Pedagogik g’oyalarning rivojlanish bosqichlari - Pedagogika - Slaydlar

Pedagogik g’oyalarning rivojlanish bosqichlari

Yuklangan vaqt:

13.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2197.9013671875 KB

Ko'chirib olish

Pedagogik g’oyalarning rivojlanish bosqichlari

Reja: • Pedagogikaning dastlabki bosqichlari • O'rta Asrlar Pedagogikasi. Yangi zamonda pedagogik g'oyalar • XX asrda pedagogik g'oyalar • Pedagogik g'oyalar va shaxsiy rivojlanish

Pedagogik g'oyalar — bu ta'lim va tarbiya jarayonlarini rivojlantirishga qaratilgan ilmiy fikrlar, yondashuvlar va nazariy kontseptsiyalardir. Ular ta'lim tizimining mazmuni, metodlari, maqsadlari va asosiy tamoyillari haqida chuqur o'ylangan fikrlar va tavsiyalarni ifodalaydi. Pedagogik g'oyalar, asosan, o'quvchilarning intellektual, axloqiy va emosional rivojlanishini qo'llab-quvvatlashni, ta'limni yanada samarali qilishni maqsad qiladi.

Pedagogik G'oyalar Quyidagi Asosiy Yo'nalishlarda Namoyon Bo'ladi: 1. Ta'limning maqsadlari va vazifalariPedagogik tamoyillar 2. Ta'lim metodlari va texnologiyalari 3. O'qituvchi va o'quvchi munosabati 4. O'qitishning ma'naviy-axloqiy jihatlari

 Ta'limning maqsadlari va vazifalari : Pedagogik g'oyalar ta'limning asosiy maqsadlari va vazifalarini aniqlashga yordam beradi. Misol uchun, ta'lim nafaqat bilim berish, balki shaxsiy rivojlanish, ijtimoiy moslashuv, axloqiy va ma'naviy tarbiya berish kabi kengroq vazifalarni ham o'z ichiga olishi kerak.

 Pedagogik tamoyillar : Pedagogik g'oyalar o'qitishning asosiy tamoyillarini belgilaydi. Masalan, faoliyat tamoyili, shaxsga yo'naltirilgan ta'lim, individual yondashuv, inkluziv ta'lim tamoyillari va boshqalar. Bu tamoyillar ta'lim jarayonini yanada samarali va o'quvchi ehtiyojlariga mos qilib tashkil etishga yordam beradi.

 Ta'lim metodlari va texnologiyalari : Pedagogik g'oyalar yangi pedagogik metodlar va texnologiyalarni ishlab chiqishda muhim rol o'ynaydi. Bu g'oyalar ta'lim jarayonida innovatsion yondashuvlar, interaktiv metodlar, zamonaviy o'quv texnologiyalarini qo'llash zarurligini ta'kidlaydi.

 O'qituvchi va o'quvchi munosabati : Pedagogik g'oyalar o'qituvchining o'quvchi bilan munosabatlari haqida fikrlar keltiradi. Bu o'qituvchining roli faqat bilim beruvchi sifatida emas, balki o'quvchining shaxsiy rivojlanishiga yordam beruvchi, ularni rag'batlantiruvchi va motivatsiya qiluvchi sifatida ko'riladi.

 O'qitishning ma'naviy-axloqiy jihatlari : Pedagogik g'oyalar o'qitishda ma'naviy va axloqiy tarbiyani muhim jihat sifatida ko'radi. Bu o'qitish jarayonida nafaqat bilim, balki yuksak axloqiy qadriyatlarni, ijtimoiy mas'uliyatni, hurmatni, adolatni va to'g'ri xulq-atvorni shakllantirishga e'tibor beradi.

Pedagogikaning Dastlabki Bosqichlari  Antik davr: Pedagogik g'oyalar G'arb va Sharqdagi qadimiy sivilizatsiyalarda shakllana boshlagan.  Qadimgi Yunoniston va Rimda: Sokrat, Platon va Aristotel ta'lim haqida o'z g'oyalarini ilgari surgan.  Sharqdagi pedagogik g'oyalar: Confutsiy, Al-Farobiy kabi shaxslarning ta'lim haqidagi g'oyalari.

Antik Davr: Pedagogik G'oyalar Shakllanishi Pedagogika, ayniqsa, Antik davrda , ya'ni qadimiy G'arb va Sharq sivilizatsiyalarida o'z ifodasini topdi. Bu davrda ta'lim faqat bilim olish bilan cheklanmagan, balki shaxsiy va axloqiy rivojlanish, jamiyatga moslashish kabi muhim masalalarni ham o'z ichiga olgan. Pedagogik g'oyalar ilm-fan, falsafa, va axloqiy ta'lim bilan chambarchas bog'langan edi.

Qadimgi Yunoniston va Rimda: Sokrat, Platon va Aristotel Qadimgi Yunoniston va Rim da ta'lim va pedagogik g'oyalar zamonaviy pedagogikaning asosini tashkil etgan. Ayniqsa, bu davrda Sokrat , Platon va Aristotel kabi buyuk faylasuflarning ta'lim haqidagi fikrlari katta ahamiyatga ega bo'lgan.

