Go'sht mahsulotlari - Oziq-ovqat texnologiyasi - Slaydlar

Go'sht mahsulotlari

Yuklangan vaqt:

07.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

919.7783203125 KB

Ko'chirib olish

Go’sht mahsulotlari

REJA: 1. Hayvon go’shtining biologik qiymati 2. Paranda go’shtining biologik qiymati 3. Baliq va baliq yog’ining foydalari

Hayvon go’shtining biologik qiymati  Goʻsht — qimmatli oziq-ovqat mahsuloti; soʻyilgan hayvon nimtasi yoki nimtasining bir qismi. G. inson isteʼmol qiladigan oziq- ovqatdagi oqsilning asosiy manbai hisoblanadi. G.ning tuzilishi va taʼmi, sifatlari hayvonlar turi, zoti, jinsi, yoshi, boqish va saqlash sharoitlariga bogʻliq. Hayvonlarning turiga qarab, mol (qoramol), qoʻy, ot goʻshti va boshqalarga ajratiladi. Qoramol, qoʻy, echki G.i sifati va semizligiga qarab birinchi va ikkinchi toifalarga boʻlinadi. G. mushak toʻqimalarining kimyoviy tarkibi (%): suv 72—75, oqsil 18—22, yogʻ va yogʻsimon moddalar 0,5—3,5, azotli ekstrativ moddalar 1 — 1,7, uglevodlar 0,7—1,4, mineral moddalar 0,8—1,8. G.ning sifat jihatdan eng muhim qismi mushak toʻqimalari hisoblanadi. G.da uning miqdori 40—70% ga boradi. Mushaklar oqsillarida hayotiy zarur aminokislotalar bor. Mushak tolalaridagi mioglobin oqsili G.ga qizil tus beradi. G.ning isteʼmol qilinadigan qismining mineral tarkibi (mg %): fosfor 180—230, kaliy 200— 300, kalsiy 7—15, magniy 17—25, temir 1,5—3,0 va boshqa G. tarkibida yana turli xil kislotalar, vitaminlar (RR, V,, V2, Ye va boshqalar) boʻladi. G.ning saqlanish muddatini uzaytirish uchun muzlatiladi, tuzlanadi, dudlanadi.  Tananing to'g'ri ishlashi uchun inson tashqi 20 ta aminokislotadan olinishi kerak. Ulardan 8 ta aminokislota almashtirilishi mumkin emas. Proteinli go'shtni ideal deb atash mumkin, chunki ular barcha muhim aminokislotalarni topishadi va inson tanasi va miqdori uchun eng yaxshi nisbatlarda.  Go'shtning tarkibi va ozuqaviy qiymati hayvonning turlari, nasl-nasabi va yoshi, shuningdek uni saqlash shartlari bilan belgilanadi. Go'shtning eng qimmatli qismi mushak to'qimasi.

 Go'sht va go'sht mahsulotlari inson hayoti uchun nihoyatda qimmatli oqsil manbai bo'lib, organizmni plastik va energetik moddalar bilan ta'minlashda hayotiy ahamiyat kasb etadi. Go'sht oqsillari o'simlik oqsillaridan binnuncha yuqori turadi. Binobarin, hayvonlaming oqsili va yog'lari odamlaming kundalik ratsionida ancha salmoqli o'rin egallaydi. Shuning uchun ham odamlaming hayvon oqsili va yog'iga bo'lgan talabi kun sayin ortib bonnoqda. Shunga ko'ra, o'zbekistonda go'sht va sut sanoatining rivojlanishiga katta ahamiyat berilmoqda. Hukumatimiz qarorlarida sut va go'sht mahsulotlari yetishtirishni oshirish bilan birga ulaming sifatini yaxshilash, turlarini ko'paytirish, tannarxini arzonlashtirish masalalari o'z aksini topgan. Shuningdek, yen3 gil sanoatimiz uchun muhim xom ashyo hisoblangan hayvon terilari, mo'ynasi, juni va hokazolaming sifati ham yaxshilanishi lozim.

