Meva-sabzavotlarni quritish maydonini tashkil etish - Oziq-ovqat texnologiyasi - Slaydlar

Meva-sabzavotlarni quritish maydonini tashkil etish

Yuklangan vaqt:

06.03.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

7024.4091796875 KB

Ko'chirib olish

Meva-sabzavotlarni quritish maydonini tashkil etish REJA: 2 3 4 Quritish uchun joy tanlash1 Quritish maydonini quritishga tayyorlash Quritishda foydalaniladigan moddalar, ularni ishlatish tartibiQuritish uchun ishlatiladigan anjom va aslahalar

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Bo‘riyev X.CH., Rizayev R. Meva, uzum mahsulotlarni biokimyosi va texnologiyasi. – T.: Mehnat, 2000. 2. Bo‘riyev X. Ch., Jo‘rayev R., Alimov O. Meva sabzavotlarni saqlash va daslabki ishlov berish. – T.: Mehnat, 2002. 3. Shaumarov X.B. Islamov S.Y. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini saqlash va birlamchi qayta ishlash texnologiyasi. – Toshkent, 2011. 4. Shirokov YE.P., Polegayev V. Texnologiya xraneniya i pererabotki produksii rasteniyevodstva s osnavami standartizatsii. – M.: Agropromizdat, 2000. 5. Shirokov YE.P. Praktikum po xraneniyu i pererabotki plodov i ovoshey. – M.: Kolos, 1989. 6. Bo‘riyev X.CH., Jo‘rayev R., Alimov O., Meva-sabzavotlarni saqlash va ularga dastlabki ishlov berish (o‘quv qo‘llanma). – Toshkent, 2003.

Quritish maydonlarini tanlash Uzum va mevani oftobda quritish uchun ochiq joyda maxsus jihozlangan quritish maydonlarini to‘g‘ri tanlash mahsulot tannarxining pasayishiga hamda mahsulot sifatining yaxshilanishiga ta’sir etadi. Quritish punktlari bog‘ va tokzorlarga yaqin joyda tashkil qilinadi. Quritish maydonining sathi quritiladigan mevaning turiga, har bir kvadrat metrga joylashtiriladigan miqdoriga bog‘liqdir. Masalan, agar quritish uchun har kuni 10 tonnadan mahsulot kelib tushsa va har kvadrat metrga 10 kilogrammdan quritishga joylashtirilsa, butun mavsum davomida shuncha mahsulot uchun 1000 metr kvadrat yoki quritish maydoni talab etilar ekan.

Quritish maydonlarini tanlash Quritish maydonining har bir kvadrat metriga tilimlab kesilgan olmadan 5(8 kg, olxo‘ridan 14 kg, olcha, gilosdan 8(10 kg, ikkiga bo‘lingan o‘rik va shaftolidan 10(12 kg, uzumdan 12(15 kg dan joylashtirish mumkin. Quritish muddati mahsulot turi va quritish usuliga qarab ham birmuncha farq qiladi. Masalan, ikkiga ajratilgan o‘rik 5(10 kunda, butunligicha qo‘yilgan o‘rik 10(15 kunda, ikkiga ajratilgan shaftoli 8(12, uzum 20(25dorilanmagani), ishqor bilan ishlov berilgani esa 6(10 kunda qurib tayyor bo‘ladi. Quritish maydonlarida mahsulotni qabul qilish, vaqtincha saqlash, patnislarga joylash qismlari aniq belgilangan bo‘lishi lozim. Bulardan tashqari quritish punktida mevalarni to‘g‘rash uchun stollar, mevalarni yuvish uchun idishlar, ishqor yordamida quritiladigan bo‘lsa qaynoq suvga botirib olish uchun qazonlar o‘rnatilishi lozim.

