Oziq-ovqat mahsulotlari qadoqlari va yorliqlanishini tahlil qilish - Oziq-ovqat texnologiyasi - Slaydlar

Oziq-ovqat mahsulotlari qadoqlari va yorliqlanishini tahlil qilish

Yuklangan vaqt:

28.05.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

8391.7548828125 KB

Ko'chirib olish

Oziq-ovqat mahsulotlari qadoqlari va yorliqlanishini tahlil qilish

Reja: 1.Oziq-ovqat mahsulotlari qadoqlanadigan idishlar va ularning yorliqlari haqida ma’lumot. 2.Polimer materiallar turlari. 3.Oziq-ovqat sanoatida polimerlarning o’rni, ularga qo’yiladigan SanPin talablari. 4.Xromatografiya va uning kelib chiqish tarixi. 5.Gazxromatografiya va unda olib borilgan tahlil natijalari.

 Oziq-ovqat mahsulotlarining sifatli, inson organizmi uchun foydali hamda bezarar bo’lishi uning yetishtirilish sharoitlari, ishlov berilishi hamda tayyorlanishi, saqlanishiga bog’liq bo’lib, balki uning qanday va qaysi qadoqga solinganiga ham bog’liq. Ushbu qadoqlarning tarkibida ma’lum miqdorda turli xildagi inson organizmi uchun zarar keltirishi mumkin bo’lgan kimyoviy moddalar ham mavjud bo’lib, ular qadoqlarni ishlab chiqarish jarayonidagi kimyoviy ishlov berish vaqtida qadoqlarining tarkibiga kirib qolishi kuzatiladi. Albatta bu moddalarning oziq-ovqat mahsulotlariga ko’chib qolishi mumkin bo’lgan miqdoriga ham davlat nazorati o’rnatilgan bo’lib, 2017-yil Vazirlar Mahkamasining 476-sonli “Oziq-ovqat mahsulotlariga tegib turuvchi qadoqlarning umumiy texnik reglamenti” e’lon qilingan. Ushbu texnik reglamentda turli xildagi qadoqlar uchun ushbu zararli kimyoviy moddalarning ruxsat etilgan ko’chish miqdori ko’rsatib o’tilgan.

1. • 1-Боб. Умумий қоидалар 2. • Боб 3. Қадоқлаш ва ёпиш воситаларини тамғалаш талаблари 3. • Боб 2. Қадоқлаш ва ёпиш маҳсулотлари учун хавфсизлик талаблари 4. • Боб 4. Мувофиқликни баҳолаш • Боб 5. Ўтиш даври • Боб 6. Давлат назорати • Боб 7. Риоя қилмаслик учун жавобгарлик5. 6. 7. 01 02 070D 04 02 2B 05 02 2B 3E 06 02 2B2C2D01 47 012D

Oziq-ovqatlar mahsulotlariga tegib turuvchi qadoqlar Metall Polimer Qog’oz-karton Shisha Taxta Turli xil materiallardan aralashgan Keramika Oziq-ovqatlarga tegib turuvchi yopish vositalari Metall Qipiqdan tayyorlangan Polimer Turli xil materiallardan aralashgan Karton

 Oziq-ovqat mahsulotlariga tegib turuvchi qadoqlar hamda yopish vositalarining qaysi xom ashyodan tayyorlanganligini anglatuvchi harflar va sonli kodlari Xom ashyo nomi Harfli ifoda (abbreviatura) Sonli kod Plastmassa, boshqa turdagi plastmassa PET, PS, PVC, PP,O 1-7, 8-19 Qog’oz-karton, boshqa turdagi PAP 20-22, 23-39 Daraxt va taxta, boshqa FOR 50-51, 52-59 Yengil sanoat, erkin sonlar TEX 62-69 Shisha, boshqa turdagi shisha GL 70-79 Aralashgan C, masalan C/PAP 80-99

Маҳсулот номи Назорат кўрсаткичлари Кимёвий моддаларнинг рухсат етилган миграция миқдори,мг/л Кимёвий моддаларнинг максимал рухсат етилган консентрация си,сувда, мг/л Ҳавфлилик синфи Кимёвий моддаларнинг рухсат етилган миграция миқдоримг/м 3 ҳавода Ҳавфлилик синфи I. полимер материаллар ва улар асосида пластик материаллар** 1. Полиэтилен (ПЭВД, ПЭНД), полипропилен, сополимер пропилен билан этилен, полибутилен, полиизобути лен, полиолефин асосли турли матариаллар. Формальдегид 0,100 – 2 0,003 2 Ацетальдегид – 0,200 4 0,010 3 Этилацетат 0,100 – 2 0,100 4 Гексан 0,100 – 4 – – Гептан 0,100 – 4 – – Гексен – – – 0,085 3 Гептен – – – 0,065 3 Ацетон 0,100 – 3 0,350 4 Спиртлар: метил 0,200 – 2 0,500 3 пропил 0,100 – 4 0,300 3 изопропил 0,100 – 4 0,600 3 бутил 0,500 – 2 0,100 3 изобутил 0,500 – 2 0,100 4

