Ислом тарихини ўқитишнинг методологик асослари - Pedagogika - Slaydlar

Ислом тарихини ўқитишнинг методологик асослари

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1199.5 KB

Ko'chirib olish

Ислом тарихиниИслом тарихини ўқитишнинг ўқитишнинг методологик асослариметодологик асослари www.arxiv.uz

Жоҳилия сўзи араб тилида жоҳиллик, Жоҳилия сўзи араб тилида жоҳиллик, билимсизлик, нодонлик маъноларини билимсизлик, нодонлик маъноларини беради. Бу сўз Арабистоннинг исломдан беради. Бу сўз Арабистоннинг исломдан олдинги даврига нисбатан ишлатилади. олдинги даврига нисбатан ишлатилади. Чунки бу даврда араблар орасида ал-Чунки бу даврда араблар орасида ал- Васаниййа - кўпхудолик ҳукм суриб, улар Васаниййа - кўпхудолик ҳукм суриб, улар яккахудолик эътиқодидан бехабар яккахудолик эътиқодидан бехабар эдилар. Бундан ташқари халқ орасида эдилар. Бундан ташқари халқ орасида қизларни тириклайин кўмиш, майхўрлик қизларни тириклайин кўмиш, майхўрлик ва бошқа ахлоқий бузуқликлар кенг ва бошқа ахлоқий бузуқликлар кенг ёйилган эди. Ислом дини келганидан ёйилган эди. Ислом дини келганидан кейин бундай жоҳилона одатларга чек кейин бундай жоҳилона одатларга чек қўйилди ва ундан олдинги давр «жоҳилия қўйилди ва ундан олдинги давр «жоҳилия даври» деб атала бошланди. даври» деб атала бошланди. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Баъзи тадқиқотчилар жоҳилия даври юз Баъзи тадқиқотчилар жоҳилия даври юз эллик - икки юз йил давом этган деган фикрни эллик - икки юз йил давом этган деган фикрни билдирадилар. Бироқ ушбу даврнинг қанча билдирадилар. Бироқ ушбу даврнинг қанча муддат давом этганлигини аниқлаш жуда муддат давом этганлигини аниқлаш жуда мушкул. мушкул.  Арабистон аҳолиси юртларининг Арабистон аҳолиси юртларининг жуғрофий жойлашуви жиҳатидан икки қисмга жуғрофий жойлашуви жиҳатидан икки қисмга бўлинади:бўлинади:  Ўтроқ араблар – Яман, Ҳадрамавт ва Ўтроқ араблар – Яман, Ҳадрамавт ва Уммон каби жанубдаги унумдор минтақаларда Уммон каби жанубдаги унумдор минтақаларда жойлашган бўлиб, уларни жануб араблари жойлашган бўлиб, уларни жануб араблари ҳам дейилади.ҳам дейилади.  Кўчманчи араблар – Нажд, Ҳижоз каби Кўчманчи араблар – Нажд, Ҳижоз каби марказий ва шимолий ҳудудларнинг аҳолиси марказий ва шимолий ҳудудларнинг аҳолиси бўлиб, шимол араблари ҳам деб юритилади.бўлиб, шимол араблари ҳам деб юритилади. www.arxiv.uz

Арабларда насаблар тарихи Арабларда насаблар тарихи билан махсус шуғулланадиган билан махсус шуғулланадиган тарихчилар бўлиб, улар тарихчилар бўлиб, улар арабларнинг келиб чиқишини арабларнинг келиб чиқишини Иброҳим пайғамбар ўғли Иброҳим пайғамбар ўғли Исмоил (а.с.)га олиб бориб Исмоил (а.с.)га олиб бориб боғлайдилар. Уларнинг Исмоил боғлайдилар. Уларнинг Исмоил ҳақидаги ривоятлари Тавротда у ҳақидаги ривоятлари Тавротда у ҳақда баён қилинган ҳақда баён қилинган ривоятларга ўхшаб кетади.ривоятларга ўхшаб кетади. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