Quritish maydonlarini tanlash Quritish maydonchasida meva va uzumni dudlash bo‘lmalari va tayyor mahsulotni vaqtincha saqlash uchun omborlar tayyorlanishi kerak. Masalan, 100 tonna meva va uzumni quritish uchun quritish punktida o‘rtacha quyidagilar bo‘lishi lozim: 0,6 gektar quritish maydonchasi, 5(6 ming dona sathi 60(90 santimetrli taxta patnislar, hajmi 100(100(110 santimetrli 10(12 ta dudlash yashigi, ishqor eritmasiga botirib olish uchun 300(400 litr suv sig‘adigan 2 ta qozon va boshqa anjomlar (5(6 ta stol, 2(3 ta lentali transportyor 200(250 kilogramm kaustik soda, 150(180 kg oltingugurt).

Quritish maydonini quritishga tayyorlash. Quritish uchun joy tayyorlash. Meva- uzumquritishda ishlatiladigan anjomlar, materiallar va moddalar. Buning uchun quyidagi qoi-dalarga rioya qilish lozim: quritish manzili fermadan kamida 5 km uzoqlikda, serqat-nov yo‘llardan olisroq bo‘lgani ma’qul; bir tonna quritiladigan mahsulot uchun 4 tonna suv kerak bo‘ladi. Quritish manzillari bog‘ va tokzorlarga yaqin joyda bo‘ladi. Maydonchalar yaxshi shibbalangan hamda oftob tushadigan bo‘lishi lozim. Maydoncha ser samonli loy bilan suvab qo‘yilgani ma’qul. Maydon sathi quritiladigan sabzavot va mevaning turi, hajmi, har bir kvadrat metrga tushadigan miqdori hamda ob-havo sharoitiga bog‘liq. Іavo issiq va quruq tumanlarda kichikroq, nam va salqinroq joylarda kattaroq maydoncha qurilishi lozim.

Quritish maydonini quritishga tayyorlash. Har bir kvadrat metrga tilimlab kesilgan olmadan 3–5 kg, butunligicha quritiladigan nokdan 14–16 kg, ikkiga yoki to‘rtga bo‘lingan nok 10–12, olxo‘ridan 14–16, olcha yoki gilosdan 8–10, ikkiga bo‘lingan o‘rik yoki shaftolidan 10–12, uzumdan 12–14 kg quritsa bo‘ladi. Tilimlab kesilgan olma o‘rta hisobda 4–8, ikkiga ajratilgan shaftoli 7–12, ikkiga yoki to‘rtga bo‘lingan nok 8–20, ishqor eritmasi bilan ishlov berilgani 10–12 va dori-lanmagani 30 kun, olcha 7–13, dorilanmagan uzum 20–25, ishqor bilan ishlov berilgan uzum esa 5–8 kunda tayyor bo‘ladi.

Quritish maydonini quritishga tayyorlash. Maydonlardagi so‘kchaklar sharqdan g‘arbga qaratib o‘rnatiladi. Ho‘l meva so‘kchaklarga har ikki tomoniga qiya holda qo‘yiladi. Har ikki so‘kchak orasidagi eni 0,8 metrli yo‘lakcha qoldiriladi, ishlar mexanizaöiyalashtirilganida bu oraliqning eni 1,5 metr bo‘ladi. Maydonchada xom ashyoni qabul qilish, vaqtincha saqlash, navlarga ajratish, to‘g‘rash, padnislarga joylash va soyaki usulida quritish uchun bostirmalar quriladi. Suv tindiriladi. Bundan tashqari quritish manzilida mevalarni to‘g‘rash va navlarga ajra- tish uchun stollar, tarozi, bochka, qozon bo‘lishi lozim. Shuningdek, manzilda chelaklar, savatlar, pichoqlar, kursi, yoqilg‘i, dudlash uchun oltingugurt yoki temir ballonlarda tayyor sulüfit an-gidrid mavjud bo‘lishi kerak. Quritish maydonchasida dudlash ka-meralari va tayyor mahsulotni vaqtincha saqlaydigan omborlar ham bo‘ladi

