Milliy istiqlol va O\\'zbekistonda madaniy taraqqiyot (dars ishlanma)

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2249.9111328125 KB

Ko'chirib olish

ASSALOMU ALAYKUM MUHTARAM USTOZLAR, AZIZ MEHMONLAR VA TALABALAR!02 06 06

MAVZU: MILLIY ISTIQLOL VA O'ZBEKISTONDA MADANIY TARAQQIYOT.

Reja: 1. MA’NAVIY-MA'RIFIY HAMDA MADANIY ISLOHOTLAR-JAMIYAT TARAQQIYOTINING USTUVOR YO’NALISHI SIFATIDA. 2 .TA’LIM RIVOJINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI.”TA’LIM TO’G’RISIDAGI QONUN” VA “KADRLAR TAYYORLASH MILLIY DASTURI”. 3. MUSTAQILLIK YILLARIDA MADANIY TARAQQIYOT.

• Talabalarga istiqlol davridagi ma'naviy-ma'rifiy islohotlar va madaniy yuksalish to'g'risida ta'lim berish. • Shu jarayonda talabalar bilimi va faolligini oshirish maqsadida o'z iste'dodi va qobiliyatini ko’rsatish imkoniyatlarini yaratish. • Ziyoli inson, barkamol shaxsni tarbiyalashning amaliy usullarini qo’llash. • Talabalarda vatanga muhabbat, milliy istiqlol mafkurasi g’oyalariga sadoqat tuyg’ularini shakllantirish. • Shuningdek ma’naviy-axloqiy, g’oyaviy-siyosiy, huquqiy va estetik tarbiya berish. DARSNING MAQSADI:

1 .MUNOZARA. TALABALARNI GURUHLARGA AJRATIB BAHS-MUNOZARAGA YO'NALTIRISH. 2. AQLIY HUJUM. MAVZUGA OID MUAMMOLAR VA SAVOLLARNI TAQDIM QILISH. 3. TALABALARDA FIKR-MULOHAZALAR TIZIMINI SHAKLLANTIRISH. 4.KICHIK GURUHLAR FAOLIYATI NATIJASI TAQDIMOTI . 5. MUHOKAMA, YAKUNLASH. DARSDA TAVSIYA ETILADIGAN METODLAR:

DARS JIHOZLARI: Kompyuter, videoproektor,ekran, fotoapparat, mavzuga oid plakatlar, jadvallar, tarqatma materiallar, asosiy manbalar, kitoblar, gazeta va jurnallar.01

TAYANCH TUSHUNCHALAR: Madaniyat, ma’naviyat, ma’rifat, milliy o’z-o’zini anglash, madaniy me’ros, submadaniyat, elitar madaniyat, “ommaviy” madaniyat.11 110E 05 0D 15 1521 15

SAVOLLAR: 1.Istiqlol davrida ma'naviy-ma'rifiy va madaniy sohada qanday islohotlar amalga oshirildi? 2. Milliy—diniy va umuminsoniy qadriyatlarning qayta tiklanishini nimalarda ko'rish mumkin? 3. Ta'lim tizimi rivojlanishining o'ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?

1-Reja : 1989-yili madaniyat vazirligi huzurida Respublika millatlararo madaniy markazi tashkil etildi. Xalqimiz bir necha bor ajnabiy bosqinchilar hujumiga duchor bo'lgan, qaramlik zulmi ostida qolgan bo’lsa-da o'zligini yo’qotmadi, boy ma'naviy merosini avaylab, saqlab va boyitib keldi.Mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq ajdodlarimiz qoldirgan madaniy-ma'naviy merosini tiklash ishlari boshlanib ketdi. Vatanimiz tarixi kommunistik mafkuradan xalos etildi. Tarixiy voqealarni xolislik, tarixiylik, haqq oniylik tamoyillari asosida tadqiq qilishga kirishildi va dastlabki asarlar yaratildi.

SOVETLAR DAVRIDA IBN SINO, BERUNIY , XORAZMIY, FAROBIY, MIRZO ULUG'BEK, ALISHER NAVOIY, ZAHIRIDDIN BOBUR

SINGARI MUTAFFAKIRLARNING JAHON FANI VA MADANIYATIGA QO'SHGAN HISSASI QISMAN YORITILGAN BO'LSADA, ULARNING JAHON TARIXI DURDONASIGA AYLANIB QOLGAN ASARLARI TO’LA NASHR ETILMADI, AYRIMLARI CHEGARALANGAN NUSXALARDAGINA CHOP ETILGAN EDI. MUSTAQILLIK DAVRIDA ULARNI O’RGANISH IMKONIYATI YARATILDI.

Abduxoliq G‘ijduvoniy, Bahovuddin Naq shban diy, Ismoil Buxoriy, Ahmad Yassavjy, Burhoniddin Marg’inoniy laming g’oyalari zararli, diniy-mistik qarashlar deb hisoblandi, ularning ijodi to'g'risida lom-mim deyilmadi. Sovet hokimiyati davrida milliy istiqlol uchun kurashgan minglab ziyolilar, olimlar, yozuvchilar, shoirlar qatag’on qilindi, quvg’in ostiga olindi. Ularning nomi badnom qilindi, ular haqida so'zlash man etildi, asarlari yo'q qilindi. Mustaqillik sharofati bilan Abdulla Qodiriy, Cho'lpon, Fitrat, Usmon Nosir kabi vatanimiz ozodligi yo'lida shahid ketganlar nomi, izzat-ikromi, hurmatini o'z,joyiga qo'yildi, ularning ma'naviy meroslari xalqimizga qaytarildi.

