ular zamonaviy pedagogik yondashuvlar va texnologiyalarni integratsiya qilish orqali ta’limni yangilashga yordam beradi. • Yangi pedagogik texnologiyalar: 1. Blended Learning (Aralash o‘qish) : 1. An’anaviy darslar va onlayn o‘qishning kombinatsiyasi. Bu texnologiya o‘quvchilarga o‘z vaqtida va joyida o‘qish imkonini beradi, shu bilan birga o‘qituvchilarni darsni shaxsiylashtirishda yordam beradi. 2. Misol: O‘quvchilar video darslarni ko‘rib, keyin interaktiv mashqlarni bajaradilar, o‘qituvchi esa ularni baholash va maslahatlar beradi. 2. Flipped Classroom (Orqaga ag'darilgan dars) : 1. O‘qituvchi darsning nazariy qismini uyda video, podkastlar yoki o‘qish materiallari orqali o‘rgatadi, sinfda esa amaliy ish va muhokamalar o‘tkaziladi. 2. Bu yondashuv o‘quvchilarga materialni o‘rganishga ko‘proq vaqt ajratishga imkon beradi va sinfda faol ishtirokni rag‘batlantiradi.

PEDAGOGIK JARAYONDA INNOVATSIYALAR VA TEXNOLOGIYALAR • Texnologiyalarni pedagogik jarayonda muvaffaqiyatli qo‘llash va o‘quvchilar bilan to‘g‘ri muomala qilish. • Texnologiyalarni pedagogik jarayonda muvaffaqiyatli qo‘llash va o‘quvchilar bilan to‘g‘ri muomala qilish ta’limning samaradorligini oshirishda juda muhim. Bu ikki jihat ta’lim jarayonini yangilash va modernizatsiya qilish, shuningdek, o‘quvchilarga muvaffaqiyatli bilim olish imkonini yaratadi. • 1. Texnologiyalarni pedagogik jarayonda muvaffaqiyatli qo‘llash: • Texnologiyalarning ta’lim jarayoniga kirishi o‘quvchilarni yanada faol va motivatsiyalangan qiladi, ammo bu ularni to‘g‘ri va samarali qo‘llashni talab qiladi. Quyidagi yondashuvlar texnologiyalardan muvaffaqiyatli foydalanishga yordam beradi: • Interaktiv platformalardan foydalanish : Google Classroom , Kahoot , Quizizz kabi interaktiv platformalar orqali o‘qituvchilar o‘quvchilarning faoliyatini kuzatib borish, ularni baholash va o‘qishni qiziqarli qilishlari mumkin. Bu platformalar o‘quvchilarga onlayn viktorinalar, testlar va mashqlarni bajarishga imkon beradi, natijalarni esa tezda olish mumkin. • Blended learning (aralash o‘qish) : An’anaviy va onlayn o‘qishning kombinatsiyasi o‘quvchilarga o‘z vaqtida o‘rganish va darsdan keyin mustahkamlash imkonini beradi. Masalan, video darslar va onlayn interaktiv mashqlar yordamida o‘quvchilar o‘z o‘rganish temposini belgilashlari mumkin.

O‘QITUVCHINING SHA XSIY RIVOJLANISHI VA MUTAXASSISLIK KARYERASI (1) • Mutaxassis sifatida o‘sish va tajriba orttirish. • Mutaxassis sifatida o‘sish va tajriba orttirish — bu professional rivojlanishning ajralmas qismi bo‘lib, o‘qituvchining o‘z malakasini oshirish, bilim va ko‘nikmalarini yangilashga doir davomiy jarayondir. O‘qituvchilar uchun bu jarayon ta’lim sifatini yaxshilash va o‘quvchilarga yanada samarali ta’lim berish imkoniyatini yaratadi. Quyidagi yo‘llar orqali mutaxassis sifatida o‘sish va tajriba orttirish mumkin: • 1. Doimiy ta’lim va malaka oshirish: • Seminarlar, treninglar va kurslar : Yangi pedagogik yondashuvlar, metodologiyalar va texnologiyalarni o‘rganish uchun muntazam ravishda seminarlar, treninglar va kurslarda qatnashish. • Akademik ta’lim : Yangi ilmiy darajalar (magistratura, doktorantura) olish orqali o‘quvchilarga yanada yuqori sifatli ta’lim berish imkoniyatini yaratish. • Onlayn kurslar : O‘qituvchilar uchun ko‘plab onlayn platformalar (masalan, Coursera, edX, Udemy) mavjud. Bu platformalarda o‘qituvchilar o‘z sohalaridagi eng so‘nggi yangiliklar va metodlarni o‘rganishlari mumkin.

O‘QITUVCHINING SHAXSIY RIVOJLANISHI VA MUTA XASSISLIK KARYERASI • Pedagogik rivojlanishning strategiyalari va o‘qituvchining professional o‘sishi.

XULOSA • Pedagogik jarayon va o‘qituvchining muomalasi ta’lim tizimining muvaffaqiyatli ishlashida asosiy omildir. • O‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasidagi ijobiy muloqot, ehtiyotkorlik va hurmat o‘qish jarayonini samarali qiladi.

TASHAKKUR

O'xshashlar

O’qituvchining pedagogik qobiliyatlari. O’qituvchining kasb professiogrammasi

O’qituvchining psixologik va pedagogik xususiyatlari

Dunyoqarash pedagogik jarayon sifatida

O’qituvchining kasbiy faoliyatida pedagogik texnikaning ahamiyati. Nutq texnikasi va notiqlik madaniyati

O’qituvchining pedagogik mahorati va uning tarkibiy qismlari. Pedagogik texnika