ИСЛОМ АРКОНЛАРИИСЛОМ АРКОНЛАРИ www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 НабийНабий – араб тилидан таржимаси “хабарчи”, – араб тилидан таржимаси “хабарчи”, “хабар етказувчи” маъноларини беради. “хабар етказувчи” маъноларини беради. Пайғамбарлар орасида уларга Аллоҳ томонидан Пайғамбарлар орасида уларга Аллоҳ томонидан алоҳида китоб ва шариат нозил қилинмаган ва алоҳида китоб ва шариат нозил қилинмаган ва аввалги пайғамбарнинг китоб ва шариатини аввалги пайғамбарнинг китоб ва шариатини инсонларга тарғиб қилганлари набийлар деб инсонларга тарғиб қилганлари набийлар деб аталади (Исмоил, Исҳоқ, аталади (Исмоил, Исҳоқ, ЁЁ қуб, Закариқуб, Закари ёё каби). каби).  РасулРасул – араб тилида элчи маъносини – араб тилида элчи маъносини англатади. Аллоҳ томонидан алоҳида китоб ва англатади. Аллоҳ томонидан алоҳида китоб ва шариат берилган пайғамбарлар расуллар шариат берилган пайғамбарлар расуллар даражасига эришган ҳисобланади. Масалан, даражасига эришган ҳисобланади. Масалан, Иброҳим, Мусо, Исо кабилар. Иброҳимга юзта Иброҳим, Мусо, Исо кабилар. Иброҳимга юзта саҳифа, Мусога Таврот ва Исога Инжил номли саҳифа, Мусога Таврот ва Исога Инжил номли китоблар нозил қилинган бўлиб, бу билан бирга китоблар нозил қилинган бўлиб, бу билан бирга ўзларига хос шариат ҳам берилган. Муҳаммад ўзларига хос шариат ҳам берилган. Муҳаммад алайҳиссаломалайҳиссалом ҳам китоб ва шариат берилган ҳам китоб ва шариат берилган пайғамбарлардан бўлиб, унга Қуръони карим пайғамбарлардан бўлиб, унга Қуръони карим нозил қилинган ва унда махсус шариат берилган.нозил қилинган ва унда махсус шариат берилган. www.arxiv.uz

ИмонИмон сўзининг луғавий маъноси сўзининг луғавий маъноси ишонмоқ, тасдиқламоқ бўлиб, ишонмоқ, тасдиқламоқ бўлиб, истилоҳда эса «Ла илаҳа иллаллоҳу истилоҳда эса «Ла илаҳа иллаллоҳу Муҳаммадур расулуллоҳ» («Аллоҳдан Муҳаммадур расулуллоҳ» («Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад унинг ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад унинг пайғамбари») калимасини тил билан пайғамбари») калимасини тил билан айтиб, дил билан тасдиқлаш демакдир. айтиб, дил билан тасдиқлаш демакдир. Имоннинг етти шарти бор: Аллоҳнинг Имоннинг етти шарти бор: Аллоҳнинг борлиги ва бирлигига имон келтириш, борлиги ва бирлигига имон келтириш, яъни Аллоҳнинг барча исмлари ва яъни Аллоҳнинг барча исмлари ва сифатларига имон келтириш. сифатларига имон келтириш. Фаришталарнинг борлигига имон Фаришталарнинг борлигига имон келтириш. келтириш. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 Қуръони Қуръони кк арим.арим. Қ Қ уръони уръони кк арим – арим – Аллоҳ таоло тарафидан 23 мобайнида Аллоҳ таоло тарафидан 23 мобайнида Пайғамбар МуҳаммадПайғамбар Муҳаммад алайҳиссалом алайҳиссалом га оят-га оят- оят, сура-сура тарзида нозил қилинган оят, сура-сура тарзида нозил қилинган илоҳий китобдир. Бу китоб Ислом динининг илоҳий китобдир. Бу китоб Ислом динининг муқаддас манбаси ҳисобланади. муқаддас манбаси ҳисобланади.  «Қуръон» - арабча «қара’а» (ўқимоқ) «Қуръон» - арабча «қара’а» (ўқимоқ) феълидан олинган. Қуръон суралардан феълидан олинган. Қуръон суралардан иборат. Сура Қуръондан бир бўлак бўлиб, энг иборат. Сура Қуръондан бир бўлак бўлиб, энг ками учта ёки ундан ортиқ оятларни ўз ичига ками учта ёки ундан ортиқ оятларни ўз ичига олади. Қуръонда жами 114 та сура мавжуд. олади. Қуръонда жами 114 та сура мавжуд. Оятлар сони эса, Қуръон маОятлар сони эса, Қуръон ма тнтн ларини ларини тақсимлашнинг турли йўлларига кўра, 6204 тақсимлашнинг турли йўлларига кўра, 6204 та, 6232 та, ҳаттота, 6232 та, ҳатто ,, 6666 тагача белгиланган. 6666 тагача белгиланган. www.arxiv.uz

