Maktabda o’quvchilarni kasbga yo'naltirib o’qitish ishlari samaradorligini oshirish - Pedagogika - Slaydlar

Maktabda o’quvchilarni kasbga yo'naltirib o’qitish ishlari samaradorligini oshirish

Yuklangan vaqt:

07.08.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

906.2275390625 KB

Ko'chirib olish

“ MAKTABDA O’QUVCHILARNI KASBGA YO’NALTIRIB O’QITISH ISHLARI SAMARADORLIGINI OSHIRISH”

Maktab o’quvchilarini kasbga yo’naltirib o’qitish ishlari samaradorligini oshirish bo‘yicha Reja: 4.Takliflar va chora-tadbirlar3.Xorijiy davlatlar amaliyotini qiyosiy tahlil qilish2. O’quvchilarni kasbga yo’naltirib o’qitish ishlari samaradorligini oshirish 1. Maktabda o’quvchilarni kasbga yo’naltirish tizimi

Maktabda o’quvchilarni kasbga yo’naltirish tizimi Yangi O‘zbekistonning 2022–2026 yillarga mo‘ljallangan taraqqiyot strategiyasida umumta’lim maktablari kasb o‘rganish istagidagi bitiruvchilarining davlat tomonidan kamida bir kasbni egallashiga ko‘maklashuvchi tizimni joriy etish vazifasi belgilangan. Ana shu topshiriq ijrosini ta’minlash maqsadida ko‘rilayotgan chora-tadbirlar o‘quvchilarning muayyan kasb o‘rganib, maxsus malakaga ega, raqobatbardosh kadr bo‘lib yetishishiga xizmat qiladi. Bunday kadrlar esa, eng avvalo, maktabda shakllana O‘quvchilarning kasb -hunar haqidagi tasavvurini kengaytirish va qiziqishini aniqlash maqsadida xalq ta’limi tizimida o‘qitilayotgan 18 ta umumta’lim fanlari bo‘yicha Milliy o‘quv dasturi doirasida yaratilayotgan zamonaviy darsliklarga 302 ta kasbga oid mavzular kiritildi. Dars jarayonida mazkur kasblar haqidagi tushunchalar o‘quvchilarga hayotiy misollar orqali yetkazilmoqda. Bu esa, o‘z navbatida, o‘g‘il -qizlarning hunar egallash va o‘zini o‘zi band qilish orqali xizmatlar ko‘rsatish (frilansing) yo‘nalishiga qiziqishini aniqlashga ko‘maklashayotir.

• O‘ • o’quvchilarning kelajakda munosib kasb egasi bo‘lishiga ko‘maklashish maqsadida kasb.maktab.uz va profnavigator.uz elektron platformalarida testlar majmuasi berilgan. Ular orqali o‘quvchilar o‘zining qaysi kasbga qobiliyatli ekanini aniqlashi mumkin. O‘quvchilarni zamonaviy kasblarga yo‘naltirish va o‘qitish uchun “Milliy ta’lim resurslari”da 25 dan ziyod zamonaviy sohani o‘rgatuvchi 700 dan, “kasb.maktab.uz”da 500 dan, “profnavigator.uz”da 450 dan ortiq videodarslik, videokontent, taqdimot hamda professiogramma joylashtirilgan. Ayni paytda o‘quvchilar mazkur manbalardan unumli foydalanib, o‘zini qiziqtirgan kasblar haqida batafsil ma’lumot olish bilan birga ushbu kasblarni o‘rganish imkoniyatiga ham ega. • Kasbga yo‘naltirish tizimi shaxsga muayyan soha va unga doir zarur ko‘nikmalarni o‘rganishda yordam beruvchi maqsad, mohiyat, prinsip, uslub va vositalar birligidir. Bu vazifa barcha o‘quv -tarbiya ishlari bilan bog‘liq holda olib boriladi. O‘quvchini u yoki bu kasbga maqsadli yo‘naltirishdan avval uning shaxsini o‘rganish lozim. Buning uchun uni kuzatish (bevosita hamda bilvosita), maktabdagi, jamoat joylaridagi, oila va mehnatdagi amaliy harakatini tahlil qilish, so‘rovnoma o‘tkazish, suhbat, test, intervyu olish mumkin. O‘g‘il- qizlar kasblar to‘g‘risidagi ma’lumot, bilimlarni nafaqat maktabda, balki ommaviy axborot vositalari orqali, tanishlari, qarindoshlaridan ham bilib oladi.

Davlat rahbarining “O‘zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta'lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni e'lon qilingan va u «Kasbga yo‘naltirish tizimi»ni joriy etishni ham nazarda tutadi. Tizim doirasida 7-sinf o‘quvchilari uchun har oyda bir marta «Kasblar olamiga sayohat» mavzusida maxsus kurslar olib borish 8-sinf o‘quvchilari uchun har chorakda kamida bir marotaba «Mening kelajakdagi kasbim» mavzusida seminar-treninglar olib borish hamda o‘quvchilarni kelajakda egallamoqchi bo‘lgan kasblarga yo‘naltirish, 9-sinf o‘quvchilarining kasbiy moyilligi bo‘yicha o‘tkazilgan psixologik-pedagogik diagnostik metodika natijalari asosida kelgusida aniq ishchi kasblar bo‘yicha kasb-hunar maktablarida ta'lim olishi mumkin bo‘lgan o‘quvchilar o‘rtasida kasbga yo‘naltirish ishlarini olib borish vazifasi topshirilgan.

