Кейс-стади - назария ва амалиёт - Pedagogika - Slaydlar

Кейс-стади - назария ва амалиёт

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

489.5 KB

Ko'chirib olish

Кейс - стади: назария ва амалиёт

Кейс - стади ҳақида тушунча Кейс стади инглизча сase – аниқ вазият, ‑ st u d y – таълим c ўзларининг бирикувидан ҳосил қилинган бўлиб, аниқ вазиятларни ўрганиш, таҳлил этиш ва ижтимоий аҳамиятга эга натижаларга эришишга асосланган таълим методидир. Мазкур метод муаммоли таълим методидан фарқли равишда реал вазиятларни ўрганиш асосида аниқ қарорлар қабул қилишга асосланади. Агар у ўқув жараёнида маълум бир мақсадга эришиш йўли сифатида қўлланилса, метод характерига эга бўлади, бирор бир жараённи тадқиқ этишда босқичма - босқич, маълум бир алгоритм асосида амалга оширилса, технологик жиҳатни ўзида акс эттиради.

Кейс - стади методининг келиб чиқиши ҳақида маълумот Ушбу метод дастлаб 1920 йилда Гарвард бизнес мактабида қўлланилган. Гарвард бизнес мактабининг ўқитувчилари бизнес йўналишидаги аспирантура бўлими учун тўғри келадиган дарсликларнинг мавжуд эмаслигини тез англайдилар. Ушбу масалани ечиш учун бизнес мактабининг ўқитувчилари томонидан қўйилган дастлабки қадам етакчи бизнес амалиётчиларидан интервью олиш ҳамда мана шу менеджерларнинг фаолияти, унга таъсир этувчи омиллар юзасидан батафсил хисобот ёзиш бўлди. Маъруза тингловчиларга у ёки бу ташкилот тўқнаш келган конкрет вазият, ушбу вазиятни таҳлил этиш ва мустақил равишда ёки жамоа бўлиб мунозара ташкил этиш асосида унинг ечими топиш тарзида тақдим этилар эди. Кейинчалик кейс методи бизнес йўналишидаги таълим муассасаларида кенг тарғиб этилган. Ҳозирги кунда эса, касбий компетентликни ривожлантириш нуқтаи назаридан мазкур метод тарафдорлари кўпайиб бормоқда. ХХ асрнинг 50 йилларидан бошлаб бизнес - кейслар Ғарбий Европа мамлакатларида оммалашди. Европанинг етакчи бизнес мактаблари кейс-стади методи асосида дарс берибгина қолмай, кейсларни яратишда ҳам фаол иштирок эта бошлайдилар.

Кейс-стади мактаблари Кейс стади ишлаб чиқишнинг икки классик мактаби Гарвард (Америка) Манчестер ( Европада ) Аниқ вазиятнинг ечимини топишни ўрганиш йўли Ягона тўғри Кўп вариантли ечимлар Ўнлаб саҳифали матнни ва кўплаб чизмаларни ўз ичига олади Ҳажми бирмунча камроқ

Кейс турлари Кейс – бу яхлит ахборотлар мажмуи. Қоидага кўра, кейс уч қисмдан иборат бўлади: 1) кейсни таҳлил этиш учун зарур ёрдамчи ахборотлар; 2) аниқ вазият баёни; 3) кейс топшириғи. Босма ҳолатдаги кейс (уни янада кўргазмали бўлишини таъминлайдиган график, жадвал, диаграмма, иллюстрацияларни ҳам ўз ичига олади). Мультимедиа-кейс (сўнгги вақтларда кенг қўллашни талаб этаётган. Видео кейс (фильм, аудио ва видео материаллардан иборат бўлиши мумкин).

Кейс - стади методида қўлланиладиган таҳлил (анализ) турлари № Таҳлилий фаолият турлари Тавсифи Намоён бўлиш шакли 1. Муаммоли таҳлил Муаммоларни ажратиш; муаммолар кўлами ва уларнинг таснифини шакллантириш. 1) вазиятнинг муаммоли жиҳатларини таҳлил қилиш; 2) вазиятнинг муаммоли шартларини таҳлил қилиш; 3) вазиятнинг муаммоли оқибатларини таҳлил қилиш. 2. Тизимли таҳлил Объектни тизимий ёндашув позициясидан ўз структураси ва функцияларига эга тизим сифатида кўриб чиқиш 1) дескрипт анализ: мавжуд тузилма асосида функцияларни шакллантириш; 2) конструктив анализ: мавжуд функциялар асосида тузилма шакллантирилади. 3. Праксеологик таҳлил Фаолиятли жараёнларни уларни оптималлаштириш нуқтаи назаридан кўриб чиқиш 1) фаолиятни оптимизациялаш усулларини анализ қилиш; 2) фаолиятни моделлаштириш ва алгоритмлаштириш 4. Прогностик таҳлил Вазиятнинг кейинги ривожига нисбатан фаразлар келтириш 1) норматив прогностик анализ; 2) концептуал прогностик анализ