Quritish maydonini quritishga tayyorlash. • Meva, uzum va sabzavotlar taxtadan yasalgan maxsus padnislarda quritiladi. Ularning sathi 60–90 sm, uch tarafiga balandligi 5 sm li yupqa taxtacha qo‘yiladi. • Quritish joyida sabzavot va mevalarni sulüfid angidrid bilan ishlov berish uchun maydoncha ajratiladi. Ushbu maqsadda ko‘chma kutilardan foydalansa bo‘ladi. Dudlatish qutisining uzunligi 105– 110 sm, eni 105–110 sm va balandligi 95–110 smli fanerdan yasaladi. Aslida har bir kameraning uzunligi 3,5 m, balandligi 2,5 m keladigan ikki xonadan iborat, hajmi 27–30 kubmetr bo‘ladi. Meva va uzumni qaynoq ishqor eritmasiga botirib olish uchun o‘choqlar qurilib, ularga har biri 300–400 litr suv sig‘adigan ikkita cho‘yan qozon o‘rnatiladi. Bu qozonlar galma-gal ishlatib turiladi.

100 tonna meva va uzumni quritish uchun o‘rta hisobda quyidagilar bo‘lishi lozim: • – 0,6 gektar quritish maydonchasi; • 5–6 ming dona sathi 60x90 sm li taxta padnislar; • hajmi 100 x 100 sm li 10—12 ta dudlash qutisi yoki dudlash kamerasi; • ishqor eritmasiga botirib olish uchun ikkita qozon; • mevalarni navlarga ajratish va to‘g‘rash uchun ishlatiladi-gan 5–6 ta stol yoki 2–3 ta tasmali transportyor va uning yoniga qo‘yiladigan 10—12 metr uzunlikdagi stol; • 200–250 kg kaustik soda, 150—180 kg oltingugurt.

Quritish uchun ishlatiladigan anjom va aslahalar. Meva va uzumni blanshirovka qilish. Blanshirlash – meva va uzumni qaynoq suvga, ishqorli hamda tuzli eritmalarga botirib olish yoki bug‘lash demakdir. Mevalar har xil maqsadlarda blansh-lanadi. Chunonchi uzum blanshirovka qilinsa, etining ichki qismidagi ajralish tezlashadi va bir zumda quriydi. Olcha, ol-xo‘ri va uzumni quritish muddati 3–4 marotaba qisqaradi. Tez quritish natijasida ko‘proq mahsulot olinib, maydonchadan foydalanish koeffitseyenti ortadi. Mevalardagi ekstrakt moddalar-ni nobud bo‘lishining oldini olish maqsadida ayrim hollarda qaynoq suv o‘rniga bug‘ bilan blanshirovka qilish ham qo‘llani-ladi

Oltingugurt bilan dudlash (sulfitlash). • Mevalarni ballon-dagi gazsimon sulfit angidrid hamda oltingugurt yondirib dorilash–dudlash yoki quruq sulfitlash deb ataladi. Sulfit kislotasi kuchli antiseptik bo‘lib, mevalardagi chirituvchi mikro- organizmlarning faoliyatini daf etadi. Shuningdek, mevalarning rangi aynimaydi, ularda S vitamini saqlanib qoladi. Shuning uchun yuqori sifatli quritilgan mahsulot olish maqsadida meva oltingugurt gazi bilan dudlanadi. Shuni e’tiborga olish lozimki, sulüfit kislotaning inson organizmiga kirgan ozgina miqdori tezda oksidlanib, sulüfatga aylanadi, modda almashinuvida qatnashadi va organizmdan tezda chiqib ketadi. Ammo, me’yo-ridan ortiq sulüfit kislota xavfli. U markaziy asab tizimiga ta’sir etib, inson organizmini zaharlaydi. Shu sababli, quritilgan mahsulotda sulfit angidrid 0,01 foizdan oshmasligi ke-rak. Oq, och pushti rangli meva va uzumlar padnislarga solinib, oltingugurt gazi bilan dudlanadi.