 1. Макка даври (610-615 йиллар). Бу 1. Макка даври (610-615 йиллар). Бу даврда юксак адабий ижод намуналари даврда юксак адабий ижод намуналари бўлган сажъ жанридаги суралар ўқилган. бўлган сажъ жанридаги суралар ўқилган. Европа олимлари уларга «Назмий суралар» Европа олимлари уларга «Назмий суралар» деб ном берганлар.деб ном берганлар.  2. Макка даври (616-619 йиллар), 2. Макка даври (616-619 йиллар), Муҳаммад алайҳиссалом ва уларнинг Муҳаммад алайҳиссалом ва уларнинг издошлари доимий таъқиб остида яшаган ва издошлари доимий таъқиб остида яшаган ва кўпчилик Ҳабашистонга кўчиб кетган кўпчилик Ҳабашистонга кўчиб кетган муҳитда ўқилган. Бу сураларда Оллоҳнинг муҳитда ўқилган. Бу сураларда Оллоҳнинг «Раҳмон» сифатида кўп тилга олинганлиги «Раҳмон» сифатида кўп тилга олинганлиги сабабли Европа олимлари уларни «Раҳмон сабабли Европа олимлари уларни «Раҳмон суралари» деб атаганлар. суралари» деб атаганлар.  3. Макка даври (610 йил бошларидан 622 3. Макка даври (610 йил бошларидан 622 йил сентябригача). Бу даврда ҳам Муҳаммад йил сентябригача). Бу даврда ҳам Муҳаммад алайҳиссалом ва унинг издошлари таъқиб алайҳиссалом ва унинг издошлари таъқиб остида яшаганлар, махфий равишда, кўпинча остида яшаганлар, махфий равишда, кўпинча шаҳардан ташқарида ибодатга тўпланганлар. шаҳардан ташқарида ибодатга тўпланганлар. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Мадина суралари нозилМадина суралари нозил бўлишининг беш даври:бўлишининг беш даври:  I давр (622 йI давр (622 й . . октябрдан 624 йоктябрдан 624 й . . гача). гача). МуМу ҳҳ аммад (с.а.в.) Мадинага каммад (с.а.в.) Мадинага к ўў чиб келганидан чиб келганидан маккаликлар билан биринчи йирик тмаккаликлар билан биринчи йирик т ўқўқ нашув -нашув - - - Бадр жангигача 4 Бадр жангигача 4 та та сура .сура .  II давр (624 йII давр (624 й .. мартидан 625 ймартидан 625 й .. мартигача). мартигача). Бадр жангидан кейин Бадр жангидан кейин УУ ҳҳ уд жангигача уд жангигача ўў тган бир тган бир йил ичида 3йил ичида 3 та та сура сура ..  III давр (625 йIII давр (625 й .. мартида мартида нн - 627 й - 627 й .. мартигача). мартигача). УУ ҳҳ уд жангидаги мауд жангидаги ма ғғ лубиятидан кейин Хандалубиятидан кейин Ханда ққ жангигача 5 та сура.жангигача 5 та сура.  IV давр (627 йIV давр (627 й .. апрелидан 630 й апрелидан 630 й .. январигача). январигача). ХандаХанда ққ жангидан с жангидан с ўў нг Макканинг олинишигача 8нг Макканинг олинишигача 8 тата сура. сура.  V давр (630 йV давр (630 й .. февралидан 632 й февралидан 632 й .. майигача). майигача). Макка олинганидан кейин МуМакка олинганидан кейин Му ҳҳ аммад (с.а.в.) аммад (с.а.в.) пайпай ғғ амбарнинг вафотигаамбарнинг вафотига чача 4та сура 4та сура .. www.arxiv.uz