Hozirgi kunda oziq-ovqat mahsulotlari rang-barang va turli xildagi polimer, qog’oz-karton, shisha hamda keramika idishlarga qadoqlanmoqda. Lekin ulardan eng ommalashgani plastik ya’ni polimerdan tayyorlangan idishlar bo’lib, ular arzonligi, qulayligi, hamda chiroyli turli-tuman dizayni bilan ajralib turadi. Polimer qadoqlarni ko’zdan kechirganda ulardagi turli xil belgilarga ko’rishimiz mumkin. Bu belgilar qadoqning qaysi materialdan tayyorlangani ishlatilish sohasi hajmi haqida ma’lumotlar beradi.

 Takrorlanib keluvchi monomer bo‘g‘inlardan tashkil topgan makromalikulalarga polimerlar deyiladi.  Polimerlar tabiatda uchrashiga qarab Tabiiy,Sun'iy va Sintetik polimerlarga ajratiladi.  Kimyoviy tarkibi va asosiy zanjir tuzilishiga qarab Organik-element organik, element noorganik polimerlarga ajratliadi.  Asosiy zanjiri bir xil atomlardan tarkib topgan polimerlar- Gomazanjirli, turli atomlardan tarkib topganlari esa- Geterogen deb nomlanadi.  KARBO, Geterozanjirli polimerlar nomi kimyoviy sinflar va monomerlar nomi asosida hosil bo‘ladi. Faqat “POLI” degan old qo‘shimcha qo‘yiladi. Masalan: To‘yinmagan uglivodorodlar-olifenlar (ETILEN, PROPILEN, BUTEN-1 va hokazolar) deb nomlanadi, aniq nomlari esa POLIETILEN, POLIPROPILEN, POLIBUTEN-1 va hokazo.

Polimer - bu bir birlari bilan kovalent kimyoviy birikmalar orqali bogʼlangan koʼp. Kelib chiqishi yuzasidan polimerlar 3 xil bo`ladi. 1. Tabiiy polimerlar (sellyuloza, kraxmal, lignin, pektin, tabiiy kauchuk, guttarpercha, tabiiy ipak, oqsillar, shuningdek charm va mo`yna sanoatining asosiy xom-ashyosi bo`lgan kollagen, keratin (jun va boshqalar), o`simliklar va hayvonot olamining asosiy tarkibiy qismi hisoblansa, hayvonot olamida tiriklikning asos ini oqsil moddalar, garmonlar va fermentlar tashkil qiladi. Agar to`qimachi- lik sanoatida sellyuloza asosiy xom-ashyo hisoblansa, oziq- ovqat sanoatining asosini kraxmal tashkil etadi. 2. Sun’iy polimerlar (sellyuloza efirlari, xlorlangan kauchuk (xlor-kachuk), ftorlangan polimerlar) tabiiy polimerlarga kimyoviy ishlov berish yo`li bilan hosil qilinadi.

Tabiiy polimerlar Sintetik polimerlar Sun’iy polimerlar

3. Sintetik polimerlar (PE, PP, polistirol (PS), polivinilxlorid (PVX), organik shisha, poliuretan (PU), poliamid (PA) va boshqalar)tabiatda uchramaydi ular monomerlardan polimerlanish yoki polikondensatlash reaksiyalari yordamida sintez yo`li bilan hosil qilinadi. Polimerlar mahsulot (plenka, tola, quvur, naycha va boshqalar) olish uchun “ toza” holatda kam ishlatiladi, chunki ularning issiqlikka chidamliligi past, mustahkamligi metallar va ularning qotishmalarining mustaxkamligiga nisba- tan ancha kichik, ultrabinafsha nurlari ta’sirida mo`rtlashib tez parchalanib ketadi. O‘zbekistonda polimerlar kimyosi va texnologiyasi 1958 yildan boshlab rivojlana boshladi. 1958 yili paxta sellyulozasi texnologiyasi ilmiy tekshirish instituti, Toshkent politexnika institutida "Plastmassalar texnologiyasi" kafedrasi va polimer muammolari laboratoriyalari tashkil etildi.

