Muammoli ta’lim texnologiyalari 4 - Pedagogika - Slaydlar

Muammoli ta’lim texnologiyalari 4

Yuklangan vaqt:

16.02.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

617.173828125 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: Muammoli ta’lim texnologiyalari 01 0E

Kollej ta’limida hozirgi kunda ilg’or pedagogik texnologiyalardan biri hisoblangan muammoli ta’lim texnologiyasini qo’llab, nazariy va amaliy dars mashg’ulotlarini tashkil etish, o’zaro dars tahlillarini o’tkazish qizg’in tus olgan. Bu esa o’z navbatida barcha pedagoglar o’rtasida raqobatchilik muhitini yaratish orqali ularni o’z ustida ishlashga, o’quvchilarni esa barcha fanlarga bo’lgan qiziqishlarini oshirib, iqtidorini namoyon etishga, bilim va ko’nikmalarni mustaxkamlashga zamin bo’lmoqda.

Bugungi kunda, ilmiy texnik taraqqiyot xar sohada shuningdek, ta’lim- tarbiya soxasiga ham yangi-yangi texnologiyalarni joriy etishni taqozo etmoqda. Shu sababli “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da o’quv tarbiyaviy jarayonlarni ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan ta’minlash zarurligi ta’kidlanadi. XULOSA VA TAKLIFLAR

 uchinchi daraja – o’qituvchi talabalarni muammoli vaziyatga faqat «keltiradi», ularni mustaqil izlash, qidirish faoliyatiga yo’naltiradi, bu faoliyatga rahbarlik qiladi va natijalarni baholaydi, talabalar esa muammoni mustaqil ravishda anglab tushunib oladi, uni ifodalaydi va yechish yo’llarini qidiradi.

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim Vazirligining 2003-yil 28-may «Ta’lim sifatini oshirishga qaratilgan 100 innovatsiyalar to’grisidagi hay’at qaroriga ko’ra, 2003/2004 – o’quv yili «Ta’lim sifatini oshirish yili», deb belgilandi. Ta’lim islohatining xozirgi sifat bosqichida o’qituvchi-pedagoglar oldida yangi muhim vazifa qo’yildi. O’zbekiston Oliy va o’rta maxsus ta’lim Vazirligining 2003-yil 28-may 5/1 sonli buyrug’iga muvofiq fanlar bo’yicha muammoli ma’ruzalar matnini ishlab chiqish va ularni 2003/2004 o’quv yilidan boshlab izchillik bilan o’quv jarayoniga tadbiq etish belgilandi. Qabul qilingan qarorlar ijrosini ta’minlash bo’yicha Andijon Bank kolleji ta’lim jarayonida xam ta’lim sifatini oshirishga aloxida e’tibor kelinmoqda. Kollej ta’limida iqtisodiy fanlarni o’qitishda muammoli ta’lim texnologiyalardan foydalanish istiqbollari.

Barcha fikrlarni e’tiborga olib aytish mumkinki, zamonaviy ta’lim texnologiyalari va ular asosida yaratilgan interfaol usullar kun sayin takomillashtirilib boradigan ilm- fan, ta’lim-tarbiya va kasbning xususiyatlariga mos xolda qo’llanmog’i lozim.

 ta’limni individuallashtirish;  bilimlarning o’zlashtirilishini nazorat qilish sistemasini amalga oshirish;  ma’lumotni uzatish va o’quvchi tomonidan qayta ishlash sur’atini oshirish;  o’quvchilarning darsga bo’lgan e’tiborini kuchaytirish;  o’quvchilarda mustaqil bilim olish malaka va ko’nikmalarini xosil qilish;

