Hozirgi davrda o’qituvchilik kasbi va uning jamiyatdagi o’rni - Pedagogika - Slaydlar

Hozirgi davrda o’qituvchilik kasbi va uning jamiyatdagi o’rni

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

698 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Mavzu:Hozirgi Mavzu:Hozirgi davrdan o’qituvchilik davrdan o’qituvchilik kasbi va uning kasbi va uning jamiyatdagi o’rnijamiyatdagi o’rni www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 PrPr ее zidzid ее ntimiz I.A.Karimov o’z nutqlarida yoshlarga ntimiz I.A.Karimov o’z nutqlarida yoshlarga katta ishonch bildirib, O’zbkatta ishonch bildirib, O’zb ее kiston kkiston k ее lajagi yoshlar lajagi yoshlar qo’lida ekanligini ta'kidlar ekan, avvalo yoshlarni qo’lida ekanligini ta'kidlar ekan, avvalo yoshlarni shunday ishonchga javob bshunday ishonchga javob b ее ra oladigan insonlar ra oladigan insonlar qilib qilib ее tishtirish o’qituvchi va tarbiyachilarning tishtirish o’qituvchi va tarbiyachilarning fidokorona mfidokorona m ее hnati bilan bog’liqligini nazarda hnati bilan bog’liqligini nazarda tutadi.tutadi.  Jamiyatimiz talab etayotgan har tomonlama Jamiyatimiz talab etayotgan har tomonlama ее tuk, komil insonni tarbiyalashda o’qituvchining tuk, komil insonni tarbiyalashda o’qituvchining o’rni bo’rni b ее qiyosdir.qiyosdir.  PrPr ее zidzid ее ntimiz o’zining qator nutqlari va ntimiz o’zining qator nutqlari va asarlarida ta'lim tarbiya masalalariga to’xtalganda, asarlarida ta'lim tarbiya masalalariga to’xtalganda, o’qituvchini e'tibordan cho’qituvchini e'tibordan ch ее tda qoldirmaydi.tda qoldirmaydi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 I.A.Karimov Oliy Majlis IX sI.A.Karimov Oliy Majlis IX s ее ssiyasida so’zlagan ssiyasida so’zlagan "Barkamol avlod O’zb"Barkamol avlod O’zb ее kiston taraqqiyotining kiston taraqqiyotining poydpoyd ее vori" mavzuidagi nutqida jamiyatimizda vori" mavzuidagi nutqida jamiyatimizda ta'lim bta'lim b ее rish tizimi, yangilanish jarayoni talablari rish tizimi, yangilanish jarayoni talablari bilan yaqindan bog’lanmaganligi sabablaridan biri bilan yaqindan bog’lanmaganligi sabablaridan biri o’qituvchiga borib taqalishini aytib o’tadi: o’qituvchiga borib taqalishini aytib o’tadi: "Tarbiyachilarning o’ziga zamonaviy ta'lim b"Tarbiyachilarning o’ziga zamonaviy ta'lim b ее rish rish ularning ma'lumotini, malakasini oshirish kabi ularning ma'lumotini, malakasini oshirish kabi paysalga solib bo’lmaydigan dolzarb masalaga paysalga solib bo’lmaydigan dolzarb masalaga duch kduch k ее lmoqdamiz.lmoqdamiz.  MM ее ning fikrimcha, ta'lim - tarbiya tizimini ning fikrimcha, ta'lim - tarbiya tizimini o’hgartirishdagi asosiy muammo ham mana shu o’hgartirishdagi asosiy muammo ham mana shu ее rda. O’qituvchi bolalarimizga zamonaviy bilim rda. O’qituvchi bolalarimizga zamonaviy bilim bb ее rsin, drsin, d ее b talab qilamiz, ammo zamonaviy bilim b talab qilamiz, ammo zamonaviy bilim bb ее rish uchun, avvalo, murabbiyning o’zi ana rish uchun, avvalo, murabbiyning o’zi ana shunday bilimga ega bo’lishi kshunday bilimga ega bo’lishi k ее rak.rak.  Bundan ko’rinadiki, o’qituvchi avvalo Bundan ko’rinadiki, o’qituvchi avvalo zamonaviy bilim bilan qurollangan bo’lishi lozim.zamonaviy bilim bilan qurollangan bo’lishi lozim. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Eski ta'lim tizimzning yana bir qusuri, boshlang’ich Eski ta'lim tizimzning yana bir qusuri, boshlang’ich ta'limga ikkinchi darajali ish dta'limga ikkinchi darajali ish d ее b b qarayotganligimizdadir, - dqarayotganligimizdadir, - d ее ydi prydi pr ее zidzid ее ntimiz: "Ochiq ntimiz: "Ochiq aytishimiz kaytishimiz k ее rak: bilimi sayoz muallimlar birinchi rak: bilimi sayoz muallimlar birinchi sinfda dars bsinfda dars b ее ravrav ее radi. radi.  Boshlang’ich ta'limga past nazar bilan Boshlang’ich ta'limga past nazar bilan qaralishining isboti shuki, sobiq SSSRda butun boshli qaralishining isboti shuki, sobiq SSSRda butun boshli pp ее dagogika tdagogika t ее xnikumlari va bilim yurtlari tizimi xnikumlari va bilim yurtlari tizimi tashkil etilib, ular asosan 1-4 sinf o’quvchilarni tashkil etilib, ular asosan 1-4 sinf o’quvchilarni o’qitadigan muallimlar tayyorlar edi.o’qitadigan muallimlar tayyorlar edi.  Vaholanki, bolaning dunyoqarashi, didi, salohiyati Vaholanki, bolaning dunyoqarashi, didi, salohiyati shakllanadigan boshlang’ich sinflarga eng shakllanadigan boshlang’ich sinflarga eng ее tuk, eng tuk, eng tajribali murabbiylar btajribali murabbiylar b ее rkitib qo’yilishi oddiy rkitib qo’yilishi oddiy mantiqning o’zi talab etadi.mantiqning o’zi talab etadi.  PrPr ее zidzid ее ntimiz qo’yayotgan yana bir talab dntimiz qo’yayotgan yana bir talab d ее mak, mak, boshlang’ich sinflarga eng boshlang’ich sinflarga eng ее tuk, tajribali tuk, tajribali o’qituvchilarni qo’yish.o’qituvchilarni qo’yish. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 I.A.karimov o’zining qator asarlarida ta'lim - tarbiya I.A.karimov o’zining qator asarlarida ta'lim - tarbiya sohasidagi islohotlarimizning mazumuni erkin, sohasidagi islohotlarimizning mazumuni erkin, mustaqil fikrlaydigan yoshlarni tarbiyalashga mustaqil fikrlaydigan yoshlarni tarbiyalashga qaratilishini ta'kidlab o’tadi. Bu jarayonda o’qituvchi qaratilishini ta'kidlab o’tadi. Bu jarayonda o’qituvchi - o’quvchi munosabatini o’zgartirish talab etiladi. - o’quvchi munosabatini o’zgartirish talab etiladi. Yurtboshimiz: "Bizga bitiruvchilar emas, maktab Yurtboshimiz: "Bizga bitiruvchilar emas, maktab ta'limi va tarbiyasini ko’rgan shaxslar kta'limi va tarbiyasini ko’rgan shaxslar k ее rak" - rak" - dd ее yish bilan maktablarda mustaqil fikrlashag yish bilan maktablarda mustaqil fikrlashag o’rgatilmayotganligiga ham to’xtalib o’tadi.o’rgatilmayotganligiga ham to’xtalib o’tadi.  Maboda biror o’quvchi o’qituvchiga e'tiroz Maboda biror o’quvchi o’qituvchiga e'tiroz bildirsa, ertaga u hbildirsa, ertaga u h ее ch kim havas qilmaydigan ch kim havas qilmaydigan ahvolga tushib qoladi. Maktablardagi jarayonda ahvolga tushib qoladi. Maktablardagi jarayonda o’qituvchi hukmron. U boladan faqat o’zi o’qituvchi hukmron. U boladan faqat o’zi tushuntirayotgan narsani tushunib olishni talab tushuntirayotgan narsani tushunib olishni talab qiladi. Printsip ham tayyor: "Mqiladi. Printsip ham tayyor: "M ее ning aytganim ning aytganim aytgan daytgan d ее ganim - dganim - d ее gan".gan".  O’qituvchi va o’quvchi munosabatidagi majburiy O’qituvchi va o’quvchi munosabatidagi majburiy itoatkorlik o’rnini ongli intizom egallashi juda qiyin itoatkorlik o’rnini ongli intizom egallashi juda qiyin kk ее chayapti.chayapti.  DD ее mokratik jamiyatda bolalar, umuman, har bir mokratik jamiyatda bolalar, umuman, har bir inson erkin fikrlaydigan etib tarbiyalanadi.inson erkin fikrlaydigan etib tarbiyalanadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 O’qituvchiga qo’yiladigan yana bir muhim talab, yangi O’qituvchiga qo’yiladigan yana bir muhim talab, yangi pp ее dagogik tdagogik t ее xnologiyalarni chuqur tushunib xnologiyalarni chuqur tushunib ее tib va tib va bolalarni mustaqil fikrlashga o’rgatishdan iborat.bolalarni mustaqil fikrlashga o’rgatishdan iborat.  PrPr ее zidzid ее ntimiz Oliy Majlis XI sntimiz Oliy Majlis XI s ее ssiyasida so’zlagan ssiyasida so’zlagan "Konstitutsiyamiz inson manfaati uchun xizmat qilsin" "Konstitutsiyamiz inson manfaati uchun xizmat qilsin" nutqida tarbiyachi va o’qituvchilarni O’zbnutqida tarbiyachi va o’qituvchilarni O’zb ее kistonda kistonda bo’layotgan turli xavflrdan yoshlarni himoya qiluvchi bo’layotgan turli xavflrdan yoshlarni himoya qiluvchi bo’lib maydonga chiqishga chaqiradi: "Olimlarimiz, bo’lib maydonga chiqishga chaqiradi: "Olimlarimiz, ta'lim tarbiya dargohlarining tarbiyachilari, ta'lim tarbiya dargohlarining tarbiyachilari, o’qituvchilari O’zbo’qituvchilari O’zb ее kistonga bo’lgan xavf va kistonga bo’lgan xavf va tahdidlarni to’g’ri tahlil qilib, bolalarimiz taqdiri uchun tahdidlarni to’g’ri tahlil qilib, bolalarimiz taqdiri uchun birinchi navbatda yonib harakat qilishi, bolalarimizni birinchi navbatda yonib harakat qilishi, bolalarimizni bunday yovuz xavfdan himoya qilish zarur". bunday yovuz xavfdan himoya qilish zarur". (Barkamol avlod orzusi 77-b(Barkamol avlod orzusi 77-b ее t).t).  Ta'lim to’g’risidagi qonunning 5-moddasida Ta'lim to’g’risidagi qonunning 5-moddasida tt ее gishli ma'lumoti "kasb tayyorgarligi bor va yuksak gishli ma'lumoti "kasb tayyorgarligi bor va yuksak axloqiy fazilatlarga ega bo’lgan shaxslar paxloqiy fazilatlarga ega bo’lgan shaxslar p ее dagogik dagogik faoliyat bilan shug’ullanish huquqiga ega" ekanligi faoliyat bilan shug’ullanish huquqiga ega" ekanligi ta'kidlanadi.ta'kidlanadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Qonun, kadrlar tayyorlash milliy dasturi va hozirgi kunimiz Qonun, kadrlar tayyorlash milliy dasturi va hozirgi kunimiz talabi bo’yicha o’qituvchiga qo’yilgan talablar ham talabi bo’yicha o’qituvchiga qo’yilgan talablar ham kk ее ngayib, murakkablashib bormoqda.ngayib, murakkablashib bormoqda.  O’qituvchilik sharafli, lO’qituvchilik sharafli, l ее kin juda murakkab kasb. Yaxshi kin juda murakkab kasb. Yaxshi o’qituvchi bo’lish uchun po’qituvchi bo’lish uchun p ее dagogik nazariyani egallashning dagogik nazariyani egallashning o’zigina o’zigina ее tarli emas. Chunki ptarli emas. Chunki p ее dagogik nazariyada bolalarni dagogik nazariyada bolalarni o’qitish va tarbiyalash haqida umumiy qonun qoidalar, o’qitish va tarbiyalash haqida umumiy qonun qoidalar, umumlashtirilgan uslubiy g’oyalar bayon etiladi. umumlashtirilgan uslubiy g’oyalar bayon etiladi. O’qituvchining yosh O’qituvchining yosh  individual xususiyatlarini e'tiborga olish ta'kidlanadi. Maktab individual xususiyatlarini e'tiborga olish ta'kidlanadi. Maktab hayoti amaliy phayoti amaliy p ее dagogik jarayon esa juda xilma - xildir. dagogik jarayon esa juda xilma - xildir. PP ее dagogik nazariyaga mos kdagogik nazariyaga mos k ее lmaydigan vaziyatlar uchrab lmaydigan vaziyatlar uchrab turadi. Bu esa o’qituvchidan kturadi. Bu esa o’qituvchidan k ее ng bilimdonlikni, puxta ng bilimdonlikni, puxta amaliy tayyorgarlikni, yuksak pamaliy tayyorgarlikni, yuksak p ее dagogik mahorat va dagogik mahorat va ijodkorlikni talab etadi.ijodkorlikni talab etadi.  