 Oziq-ovqat uchun mo’ljallangan qadoqlash materiallarining yorliqlanishiga talablar 476-sonli texnik reglamentning 3-bobida keltirilgan bo’lib, unga ko’ra mahsulot identifikatsiya qilingan, o’qish uchun ko’rinarli, ishqalanish hamda uzoq vaqtga chidamli bo’lishi lozim. Yorliqda mahsulot tayyorlangan belgi, oziq-ovqat uchun foydalanish belgisi bo’lishi lozim. Ishlab chiqaruvchi agar mahsulotiga ushbu belgilarni qo’ymagan taqdirda mahsulotga yondosh hujjat tayyorlanib unda barcha ma’lumotlar ya’ni nomi, tayyorlangan materiali, saqlanishi, ishlab chiqaruvchi davlat, korxona manzili, ishlab chiqarilgan sana hamda saqlash muddati keltirilgan bo’lishi lozim.

 Oziq-ovqat mahsulotlari uchun foydalaniladigan polimer qadoqlarning yorliqlanishi ham ma’lum bir qoidalar asosida ishlab chiqarilishi lozim bo’lib, bu haqida texnik hujjatlarda ham tegishli normalar berib o’tilgan. Ushbu belgilar qadoq haqida qisqacha ma’lumot berib o’tadi. Masalan, “Mebius petlyasi” aks ettirilgan 1-7 gacha bo’lgan sonlar ushbu mahsulotning qaysi turdagi polimer mahsulotidan tayyorlanganligini bildiradi.

Polivinilxlorid. Asosan trubalar, bog’ uchun mebellar, oyna profillari, izolenta, yuvish vositalari uchun qadoqlar va plyonkalar ishlab chiqariladi. Meditsina hamda qurilish sohasida ahamiyatga ega. Qayta ishlanadi. Polietilentereftalat. Odatda oziq-ovqatlarni qadoqlash uchun idishlar, mineral suv, alkogolsiz yaxna ichimliklar, meva sharbatlari uchun qadoqlar ishlab chiqariladi Polietilen. Butilka, flyaga, yarim qattiq qadoqlar ishlab chiqarishda foydalaniladi. Oziq-ovqat sanoatida xavfsiz hisoblanadi. Qayta ishlash imkoniyati mavjud. Past zichlikdagi polietilen, yuqori bosimli polietilen. Brezendlar chiqindi uchun qoplar, plyonkalar ishlab chiqarishda foydalaniladi. Oziq-ovqat sanoatida foydalanishda xavfsiz.

Polipropilen. Avtomobil, o’yichoqlar, oziq-ovqat qadoqlari ishlab chiqarishda foydalaniladi. Polipropilen quvurlarlar suv uzatishda keng qo’llaniladi. Oziq-ovqat uchun ham xavfsiz hisoblanadi. Qayta ishlanadi. Polistirol. Binolarni issiqqa chidamliligini ta’minlash, oziq- ovqat qadoqlari, o’yinchoqlar ruchkalar, idishlar ishlab chiqarishda keng ko’lamda foydalaniladi. Mahsulot tarkibida sterol bo’lganligi sababli u qiziganda bir muncha xavfli hisoblanadi. Boshqalar. Bu belgi ostida qolgan plastik turlari o’rin olgan. Asosan qattiq rangsiz, shaffof idishlar ishlab chiqarishda foydalaniladi. Oziq-ovqat mahsulotlari bilan aloqada bo’ladigan qadoqlarning belgisi.

 Oziq-ovqatlar mahsulotlariga tegib turuvchi qadoqlar uchun SanPiN 0214-06 talablarida ushbu qadoqlar uchun tekshiriladigan kimyoviy moddalar uchun normativ hujjatlar keltirib o’tilgan.  Masalan, Metall,qog’oz-karton, shisha, keramika materially qodoqlardagi qo’rg’oshin, kadmiy, mis, rux, temir moddalarni aniqlash uchun GOST 30178-96 “Zaharli moddalarni aniqlash uchun Atom-adsorbsion” usul  GOST 22648-77 Plastmassa. Gigiyenik ko’rsatkichlarni aniqlash.  Plastmassalardagi formaldegid, vinilatsetat kabilarni aniqlash uchun usullar ko’rsatilgan.

 Xromatografiya - bu aralashmalarning ajratilgan tarkibiy qismlarini ikki faza: harakatlanuvchi va statsionar o'rtasida taqsimlash asosida gazlar, bug'lar, suyuqliklar yoki erigan moddalar aralashmalarini ajratish va tahlil qilish va alohida moddalarning fizik-kimyoviy xususiyatlarini aniqlash uchun fizik-kimyoviy usul. Statsionar fazani tashkil etuvchi moddalar sorbentlar deyiladi. Statsionar faza qattiq yoki suyuq bo'lishi mumkin. Mobil faza - bu sorbent qatlami orqali filtrlanadigan suyuqlik yoki gaz oqimi. Ko'chma faza tahlil qilingan moddalar aralashmasi uchun hal qiluvchi va tashuvchi vazifasini bajaradi, gazli yoki suyuq holatga o'tkaziladi.