Ҳадиси шарифҲадиси шариф . . Ҳадис – Ҳадис – Муҳаммад алайҳиссаломнинг айтган Муҳаммад алайҳиссаломнинг айтган сўзлари, қилган ишлари, сўзлари, қилган ишлари, тақрирлари (кўриб қайтармаган тақрирлари (кўриб қайтармаган ишлари) ёки у кишига берилган ишлари) ёки у кишига берилган сифатларни ўзида мужассам қилган сифатларни ўзида мужассам қилган хабар ва ривоятлардир. «Ҳадис» хабар ва ривоятлардир. «Ҳадис» сўзининг луғавий– сўз; хабар; ҳикоя; сўзининг луғавий– сўз; хабар; ҳикоя; янги каби маънолари бўлиб, янги каби маънолари бўлиб, истилоҳда эса – «ал-ҳадис ан-истилоҳда эса – «ал-ҳадис ан- Набавий» яъни, Пайғамбар Набавий» яъни, Пайғамбар сўзларидир.сўзларидир. www.arxiv.uz

 Ҳадислар Қуръондан кейинги Ҳадислар Қуръондан кейинги асосий манба ҳисобланади. Ҳадислар асосий манба ҳисобланади. Ҳадислар икки қисмдан: айнан хабар берувчи икки қисмдан: айнан хабар берувчи матнматн ва уни ривоят қилган ровийлар ва уни ривоят қилган ровийлар занжири – занжири – иснодданисноддан иборат. иборат.  Ҳадис икки хилдир:Ҳадис икки хилдир:  ал-ҳадис ал-қудсий (бу каби ал-ҳадис ал-қудсий (бу каби ҳадисда, маъно Аллоҳдан, лафз эса ҳадисда, маъно Аллоҳдан, лафз эса Пайғамбардан бўлади);Пайғамбардан бўлади);  ал-ҳадис ан-набавий (бунда эса, ал-ҳадис ан-набавий (бунда эса, маъно ҳам лафз ҳам маъно ҳам лафз ҳам Пайғамбарникидир).Пайғамбарникидир). www.arxiv.uz