Paranda go’shtining biologik qiymati  Parrandachilik go'shtidan eng oson hazm bo'ladigan va yuqori sifatli oqsillarni olish mumkin. Ayniqsa, oq go'sht, ko'pincha parhez ovqatlanishida ishlatiladi. Uning kalorifik qiymati 113 ta, oqsil miqdori boshqa barcha go'sht turlarida o'z sonidan oshib ketadi va 23,8% ni tashkil qiladi. Parranda go‘shtlari kam miqdorda biriktiruvchi to‘qimali oqsil tutadi. Masalan, ko‘krak muskullarida 92% (to‘liq) mushakli oqsil va 8% (to‘liqsiz) qo‘shuvchi to‘qimali oqsil bor. Parranda go‘shtining qo‘shuvchi to‘qimasi nozik bo‘lib muskul to‘qimasida bir xil tarqalgan. Parrandalarning oq muskullari ko‘p miqdorda oqsil va ekstrakt moddalar tutishi bilan ajralib turadi. Tovuqlarning oq mushagi ko‘p miqdorda azotli ekstrakt moddalar tutadi: karnozin 430 mg, anserin 730 mg, kreatin 1100 mg (100 gr mahsulotga). Tarkibi bo‘yicha parranda go‘shti hamma almashtirib bulmaydigan aminokislotalarni o‘zida tutuvchi yuqori sifatli oqsillarga kiradi. Parrandaning oq go‘shti mineral moddalarga ham boy, 100 g eb bo‘ladigan qismida 200 mg gacha fosfor, 240 mg oltingugurt; 2,5 mg temir moddasi bor.

Bu go‘shtlar o‘zining kimyoviy tarkibi jihatidan chorva mollariga o‘xshash bo‘ladi, faqat miqdori jihatidan bir-biridar farq qiladi. Tovuq go‘shtida oqsil moddalari tez xazm bo‘ladi. YOg‘i past haroratda eriydi. Semiz tovuq go‘shtida 20% oqsil, 16% yog‘, 1% meniral moddalar, 64% suv bo‘ladi va 100g tovuk go‘shti 228 kkal energiyani beradi. Parrandalar kuruklakda (tovuk, broyler, bedanalar) va suvda yashaydigan parandalarga (o‘rdaklar, g‘ozlar, kurkalar) bulinadi. Quruqlikda yashaydigan parrandalar go‘shtida, suvdagi parrandalarga nisbatan lipidlar kamroq bo‘lib, protein ko‘proq bo‘ladi. Parrandalar tabora kattalashagan sari ular go‘shtida oqsil kamayib, lipidlar miqdori ortib boradi. Ularning tarkibida ko‘p miqdorda to‘yinmagan yoh kislotalari bor. Past xaroratda (25-34 0 ) eriydi va xayvon yog‘iga ko‘ri oson xazm bo‘ladi. Tovuq go‘shtida oltingugurt miqdori boshqa xayvonlarga nisbatan ko‘p uchraydi. Agar noto‘g‘ri saqlansa havo kislorodi natijasida oksidlanib ko‘karib qoladi. Parrandalar skeleti bosh suyak, umurtqa suyagi , ko‘krak suyagi, tos qanot va oyoq suyaklaridan tashkil topgan. Suyaklar orasida ilik bo‘lmaydi. Parranda yog‘lari asosan teri ostida va ichki organlarda to‘planadi. Parranda go‘shtida “marmarlik” xususiyati bo‘lmaydi. YOg‘ miqdori tovuklarda – 16%, g‘ozda – 45%. Tovuqlarning iste’mol uchun yaroqli qismi 55 % -65%, 1 kategoriya semizlikda bo‘lgan xo‘rozlar tanasida iste’mol uchun yaroqli qismi 65-66%, shundan muskul to‘qimasi 42 – 43%, ichki yog‘ – 1%, teri osti yog‘i 12-13%, jigari, oshqozon, yuragi – 9%. Parrandalar semizlashgan sari tanasidagi yog‘ to‘qimasi va go‘shti orta boshlaydi. Bunda go‘shtning to‘yimliligi ortadi. Parranda go‘shtlaridan tabaka, file, okorochek sho‘rva tayyorlanada va quyidagilar:.