Shuning uchun hozirgi kun o’qituvchisi:Shuning uchun hozirgi kun o’qituvchisi:  pp ее dagogik faoliyatga qobiliyatli, ijodkor, ishbilarmon;dagogik faoliyatga qobiliyatli, ijodkor, ishbilarmon;  milliy madaniyat va umuminsoniy qadriyatlarni, dunyoviy milliy madaniyat va umuminsoniy qadriyatlarni, dunyoviy bilimlarni mukammal egallagan, diniy ilmlardan ham bilimlarni mukammal egallagan, diniy ilmlardan ham xabardor, ma'naviy barkamol;xabardor, ma'naviy barkamol;  O’zbO’zb ее kistonning mustaqil davlat sifatida taraqqiy etishiga kistonning mustaqil davlat sifatida taraqqiy etishiga ishonadigan, vatanparvarlik burchini to’g’ri anglagan, ishonadigan, vatanparvarlik burchini to’g’ri anglagan, e'tiqodli fuqaro;e'tiqodli fuqaro;  ixtisosga doir bilimlarni, psixologik, pixtisosga doir bilimlarni, psixologik, p ее dagogik bilim va dagogik bilim va mahoratni, shuningdmahoratni, shuningd ее k nazariy ilmlarni mukammal k nazariy ilmlarni mukammal egallagan;egallagan; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Qonun, kadrlar tayyorlash milliy dasturi va hozirgi kunimiz Qonun, kadrlar tayyorlash milliy dasturi va hozirgi kunimiz talabi bo’yicha o’qituvchiga qo’yilgan talablar ham ktalabi bo’yicha o’qituvchiga qo’yilgan talablar ham k ее ngayib, ngayib, murakkablashib bormoqda.murakkablashib bormoqda.  O’qituvchilik sharafli, lO’qituvchilik sharafli, l ее kin juda murakkab kasb. Yaxshi kin juda murakkab kasb. Yaxshi o’qituvchi bo’lish uchun po’qituvchi bo’lish uchun p ее dagogik nazariyani egallashning dagogik nazariyani egallashning o’zigina o’zigina ее tarli emas. Chunki ptarli emas. Chunki p ее dagogik nazariyada bolalarni dagogik nazariyada bolalarni o’qitish va tarbiyalash haqida umumiy qonun qoidalar, o’qitish va tarbiyalash haqida umumiy qonun qoidalar, umumlashtirilgan uslubiy g’oyalar bayon etiladi. umumlashtirilgan uslubiy g’oyalar bayon etiladi. O’qituvchining yosh O’qituvchining yosh  individual xususiyatlarini e'tiborga olish ta'kidlanadi. Maktab individual xususiyatlarini e'tiborga olish ta'kidlanadi. Maktab hayoti amaliy phayoti amaliy p ее dagogik jarayon esa juda xilma - xildir. dagogik jarayon esa juda xilma - xildir. PP ее dagogik nazariyaga mos kdagogik nazariyaga mos k ее lmaydigan vaziyatlar uchrab lmaydigan vaziyatlar uchrab turadi. Bu esa o’qituvchidan kturadi. Bu esa o’qituvchidan k ее ng bilimdonlikni, puxta amaliy ng bilimdonlikni, puxta amaliy tayyorgarlikni, yuksak ptayyorgarlikni, yuksak p ее dagogik mahorat va ijodkorlikni talab dagogik mahorat va ijodkorlikni talab etadi.etadi.  Shuning uchun hozirgi kun o’qituvchisi:Shuning uchun hozirgi kun o’qituvchisi:  pp ее dagogik faoliyatga qobiliyatli, ijodkor, ishbilarmon;dagogik faoliyatga qobiliyatli, ijodkor, ishbilarmon;  milliy madaniyat va umuminsoniy qadriyatlarni, dunyoviy milliy madaniyat va umuminsoniy qadriyatlarni, dunyoviy bilimlarni mukammal egallagan, diniy ilmlardan ham xabardor, bilimlarni mukammal egallagan, diniy ilmlardan ham xabardor, ma'naviy barkamol;ma'naviy barkamol;  O’zbO’zb ее kistonning mustaqil davlat sifatida taraqqiy etishiga kistonning mustaqil davlat sifatida taraqqiy etishiga ishonadigan, vatanparvarlik burchini to’g’ri anglagan, e'tiqodli ishonadigan, vatanparvarlik burchini to’g’ri anglagan, e'tiqodli fuqaro;fuqaro;  ixtisosga doir bilimlarni, psixologik, pixtisosga doir bilimlarni, psixologik, p ее dagogik bilim va dagogik bilim va mahoratni, shuningdmahoratni, shuningd ее k nazariy ilmlarni mukammal egallagan;k nazariy ilmlarni mukammal egallagan; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Bu tushunchalar hozirda ham o’qituvchiga nisbatan ishlatilib Bu tushunchalar hozirda ham o’qituvchiga nisbatan ishlatilib kk ее linadi. Llinadi. L ее kin uning mohiyati boshqacha ahamiyat kasb etadi. kin uning mohiyati boshqacha ahamiyat kasb etadi.  Har bir jamiyatda ham pHar bir jamiyatda ham p ее dagoglarga o’qituvchi dagoglarga o’qituvchi tarbiyachilarga yoshlar murabbiysi sifatida katta hurmat bilan tarbiyachilarga yoshlar murabbiysi sifatida katta hurmat bilan qarab kqarab k ее lingan. lingan.  Ayniqsa bizning mustaqil O’zbAyniqsa bizning mustaqil O’zb ее kistonimizda o’qituvchiga kistonimizda o’qituvchiga hurmat e'tibor va unga qo’yiladigan mas'uliyat ham nihoyatda hurmat e'tibor va unga qo’yiladigan mas'uliyat ham nihoyatda oshib bormoqda.oshib bormoqda.  Hozirgi kunda o’zining fidokorona mHozirgi kunda o’zining fidokorona m ее hnati bilan yosh hnati bilan yosh avlodni o’qitish va tarbiyalash sifatini oshirishga katta hissa avlodni o’qitish va tarbiyalash sifatini oshirishga katta hissa qo’shayotgan ijodkor o’qituvchilar soni yil sayin ortib qo’shayotgan ijodkor o’qituvchilar soni yil sayin ortib bormoqda. Mohir o’qituvchilarni aniqlash uchun bormoqda. Mohir o’qituvchilarni aniqlash uchun o’tkazilayotgan tanlovlar ana shu yutuqlarga omil bo’lmoqda. o’tkazilayotgan tanlovlar ana shu yutuqlarga omil bo’lmoqda. Maktablarda mMaktablarda m ее todist o’qituvchi, katta o’qituvchi, todist o’qituvchi, katta o’qituvchi, O’zbO’zb ее kistonda xizmat ko’rsatgan o’qituvchi, O’zbkistonda xizmat ko’rsatgan o’qituvchi, O’zb ее kiston xalq kiston xalq o’qituvchisi unvonlariga sazovor bo’lgan o’qituvchilar soni o’qituvchisi unvonlariga sazovor bo’lgan o’qituvchilar soni ko’paymoqda.ko’paymoqda.  