Oziq-ovqat maxsulotlarini ozuqaviy va energetik qiymatini aniqlash - Oziq-ovqat texnologiyasi - Slaydlar

Oziq-ovqat maxsulotlarini ozuqaviy va energetik qiymatini aniqlash

Yuklangan vaqt:

16.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3990 KB

Ko'chirib olish

Oziq-ovqat maxsulotlarini ozuqaviy va energetik qiymatini aniqlash

Odam tashqi muhitdan ovqat va suv qabul qilishi, organizmda uning o ‘ zgarishi, hazm qilinishi, hosil bo ‘ lgan qoldiq moddalarning tashqi muhitga chiqarilishi moddalar almashinuvi, deb ataladi. Ovqat tarkibidagi organik moddalarning kimyoviy, mexanik, termik o ‘ zgarishi natijasida ulardagi potensial energiya issiqlik, mexanik va elektr energiyasiga aylanadi. Hosil bo ‘ lgan energiya hisobiga to ‘ qimalar va organlar ish bajaradi, hujayralar ko ‘ payadi, ularning eskirgan tarkibiy qismlari yangilanadi, yosh organizm o ‘ sadi va rivojlanadi. Ana shu energiya hisobiga odam tana haroratining doimiyligi ta ’ minlanadi. Assimilatsiya va dissimilatsiya jarayonlari. Moddalar almashinuvi assimilatsiya va dissimilatsiya jarayonlarining birligidir. Odam organizmida tashqi muhitdan qabul qilingan moddalarning hujayralar tomonidan o ‘ zgartirilishi, ya ’ ni oddiyroq kimyoviy moddalardan murakkabroq kimyoviy moddalar hosil bo ‘ lishi assimilatsiya deyiladi (assimulo — o ‘ xshataman). Bu jarayon natijasida hujayralar ko ‘ payadi, ayniqsa yosh organizmning o ‘ sishi va rivojlanishi ta ’ minlanadi.

Hujayralar tuzilmasi, jumladan, oqsil birikmalar tarkibiga kiradigan moddalarning parchalanishi, yemirilishi dissimilatsiya deyiladi ( dissimulo — o ‘ xshamaydigan qilaman). Oqsillar almashinuvi. Oqsillar murakkab molekular organik birikma bo ‘ lib, odam organizmi hayotida muhim ahamiyatga ega. Oqsillar quyidagi muhim funksiyalarni bajaradi: plastik funksiya — oqsillar odam organizmining barcha hujayralari tarkibiga kiradi; energetik funksiya — kislorod ishtirokida oksidlanib energiya hosil qiladi. 1 g oqsil oksidlanib parchalanganda 4,1 kkal energiya hosil qiladi Yog ‘ lar almashinuvi. Yog ‘ lar ham oqsillarga o ‘ xshash odam organizmida plastik va energetik ahamiyatga ega. 1 g yog ‘ organizmda kislorod ta ’ sirida oksidlanib, 9,3 kkal energiya ajratadi.

Uglevodlar almashinuvi. Uglevodlar odam organizmida, asosan, energiya manbayi bo ‘ lib hisoblanadi. Ayniqsa, jismoniy ish bajarganda ular birinchi bo ‘ lib parchalanadi va hujayra-to ‘ qimalarni, ayniqsa, muskullar faoliyati uchun zarur bo ‘ lgan energiya bilan ta ’ minlaydi. 1 g uglevod kislorod ta ’ sirida parchalanib, 4,1 kkal energiya ajratadi. Moddalar almashinuvida, ya ’ ni oqsillar, yog ‘ lar va uglevodlarning kislorod bilan oksidlanib parchalanishi natijasida energiya hosil bo ‘ ladi. Bu energiya organizmda barcha fiziologik jarayonlarning to ‘ xtovsiz davom etishi uchun sarflanadi. Jumladan, yurak, o ‘ pka, jigar, buyrak, me ’ da-ichaklar, tana muskullari hamda boshqa to ‘ qima va organlarning ish bajarishini, yoshlarda esa, o ‘ sish va rivojlanishning normal o ‘ tishini ta ’ minlaydi. Oziq moddalar parchalanishidan hosil bo ‘ ladigan energiyaning uchdan ikki qismi to ‘ qima va organlar hayotiy jarayonlarining normal o ‘ tishi va ish bajarishi uchun, uchdan bir qismi esa tana haroratining doimiyligini ta ’ minlash uchun sarflanadi.

Energiya sarfi. Odam organizmida kecha-kunduz davomida sarflanadigan energiya uch qismdan iborat: 1. Asosiy moddalar almashinuvini ta ’ minlash uchun sarflanadigan energiya. Bu energiya ertalab – nahorda va kechasi odam qimirlamay yotgan vaqtda nafas olishi, yuragi, buyraklari, jigari va boshqa hayotiy muhim organlari normal ishlab turishini ta ’ minlash uchun sarflanadi. Òana massasi 70 kg bo ‘ lgan odam uchun bir kecha-kunduzda asosiy moddalar almashinuvini ta ’ minlashga sarflanadigan energiya miqdori 1680 kkal ga teng. 2. Ovqatni hazm qilishga sarflanadigan energiya. Iste ’ mol qilingan ovqatni hazm qilish uchun me ’ da-ichaklar, jigar, me ’ daosti bezi kabi organlarning ishi kuchayadi va ular energiya sarflaydi. 3. Odam bir kecha-kunduzda bajaradigan ishiga sarflanadigan energiya. Bu energiyaning miqdori har bir odamning kasbiga, ko ‘ p yoki oz harakatlanishiga bog ‘ liq.