Sokrat : Sokrat ta'limni dialektika metodiga asoslagan va o'qitishni savol-javob orqali amalga oshirishga undagan. U shaxsiy bilimni izlashning ahamiyatini ta'kidlagan va "bilaman deb o'ylashdan ko'ra, bilmaslikni anglash" tamoyilini ilgari surgan. Sokratning g'oyalarida o'quvchilarni mustaqil fikrlashga undash, axloqiy qadriyatlarni o'rganish, va o'z-o'zini anglash asosiy o'rin tutgan.

• Platon : Platon ta'limni davlat va jamiyatga moslashtirishni maqsad qilgan. U ta'lim tizimida o'qituvchining ahamiyatini va ma'naviy fazilatlarni shakllantirishni ta'kidlagan. Platonning eng mashhur asari "Respublika"da, ta'limning maqsadi faqat bilim berish emas, balki axloqiy va ruhiy rivojlanish, adolatli jamiyat yaratishga xizmat qilish deb qaragan. Platonning ta'limga yondashuvi, o'qituvchining shaxsiy yuksak fazilatlari bilan bog'liq ekanligini ko'rsatadi.

Aristotel : Aristotel ta'limda ilmiy va amaliy bilimlarni ajratib ko'rsatgan va ta'limni umumiy bilim va amaliy fazilatlarni rivojlantirishga yo'naltirgan. Uning ta'limdagi asosiy g'oyasi "oltin o'rtacha" tamoyili bo'lib, bu, odamlarning ijtimoiy va axloqiy jihatdan to'liq rivojlanishi uchun kerakli muvozanatni anglatadi. Aristotelning fikricha, ta'lim nafaqat aqlli, balki axloqiy yuksak fazilatlarni ham rivojlantirishga yordam berishi kerak.

Sharqdagi Pedagogik G'oyalar: Confutsiy va Al-Farobiy Sharqdagi pedagogik g'oyalar ham muhim tarixiy merosdir. Sharq sivilizatsiyasida, ayniqsa Confutsiy va Al-Farobiy kabi buyuk shaxslar ta'lim va tarbiya haqidagi o'z g'oyalarini ilgari surgan.

Confutsiy (Kong Fuzi) : Confutsiyning ta'lim g'oyalari xitoy pedagogikasining asosini tashkil etadi. U ta'limni ijtimoiy ahamiyatga ega deb bilgan va axloqiy fazilatlarni, xususan, hurmat, adolat, to'g'rilik va muvozanatni o'rgatishni maqsad qilgan. Confutsiy, shuningdek, ota-onaga hurmatni, o'qituvchiga ishonchni va ilmni izlashni targ'ib etgan. U ta'limni jamiyatda ijtimoiy adolatni ta'minlash va mustahkamlash vositasi sifatida ko'rgan.

Al-Farobiy : Al-Farobiy, musulmon dunyosining buyuk faylasufi va pedagogi, ta'lim va tarbiya haqida chuqur fikrlar bildirgan. Uning ta'limdagi asosiy g'oyasi, odamlarni axloqiy va ma'naviy jihatdan mukammal qilish, ijtimoiy adolatni ta'minlash va insonlarni yaxshi jamiyat a'zolari sifatida tarbiyalashga yo'naltirilgan. Al- Farobiyning ta'lim haqidagi fikrlarida, ilm olish nafaqat shaxsiy rivojlanish, balki jamiyatni yaxshilashga xizmat qilishi kerak deb ta'kidlangan.

Yangi Zamonda Pedagogik G'oyalar  Renesans davri: G'oya va ilmiy yondoshuvlar yangilandi. Ta'limda insonning shaxsiyati va erkin fikrlashga katta ahamiyat berila boshlandi.  Jon Jekson, Jan-Jak Russo: Ta'limni tabiatga va shaxsiy erkinlikka asoslash haqidagi g'oyalar.  Ilmiy pedagogika: Pedagogikaning ilmiy asosda rivojlanishi, eksperimental yondoshuvlarning o'rni.

Renesans davri — 15-16 asrlarda G'arbda yuz bergan ilm-fan, san'at, adabiyot va madaniyatdagi yirik tiklanish va o'zgarishlar davri bo'lib, ta'limga bo'lgan yondoshuvda ham katta inqilobni keltirib chiqardi. Bu davrda insonning shaxsiyati, erkin fikrlash va mustaqil ongning ahamiyati yuqori baholandi.

Jon Jekson va Jan-Jak Russo: Shaxsiy Erkinlik va Tabiatga Asoslangan Ta'lim Jon Jekson va Jan-Jak Russo — bu davrning mashhur pedagoglari bo'lib, ta'limni shaxsiy erkinlikka, tabiiy rivojlanishga va insonning tabiiy huquqlariga asoslash zarurligini ta'kidladilar.