Кейс - стадиКейс - стади методи қуйидагиларни кўзда тутади:  кейс топшириғини ёзма кўринишда тайёрлашни;  талабаларнинг кейс топшириғини мустақил ўрганишлари ва муҳокама этишни;  Профессор-ўқитувчи раҳбарлигида аудиторияда ҳамкорликда кейс-топшириғини муҳокама этишни;  «муҳокама ечимдан ҳам муҳим» тамойилига риоя этишни.

КЕЙС-ТОПШИРИҒИНИ БАЖАРИШ ЖАРАЁНИДА ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН СТРАТЕГИЯЛАР Инцидент (ахборотни қидириш) Маълумотларни таҳлил этиш (ишбоп корреспо н ден- ция) Ўйин тарзида лойиҳалаш Вазиятли- ролли ўйин Мунозара SWOT таҳлил

Тузувчи: Ишмухамедов Р.Ж.Тузувчи: Ишмухамедов Р.Ж. 99 Тузувчи: ИШМУҲАМЕДОВ Р.Ж 3. 3. Ғоялар йиғиш Ғоялар йиғиш ва муаммова муаммо нингнинг ечиечи мими ни излаш ни излаш (кичик (кичик гуруҳларда) гуруҳларда) 2. 2. Асосий муаммони (Асосий муаммони ( ўқўқ ув ув муаммосини) ажратиб олиш муаммосини) ажратиб олиш ва ўрганиш (индивидуал ва ва ўрганиш (индивидуал ва кичик гуруҳларда)кичик гуруҳларда)1. Кейс билан 1. Кейс билан танишув танишув (индивидуал)(индивидуал) 4. Кейс ечими 4. Кейс ечими учун таклиф учун таклиф этилган этилган ғояларни ғояларни тақдимоти, тақдимоти, таҳлил ва таҳлил ва баҳолашбаҳолаш (ўқитувчи ва (ўқитувчи ва кичик гуруҳлар)кичик гуруҳлар) 5. Кейс ечими ва 5. Кейс ечими ва тавсиялар тавсиялар (ўқитувчи, кичик (ўқитувчи, кичик гуруҳлар ва гуруҳлар ва индивидуал)индивидуал) Кейс-методини амалга ошириш Кейс-методини амалга ошириш босқичлари:босқичлари: КЕЙСКЕЙС

Босқичлари 1. Аниқ вазият билан танишув 2. Изланишга доир: топшириқ мате- риалларида ифода этилган ахборотни баҳолаш 3. Муҳокама этиш: муқобил ечим- ларнинг имкониятларини муҳокама қилиш. 4. Қарор қабул қилиш: гуруҳларда ечимни излаб топиш. 5. Мунозара: ҳар бир гуруҳ ўз ечимини ҳимоя қилади. 6. Натижаларни таққослаш: гуруҳ- ларда қабул қилинган ечимларни таққослаш. Босқичнинг мақсадиБосқичнинг мақсади 1. Муаммоли вазиятни тушуниш 2. Ечим учун зарур ахборотни топишга ўргатиш. 3. Альтернатив фикрлашни ривожлантириш. 4. Ечим вариантларини таққослаш ва баҳолаш. 5. Ечимни далиллар билан асослаш 6. Алоҳида ечимларда акс этган қизиқишларнинг ўзаро алоқадорлигини баҳолаш.

Кейс-стадининг ўзига хосликлари 1. Изланишга доир фаолиятнинг мавжуд бўлиши . 2. Жамоавий ва гуруҳларда ўқитиш. 3. Индивидул, гуруҳли ва жамоавий иш шакллари интеграцияси. 4. Хил-хил ўқув лойиҳаларини ишлаб чиқиш. 5. Муваффақиятга эришиш учун талабаларнинг ўқув-билиш фаолиятини рағбатлантириш

Кейс-методини амалга оширувчи ўқитувчи фаолиятининг босқичлари 1) тайёргарлик босқичи; 2) асосий босқич : кейс-стади методи ни амалга ошириш; 3) таҳлил ий, баҳоловчи босқич.