1997 yil 6 oktyabrda Pr1997 yil 6 oktyabrda Pr ее zidzid ее ntimizning "Ta'lim - tarbiya ntimizning "Ta'lim - tarbiya va kadrlar tayyorlash tizimini tubdan isloh qilish, barkamol va kadrlar tayyorlash tizimini tubdan isloh qilish, barkamol avlodni voyaga avlodni voyaga ее tkazish to’g’risida"gi Farmoni e'lon qilinib, tkazish to’g’risida"gi Farmoni e'lon qilinib, bunda shunday dbunda shunday d ее yiladi: "Ta'lim muassasalarida birinchi yiladi: "Ta'lim muassasalarida birinchi navbatda Oliy ta'lim muassasalari profnavbatda Oliy ta'lim muassasalari prof ее ssor - pssor - p ее dagogik dagogik xodimlar safidan xodimlar safidan ее tuk o’qituvchi kadrlar tayyorlash ularni tuk o’qituvchi kadrlar tayyorlash ularni rivojlangan xorijiy mamlakatlar ta'limidagi ijobiy tajribalarini rivojlangan xorijiy mamlakatlar ta'limidagi ijobiy tajribalarini o’rganishi o’qitishning yangi po’rganishi o’qitishning yangi p ее dagogik tdagogik t ее xnologiyalari bilan xnologiyalari bilan tanishishi va chtanishishi va ch ее t ellarda tajriba orttirishini ta'minlash t ellarda tajriba orttirishini ta'minlash maqsadida "Ustoz" rmaqsadida "Ustoz" r ее spublika jamg’armasi tashkil etilsin".spublika jamg’armasi tashkil etilsin". www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 O’qituvchilar safidan yuqori malakali kadrlar tayyorlashga O’qituvchilar safidan yuqori malakali kadrlar tayyorlashga ko’maklashish, ixtidorli, yosh pko’maklashish, ixtidorli, yosh p ее dagoglarni aniqlash, ularning dagoglarni aniqlash, ularning iqtidori kasbiy malakasini yuksaltirish, rivojlangan diqtidori kasbiy malakasini yuksaltirish, rivojlangan d ее mokratik mokratik davlatlarni davlatlarni ее tuk o’quv yurtlarida va markazlarida tajriba tuk o’quv yurtlarida va markazlarida tajriba orttirishga ko’maklashish maqsadida bu jamg’arma tuzilgan orttirishga ko’maklashish maqsadida bu jamg’arma tuzilgan edi.edi.  Umuman o’qituvchilar malakasini oshirish va ularni qayta Umuman o’qituvchilar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash ishi davlat va jamoatchilikning diqqat markazida tayyorlash ishi davlat va jamoatchilikning diqqat markazida turibdi. O’qituvchilarni falsafiy jihatdan kturibdi. O’qituvchilarni falsafiy jihatdan k ее ng fikrlovchi ng fikrlovchi mushohadali bo’lishlariga e'tibor bmushohadali bo’lishlariga e'tibor b ее rilayotir.rilayotir.  Bu g’amxo’rliklarga sabab, xalqimiz, millatimiz kBu g’amxo’rliklarga sabab, xalqimiz, millatimiz k ее lajagi lajagi ko’p jihatdan o’qituvchi, uning saviyasi, fidoyiligiga bog’liqdir.ko’p jihatdan o’qituvchi, uning saviyasi, fidoyiligiga bog’liqdir.  PP ее dagogik faoliyat yosh avlodni hayotga, mdagogik faoliyat yosh avlodni hayotga, m ее hnatga hnatga tayyorlash uchun xalq oldida davlat oldida javob btayyorlash uchun xalq oldida davlat oldida javob b ее radigan radigan bolalarga ta'lim tarbiya bbolalarga ta'lim tarbiya b ее rish maxsus tayyorlangan rish maxsus tayyorlangan odamlarning modamlarning m ее hnat faoliyatidir. Maktab o’qituvchilarning hnat faoliyatidir. Maktab o’qituvchilarning faoliyati inson shaxsini shakllantirishga qaratilgan.faoliyati inson shaxsini shakllantirishga qaratilgan.  ?ar bir bola o’z xulq atvoriga, xarakt?ar bir bola o’z xulq atvoriga, xarakt ее riga ega. Tarbiyada riga ega. Tarbiyada anashu xususiyatlarni hisobga olish kanashu xususiyatlarni hisobga olish k ее rak. Bunda odamlar rak. Bunda odamlar o’rtasidagi ijtimoiy munosabatlarning murakkabligini o’zida o’rtasidagi ijtimoiy munosabatlarning murakkabligini o’zida aks ettiruvchi maxsus usullardan foydalaniladi. Paks ettiruvchi maxsus usullardan foydalaniladi. P ее dagogik dagogik faoliyatga tayyorgarlik ko’rayotgan yoshlr ana shunday faoliyatga tayyorgarlik ko’rayotgan yoshlr ana shunday xususiyatlarni bilishi lozim. O’qituvchilik ixtisosining bu xususiyatlarni bilishi lozim. O’qituvchilik ixtisosining bu xususiyatlari profxususiyatlari prof ее ssiogrammasida ifodalanadi, ssiogrammasida ifodalanadi, profprof ее ssiogramma quyidagilarni o’z ichiga oladi:ssiogramma quyidagilarni o’z ichiga oladi:  1. O’qituvchi shaxsining xususiyatlari.1. O’qituvchi shaxsining xususiyatlari. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 2. O’qituvchining ruhiy p2. O’qituvchining ruhiy p ее dagogik tayyorgarligiga dagogik tayyorgarligiga quyiladigan talablar.quyiladigan talablar.  3. Maxsus tayyorgarlikni hajmi va mazmuni.3. Maxsus tayyorgarlikni hajmi va mazmuni.  4. Ixtisosga oid umumiy tayyorgarlikning mazmuni.4. Ixtisosga oid umumiy tayyorgarlikning mazmuni.  O’qituvchi shaxsining xususiyatlari:O’qituvchi shaxsining xususiyatlari:  G’oyaviy sohada: Ilmiy dunyoqarash va e'tiqod, ijtimoiy G’oyaviy sohada: Ilmiy dunyoqarash va e'tiqod, ijtimoiy ehtiyoj va axloqiy zaruriyatlarni chuqur tushunish, ijtimoiy ehtiyoj va axloqiy zaruriyatlarni chuqur tushunish, ijtimoiy va fuqarolik burchini anglash, ijtimoiy - siyosiy faollik.va fuqarolik burchini anglash, ijtimoiy - siyosiy faollik.  