Maktablarda psixologik faoliyatni to’g’ri yo'lga qo’yish - Pedagogika - Slaydlar

Maktablarda psixologik faoliyatni to’g’ri yo'lga qo’yish

Yuklangan vaqt:

07.08.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1169.8955078125 KB

Ko'chirib olish

MAKTABLARDA PSIXOLOGIK FAOLIYATNI TO‘G‘RI YO'LGA QO‘YISH

Muammoning dolzarbligi Bugungi kunda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlardan ko‘zlangan maqsad yoshlarni barkamol shaxs sifatida vatan taqdirini o‘z taqdiri bilan bog‘liq ko‘radigan, vatanparvar qilib tarbiyalashdir. Bu borada boshlang‘ich nuqta maktab ta’limi bilan bevosita chambarchas bog’liqdir. Shundan kelib chiqqan holda, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 29 apreldagi PF-5712-son Farmoniga asosan “O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish Konsepsiyasi” ishlab chiqildi. Ushbu konsepsiyada Xalq ta’limi tizimiga oid qonunchilikda, institutsional rivojlanishda, maktab yoshidagi bolalarga zamon talablariga mos ravishda ta’lim-tarbiya berishda ayrim bo‘shliq va kamchiliklar mavjudligi izohlab berilgan. Xususan, “maktablarda nizolarni hal qilish va jinoyatchilikning oldini olish bo‘yicha samarali ichki tizim, shuningdek o‘quvchilarni xavf guruhidan chiqarish uchun maktab o‘qituvchilari va psixologlari malakasini oshirish yuzasidan maxsus dasturlar ishlab chiqish talab etilmoqda” deb ko‘rsatib o‘tildi. Bu esa har bir maktab rahbaridan o‘z maktabida psixologik faoliyatni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yishning samarali mexanizmlarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy qilishni talab qiladi. 2- slayd

Mavzuga oid adabiyotlar tahlili Maktablarda psixologik faoliyatni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish masalasi barcha davrlarda dolzarb masala bo‘lib xisoblangan. Zero, maktablarda psixologik faoliyat - bu xalq ta’limi tizimidagi ixtisoslashgan bo‘linma bo‘lib, uning asosiy vazifasi har bir bolaning to‘liq aqliy va shaxsiy rivojlanishiga hissa qo‘shadigan sharoitlarni ta’minlashdir. Maktablardagi psixologik faoliyat o‘rta maxsus ta’limning zaruriy tarkibiy qismidir. Bu faoliyatning zaruriyligi maktab ehtiyojlaridan kelib chiqadi. Har bir o‘quvchida hayotga ijodiy munosabat va individual xususiyatlarning taraqqiyoti ta’minlaganligini psixologik faoliyat to‘g‘ri tashkil etilgan deyish mumkin. Psixologik faoliyatning maqsadi – shaxsning har tomonlama shakllanishi, rivojlanishi, samarali ijtimoiylashuvi va moslashuvi, bolalar rivojlanishining barcha ѐsh davrlarida psixologik salomatligini muhofaza qilish uchun psixologik-pedagogik shart- sharoit yaratishdan iborat. Bu borada mahalliy va xorijiy olimlarning izlanishlari davom etmoqda. O‘zbek psixologiyasining yetuk vakillaridan E.G‘.G‘oziyev, G.Davletshin, Sh.Do‘stmuhamedova, M.Mavlonov, S.To‘ychiyeva, M.Djumabayeva, B.R.Qodirov, R.Z.Gaynutdinov, V.M.Karimova, Z.T.Nishanovalarning o‘rta, umumta’lim maktablarida psixologik faoliyatni yo‘lga qo‘yish va uning ijtimoiy afzalliklari haqidagi nazariy-ilmiy va amaliy-uslubiy ishlari diqqatga sazovordir. MDH olimlaridan I.V.Dubrovina, X.Y.Liymes, Yu.L.Sierdlarning ko‘p yillik tadqiqotlari natijasida, umumta’lim maktablarida psixologik faoliyatni joriy etishning yo‘llari ishlab chiqilgan. Xorij olimlaridan Alfred Bine aqliy taraqqiyotda orqada qolgan bolalarni ajratadigan Bine-Simon testini ishlab chiqadi 3-slayd

Maqsad Maktablarda psixologik faoliyatni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Vazifalar 1 • Maktablarda psixologik faoliyatni yo’lga qo’yishning amaldagi holatini tahlil qilish asosida mavjud muammolarni aniqlash ; 2 • Maktablarda psixologik faoliyatni to’g’ri yo’lga qo’yishda “Kreativ boshqaruvga” asoslangan uslubiyatni ishlab chiqish ; 3 • “ Psixolog-o’qituvchi-o’quvchi-ota-ona” hamkorligini uzluksiz ta’minlashga qaratilgan “Zanjir” mexanizmini yo’lga qo’yish 4-slayd