Талабалар томонидан кейсни ечиш босқичлари : Жаҳон тажрибаси кўрсатишича , агар талабаларнинг кейсни ҳал этиш технология си икки босқичдан иборат бўлса, таълимий мақсадларга эришишда янада кўпроқ самарага эришиш мумкин : Биринчи босқич – кейсни ҳал этиш бўйича индивидуал (аудитор и я дан ташқари ) иш . Иккинчи босқич – кейс билан биргаликда жамоа бўлиб (аудитор и я да ) ишлаш .

Биринчи босқич – кейсни ҳал этиш бўйича индивидуал иш талаба мустақил равишда : 1) кейс материал лари билан танишади ; 2) тақдим этилган вазиятни ўрганади, изоҳлайди ва асослайди; 3) муаммо ва муаммо ости муаммоларни ажратади, вазиятни тадқиқ ва таҳлил қилиш усулларини танлайди; 4) берилган амалий вазиятни таҳлил қилади ; ажратилган муаммони ҳал этиш усуллари ва воситаларини белгилайди ва асослайди ; 5) таклиф этиладиган қарорни амалга ошириш бўйича тадбирларни ишлаб чиқади .

Иккинчи босқич – кейс бўйича жамоа бўлиб ишлаш талабалар кичик гуруҳларга бўлиниб , биргаликда кейс устида ишлашади : 1) гуруҳ аъзоларининг вазият, асосий муаммолар ва уларни ҳал этиш йўллари ҳақидаги турли тасаввурларини мувофи қ лаштиришади; 2) ечимнинг таклиф этилган вариант ларини муҳокама қилади лар ва баҳола й ди лар, қўйилган муаммо нуқтаи назаридан ушбу вазият учун энг мақбул вариантни танлашади ; 3) муаммоли вазият ечимига олиб келадиган танланган ҳаракатлар йўлини амалга оширишнинг аниқ қадамба- қадам дастурини батафсил ишлаб чиқади лар; 4) тақдимотга тайёрланадилар ва намойиш этиладиган материал ни расмийлаштиришади .

Кейсни ечиш натижаларини кичик гуруҳлар томонидан тақдимотини ўтказиш : 1) реал вазият ечимига доир ўз вариант ларини тақдим этадилар ; 2) танланган ҳаракатлар йўлини изоҳлайдилар ва ечимнинг тўғрилигини асослайдилар ; 3) бошқа гуруҳ аъзоларининг саволларига жавоб берадилар ва ўз таклифларини асослайдилар .

Жамоа бўлиб кейс устидан ишлаш :  гуруҳлар таклиф этган ечимлар вариант ларининг муҳокамаси ;  таклиф этган ечимларнинг ўзаро баҳоланиши;  таклиф этилган ечимларнинг хаётийлиги ва амалга оширилиши мумкинлигига биргаликда (талабалар ва ўқитувчи) баҳо берилиши ҳам мумкин .

Кейс : Педагогик низо ва уни ҳал этиш йўллари Маълум муддат тиббий даволанишда бўлиб, янги ўқув йилидан яна қайтадан ишга қайтган “Kasbiy ta’lim” кафедраси ўқитувчиси Н.Хафизов менежмент бакалавриат таълим йўналиши 303 гуруҳида касбий педагогика фанидан семинар машғулотини ўтказаётган эди. Семинар машғулотида талабаларни кичик гуруҳларда ишлашларини ташкиллаштирди. Талабалар кичик гуруҳларда ишларни давом эттираётган бир пайтда, машғулот бошланганига ўттиз дақиқа бўлганида мазкур гуруҳ талабаси А.Петрова эшиқни очиб, аудиторияга киришга рухсат сўради. Ўқитувчи эса машғулот бошланганига анча вақт бўлганини, у бир неча маротабадан бўён кечикиб келаётганини айтиб, машғулот вақтида кечга қолган талаба А.Петрованинг аудиторияга киришига рухсат бермади. Талаба эса, аудиториядан чиқиб кетишни хоҳламади. Ўқитувчи ундан аудиториядан чиқиб кетишни талаб этди ва охир-оқибат хонадан чиқариб юборди. Эртаси куни аудиторияга киритилмаган қизнинг онаси номидан факультет деканатига шикоят хати келиб тушди. Шикоят хатида талаба- қизнинг онаси ҳомиладор эканлигига қарамасдан ва ҳар қандай ҳолатда ҳам ўқитувчи талабани машғулотга киритмасдан, уни туртиб аудиториядан чиқариб юборгани педагогик этика зид иш эканлиги, ўқитувчининг компетентлигини аниқлаш учун Давлат тест марказидан холис экспертлар чақириб, синовдан ўтказиш ва шикоятга ёзма равишда жавоб қайтариш, агар керакли чора кўрилмаса, юқори ташкилотларга мурожаат қилиши ҳақидаги талабни қўйган эди.