“ MUAMMOLI VAZIYAT” usuli — ta’lim oluvchilarda muammoli vaziyatlarning sabab va oqibatlarini tahlil qilish, hamda ularning echimini topish bo’yicha ko’nikmalarini shakllantirishga qaratilgan usuldir. «Muammoli vaziyat» usuli uchun tanlangan muammoning murakkabligi ta’lim oluvchilarning bilim darajalariga mos kelishi zarur. Ular qo’yilgan muammoning echimini topishga qodir bo’lishlari kerak, aks holda echimni topa olmaslik, ta’lim oluvchilarning qiziqishlari so’nishiga, o’zlariga bo’lgan ishonchlarining yo’qolishiga olib keladi. «Muammoli vaziyat» usuli qo’llanilganda ta’lim oluvchilar mustaqil fikr yuritishni, muammoning sabab va oqibatlarini tahlil qilishni, uning echimini topishni o’rganadilar.

 “ Muammoli vaziyat” usulining bosqichlari:  Ta’lim beruvchi mavzu bo’yicha muammoli vaziyatni tanlaydi, maqsad va vazifalarni aniqlaydi. Ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarga muammoni bayon qiladi.  Ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarni topshiriqning maqsad, vazifalari va shartlari bilan tanishtiradi.  Ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarni kichik guruhlarga ajratadi.  Kichik guruhlar berilgan muammoli vaziyatni o’rganadilar. Muammoning kelib chiqish sabablarini aniqlaydilar va har bir guruh taqdimot qiladi. Barcha taqdimotdan so’ng bir xil fikrlar jamlanadi.

 Bu bosqichda muammoning oqibatlari to’g’risidagi fikr-mulohazalarni taqdimot qiladilar. Taqdimotdan so’ng bir xil fikrlar jamlanadi.  Muammoni echishning turli imkoniyatlarini muhokama va tahlil qiladilar. Muammoli vaziyatni echish yo’llarini ishlab chiqadilar.  Kichik guruhlar muammoli vaziyatning echimi bo’yicha taqdimot qiladilar va o’z variantlarini taklif etadilar.  Barcha taqdimotdan so’ng bir xil echimlar jamlanadi. Guruh ta’lim beruvchi bilan birgalikda muammoli vaziyatni echish yo’llarining eng maqbul variantlarini tanlab oladi. 

Respublikamizning hozirgi davrdagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish tamoyillari jahondagi taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan munosib o’rin olish uchun ma’naviy salohiyatimizni va iqtisodiy qudratimizni yanada oshirish, ularni XXI asr ilmiy-texnika taraqqiyoti talablariga javob beradigan tarzda qayta qurishni talab qiladi. Buning uchun yoshlarimiz dunyoqarashini o’zgartirish, ularning bilim va ma’naviyatlarini jahon andozalari darajasiga ko’tarish zarur. Bugun jamiyat oldiga: maxsus qobiliyatini ularning mustaqil bilishlarini maqsadga muvofiq ravishda rivojlantirishni vazifa qilib qo’ydi. Ana shu vazifalarni hal etishda muammoli ta’lim texnologiyasi yetakchi o’rinni egallaydi.Muammoli ta’lim texnologiyasi haqida tushuncha.

Muammoli ta’lim – bu mantiqiy fikrlash operatsiyasi (tahlil, umumlashtirish) va o’quvchilarning izlanishli faoliyati qonuniyatlarini (muammoli vaziyat, bilishga qiziqish, ehtiyoj) hisobga olib tuzilgan ta’lim va o’qitishning ilgari ma’lum bo’lgan usullarini qo’llash qoidalarining yangi tizimidir.

Shuning uchun ham muammoli ta’lim ko’proq o’quvchi fikrlash qobiliyatining rivojlanishini, uning umumiy rivojlanish va e’tiqodining shakllanishini ta’minlaydi. Didaktikaning barcha yutuqlarini istisno qilmay, balki ulardan foydalangan holda muammoli ta’lim ilmiy bilim va tushunchalarni, dunyoqarashni shakllantirish, shaxs va uning pedagogik faolligini har tomonlama rivojlantirish vositasi sifatida rivojlantiruvchi ta’lim bo’lib qoladi.