Quritish uchun ishlatiladigan anjom va aslahalar. • Xom ashyoni tuzukroq dudlash uchun uni yupqa qatlam holida yoyib qo‘yiladi. Shunda oltingugurt tutuni mevalarga yaxshi ta’sir etadi, ularning rangi och bo‘ladi. Xom ashyo dudlash qutilarida yoki maxsus staöionar xonalarda dudlanadi. Qutilar fanerdan yasaladi. Ularning tag sathi nisbatan kattaroq, balandligi 12–14 ta padnis sig‘adigan bo‘ladi. Oltingugurt biroz chuqurroq joyda yoki maxsus tayyorlangan idishda yondiriladi. Meva va uzumlarni dudlash uchun tarkibida 2 foizdan oshmagan begona aralashma-lar bo‘lgan donador oltingugurt ishlatiladi. Oltingugurt tarki-bida margimush bo‘lmasligi lozim. O‘rta hisobda dudlash qutisining har kub metriga 250 gramm oltingugurt sarflanadi. Dudlash 30–120 daqiqa davom etadi. Ammo xalqaro standartlarda dudlash muddatini 4–6 soat davom ettirish tavsiya qilinmoqda.

Quritishda foydalaniladigan moddalar, ularni ishlatish tartibi Xom ashyoni dudlashda oddiy qutilardan foydalanish mumkin. Bunday qutilar yupqa taxta romdan iborat bo‘lib, uning us-tiga qorasaqich surkalib, karton yoki brezent yopiladi. Bunday moslamalarni qulay joyga ko‘chirib o‘rnatish mumkin. Yirik ix- tisoslashtirilgan bog‘dorchilik - tokchilik xo‘jaliklarida dudlatish xonalari qurish qulay va tejamlidir. Ularni beton, pishgan va xom g‘ishtdan qurish mumkin. Xonalarning ship va devor-laridan tutun o‘tmasligi kerak. Ularning devorlarini ohakli loy bilan suvab bo‘lmaydi, chunki oltingugurt tutuni ohakka ta’sir etadi. Shu sababli, sementli loy, keyin uning ustidan qora saqich bilan surkab chiqish kerak. Xonaning sathiga öyement yoki asfalüt yotqiziladi. Xonaning balandligi 4 metrdan oshmasligi lozim.

Quritishda foydalaniladigan moddalar, ularni ishlatish tartibi • Akademik M.Mirzayev nomli ilmiy ishlab chiqarish birlashmasining Samarqand filiali ilmiy xodimlari tavsiya etgan dudlash kamerasi juda qulay bo‘lib, u bir necha yil davomida sinab ko‘rildi va yaxshi natija berdi. Bunday dudlash xonasi quritish manzilining ish hajmiga qarab, bir yoki ikki bo‘limdan iborat bo‘lishi mumkin. Har qaysi bo‘limning uzunligi 3,5 eni 3,5 va balandligi 2,5 metr. Hajmi 27–30 kub metrga teng. Har bir xonaning rezina qistirmali eshikchasi bo‘ladi. Eshikcha to‘g‘risidagi devorda oltingugurt yondiriladigan pechka quriladi. Tagidan o‘tin bilan isitiladigan cho‘yan plitada oltingugurt yondiriladi. Oltingugurt gazi maxsus teshikchadan kameraga o‘tadi.

Quritishda foydalaniladigan moddalar, ularni ishlatish tartibi • Kamera dudlaniladigan mevalar bilan to‘ldirilgan bo‘ladi. Kameraning har bir xonasiga bir yo‘la 200 ta padnis joylashtiriladi. Bir ish kunida kameradan 3–4-marta foydalaniladi. Bir mavsumda kameraning har bir xonasida 100 tonnagacha uzumni dudlash mumkin. Buning uchun har bir padnisga 6–6,5 kg uzum joylanadi. Tayyor mahsulotni kameradan olishdan oldin uning ichidagi oltingugurtli gazni tezroq chiqarib yuborish maqsadida shamollatgich yordamida havo tozalanadi. Kameradan gaz batamom chiqarilgandan so‘ng, unga yana yangi xom ashyo to‘plami joylashtiriladi. Bu ish qo‘lda yoki vagonetkalar yordamida amalga bajariladi.

• E’TIBORINGIZ • UCHUN • RAHMAT!!!

O'xshashlar

Meva-uzum quritish maydonchasini tashkil etish

Meva va sabzavotlarni muzlatgichda saqlash va saqlash rejimlari

Quritish

Sabzavotlarni konservalashda biotexnologiya

Sabzavotlarni konservalashda biotexnologiya