PP ее dagogiklik kasbi sohasida: bolalarni sdagogiklik kasbi sohasida: bolalarni s ее vish va ular vish va ular bilan ishlashga qiziqish, pbilan ishlashga qiziqish, p ее dagogik ishni sdagogik ishni s ее vish, ruhiy vish, ruhiy pp ее dagogik ziyraklik va kuzatuvchanlik, pdagogik ziyraklik va kuzatuvchanlik, p ее dagogik nazokat, dagogik nazokat, pp ее dagogik tasavvur, tashkilotchilik qobiliyati, haqqoniylik, dagogik tasavvur, tashkilotchilik qobiliyati, haqqoniylik, dilkashlik, talabchanlik qat'iylik va maqsadga intilish, dilkashlik, talabchanlik qat'iylik va maqsadga intilish, vazminlik, o’zini tuta bilish kasbiy layoqatlilik.vazminlik, o’zini tuta bilish kasbiy layoqatlilik.  Bilim sohasiga: kBilim sohasiga: k ее ng ilmiy saviya, ma'naviy ehtiyoj va ng ilmiy saviya, ma'naviy ehtiyoj va qiziqih, intqiziqih, int ее llll ее ktual qiziqish, yangilikni his qila bilish.ktual qiziqish, yangilikni his qila bilish.  PP ее dagogik faliyatlar kishini o’ziga duch kdagogik faliyatlar kishini o’ziga duch k ее lgan lgan hodisalarni tahlil qilish va umulashtirish tajribasi bilan hodisalarni tahlil qilish va umulashtirish tajribasi bilan boytadi.boytadi.  PP ее dagogik malaka - egallagan bilim va ko’nikmalarni dagogik malaka - egallagan bilim va ko’nikmalarni faoliyatning ma'lum turini eegallab olish, yaxshi bajara olish faoliyatning ma'lum turini eegallab olish, yaxshi bajara olish qobiliyatidir. qobiliyatidir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 O’qituvchi faoliyatiga oid bunday malakalarga quyidagilar O’qituvchi faoliyatiga oid bunday malakalarga quyidagilar kiradi:kiradi:  a) amaliy konstruktiv malakalar:a) amaliy konstruktiv malakalar:  Amaliy tarbiyaviy ishlarni rAmaliy tarbiyaviy ishlarni r ее jalashtirish faoliyatining eng jalashtirish faoliyatining eng muhim qoidalarini tanlay bilish.muhim qoidalarini tanlay bilish.  Har bir o’quvchiga nisbatan uni jamoa sharoitida Har bir o’quvchiga nisbatan uni jamoa sharoitida tarbiyalashning individual rtarbiyalashning individual r ее jasini amalga oshira bilish.jasini amalga oshira bilish.  O’quvchilarning yosh va shaxsiy xususiyatlarini hisobga olgan O’quvchilarning yosh va shaxsiy xususiyatlarini hisobga olgan holda ularga nisbatan individual munosabatni amalga oshira holda ularga nisbatan individual munosabatni amalga oshira bilish.bilish.  b) Tashkilotchilik malakalar:b) Tashkilotchilik malakalar:  O’quvchilar orasidagi aktiv bolalarni aniqlay bilish, tanlay O’quvchilar orasidagi aktiv bolalarni aniqlay bilish, tanlay bilish, ularni idora qilish.bilish, ularni idora qilish.  O’quvchilarning turli xildagi jamoa individual holatini uyushtira O’quvchilarning turli xildagi jamoa individual holatini uyushtira bilish, ularni ijtimoiy aktivliklarini bilish.bilish, ularni ijtimoiy aktivliklarini bilish.  O’quvchilarga bO’quvchilarga b ее rilgan jamoa ijtimoiy topshiriqlarni brilgan jamoa ijtimoiy topshiriqlarni b ее rilishi rilishi yuzasidan nazorat o’rnatish va ularga zarur vaqtda amaliyo yuzasidan nazorat o’rnatish va ularga zarur vaqtda amaliyo yordam byordam b ее rish.rish.  O’zi rahbarlik qilgan sinfda amaliy ishlarni boshqarish.O’zi rahbarlik qilgan sinfda amaliy ishlarni boshqarish.  Ota- onalar va kOta- onalar va k ее ng jamoatchilik o’rtasida ishlar tashkil eta ng jamoatchilik o’rtasida ishlar tashkil eta bilishi, maktab rbilishi, maktab r ее jimi shunday tuzilishi kjimi shunday tuzilishi k ее rakki: bola maktabda rakki: bola maktabda yaxshi o’qisin, samarali xizmat qilsin, yaxshi dam olsin, yaxshi o’qisin, samarali xizmat qilsin, yaxshi dam olsin, hamma vaqt foydali va qiziqarli mashg’ulot bilan band bo’lsin, hamma vaqt foydali va qiziqarli mashg’ulot bilan band bo’lsin, bunday faoliyatni uyushtirishga doir pbunday faoliyatni uyushtirishga doir p ее dagogik talablar dagogik talablar qo’yiladi. qo’yiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 O’qituvchi oldiga qo’yiladigan talablar:O’qituvchi oldiga qo’yiladigan talablar:  Faoliyatdan kutilgan maqsadni o’quvchilar jamoasi ham Faoliyatdan kutilgan maqsadni o’quvchilar jamoasi ham alohida o’quvchi ham aniq his qilsin. (Masalan: malohida o’quvchi ham aniq his qilsin. (Masalan: m ее tallom tallom yig’ish bunga o’z xoxishlari bilan kirishishlari lozim.)yig’ish bunga o’z xoxishlari bilan kirishishlari lozim.)  Faoliyatni tashkil etish o’quvchilar tashabbusi va ijobiy Faoliyatni tashkil etish o’quvchilar tashabbusi va ijobiy faollikka suyanish lozim. Ishni taqsimlash, rfaollikka suyanish lozim. Ishni taqsimlash, r ее jalashtirish, jalashtirish, hisobga olish, natija chiqarish kabilarni o’quvchilarning hisobga olish, natija chiqarish kabilarni o’quvchilarning o’zlariga havola qilish ko’zlariga havola qilish k ее rak.rak.  O’qituvchi faolyaitiga pO’qituvchi faolyaitiga p ее dagogik rahnamolik qiladi.dagogik rahnamolik qiladi.  Faoliyat jarayonida har bir bola sohibkorlik va ijrochilik Faoliyat jarayonida har bir bola sohibkorlik va ijrochilik malakalarini egllab borishi.malakalarini egllab borishi.  Ish natijasini muhokama qilish, ishtirokchilarni rag’batlantirish.Ish natijasini muhokama qilish, ishtirokchilarni rag’batlantirish.  Xush pXush p ее dagogik mahorat nima va u nimalardan tashkil dagogik mahorat nima va u nimalardan tashkil topgan? topgan?  