Muammo yuzasidan xorijiy tajribalarni o‘rganilganligi Rossiya • Rossiyada maktablarida psixologik faoliyatning maqsadi quyidagilardir: bolalar rivojlanishidagi muammolarning oldini olish; o’quvchilarning rivojlanishini uzluksiz o’rganish va ijtimoiylashuvning dolzarb muammolarini hal qilishda yordam berish; o’quvchilar, ota-onalar, o’qituvchilarning psixologik-pedagogik kompetensiyasini rivojlantirishdir. Rossiya maktablaridagi Maktab mediatsiya xizmatining asosiy maqsadi bolalar va o'smirlarning har tomonlama rivojlanishi va ijtimoiylashuvi uchun, shu jumladan, qiyin hayotiy vaziyatlar yuzaga kelganda, shu jumladan ularning turli nizoli vaziyatlardan oson chiqib ketish yo’llarini ishlab chiqishdir. Amerika • Amerika maktablarida psixologik faoliyatni yo’lga qo’yish bundan yuz yil oldin yaratilgan. Rivojlanishning uzoq davriga qaramay, psixologik faoliyat ko'rsatish jarayoni har yili takomillashib bormoqda va takomillashtirilmoqda. Maktablarda psixologlarining alohida o'rni bor, ular maxsus ta'lim xizmatlari va maktab o'rtasidagi ko'prikdir. Maktab psixologi va maktab amaliy psixologi (maslahatchi) ikki xil mutaxassisdir. Sinovda bevosita ishtirok etadigan maktab psixologlariga yetakchi rol beriladi, ularning natijalariga ko'ra barcha o'quvchilar ma'lum bir yo'nalishda qo'shimcha treningdan o'tadilar yoki "inklyuziv" ta'lim oladilar. Shuni ta'kidlash kerakki, Amerikada ixtisoslashgan maktablar yo'q. Hamma bir xil ta'lim muassasasida o'qiydi, farq faqat past natijalarga erishgan talabalar uchun maxsus dasturlarni tanlashda. ; Germaniy a • Germaniyada maktab psixologlari o'zlarining kasbiy faoliyatida psixologiya fanining yutuqlaridan foydalanadilar. Bundan tashqari, ular o'z faoliyati uchun ma'naviy javobgarlikni o'z zimmalariga oladilar. Maktab bilan tizimli ishlash doirasida psixologlar maktabning ichki konsepsiyasini ishlab chiqish, maktab ichidagi tashkiliy va ish muhitini optimallashtirish va maktabning ta'lim muassasasi sifatida korporativ identifikatorini rivojlantirish maqsadida tashkiliy maslahatlar bilan shug'ullanadilar. ; Fransiya • Fransiya maktablarida psixologik faoliyat ancha oldin yo’lga qo’yilgan. Tarixga e’tibor bersak, fransuz maktab psixologiyasining otasi Alfred Bine bo‘lib, 1905 yilda Fransiya ta’lim vazirligi Binega umumiy dastur bo‘yicha o‘qiy olmaydigan bolalarni tekshirish muammosi bilan murojaat qiladi va shu aqliy taraqqiyotda orqada qolgan bolalarni ajratadigan Bine-Simon testi yaratiladi. 1990 yilda Fransiyada maktab psixologik xizmati tashkil etiladi. 1970 yilda Fransiyada psixologik-pedagogik yordam guruhlari psixologik xizmatning asosiy turini tashkil etadi. Bunday guruhlar maktab psixologiyasi bo‘yicha bir mutaxassis, ta’lim psixologiyasi bo‘yicha bir mutaxassis, psixomotor rivojlanishi bo‘yicha bir mutaxassisni o‘z ichiga oladi. Bunday brigada 800- 1000 o‘quvchiga xizmat qiladi, bir maktabda joylashib, bir necha maktabda xizmat qilishi mumkin. 5- slayd