Kasbga yo’naltirishdan asosiy maqsad- o’sib kelayotgan yosh avlodni ongli va mustaqil ravishda kasb tanlashga tayyorlashdan iborat bo’lib, bu jarayon shaxsning bo’lg’usi kasbiy faoliyat subekti sifatida shakllantirishni nazarda tutadi hamda uning bozor iqtisodiyoti munosabatlariga moslashib borishiga ko’maklashad Kasb-hunarga yo`naltirish ishlarining samarali usullarini amaliyotga joriy etish maqsadida o`smir yoshdagi o`quvchilarning individual-psixologik xususiyatlarini maqsadida o`smir yoshdagi o`quvchilarning individual-psixologik xususiyatlarini va aqliy imkoniyatlari, mehnat bozoridagi kasblarga bo`lgan ehtiyojiga e’tibor qaratish2. O’quvchilarni kasbga yo’naltirib o’qitish ishlari samaradorligini oshirish

Qayd etilishicha, O‘zbekistonda 11 yil maktabda o‘qigan bola chet tilini mukammal bilmaydi. Sharoit va mutaxassislar yo‘qligi sababli yoshlarni kasblarga qiziqtirish muhiti shakllanmagan. Maktab bitiruvchilarining 50 foizi mehnat bozoriga hech qanday kasbga ega bo‘lmasdan kirib kelmoqda. «Hozir tadbirkorlar, ishlab chiqaruvchilarni shu masala qiynayapti: bo‘sh ish joyi ko‘p, oyligi ham yaxshi, lekin o‘quvi va ko‘nikmasi bor ishchi yo‘q. Agar bu tizim to‘g‘ri tashkil qilinsa, bizdagi demografik o‘sish bilan katta natijalarga erishsa bo‘ladi»

Kasbga yunaltirishni qachondan boshlash kerak? degan savolga quyidagi diagrammadagi ko'rinishda javoblar olindi O'quvchilarning 57 %i maktabdanoq kasbiy yo'naltirishni amalga oshirishni boshlash kerak deb hisoblaymiz. O'quvchilarning 22 %i buni bog'cha paytidan boshlash kerak, 14 %i esa tanlash bosqichini kolledjdan boshlash kerak deb hisoblaydilar. Kasbga yo 'naltirishni kim amalga oshirishi kerak degan savolga o 'quvchilarning javobi qo'yidagicha taqsimlandi: psixologlar (32 %), o'qituvchilar (28%) va ish beruvchilarning o'zlari (13%). Bundan tashqari, 13%i bu ishni aholi bandligini ta'minlash markazi zimmasiga topshirish kerak degan fikrni bildirishgan

Endi insonning psixofiziologik xususiyatlariga alohida talablar qo'yiladi., va uning kasbiy malakasi va chidamliligi darajasi yuqori bo'lishi kerak. O'quv jarayonida maktab o'quvchilarining kasbiy yo'nalishiga alohida e'tibor berilishi kerak, dolzarbligi ham bir necha barobar oshdi. Bu butun tizim va omillarni chuqur bilishga asoslangan bo'lishi kerak, kasbiy niyatlarning shakllanishiga ta'sir qiladi.

Amaldagi holat (O’zbekistonda) Raqobatbardoshligi past bo‘lgan ishchilar ishsiz qoldi, o‘zlarining kasbiy fazilatlari va bilimlarini qo‘llash imkoniyatlarini qidira boshladilar va raqobatbardoshligini oshirishga harakat qildilar. Kasbiy o‘zini o‘zi belgilash va takomillashtirish muammosi odamlar uchun bozor iqtisodiyotida omon qolish kalitiga aylandi. Kasbga yo‘naltirish ishlarini to‘g‘ri tashkil etishda fan o‘qituvchilaridan nafaqat o‘quvchining qobiliyati, iqtidori va xarakter xususiyatlarini bilish, balki pedagogik mahorati, dunyoqarashi, yo‘qolib borayotgan, mavjud va kelajak kasblari, mehnat bozori ehtiyojlari to‘g‘risidagi bilimlari talab etish Amaldagi holat(xorijda) Barcha rivojlangan mamlakatlarda yoshlarning mehnat bozoriga chiqquniga qadar raqobatbardosh ishchi kuchini shakllantirish bo‘yicha ko‘rsatilgan chora- tadbirlar bilan bir qatorda ta’lim yordamida yoshlar ishchi kuchi sifatini oshirishga ham muhim ahamiyat beriladi, buning uchun katta hajmda mablag‘lar ajratilgan. Yoshlar uchun quyidagi uch dastur keng tarqalgan: Germaniyaning o‘quvchilik dasturi o‘qishdan ishga o‘tishni ta’minlash bo‘yicha (schoolto-work transition) eng rivojlangan dastur hisoblanadi; qo‘llanadigan mehnat bozorining faol dasturlari; Taklif Kasb-hunar maktablarini bilan shartnoma qiladigan korxonalar hajmini ko’paytirib ish o’rnini rivojlantirish lozim. Kasb hunar maktablarining o’qituvchilarini rivojlangan davlatlarga malaka oshirishga yuborish. Umumiy o’rta ta’lim maktablari o’quvchilarida kasbiy tafakkurni shakillantirish bo’yicha o’qituvchilar faoliyatini tashkil etishning nazariy va amaliy asoslarini ishlab chiqish 3.Xorijiy davlatlar amaliyotini qiyosiy tahlil qilish