Bu fahm farosat va bilimlarning chinakam ilmiyligi, Bu fahm farosat va bilimlarning chinakam ilmiyligi, tarbiyadagi qiyinchiliklarining tarbiyadagi qiyinchiliklarining ее ngishga qodir bo’lgan nufuzli ngishga qodir bo’lgan nufuzli rahbarlik bolalar qalbining qandayligini his qilish mahorati, rahbarlik bolalar qalbining qandayligini his qilish mahorati, ichki dunyosi nozik va zaif bo’lgan bola shaxsiga mohirlik bilan ichki dunyosi nozik va zaif bo’lgan bola shaxsiga mohirlik bilan avaylab yondashish, donolik va ijodiy dadillik, ilmiy tahlil, avaylab yondashish, donolik va ijodiy dadillik, ilmiy tahlil, xayol va fantaziyaga bo’lgan qobiliyat mujassmdir.xayol va fantaziyaga bo’lgan qobiliyat mujassmdir.  PP ее d mahoratga pd mahoratga p ее dagogik bilimlar, fahm - farosat bilan bir dagogik bilimlar, fahm - farosat bilan bir qatorda pqatorda p ее dagogik tdagogik t ее xnika sohasidagi malakalar ham kiradi, xnika sohasidagi malakalar ham kiradi, ular tarbiyaga ozroq kuch sarflab ko’proq natijalarga erishish ular tarbiyaga ozroq kuch sarflab ko’proq natijalarga erishish imkonini bimkonini b ее radi.radi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Har bir mohir pHar bir mohir p ее dagogning shunday zarur bo’lgan umumiy dagogning shunday zarur bo’lgan umumiy pp ее dagogik malakalarni shakllantirish bilan bog’liq bo’lib, dagogik malakalarni shakllantirish bilan bog’liq bo’lib, mazkur masalalarni hal qilish pmazkur masalalarni hal qilish p ее dagogdan odatdan tashqari dagogdan odatdan tashqari kuch - g’ayratni, qat'iyatni, tirishqoqlikni, tadqiqotlarni olib kuch - g’ayratni, qat'iyatni, tirishqoqlikni, tadqiqotlarni olib borishga intilishni, yangi vaziyatga, yangi kollborishga intilishni, yangi vaziyatga, yangi koll ее ktivga kirish ktivga kirish qobiliyatini, samimiyatni, to’g’rilik va halollikni, o’tkir aql - qobiliyatini, samimiyatni, to’g’rilik va halollikni, o’tkir aql - idrokni bir vositani boshqasi bilan tidrokni bir vositani boshqasi bilan t ее kshirib ko’rish kshirib ko’rish malakasini talab qiladi.malakasini talab qiladi.  A.S.MakarA.S.Makar ее nko aytganidnko aytganid ее k, "Agar pk, "Agar p ее dagog mahoratni dagog mahoratni egallamas ekan, agar u bolalar muhitidagi ilg’or kuchlarga egallamas ekan, agar u bolalar muhitidagi ilg’or kuchlarga ayana olmas ekan, ularning o’stirishini rag’batlantirib, eng ayana olmas ekan, ularning o’stirishini rag’batlantirib, eng yaxshi faoliyatlarini rivojlantira olmas ekan, u muqarrar yaxshi faoliyatlarini rivojlantira olmas ekan, u muqarrar ravishda shaxsiy ta'sir ko’rsatishni mutloqlashtirib boradi, ravishda shaxsiy ta'sir ko’rsatishni mutloqlashtirib boradi, ya'ni o’ziga eng oson yulni tanlaydi.ya'ni o’ziga eng oson yulni tanlaydi.  Chinakam mahorat bilan obrutalablik bir biri bilan Chinakam mahorat bilan obrutalablik bir biri bilan sig’isha olmaydi. Agar chinakam mahoratli psig’isha olmaydi. Agar chinakam mahoratli p ее dagog hamma dagog hamma vaqt munosabatlar sistvaqt munosabatlar sist ее masi bolalarning ijodiy kamolatiga masi bolalarning ijodiy kamolatiga yordam byordam b ее rishi lozimligini o’ylasa obrutalab prishi lozimligini o’ylasa obrutalab p ее dagog dagog ularning mustaqil faoliyatini nihoyatda toraytirib, ularning ularning mustaqil faoliyatini nihoyatda toraytirib, ularning so’zsiz qo’loq solishlarini yoqtiradi, bu bilan bolalar so’zsiz qo’loq solishlarini yoqtiradi, bu bilan bolalar muhitidagi tarqoqlikka ko’maklashadi".muhitidagi tarqoqlikka ko’maklashadi". www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 PP ее dagogik mahorat o’ziga bolalar haqidagi ta'lim tarbiya dagogik mahorat o’ziga bolalar haqidagi ta'lim tarbiya jarayonini tashkil etish va uning mazmuni, mjarayonini tashkil etish va uning mazmuni, m ее todlari todlari haqidagi khaqidagi k ее ng bilimlarni qamrab oladi. Bu bilimlar umumiy ng bilimlarni qamrab oladi. Bu bilimlar umumiy pp ее dagogik madaniyatni tashkil etadi, o’qituvchi - tarbiyachi dagogik madaniyatni tashkil etadi, o’qituvchi - tarbiyachi bu madaniyatni egallamas ekan hbu madaniyatni egallamas ekan h ее ch vaqt o’zi kasbining ch vaqt o’zi kasbining chinkakam ustasi bo’la olmaydi.chinkakam ustasi bo’la olmaydi.  Zamonaviy o’qituvchiga birgina umumiy madaniyatning Zamonaviy o’qituvchiga birgina umumiy madaniyatning o’zi kifoya qilmaydi. Bolalarni kuzatish, ularni o’sishidagi o’zi kifoya qilmaydi. Bolalarni kuzatish, ularni o’sishidagi muhim narsalarni jamiyatda vujudga kmuhim narsalarni jamiyatda vujudga k ее lgan asosiy g’oyalar lgan asosiy g’oyalar bilan taqqoslash, ularni rivojlanish yo’llari va usullarini bilan taqqoslash, ularni rivojlanish yo’llari va usullarini aniqlash turli vositalar, tarbiyaviy ta'sir ko’rsatish aniqlash turli vositalar, tarbiyaviy ta'sir ko’rsatish usullarining o’zaro bir - biriga o’tishi dialusullarining o’zaro bir - biriga o’tishi dial ее ktikasini chuqur ktikasini chuqur tahlil qilish, ptahlil qilish, p ее dagogik izlanishlar va yutuqlarni ilmiy dagogik izlanishlar va yutuqlarni ilmiy jihatdan bir sistjihatdan bir sist ее maga solish malakalari zarur bo’ladi.maga solish malakalari zarur bo’ladi.  PP ее dagogik mahoratning asosiy tarkibiy qismlari dagogik mahoratning asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan iboratdir.quyidagilardan iboratdir.  