Bilish jarayonlarini rivojlantirish - Pedagogika - Slaydlar

Bilish jarayonlarini rivojlantirish

Yuklangan vaqt:

10.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

197.2744140625 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Bilish jarayonlarini rivojlantirish Reja: 1. Ilk yoshdagi bolalarda bilish jarayoninng rivojlanishi. 2. Maktabgacha yoshdagi bolalarda bilish jarayoninng rivojlanishi

“ Bilish jarayonining rivojlanishi” sohasi quyidagi kichik sohalarga bo‘linadi:  Intellektual-anglash malakalari: Bunda bola qiziquvchan, intiluvchan, faol, bilishga qiziqish bildiradi va unga ehtiyoj mavjud bo’ladi.  Elementar matematik malakalar; Bunda 0-3 yoshda bola boshlang’ich matematik malakalarga ega bo’ladi. 3-4 yoshda bola elementar matematik malakalarga ega bo’ladi.  Tadqiqiy-bilish va samarali refleksiv faoliyat: Bunda bola o’zining tabiiy muhitga qiziqishini namoyon qiladi, fanni o’rganishga faol bo’ladi.

Bola qiziquvchan, intiluvchan, faol, bilishga qiziqish bildiradi va unga ehtiyoj ham mavjud bo’ladi. Bolalarda asosiy intellektual rivojlanish bosqichi maktabgacha va maktab yoshiga tòg`ri keladi. Genetika va irsiyat intellektual salohiyatga o`z ta`sirini ko`rsatadi. Kimdir tabiatan tez hisoblaydi, kimdir tug`ilganidan boshlab matematikani yaxshi kòradi, kimdir gapirishdan oldin kuylaydi. Bolalarda aloqa va bilim qobiliyatlarini rivojlantiradigan faoliyatning muntazamligini ta`minlash orqali intellektni rivojlantirish mumkin. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar ota-onalari bilan intellekt, intellektual salohiyat va uni rivojlantirishning dolzarb masalalari to`g`risida suhbat uyushtiriladi.

Bolaning aqliy tayyorgarligining tarkibiy qismi bilish faoliyatini muayan darajada rivojlangan bо‘lishidir. Bu о‘rinda: Birinchidan bilish jarayonining о‘sib boruvchi ixtiyoriyligi; materialni ma’no jihatdan ixtiyoriy eslab qolish va takror ifodalash, narsa va hodisalarni rejali idrok etish, qо‘yilgan bilish va amaliy masalalarni maqsadga muvofiq hal etish qobiliyati va shu kabilar; Ikkinchidan bilish jarayonlari sifatini oshirish: sezgilarning aniqligi, idrokning tо‘liq va tabaqalashtirilganligi, eslab qolish va takror ifodalashning tez va aniqligi; Uchinchidan bolada atrof dunyoga bilish munosabatlari, bilimlarni egallash va maktabda о‘qishga intilishning mavjudligi muhim ahamiyat kasb etadi. .

Maktabgacha ta’lim tashkilotining bolalarni aqliy tarbiyalashga oid olib borayotgan muntazam, maqsadga muvofiq ish sharoitlarida bolalarda tafakkur faoliyatida narsalarning har tomonlama tahlil qilish qobiliyati, hodisalar xususiyat va sifatlarini tadqiq qilishda foydalana bilish narsa va hodisalardagi asosiy aloqa, bog‘liqlik, belgilarni aniqlash asosida oddiy umumlashtirishlar qilish qobiliyati, о‘xshashlik va farqlanuvchi belgilarni izchil ajratish asosida narsalarni qiyoslashni amalga oshirish kо‘nikmasi tarkib toptiriladi. Bolalarda aqliy faoliyatning elementar mustaqilligi: о‘z amaliy faoliyatni mustaqil rejalashtirish va uni reja asosida amalga oshirish kо‘nikmasi, oddiy bilish vazifasini qo’yish va uni hal etish kо‘nikmasi va shu kabilar rivojlantiriladi.