Qiyosiy tahlil 6- slayd T/r Amaldagi holat (O‘zbekistonda) Amaldagi holat (Xorijda) Taklif 1 Psixologning xonasi ish faoliyatiga to’liq moslashtirilmagan Mediatsiya xizmatining yo’lga qo’yilgan Psixolog xonasi 15-20 kishi sig‘imida bo‘lishi va “Psixologik simulyatsiya” labaratoriyasini tashkil qilish 2 O’quvchilar soniga nisbatan psixolog shtatining yetarli emasligi Maktab faoliyatiga Amaliy psixologlar jalb qilingan Har 250 nafar o‘quvchiga bir psixolog shtatini tashkil qilish va qiz bolalar uchun alohida, o’g’il bolalar uchun alohida psixolog faoliyatini yo’lga qo’yish 3 Maktab psixologining erkin faoliyat yurutishi cheklangan Psixologlar maktabning ichki konsepsiyasini ishlab chiqishda faol ishtirok etadi Maktab psixologlari o’qituvchilar va o’quvchilarning faoliyatlarini psixologik moderator sifatida boshqarishini yo’lga qo’yish 4 Hujjatbozlikning ko’pligi Interaktiv psixologik- pedagogik yordam guruhlari tashkil qilingan Maktab psixologlarining har o’quv yili uchun “Yo’l xaritasi”ni ishlab chiqish va bunda asosiy e’tiborni axborot texnologiyalaridan foyalanishga qaratish 5 Uslubiy ta’minotning yetarli emasligi Psixologiya sohasida so’nggi ilmiy tadiqiqot natijalaridan foydalanish tizimi yo’lga qo’yilgan Yetakchi OTM ga devaint xulq-atvorli o’quvchilarni normal holatga qaytarish va o’quvchilarni turli nizoli vaziyatlarni optimal yechishga qaratilgan “Media maxsulotlar”ni ishlab chiqishga buyurtma berish platformasini ishlab chiqish 6 Psixolog va o’qituvchilar hamkorligi to’liq ta’minlanmagan Psixologlar va maktab o’qituvchilarining konsensus kengashlari tashkil qilingan Maktab o’qituvchilarining dars berish faoliyatiga va o’quvchilar bilan ishlashiga ko’maklashuvchi “Step by step” tamoyili asosida psixologik yordam markazini tashkil qilish

Muxtasar qilib aytganda, maktablarda psixologik faoliyatni yo’lga qo’yishning amaldagi holatini tahlil qilish asosida psixologning xonasi ish faoliyatiga to’liq moslashtirilmaganligi, o’quvchilar soniga nisbatan psixolog shtatining yetarli emasligi, maktab psixologining erkin faoliyat yuritishi amalda cheklanganligi, hujjatbozlikning ko’pligi, uslubiy ta’minotning yetarli emasligi, psixolog va o’qituvchilar hamkorligi to’liq ta’minlanmaganligi mavjud muammolar sifatida namoyon bo’ldi. Bu muammolarni yechish uchun maktablarda psixologik faoliyatni to’g’ri yo’lga qo’yishda “Kreativ boshqaruvga” asoslangan uslubiyatni ishlab chiqish lozim. Buning uchun maktab psixologlari o’qituvchilar va o’quvchilarning faoliyatlarini psixologik moderator sifatida boshqarishini yo’lga qo’yish, maktab psixologlarining har o’quv yili uchun “Yo’l xaritasi”ni ishlab chiqish va bunda asosiy e’tiborni axborot texnologiyalaridan foyalanishga qaratish lozim. 7-slayd XULOSA

TAKLIF 8-slayd T/ r Muammo Amalga oshirish mexanizmi Mas’ullar Muddati Natija 1. Psixolog shtatining yetarli emasligi 1.Amaldagi shtatlar jadvaliga o’zgartirish kiritish haqida takliflarni ishlab chiqish Maktab direktori, tuman xalq ta’limi reja-moliya bo’limi 2024 yil avgust Qiz bolalarning ham, o‘g‘il bolalarning ham psixologik ehtiyoji to’liq qondiriladi 2. Psixolog shtatiga bir vaqtda erkak va ayol xodimni ishga olish Maktab direktori, tuman xalq ta’limi reja-moliya bo’limi 2024 yil avgust 1. Psixologning xonasi ish faoliyatiga to’liq moslashtirish Maktabning asosiy binolarida psixologik muloqot xonalarini tashkil qilish Maktab direktori 2024 yil avgust Psixologning qulay ish yurutish faoliyati ta’minlanadi. 1. Hujjatbozlikni kamaytirish Maktab psixologlarining har o’quv yili uchun “Yo’l xaritasi”ni ishlab chiqish Maktab direktori, maktab psixologlari 2024 yil avgust Psixologning lavozim yo’riqnomasi paydo bo’ladi va ish tartibli yo’lga qo’yiladi 1. Uslubiy ta’minotning yetarli emasligi 1.Maktablarni yetakchi OTM larga uslubiy ta’minotni ta’minlash uchun biriktirish. Maktab direktori, maktab psixologlari, ota- onalar 2024 yil avgust Yetuk psixolog olimlar tomonidan deviant xulq- atvorli o’quvchilarni normal holatga qaytarish va o’quvchilarni turli nizoli vaziyatlarni optimal yechishga qaratilgan “Media maxsulotlar” ishlab chiqiladi

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!

O'xshashlar

Maktablarda moliyaviy faoliyatni tashkil etish

Bolalarga tashxis qo’yish

Pedagogik faoliyatni bosqarish dasturlari

Maktabda Ustoz-shogird tizimini yo’lga qo’yish

Bo’lajak o’qituvchilarda pedagogik faoliyatni loyihalash ko’nikmalarini shakllantirish