 Gaz (gaz adsorbsiyasi) xromatografiyasi  Gazxromatografiyasi - bu harakatlanuvchi faza gaz bo'lgan xromatografik usul. Gaz xromatografiyasi parchalanmasdan bug 'holatiga o'tadigan moddalar va ularning aralashmalarini ajratish, tahlil qilish va o'rganish uchun eng yaxshi dasturni topdi.Gaz xromatografiyasining variantlaridan biri gaz adsorbsion xromatografiyasidir, bu usul statsionar faza qattiq adsorban hisoblanadi.Gaz xromatografiyasida inert gaz ko'chma faza (tashuvchi gaz) sifatida ishlatiladi: geliy, azot, argon, kamroq vodorod va karbonat angidrid. Ba'zida tashuvchi gaz juda uchuvchan suyuqlik jufti hisoblanadi.Gazxromatografik jarayoni odatda gazxromatograflari deb ataladigan maxsus qurilmalarda amalga oshiriladi . Ularning har birida tashuvchi gaz oqimini yetkazib berish tizimi, o'rganilayotgan aralashmani tayyorlash va kiritish tizimi, uning haroratini tartibga soluvchi tizimga ega xromatografik kolonna, tahlil qiluvchi tizim (detektor) va ajratish va tahlilni qayd etish tizimi mavjud. natijalar (yozuvchi).

 Gazxromatograf va uning yordamchi qurilmalari 1. Geliy gazi 2. Vodorod generatori 3. Kompressor generatori 4. Filtr 5. Kompyuter 6. Gazxromatograf 7. Dozator

ПИД-1 Интервал от 0.0 мин до 28.2 мин

Foydali Zararli ▪ Issiqlikka chidamlilik ▪ Qulaylik ▪ Yengillik ▪ Kimyoviy ta’sirlarga chidamli ▪ Gigiyena ▪ Zamonaviylik ▪ Hamyonbop ▪ Zararli kimyoviy moddalarning oziq- ovqatga ko’chishi ▪ Chiqindilarning ko’payishi ▪ Ishlab chiqarish jarayonida “Pentan”ning ajralishi Har bir narsaning afzallik va kamchilik tomonlari bo’lganidek, ushbu qadoqning ham o’ziga yarasha insonlar uchun foydali va zararli tomonlari mavjud ekan. Zararli tomonlaridan biri bir marotaba ishlatilishining hisobiga maishiy chiqindilarning ko’payishi kuzatilmoqda.

 Muayyan shartlarga erishilganda, kimyoviy qo'shimchalar va maxsus erituvchilar oziq-ovqatga kirib, organizmga patogen ta'sir ko'rsatishi mumkin.  Formaldegidlar onkologik, mutagen yoki allergik kasalliklarni qo'zg'atadi, genitoüriner organlarga salbiy ta'sir qiladi, markaziy asab tizimi va buyraklar faoliyatini buzadi.  Ftalatlar - sistolik bosimning keskin oshishiga olib keladi va ko'pincha ayol va erkaklarning bepushtligiga olib keladi.  Metanol markaziy asab tizimi va ko'rish organlarida patologik jarayonlarni rag'batlantiradigan, ko'pincha surunkali intoksikatsiyaga olib keladigan eng xavfli zaharlardan biridir.  Stirol saratonga olib keladigan yana bir moddadir. Bu reproduktiv, asab va yurak-qon tomir tizimlariga ta'sir qiladi, normal metabolizmga aralashadi.

 Bisfenol A - organizmda to'planish qobiliyatiga ega bo'lib, diabet, bepushtlik va saratonga olib keladi. Homilador ayollar uchun xavfli.  Vinilxlorid - bu aniq neyrotrop ta'sirga ega kanserogen, qoida tariqasida, qarish paytida polivinilxlorid idishidan chiqariladi. Inson tanasiga kirganda, u o'zgartiriladi va xloretilenga aylanadi, bu jigarda, shuningdek, o'pkada, miyada, qon aylanish va limfa tizimlarida o'sma jarayonlarini keltirib chiqaradi. Shu bilan birga, plastmassani vinilxlorid qo'shimchalari bilan parchalanish jarayonlarining boshlanishi idishni to'ldirgandan keyin 710 kundan keyin boshlanadi.

O'xshashlar

Oziq-ovqat mahsulotlari kasalliklari

Oziq-ovqat mahsulotlari kasalliklari 2

Biologik qiymati oshirilgan oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish faniga kirish

O’zbekistonada oziq-ovqat sanoati

Oziq-ovqat kesish mashinalari