T /r Chora –tadbir nomi Amalga oshirish mexanizmi Mas`ullar Muddati Kutilayotgan natija 1 Tumandagi umumiy o’rta ta’lim muassasalarining 7-11 sinf o’quvchilarini “Ishchi kasblar” haqida bilimlarini oshirish Kasblar haqida yaqindan tanishish va kasb sirlarini bilish maqsadida hududdagi ishlab chiqarish korhonalari, tashkilotlar, fermer hojaliklari va boshqalarga tanishuv sayoxatlarini tashkil etish umumta’lim maktab psixologi sentyabr oyida o’quvchilarning ruhiy holatini ijobiy tomonga o‘zgarishi 2 9-11 sinf o’quvchilarini “Ishchi kasblar” yo’nalishi bo’yicha ta’lim beruvchi professional ta’lim muassasalari haqida axborotlar berish va targ’-bot-tashvibot ishlarini olib borish Ishga marxamat Monomarkazlar va kasbga o’qitish markazlari va ulardagi o’qitilayotgan kasblar bo’yicha ma’lumotlar berish va o’qishga jalb etish bo’yicha targibot-tashviqot ishlarini olib borish. Monomarkazlar, akademik litseylar, bolalarni ijtimoiy – psixologik qo’llab quvatlash markazi, umumta’lim maktab psixologi Muntazam O’quvchilarning kasblarga bo’lgan qiziqishlarininh oshishi va kasblarga bo’lgan ehtiyojlar 3 7-11 sinf o’quvchilarini Fan va ta’lim yo’nalishidagi kasblar haqida bilimini oshirish kasblar haqida yaqindan tanishish va kasb sirlarini bilish maqsadida hududdagi ishlab chiqarish korxonalari, tashkilotlar, fermer xo’jaliklari va boshqalarga tanishuv sayohatlarini tashkil etish Bolalarni ijtimoiy – psixologik qo’llab quvatlash markazi, umumta’lim maktab psixologi Reja asosida Kasblarga oid bilimlarini kengaytirish 4 11-sinf o’quvchilaridan kelajakdagi kasbini aniqlash yuzasidan so’rovnoma olish sorovnoma olish Maktab psixologi, sinf rahbari Reja asosida o’quvchilarning kasblarga + bo ‘lgan munosabatning ijobiy tomonga o‘zgarishi 4.Takliflar va chora-tadbirlar

• Xulosa o’rnida shuni ta’kidlab o’tishishimiz joizki yoshlarimizni to’g’ri kasbga yo’naltirish, bu eng muhim vazifalardan biri ekanligini yana bir bor ta’kidlab o’tmoqchiman . Inson to’g’ri kasb tanlash orqali o’z oilasiga, jamiyatga juda katta naf keltirishi isbot talab qilmaydigan qonuniyatdir. Xulosa

Adabiyotlar: • 1. G‘oziyev E., Mamedov K. Kasb psixologiyasi. – T.: O‘zMU, 2003. 156-b • 2. Yusupova F. I. O‘quvchilar individual tayyorgarligini amalga oshirishning pedagogik-psixologik jihatlari. “Xalq ta’limi” jurnali. 2005. №5. 90-93-b. • 3. Maxmudova .D. “O‘quvchilarni kasbga yo‘naltirishga oid pеdagogi k faoliyat elеmеnt lari orasidagi uzviylik va uzluksizlikni ta’minlash”. Xalq ta’limi jurnali. №3 son, 57-58 bet. • 4. https://uzbekistan.ureport.in/story/364/

• E’tiborlaringiz uchun rahmat!

O'xshashlar

Maktabda o’quvchilarni kasbga yo’naltirib o’qitish, o’qitish ishlari samaradorligini oshirish

Maktabda o’quvchilarni kasbga yo’naltirib o’qitish ishlari samaradorligini oshirish 2

Maktabda o‘smir yoshdagi o‘quvchilar bilan ishlash samaradorligini oshirish

Maktabning o’quvchilarni chaqiriqqa qadar boshlang’ich tayyorlash faoliyati samaradorligini oshirish

Maktabda ko‘p dars qoldiradigan o‘quvchilar bilan ishlash samaradorligini oshirish