Кейс : Педагогик низо ва уни ҳал этиш йўллари Эртаси куни ф акультет декани ва ўринбосари Н.Хафизовни бу ҳақида огоҳлантирди. Ўқитувчи эса деканга у ҳеч қандай ортиқча ҳаракат қилмагани, талаба қиз ҳамма вақт дарсга кечикиб келишини айтиб қўпол муносабатда бўлди. Бир ҳафта муддат ўтиб, декан кафедра мудиридан мазкур масалани йиғилишда муҳокама қилиб, қарор чиқариб беришни сўради. Кафедра мажлисида мазкур масала муҳокама этилди. Кафедра профессор-ўқитувчилари ҳар қандай вазиятда ҳам Н.Хафизовни қўллаб- қувватлашларини билдирди. Бироқ талаба-қизнинг ҳомиладор эканлигини ҳисобга олиб, ундан узр сўраш ҳақидаги таклифни киритишди. Н.Хафизовга сўз берилганда эса, у педагоглик одобига зид ҳеч қандай хатти-ҳаракат содир этмаганлигини, талаба-қиздан узр сўрамаслигини билдирди. Орадан бир ҳафта муддат ўтиб, Н.Хафизов кафедра мудирининг ишдан бўшамаслиги ҳақидаги илтимосига карамасдан, ўз аризасига кўра вазифасидан озод этилди. Юқорида келтириб ўтилган вазиятни таҳлил этинг. Сиз Н.Хафизовнинг ўрнида бўлганингизда қандай йўл тутган бўлар эдингиз? Н.Хафизовнинг ишдан бўшаб кетиши тўғри бўлдими?

Аниқ вазиятларни босқичма-босқич таҳлил этиш ва ҳал этиш бўйича тингловчиларга услубий кўрсатмалар Иш босқичлари ва вақти Маслаҳат ва тавсияномалар 1 . Кейс билан танишиш (индивидуал) – 3 дақиқа Тақдим этилган аниқ вазиятлар билан танишиб чиқинг. Муаммоли вазият мазмунига алоҳида эътибор қаратинг. Муаммоли вазият қандай масалани ҳал этишга бағишланганлигини аниқланг. 2. Кейсдаги асосий ва кичик муаммоларни аниқлаш (индивидуал ва кичик гуруҳларда) – 5 дақиқа Кейсдаги асосий ва кичик муаммоларни аниқланг. Ўз фикрингизни гуруҳ билан ўртоқлашинг. Муаммони белгилашда исбот ва далилларга таянинг. Кейс матнидаги ҳеч бир фикрни эътибордан четда қолдирманг. 3. Муаммо ечимини топиш ва эришиладиган натижани аниқлаш – 7 дақиқа Гуруҳ билан биргаликда муаммо ечимини топинг. Муаммога доир ечим бир неча вариантда бўлиши ҳам мумкин. Шу билан бирга сиз топган ечим қандай натижага олиб келиши мумкинлигини ҳам аниқланг. 4. Кейс ечими учун таклиф этилган ғоялар тақдимоти (кичик гуруҳларда) – 5 дақиқа Гуруҳ билан биргаликда кейс ечимига доир тақдимотни тайёрланг. Тақдимотни тайёрлашда сизга тақдим этилган жавдалга асосланинг. Тақдимотни тайёрлаш жараёнида аниқлик, фикрнинг ихчам бўлиши тамойилларига риоя қилинг.

Кейс ечими учун таклиф этилган ғоялар тақдимоти учун чизма намунаси Муаммо (асосий ва кичик муаммолар) Ечим Натижа

O'xshashlar

Кейс-стади -- назария ва амалиёт

Кейс-стади технологияси

Кейс-стади методи афзалликлари ва имкониятлари

Таълим менежменти кейс

Таълимнинг интерфаол стратегиялари