Ratsional ovqatlanish . Odamning sog ‘ lom va baquvvat bo ‘ lishida, yoshlarning normal o ‘ sishi va rivojlanishi, ish qobiliyatining yaxshi bo ‘ lishida ratsional ovqatlanish muhim ahamiyatga ega. Ovqat odam organizmida ikkita muhim funksiyani bajaradi: 1. Ovqatning energetik funksiyasi, ya ’ ni ovqat moddalari organizmda kislorod yordamida oksidlanib, energiya hosil qiladi va bu energiya to ‘ qima hamda organlarning normal ishlashi, tana harorati doimiyligini ta ’ minlash, odamning harakatlanishi, ish bajarishi uchun sarflanadi. 2. Ovqatning plastik funksiyasi shundan iboratki, uning tarkibidagi moddalar, ayniqsa, oqsil hujayra va to ‘ qimalarning tarkibiy qismiga kiradi, ya ’ ni hujayralarning eskirgan qismlari yangilanishini va hujayralar bo ‘ linib ko ‘ payishini ta ’ minlaydi.

Ratsional ovqatlanish qoidalari. Ovqatlanishning ilmiy asosda ratsional tashkil etilishi uchta qoidaga asoslanadi: 1. Ovqatlanishning miqdor qoidasi. Bir kecha-kunduzgi ovqatdan organizmda hosil bo ‘ ladigan energiya miqdori sarflanadigan energiya miqdoriga teng bo ‘ lishi kerak. 2. Ovqatlanishning sifat qoidasi. Bir kecha-kunduzgi ovqat tarkibidagi oqsillar, yog ‘ lar va uglevodlar, mineral tuzlar, suv, vitaminlarning miqdori odam organizmining shu moddalarga bo ‘ lgan ehtiyojini qondirishi kerak. 3. Ovqatlanishning uchinchi qoidasi ovqatlanish rejimidir. Bir kecha-kunduzgi ovqat miqdori to ‘ rt qismga bo ‘ lingan holda iste ’ mol qilinishi kerak. Masalan, maktab o ‘ quvchilarining ovqatlanish rejimi ularni ertalabki yoki kechki smenada o ‘ qishiga qarab quyidagicha tashkil etilishi mumkin: — ertalabki nonushta — bir kecha-kunduzgi ovqat kaloriyasining 25 — 30 % ini tashkil etadi (soat 7 – 7:30 da); — tushki ovqat — bir kecha-kunduzgi ovqat kaloriyasining mol qilinishi kerak. Masalan, maktab o ‘ quvchilarining ovqatlanish rejimi ularni ertalabki yoki kechki smenada o ‘ qishiga qarab quyidagicha tashkil etilishi mumkin:

— ertalabki nonushta — bir kecha-kunduzgi ovqat kaloriyasining 25 — 30 % ini tashkil etadi (soat 7 – 7:30 da); — tushki ovqat — bir kecha-kunduzgi ovqat kaloriyasining — kechki ovqat — bir kecha-kunduzgi ovqat kaloriyasining 15 — 20 % ini tashkil etadi (soat 19 — 20:00 da). Yuqorida ko ‘ rsatilgan uch marta asosiy ovqatlanishdan tashqari, qo ‘ shimcha ovqatlanish ham ko ‘ zda tutiladi. Bu bir kechakunduzgi ovqatning 10 — 15 % ini tashkil etadi.

100 g maxsulotda 1 dona tuxumda maxsulotda oqsil-12,5 yog’-12,1 uglevodlar- 0,55 energetic qiymati-175 100 g maxsulotda oqsil-20,2 yog’-7,0 uglevodlar-0 energetik qiymati-187

100 g maxsulotda 100 g maxsulotda oqsil-2,8 oqsil- 22,6 yog ’ -3,5 yog ’ - 25,7 uglevodlar-4,5 uglevodlar-0 energetik qiymati-65 energetik qiymati-332 100 g maxsulot oqsil-2,8 yog ’ -3,5 uglevodlar-2,9 energetic qiymati-56

100 g maxsulotda oqsil-19,8 yog ’ -2,2 uglevodlar-50,8 energetik qiymati-310 100 g maxsulotda 100 g maxsulotda oqsil-19,6 oqsil-22,6 oqsil- 0,5, 0,7 yog ’ -2,0 yog ’ -0, 0 uglevodlar-51,4 uglevodlar-4,0 2,9 energetik qiymati-310 energetik qiymati-18, 15

O'xshashlar

O’zbekistonada oziq-ovqat sanoati

Oziq-ovqat mahsulotlari kasalliklari

Oziq-ovqat kesish mashinalari

Oziq-ovqat ifloslanishining manbalari va yo’llari

Oziq-ovqat yog’lari va mayonez savdosi