Bolalarning matematik tushunchalarini muvaffaqiyatli о‘zlashtirishi, ularning idrokini , ya’ni sensor tuyg‘ularini о‘stirish bilan bevosita bog‘liqdir. Umumlashtirish qobiliyati real predmetlarning xususiyatlarini aniqlash va shu xususiyatlarga qarab mazkur predmetlarni bir-biriga taqqoslash va guruhlarga ajratish asosida о‘sib boradi. Mashg‘ulotlarda va kundalik xayotda didaktik o’yinlardan hamda o’yin- mashqlardan keng foydalaniladi. Mashg‘ulotlardan tashqari vaqtlarda о‘yinlar tashkil qilib, bolalarning matematik tasavvurlari mustahkamlanadi, chuqurlashtiriladi va kengaytiriladi. Bolalar miqdor nisbatlarini aniqlashda eng aniq usul predmetlarni sanash va kattaliklarni o’lchash ekanligini tushuna boshlaydilar. Sanash va o’lchash malakalarini ular tobora mustahkam va ongli о‘zlashtiradilar. Har qaysi yosh guruhi dasturi quyidagi bo’limlardan iborat: - Miqdor va sanoq. - Kattalik. - Geometrik figuralar. - Fazoda mo’ljal olish. - Vaqt bo’yicha oriyentir (mo’ljal) olish.

Bir qancha hollarda, masalan, joyni bilish kо‘nikmasini rivojlantirish yuzasidan olib boriladigan ishlarda o’yinlar asosiy о‘quv vazifasini o’taydi. Didaktik о‘yinlar bolalarning tevarak — atrofni aniqlashda kо‘nikmalarini takomillashtiradi. (Masalan: «Predmetni top», «Xona bо‘ylab sayohat» va hokazo о‘yinlar) Barcha asosiy harakat yо‘nalshiga kо‘rsatma berib turiladi: «Tо‘g‘riga borasan, keyin chapga burilib, shkaf oldidan о‘tasan va hokazo. Bunda bolalar tevarak atrofda о‘z о‘rinlarini aniqlay boshlaydilar. Bolalarga turli soatlar kо‘rsatilib, soatnnng kishi hayotidagi ahamiyati tushuntiriladi. Bolalar diqqati hamma soatlarning umumiy, bir xil belgilari borligiga qaratiladi. Strelkaning harakat qilish prinsipi bilan tanishtiriladi.

Bo'laning intellektual rivojlanishi nuqtai nazaridan eng muhimlari-bu farqli idrok, dunyoga tartibli yo'naltirish qobiliyati. Bola maqsadli o'rganishi, kuzatishi, narsalar va hodisalarni taqqoslashi, o'xshashlik, rivojlanish xususiyatlarini ko'rishi, asosiy va ikkilamchi narsalarni ajratib ko'rsatishi kerak. Maktabgacha yoshdagi bolalar hodisalar va ob'ektlarning xususiyatlarini tekshirishning oqilona usullarini o'zlashtiradilar. Bolalarning his qilish standartlarini assimilyatsiya qilish va qo'llashga asoslangan bu usullar ob'ektlarning murakkab shaklini, fazoviy munosabatlar, nisbatlar va ranglar kombinatsiyasini tahlil qilishga imkon beradi. Katta yoshdagi maktabgacha yoshdagi bola haqiqatning turli sohalarida to'g'ri yo'nalishni egallaydi: jonli va jonsiz tabiat, ob'ektlar va ijtimoiy hodisalar dunyosida.

Bilish jarayonining rivojlanishi sohasidagi o‘quv-tarbiyaviy faoliyat yakuniga yetganidan so‘ng 6-7 yoshli bola: • bilim olishga faol qiziqishni namoyon etadi; • o‘quv va hayotiy faoliyat uchun axborotni mustaqil ravishda topadi va undan foydalanadi; • predmetlar, voqealar va ko‘rinishlar o‘rtasidagi oddiy aloqalarni tushunadi va ularni yaxlit bir butunlik sifatida idrok qiladi; • raqamlar, hisob-kitobni biladi va ularni hayotda qo‘llaydi; • makon, shakl va vaqtga mos ravishda ish tutadi; • elementar matematik hisoblashlarni amalga oshiradi; • atrof-muhitdagi voqea-hodisalar va ko‘rinishlarni kuzatadi hamda tadqiq qiladi; • atrof-muhitga nisbatan ehtiyotkorona va g‘amxo‘r munosabatni namoyon etadi.

O'xshashlar

Xalq ta’limini rivojlantirish jamg’armasi

Maktabning seleksiya faoliyatini rivojlantirish

Bilish jarayonlari va qiziqishlarning uzviy bog’liqligi

Kuchlilik qobilyati va uni rivojlantirish metodikasi

Ta’lim sohasini rivojlantirish bo’yicha xorijiy tajribalar