Baliq va baliq yog’ining foydalari  Baliq inson organizmini tozalovchi, suyak va tishlarni mustahkamlovchi shifobaxsh taom sifatida qadimdan sevib iste'mol qilinadi. Ayniqsa, tez hazm bo‘lishi va parhezbopligi baliqning qiymatini yanada oshiradi. Baliq go‘shti tarkibida juda ko‘p vitamin va mikroelementlar saqlanishi tufayli biologik qiymati ham mol va qo‘y go‘shtidan yuqori turadi. Baliq go‘shtining 100 grammida inson salomatligi uchun kerak bo‘ladigan bir kunlik — 0,2 milligramm yod saqlanadi.  O‘zida oqsil, vitamin, minerallar, ayniqsa, temir, yod, magniy, fosfor, ruhni saqlagan bu jonzot go‘shtini ko‘p yeng, sababi baliq odamni semirtirmay, organizmga kerakli quvvatni bera oladi. Baliqdan ko‘plab foydali moddalar, shuningdek organizm uchun zarur bo‘lgan Omega - 3 yog‘ kislotalari mavjud. Ular quyidagi foydali xususiyatlarga ega.

 Odatda, daryo balig‘ini qovurib iste'mol qilamiz. Ammo bunda yurak va tomirlarga qancha zarar borishini bilasizmi? Bu ko‘rinishda baliq nafsni siylagani qoladi. Organizmga foyda berishi uchun bugundan boshlab baliqni ziravorlar qo‘shib qaynatma sho‘rvaga solib, yoki gaz pechida pishirib, kotlet tayyorlab yeyishga o‘rganing. Ammo qovurma baliqqa ko‘ngil ketaversa, zaytun moyida yengil qovurib, dimlab qo‘ygan ma'qul, vitamin-minerallari saqlanib, tanga darmon bo‘ladi.  Baliqning go‘shtidan tashqari uning moyi ham organizm uchun koni foyda hisoblanadi.  Baliq moyidagi D vitamini organizmga kalsiy va fosforning o‘zlashishini faollashtiradi. D vitaminisiz kalsiyga boy mahsulotlar ham foydasiz bo‘ladi. Ayniqsa, qish mavsumida. Chunki D vitamini quyosh nuri ta'sirida organizmga sintezlashadi. Bundan tashqari, D vitamini asab sistemasini tinchlantiradi va tutqanoq tutib qolishidan asraydi.

 Baliq moyidagi retinol yiringlagan yarani davolaydi.  Retinol — A vitamini ko‘z, shilimshiq bezlar, shilliq pardalar, teri qoplami, soch ildizi, tirnoq qatlami va jarohatli organlar uchun tengsiz shifobaxsh elementdir. Ma'lumki, yuqorida keltirilgan organizmlarda A vitamini yetishmasligi oqibatida quruqlashish, yorilish, yallig‘lanish va po‘st tashlash holatlari kuzatiladi. Bu holatdan qutulish uchun esa sizga baliq moyi yordam beradi. Hattoki gazaklagan, yiringlagan jarohatni davolash uchun ham bu moydan foydalanish mumkin. U yiringni tozalab, jarohatning tez bitishiga yordam beradi.  Soch va tirnoqlarni o‘z holiga qaytarish uchun ham baliq moyidan foydalanish mumkin. Buning uchun undan har kuni 1 mahal, uxlashdan oldin soch va tirnoqlaringizga niqob tortsangiz, kifoya.  A provitaminining yordami bilan tanadagi allergiyani ham daf qilish mumkin. Buning uchun allergiya toshmalariga baliq moyi surtsangiz, undan xalos bo‘lasiz.  Baliq moyi ozdiruvchi va yoshartirish xususiyatiga ham ega.  Yaqinda olimlar baliq moyining ortiqcha vazndan xalos etish qudratiga egaligini aniqlashdi. Bu esa uning bahosini yanada ko‘tardi. Buning uchun 2-3 oy davomida har kecha uxlashdan oldin baliq moyidan 1 choy qoshiqcha yoki dorixonalardagi kapsulalardan 1 donadan ichib yotsangiz, kifoya.

E’tiboringiz uchun raxmat!

O'xshashlar

Un va qandolat mahsulotlari. Biskvit mahsulotlari

G‘osht va go‘sht mahsulotlari

Oziq-ovqat mahsulotlari kasalliklari

Sut va sut mahsulotlari

Vino va vino mahsulotlari