1.2.1-jadval Muammoli ta ’ lim darajalari Muammoli ta ’ lim darajalari O ’ qituvchi va o ’ quvchi faoliyati Mustaqil bo ’ lmagan (odatdagi) faollik darajasi O ’ qituvchi tushuntirganini o ’ quvchi tomonidan idrok etilishi muammoli vaziyatlar sharoitida aqliy mehnat Yarim mustaqil faollik darajasi Ilgarigi bilimlarni yangi vaziyatlarda qo ’ llash va o ’ quvchilarning o ’ qituvchi tomonidan qo ’ yilgan o ’ quv muammolarining yechish usullarini izlashda ishtirok etish Mustaqil faollik darajasi Reproduktiv – izlanish tipidagi ishlarni bajarish, bunda darslik matni bilan o ’ quvchining o ’ zi ishlaydi, ilgarigi bilimlarini yangi vaziyatda qo ’ llanadi, konstruktsiyalaydi, o ’ rtacha murakkablikdagi masalalarni yechadi, o ’ qituvchining ko ’ magi bilan gipotezalarni isbotlaydi va h.k. Ijodiy faollik darajasi Ijodiy tasavvurni talab etuvchi, mantiqiy tahlil qilish va o ’ ylab topishni, o ’ quv muammolarini yechishning yangi usullarini kashf etishni, mustaqil isbotlashni: mustaqil xulosa va umumlashmalar chiqarishni, kashfiyot va badiiy insholar yozishni talab qiladigan mustaqil ishlarni bajarish

Muammoli vaziyatlarning roli va ahamiyatini aniqlash o’quvchi faol fikrlash faoliyatining psixologik-pedagogik qonuniyatlarini izchil ravishda hisobga olish asosida o’quv jarayonini qayta qurish g’oyasiga olib keldi. Yangi pedagogik faktlarni nazariy jihatdan mulohaza qilib ko’rish asosida muammoli ta’limning asosiy g’oyasi aniqlanadi: muammoli ta’limda bilimning deyarli katta qismi o’quvchilarga tayyor holda berilmaydi, balki o’quvchilarning tomonidan muammoli vaziyat sharoitlarida mustaqil bilish faoliyati jarayonida egallab olinadi.

Muammoli ta’lim texnologiyasining asosiy vazifasi – talabalarning bilimlar tizimini va aqliy faoliyat usullarini samarali o’zlashtirishlariga yordam berish, ularda olgan bilimlarni yangi vaziyatlarda ijodiy qo’llana olish, o’quv muammolarini yechish ko’nikmalarini hosil qilish, mustaqil bilim orttirish qobiliyatlarini singdirishdan iborat.

Muammoli ta’limning asosiy maqsadi - ilmiy bilish, pedagog tomonidan yaratilgan muammoli vaziyatlar va ularni ochishga qaratilgan o’quvchining mustaqil faoliyati, ijodiy qobiliyatlarini o’stirish orqali o’qitish jarayoni natijalarini maqsadli rejalashtirishdan iboratdir.

Kollej o’qituvchisi N. Yaqubovaning “Iste’mol, jamg’arma va investitsiyalar” mavzusidagi muammoli ta’lim texnologiyasidan foydalanib tashkil etilgan amaliy mashg’ulotning tahlil natijalarini keltirib o’taman. Fan nomi: “Iqtisodiyot nazariyasi” Kurs , guruh: 1-kurs 125- guruh Mavzu : Iste’mol, jamg’arma va investitsiyalar Maqsad: Talabalarda iste’mol, jamg’arma va investitsiyalar haqida tushuncha berish, ularni shakllantirish, olingan bilimlarni mustahkamlash. Ta’limiy: Talabalarni mavzuga oid bilim, ko’nikma va malakalarini shakllantirish. Tarbiyaviy: Talabalarga o’z Vataniga bo’lgan mehr-muhabbatni uyg’otish. Rivojlantiruvchi: Mavzu yuzasidan berilgan topshiriqlar orqali talabalarni yozma va og’zaki nutqini rivojlantirish. Kutilayotgan natija: Talabalarni mavzuga oid bilim, ko’nikma va malakalarini shakllantirishga erishish.

Jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, muammoli ta’lim texnologiyasi asosida tashkil etilgan dars mashg’uloti talabalarni o’zlashtirish darajasini va fikrlash qobiliyatini oshganligini quyidagi diagramma orqali ko’rishimiz mumkin:"M uammoli ta'lim te xnologiyas i" asos ida tashkil e tilgan dars ning o`zlas htirish ko`rs atkichi taxlili 21% 43% 36% 1 2 3 2.2.1-diagramma. Moliya yo’nalishi 125-guruh talabalari o’zlashtirish ko’rsatkichi.

An`anaviy ta`lim asosida tashkil e tilgan darsning o`zlashtirish ko`rsatkichi taxlili 43% 25% 32% 1 2 3 Bundan ko’rinib turibdiki, an’anaviy ta’lim asosida olib borilayotgan dars mashg’ulotlari talabalarning fanga bo’lgan qiziqishi, o’z ustida ishlashi va mustaqil fikrlashi, o’zlashtirish natijasiga salbiy ta’sir ko’rsatishi, belgilangan maqsadga erishilmayotganligini xam quyidagi diagramma orqali ko’rishimiz mumkin. 2.2.2-diagramma. Moliya yo’nalishi 123-guruh talabalari o’zlashtirish ko’rsatkichi.

Yuqoridagi tahlillar shuni ko’rsatadiki, an’anaviy tarzda tashkil etilgan dars mashg’uloti samarasidan, tajriba sinov orqali o’tkazilgan “muammoli ta’lim texnologiyasi” asosida tashkil etilgan darsning ijobiy natijasini tahlil ma’lumotlar orqali ko’rib o’tdik va quyidagi xulosaga keldik, tajriba sinov orqali o’tkazilgan “muammoli ta’lim texnologiyasi” asosida tashkil etilgan dars talabalarning darsda qatnashish faolligi, mustaqil fikr yuritish, o’zlashtirish darajasi yuqoriligi xamda o’qituvchining mavzudagi belgilab olgan va o’z oldiga qo’ygan maqsadiga xamda ijobiy natijaga erishadi.

Kollej ta’lim tizimini mazmunan modernizatsiyalash va ta’lim – tarbiya samaradorligini yangi sifat bosqichiga ko’tarishdan asosiy maqsad talabalarning zamonaviy bilim va kasbga ega bo’lishini jamiyatda munosib o’rin egallashini ta’minlashdan iborat hisoblanadi. Ta’limni yangi imkoniyat va talablar asosida o’qitish xamda ta’limni texnologiyalashtirish axborot texnologiyalariga asoslangan zamonaviy ta’lim texnologiyalarni tadbiq qilishni taqazo etadi.

Kollej ta’limida ta’lim texnologiyalardan foydalanishni takomillashtirishning asosiy omillaridan biri bu ta’lim jarayonida o’qitishning barcha texnik vositalar bilan ta’minlanishi hisoblanadi. Ta’lim jarayonida o’qitishning texnik vositalaridan foydalangan holda tashkil etilgan dars mashg’ulotlari talabalarda quyidagi masalalarini xal qilishga erishish mumkinligini ko’rsatdi:

 ta’limning ilmiylik va sistemaliligini ta’minlash;  ko’rgazmalilikni oshirish;  o’quvchilarning bilim olishga ishtiyoqini oshirish;  o’quvchilarning chuqur va mustaxkam bilim olishini ta’minlash;  o’quv materialni o’rganish va o’zlashtirish sur’atini tezlashtirish;

O'xshashlar

Muammoli ta’lim texnologiyalari 3

Muammoli ta’lim texnologiyalari 2

Muammoli ta’lim texnologiyasi

Ta’lim texnologiyalari

Dasturlashtirilgan ta’lim texnologiyalari