Jan Jako Russo (1712–1778) va "Emil" Jan Jako Russo ta'limni inson tabiatiga asoslash zaruriyatini ta'kidlagan. Uning fikricha, ta'lim insonning tabiiy rivojlanishini to'g'ri yo'naltirishi kerak. "Emil" asarida Russo tarbiya va ta'limni tabiat bilan uyg'unlashtirishni, bolalarga o'zlarini tabiatga nisbatan xushnud va mas'uliyatli his qilishni o'rgatishni taklif qiladi. Uning pedagogikasi erkinlik, tabiiy rivojlanish, va bolalarning o'zligini anglashga asoslangan edi. Bu asar orqali Russo ta'lim jarayonida bolalarning tabiiy xususiyatlariga e'tibor qaratishni va ularga ko'proq erkinlik berishni muhim deb hisoblagan.

Johann Amos Comenius (1592–1670) va ta'limning ilmiy asoslari Johann Amos Comenius, "Ta'limning umumiy metodologi" (Didactica Magna) asarida ta'limni ilmiy va tizimli ravishda tashkil etish zarurligini ta'kidlagan. Comenius ta'limning barcha yoshdagi bolalar uchun mavjud bo'lishini, ilmni o'zlashtirishni va o'qitish jarayonini har bir bola uchun moslashtirishni zarur deb bilgan. Uning ta'limga doir yondashuvi, o'qitish jarayonini tabiiy ritm va bolalar psixologiyasiga mos ravishda tashkil etishni taklif etdi. Shu bilan birga, Comenius ta'limni hamma uchun erkin va teng qilishni muhim deb hisoblagan.

XIX asr pedagogikasi • XIX asrda ta'limda islohotlar va yangiliklar amalga oshirilgan. Pedagogikaning ilmiy asoslari yaratilgan va ta'lim jarayoni tizimlashtirilgan. • Friedrich Froebel (1782–1852) bolalar tarbiyasi va o'qitishning o'ziga xos metodlarini ishlab chiqdi (bolalar bog'chasi). • Jean Piaget va Lev Vygotskiy kabi olimlarning tadqiqotlari rivojlanish psixologiyasi va ta'lim metodlarining ilmiy asoslarini yaratdi.

XX asr pedagogikasi  XX asrda pedagogika va ta'lim sohasida katta islohotlar yuz berdi. Pedagogik metodlar, dars tizimlari va ta'lim uslublari yanada boyidi.  Maria Montessori (1870–1952) o'zining maxsus o'qitish tizimi va pedagogik metodlari bilan tanildi, ayniqsa, yosh bolalar uchun innovatsion yondashuvlar ishlab chiqdi.  Paulo Freire (1921–1997) ta'limning ijtimoiy ahamiyatini ta'kidladi, uning "Pedagogika opressi" asari ijtimoiy adolat va tenglikni ta'lim jarayoniga qo'shdi.

XX asrda pedagogika sohasida sezilarli islohotlar yuz berdi, chunki ta'lim tizimi, metodikalar va yondashuvlar kengayib, murakkablashdi. Bu davrda pedagogikada yangi tamoyillar va usullar paydo bo'lib, ta'limning ijtimoiy, psixologik, va insonparvar jihatlari haqida yangi fikrlar shakllandi. XX asrning eng ta'sirchan pedagoglari, jumladan, Maria Montessori va Paulo Freire, ta'lim jarayonida yangi yondashuvlar ishlab chiqdilar.

Maria Montessori, o'zining bolalarga yo'naltirilgan ta'lim metodlari bilan dunyo bo'ylab mashhur bo'ldi. U, avvalo, o'zining "Montessori tizimi"ni ishlab chiqdi, bu tizim bolalarga erkin o'rganish imkoniyatini berishni asos qilib oldi. Montessori pedagogikasi bolalar uchun muhitni uyushtirish, ularni qiziqtiruvchi va ilhomlantiruvchi materiallar bilan ta'minlash, shuningdek, bolalarning mustaqil fikrlashini rivojlantirishga qaratilgan edi.

Paulo Freire, o'zining "Pedagogika opressi" ("Pedagogy of the Oppressed") asari bilan mashhur. Freire ta'limni ijtimoiy adolat, tenglik va ozodlikka erishish vositasi sifatida ko'rgan. Uning fikricha, ta'lim jarayoni faqat bilim berishdan iborat bo'lmasligi kerak, balki uni siyosiy va ijtimoiy adolatni ta'minlashga yo'naltirish zarur. Freire o'quvchilarni faqat passiv bilib oluvchilardan faol ishtirokchilarga aylantirishni taklif etdi. U o'qituvchilarni va o'quvchilarni teng hamkorlar sifatida qarashni va ta'limni har bir insonning hayotiy tajribalarini hisobga olgan holda tashkil etishni muhim deb hisoblagan.

E’tiboringiz uchun rahmat

O'xshashlar

Pedagogik texnologiyalarning rivojlanish tarixi

Bo'lajak o'qituvchilarni tayyorlashda pedagogik innovatsiyalardan foydalanish

Pedagogik texnologiya

Pedagogik qobiliyat

Pedagogik konfliktologiya