 Қуйидаги иснодга тегишли техник терминлар Қуйидаги иснодга тегишли техник терминлар барча уламолар томонидан бир хилда талқин барча уламолар томонидан бир хилда талқин қилинмасада, барқарор истилоҳга айланиб қолди. қилинмасада, барқарор истилоҳга айланиб қолди. Уларни ўрганиш қулай бўлиши учун уларни беш Уларни ўрганиш қулай бўлиши учун уларни беш гуруҳга бўлиб кўрсатиш мумкин.гуруҳга бўлиб кўрсатиш мумкин.  Ровийларнинг сонига кўра: Ровийларнинг сонига кўра: мутавотир, мутавотир, машҳур, мустафит, ‘азиз, ғариб, фард, шозз, оҳод;машҳур, мустафит, ‘азиз, ғариб, фард, шозз, оҳод;  Исноднинг табиатига кўра: Исноднинг табиатига кўра: муттасил марфу‘, муттасил марфу‘, муттасил мавқуф, муснад, мақту‘, мунқати‘, муттасил мавқуф, муснад, мақту‘, мунқати‘, мунфасил, му‘аллақ, мурсал, му‘аллал ёки ма‘лул;мунфасил, му‘аллақ, мурсал, му‘аллал ёки ма‘лул;  Матн ёки исноднинг асосий хусусиятларига Матн ёки исноднинг асосий хусусиятларига кўра: кўра: зийодот ас-аиқот, му‘ан‘ан, мусалсал, мудаллас, зийодот ас-аиқот, му‘ан‘ан, мусалсал, мудаллас, мубҳам, мақлуб, мудраж, мутиариб, иснод ‘оли;мубҳам, мақлуб, мудраж, мутиариб, иснод ‘оли;  Ҳадисларнинг қабул қилишга яроқлилигига Ҳадисларнинг қабул қилишга яроқлилигига кўра: кўра: ма‘руфма‘руф , , мункармункар , , мажҳулмажҳул , , мақбулмақбул , , маҳфуз;маҳфуз;  Ҳадисларнинг инкор этилишига кўра: Ҳадисларнинг инкор этилишига кўра: мункармункар , , мардудмардуд , , матрукматрук , , матруҳматруҳ турларга бўлинади. турларга бўлинади. www.arxiv.uz

ТасаввуфТасаввуф (сўфийлик) - (сўфийлик) - мусулмонларни ҳалолликка, покликка, мусулмонларни ҳалолликка, покликка, тенгликка, инсон қадр-қимматини ерга тенгликка, инсон қадр-қимматини ерга урмасликка чорловчи, ҳар кимни урмасликка чорловчи, ҳар кимни ўзининг ҳалол меҳнати билан яшашга, ўзининг ҳалол меҳнати билан яшашга, ўзгаларнинг кучидан фойдаланмасликка ўзгаларнинг кучидан фойдаланмасликка даъват этувчи таълимот.даъват этувчи таълимот. Тасаввуф ўрта асрлар мусулмон Тасаввуф ўрта асрлар мусулмон Шарқида кенг тарқалади. Бу таълимот Шарқида кенг тарқалади. Бу таълимот дастлаб дастлаб VIIIVIII аср ўрталарида Ироқда аср ўрталарида Ироқда юзага келган. Тасаввуф таълимоти юзага келган. Тасаввуф таълимоти асосида инсон фаолияти ва унинг асосида инсон фаолияти ва унинг камолоти ётади. камолоти ётади. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Мустақиллик шарофати билан Мустақиллик шарофати билан Аҳмад Яссавий, Баҳоуддин Аҳмад Яссавий, Баҳоуддин Нақшбанд, Нажмиддин Кубро Нақшбанд, Нажмиддин Кубро сингари бобокалонларимизнинг сингари бобокалонларимизнинг азиз номлари тикланди, азиз номлари тикланди, қадамжолари обод этилди. Асарлари қадамжолари обод этилди. Асарлари чоп этилиб, уларнинг бебаҳо чоп этилиб, уларнинг бебаҳо маънавий меросларидан ҳозирги маънавий меросларидан ҳозирги авлодлар баҳраманд бўлмоқдалар.авлодлар баҳраманд бўлмоқдалар. www.arxiv.uz

ЭЪТИБОРИНГИЗ ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН УЧУН РАҲМАТРАҲМАТ www.arxiv.uz

O'xshashlar

Ўқитишнинг интерактив методлари

Муаммоли ўқитишнинг концепцияси

Ўқитишнинг интерфаол усуллари

Касб педагогикасида ўқитишнинг замонавий воситалари

Муаммоли ўқитишнинг мазмуни ва моҳияти