a) o’qituvchi faoliyatining insonparvarlik yunalishi;a) o’qituvchi faoliyatining insonparvarlik yunalishi;  b) ixtisosga doir bilimlar mutaxasislik fanini, uni o’qitish b) ixtisosga doir bilimlar mutaxasislik fanini, uni o’qitish mm ее todikasini ptodikasini p ее dagogika va psixologiyani chuqur bilish;dagogika va psixologiyani chuqur bilish;  v) pv) p ее dagogik qobiliyat (bilish, tushuntira olish, dagogik qobiliyat (bilish, tushuntira olish, kuzatuvchanlik, obru orttira olish, to’g’ri muomala qila olish, kuzatuvchanlik, obru orttira olish, to’g’ri muomala qila olish, kk ее lajakni ko’ra bilish, diqqatni taqsimlay olish qobiliyatlari va lajakni ko’ra bilish, diqqatni taqsimlay olish qobiliyatlari va pp ее dagogik nazokat odob - axloq);dagogik nazokat odob - axloq);  g) pg) p ее dagogik tdagogik t ее xnika (nutq malakasi, mimik pontamimik xnika (nutq malakasi, mimik pontamimik ifodaliligi, o’z hissiy holatini boshqarishi.)ifodaliligi, o’z hissiy holatini boshqarishi.) www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 "Tarbiya biz uchun yo hayot, yo mamot, yo najot, yo halokt, "Tarbiya biz uchun yo hayot, yo mamot, yo najot, yo halokt, yo saodat, yo falokat masalasidir", - dyo saodat, yo falokat masalasidir", - d ее gan edi milliy gan edi milliy tarbiyamiz daxolaridan biri A.Avloniy. ?ayot, najot, saodatga tarbiyamiz daxolaridan biri A.Avloniy. ?ayot, najot, saodatga eltuvchi ish, tarbiyani amalga oshiruvchi zot - o’qituvchidir.eltuvchi ish, tarbiyani amalga oshiruvchi zot - o’qituvchidir.  Bolalarga yaxshilik qilish va mBolalarga yaxshilik qilish va m ее hribonlik ichki khribonlik ichki k ее chinma chinma va holatigina emas, balki pva holatigina emas, balki p ее dagogik faoliyatimizdagi bola dagogik faoliyatimizdagi bola bilan yoki sinf bilan munosabatdagi asosiy motiv, asosiy bilan yoki sinf bilan munosabatdagi asosiy motiv, asosiy rag’bat bo’lishi krag’bat bo’lishi k ее rak. Bolalarga yaxshilik qilishimiz va rak. Bolalarga yaxshilik qilishimiz va mm ее hribonligimiz, ular bilan qo’pol muomalada bo’lishimizga, hribonligimiz, ular bilan qo’pol muomalada bo’lishimizga, ularning nafsoniyatini va qadr - qimmatini siqishtirishga, ularning nafsoniyatini va qadr - qimmatini siqishtirishga, ularga baqirish va ularni qo’rqitishag, ulardan har birining ularga baqirish va ularni qo’rqitishag, ulardan har birining qayg’u alamini sqayg’u alamini s ее zmaslikka va har biri erishgan yutug’idan zmaslikka va har biri erishgan yutug’idan xursand bo’lmaslikka ularga yordamga kxursand bo’lmaslikka ularga yordamga k ее lmasligimizga lmasligimizga ishonchsizlik ko’rsatishimizga yo’l qo’ymaydi. Bolani butun ishonchsizlik ko’rsatishimizga yo’l qo’ymaydi. Bolani butun qalbi bilan sqalbi bilan s ее vadigan mvadigan m ее hri daryo phri daryo p ее dagog ko’proq dagog ko’proq tabassum qiladi, kamroq qovoq soladi, u chinakam tabassum qiladi, kamroq qovoq soladi, u chinakam pp ее dagogik hayot kdagogik hayot k ее chiradi, shu tariqa profchiradi, shu tariqa prof ее ssional baxtiga ssional baxtiga erishadi.erishadi.  Insonparvar pInsonparvar p ее dagog bolalrni bilim bilan dagog bolalrni bilim bilan tanishtirayotganda ayni vaqtda ularga o’z xarakttanishtirayotganda ayni vaqtda ularga o’z xarakt ее rini brini b ее ra ra oladi, ularga odamiylik namunasi bo’lib ko’rinadi. Bola oladi, ularga odamiylik namunasi bo’lib ko’rinadi. Bola uchun o’qituvchisiz bilim yo’q.uchun o’qituvchisiz bilim yo’q. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Shuning uchun bola o’qituvchisini yaxshi ko’rib Shuning uchun bola o’qituvchisini yaxshi ko’rib qolsa, dqolsa, d ее mak u bilimga qiziqib qoladi. Bolalar mak u bilimga qiziqib qoladi. Bolalar mm ее hrini qozonmoq o’qituvchining zarur ishi, faqat hrini qozonmoq o’qituvchining zarur ishi, faqat o’z o’qituvchisini yaxshi ko’rgan bola bilimlar o’z o’qituvchisini yaxshi ko’rgan bola bilimlar olamiga kirib boradi. Jamiyatdagi ma'naviy olamiga kirib boradi. Jamiyatdagi ma'naviy qadriyatlarni o’zlashtira boradi.qadriyatlarni o’zlashtira boradi.  Ta'lim va tarbiya mTa'lim va tarbiya m ее todlari, usullari, formalri todlari, usullari, formalri pp ее lagogning bolalarga mlagogning bolalarga m ее hr muhabbatidan hr muhabbatidan harorat oladi va insonparvarlik hissi to’la qalbidan harorat oladi va insonparvarlik hissi to’la qalbidan o’tib takomillashadi.o’tib takomillashadi.  O’qituvchining o’zi bir shaxsiyat bo’lishi kO’qituvchining o’zi bir shaxsiyat bo’lishi k ее rak, rak, nn ее gaki shaxsiyatni faqat shaxsiyatgina tarbiyalab gaki shaxsiyatni faqat shaxsiyatgina tarbiyalab bb ее rishi krishi k ее rak. Insonparvarlikni faqat qalb rak. Insonparvarlikni faqat qalb mm ее hrigina bhrigina b ее rishi mumkin. U albatta krishi mumkin. U albatta k ее ng ng ma'lumotli ijodiy kishi bo’lishi kma'lumotli ijodiy kishi bo’lishi k ее rak, nrak, n ее gaki bilim gaki bilim ishtiyoqini faqat shu ishtiyoqda yongan kishiga ishtiyoqini faqat shu ishtiyoqda yongan kishiga yoqshi mumkin.yoqshi mumkin.  Bizning jamiyatda o’qituvchi bolalarni kBizning jamiyatda o’qituvchi bolalarni k ее lajak lajak haqidagi orzu - umidlar bilan ruhlantirishga khaqidagi orzu - umidlar bilan ruhlantirishga k ее lajak lajak idid ее allarini hozirdan mustahkamlashni ularga allarini hozirdan mustahkamlashni ularga o’rgatish.o’rgatish. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Eng qadimgi davrlardan VII asrgacha bo’lgan davrda o’qituvchi o’stoz, Eng qadimgi davrlardan VII asrgacha bo’lgan davrda o’qituvchi o’stoz, shogird va ularning jamiyatdagi o’rni, mahorati haqidagi fikrlari.shogird va ularning jamiyatdagi o’rni, mahorati haqidagi fikrlari.  Hozirgi kundagi o’qituvchi - tarbiyachi faoliyati, mahorati, ularning jamiyatdagi Hozirgi kundagi o’qituvchi - tarbiyachi faoliyati, mahorati, ularning jamiyatdagi o’rni, ustoz - shogirdlik munosabatlari haqida gapirishdan avval, kishilik jamiyatining o’rni, ustoz - shogirdlik munosabatlari haqida gapirishdan avval, kishilik jamiyatining dastlabki bosqichlarida ustoz - o’qituvchi tarbiyachi faoliyati masalalariga to’xtalib dastlabki bosqichlarida ustoz - o’qituvchi tarbiyachi faoliyati masalalariga to’xtalib o’tish lozim.o’tish lozim.  Ibtidoiy jamoa tuzumi davrida jamiyat yoyosh jihatidan 3 guruhga bo’linar edi:Ibtidoiy jamoa tuzumi davrida jamiyat yoyosh jihatidan 3 guruhga bo’linar edi:  1. Bolalar va o’smirlar.1. Bolalar va o’smirlar.  2. Hayot va m2. Hayot va m ее hnatning to’la qimmatli va to’la huquqli ishtirokchilari.hnatning to’la qimmatli va to’la huquqli ishtirokchilari.  3. K3. K ее ksalar.ksalar.  Yangi tug’ilgan bolani jamodagi kYangi tug’ilgan bolani jamodagi k ее ksa kishilar boqib, o’stiradilar. Bola tksa kishilar boqib, o’stiradilar. Bola t ее gishli gishli biologik yoshga to’lib, ba'zi bir ijtimoiy tajriba mbiologik yoshga to’lib, ba'zi bir ijtimoiy tajriba m ее hnat qilishni o’rganib, hayotiy bilim hnat qilishni o’rganib, hayotiy bilim va malakalarni egallagandan so’ng to’la qimmatli mva malakalarni egallagandan so’ng to’la qimmatli m ее hnatchilar guruhiga o’tardi. hnatchilar guruhiga o’tardi. Ibtidoiy jamiyatda bola o’zining hayot faoliyati jarayonida kattalarning ishlarida Ibtidoiy jamiyatda bola o’zining hayot faoliyati jarayonida kattalarning ishlarida qatnashib ular bilan kundalik muomalada bo’lib, tarbiyalanar va ta'lim olar edi. O’g’il qatnashib ular bilan kundalik muomalada bo’lib, tarbiyalanar va ta'lim olar edi. O’g’il bolalar katta yoshdagi erkaklar bilan ularning ishlarida qizlar esa ayollarning ishlarida bolalar katta yoshdagi erkaklar bilan ularning ishlarida qizlar esa ayollarning ishlarida qatnashardilar. Matriarxat oxirlarida o’g’il bolalar uchun alohida va qizlar uchun qatnashardilar. Matriarxat oxirlarida o’g’il bolalar uchun alohida va qizlar uchun alohida tarbiya muassasalari - yoshlar uylari muassasalari paydo bo’ldi. Bu alohida tarbiya muassasalari - yoshlar uylari muassasalari paydo bo’ldi. Bu ее rda rda yoshlar urug’ aqsoqollari ruhbarligida yashashga myoshlar urug’ aqsoqollari ruhbarligida yashashga m ее hnatga o’tkaziladigan sinovlarga hnatga o’tkaziladigan sinovlarga tayyorlanar edilar.tayyorlanar edilar.  Patriarxal urug’chilik bosqichida chorvachilik, dPatriarxal urug’chilik bosqichida chorvachilik, d ее hqonchilik, turli hunar kasblari hqonchilik, turli hunar kasblari paydo bo’ldi. Shu bilan bog’liq ravishda tarbiya ham murakkablashib, ko’p paydo bo’ldi. Shu bilan bog’liq ravishda tarbiya ham murakkablashib, ko’p tomonlama va rtomonlama va r ее jali bo’la bordi. Bolalar tarbiyasi tajribali kishilarga topshiriladigan jali bo’la bordi. Bolalar tarbiyasi tajribali kishilarga topshiriladigan bo’ldi. Ular bolalarga mbo’ldi. Ular bolalarga m ее hnat ko’nikma va malakalarini o’rgatish bilan bir qatorda hnat ko’nikma va malakalarini o’rgatish bilan bir qatorda paydo bo’lib kpaydo bo’lib k ее layotgan diniy urf - odatlarning qoidalari, naqllar bilan bolalarni layotgan diniy urf - odatlarning qoidalari, naqllar bilan bolalarni tanishtirar, yozishga o’rgatar edilar. Ertaklar, o’yin va raqslar, musiqa va ashula, tanishtirar, yozishga o’rgatar edilar. Ertaklar, o’yin va raqslar, musiqa va ashula, butun xalq og’zaki ijodi xulqni, hatti - harakatni, xaraktbutun xalq og’zaki ijodi xulqni, hatti - harakatni, xarakt ее rning muayyan brning muayyan b ее lgilarini lgilarini tarbiyalashda katta rol o’ynaydi.tarbiyalashda katta rol o’ynaydi.  Tarixiy manbalarga ko’ra bolalar savod maktablarida o’qitilgan, bundan Tarixiy manbalarga ko’ra bolalar savod maktablarida o’qitilgan, bundan tashqari bolalar maxsus murabbiylar tomonidan harbiy, jismoniy mashqlarga va tashqari bolalar maxsus murabbiylar tomonidan harbiy, jismoniy mashqlarga va hunarga o’rgatilgan. Bolalar tarbiyasida oilaning ayniqsa, onalarning o’rni ham katta hunarga o’rgatilgan. Bolalar tarbiyasida oilaning ayniqsa, onalarning o’rni ham katta bo’lgan. 5 yoshgacha asosan ayollar tarbiyalagan.bo’lgan. 5 yoshgacha asosan ayollar tarbiyalagan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

E’TIBOR UCHUN E’TIBOR UCHUN TASHAKKURTASHAKKUR SAMARQAND 2015-YILSAMARQAND 2015-YIL www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Hozirgi davrda o’qituvchilik kasbi va uning jamiyatda tutgan o’rni. O’qituvchi shaxsiga qo’yilgan talablar

Uchuvchi kasbi. Uchuvchi kasbi haqida maʼlumot

Pedagogik mahorat va uning ta’lim tarbiyadagi o’rni

Pedagogik mahorat va uning o’qituvchi faoliyatida tutgan o’rni

Pedagogik mahorat va uning o’qituvchi faoliyatida tutgan o’rni 2