YUNESKO qaroriga binoan 1994 yilda Parijda, Istambul va Karachida buyuk falakiyot olimi Muhammad Tarag'ay Ulug'bek tavaluddining 600 yi llik yubileyi bayram qilindi. Xiva va Buxoro YUNESKO ning jahon madaniy qadriyatlari ro'yxatiga kiritildi. Bu ro'yxatda xammasi bo’lib 411 ta ob'ekt bor. Buxoro va Xiva shaharlarining 2500 yillik yubileylari nishonlandi.

Buxoro shahrining 2500 yillik yubileyi nishonlandi.

Xiva shahrining 2500 yillik yubileyi nishonlandi.

Mamlakatimiz Xitoy, Hindiston, Eron, Misr kabi qadimiy davlatlar qatorida turadi. 1996- yil mamlakatimizda va jahon miqyosida Amir Temur yili sifatida keng nishonlandi. YUNESKO qarori bilan 1996-yil aprelda Parijda mashhur davlat arbobi Amir Temur tavaludining 660 yilligi ga bag'ishlangan haftalik tantanalar bo'lib o'tdi. Toshkent, shahrida Amir Temurga hayka l qo'yildi, Temuriylar davlat muzeyi tashkil etildi.

O'zbekiston musiqa san'ati ham rivoj topa boshladi. Hozirda birgina madaniyat ishlari vazirligi tizimida turli sohalar bo'yicha 68 ta muzey mavjud bo'lib, bular 21 ta o'lkashunoslik, 10 ta badiiy, 14 ta memoriyal, 5 ta abadiy-memoriyal, 7 ta badiiy, 1 ta tabiiy-ilmiy muzeylardir.

S hu bilan birga Samarqandda Davlat muzey-qo'riqxonasi, Buxoroda Davlat muzey-qo'riqxonasi, Xivada "Ichan-Qal'a" Davlat muzey-qo'riqxonalari faoliyat ko'rsatmoqa. 1999- yilgi ma'lumotlarga ko'ra, respublikamizdagi muzeylar fondida 1305786 eksponat saqlanmoqda.

Mustaqillik yillarida islom dinining ham milliy, ham umuminsoniy qadriyat sifatidagi mavqei tiklandi, diniy ulamolarning qadr-qimmati o'z joyiga qo'yildi. Islom olamining allomasi Iso at-Temiziyning 1200 yilligi, Maxmud az-Zamaxshariyning 920 yilligi, Najmiddin Kubroning 850 yilligi, Bahovuddin N aqshban d tavalludining 675 yilligining nishonlanishi, uning nomi bilan bog'liq masjid majmuasining ta'mirlanishi fikrimizning d alilidir. Navro'z bayrami, Ramazon va Qurbon hayit bayramlari tiklandi.

Prizidentimiz I.A.Karimov xalqimizning milliy va qadimiy bayrami Navro’z tantanasida

2-reja: 1997-yilda 238 ta litsey va 136 ta gimnaziya ishladi. Respublika umumta’lim maktab larida 435 mingdan ortiq o'qituvchi ishlamoqda, ularning 73 foizi oily ma'lumotlidir.

Hunar-texnika tizimida jami 221 ming kishini ta'lim bilan qamrab olgan 442 ta o'quv yurti, shu jumladan 209 ta kasb-hunar maktabi, 180ta kasb-hunar litseyi va 52 biznes-maktab ishladi, ularda 20 ming o'quvchi va malakali mutaxasislar ishlamoqda. 1920-yildan diniy va milliy diskri minatsiya boshlangan, barcha diniy rasm-rusumlar ta'qib qilingan, 40 ming roh ib otib tashlangan, 100 ming dindor qatLetllgan. O'sha yillari eshonlar, cher kovlard an 2.5 million so'mlik buyumlar oltin hisobida sovet hukumati tomonidan musodara qilingan.

O’zbekiston oliy maktabi tizimi 58 oliy o'quv yurtini, shu jumladan 16 universitet va 42 institutni o'z ichiga oladi, ularda 164 ming talaba ta'lim olmoqda. 16 universitetning 12 tasi O'zbekiston mustaqillikka erishgan dastlabki ikki yilda tashkil topdi. Oliy o'quv yurtlarida ishlayotgan 18,5 ming o'qituvchining 52 foizi fan doktori va fan nomzodlaridir. Abituriyentlar va talabalarning bilim darajasini test va reyting asosida baholashning ilg'or usullari joriy etildi. Respublikada 4 ming aspirant bo'lib, ulardan 69 foizi oily ta'lim tizimida va 31 foizi ilmiy-tadqiqot institutlarida ta'lim olmoqda. Jami ilmiy va ilmiy- pedagog kadrlarning 8 foizi fan doktorlari va 37 foizini fan nomzodlari tashkil qiladi. Iste'dodli yoshlarni moddiy va ma'naviy rag'batlantirish, chet elda o'qishini qo'llab-quvatlash maqsadida " Ulug'bek", "Umid", Respulika bolalar fondi, "Sog'lom avlod uchun". "Iste'dod", jamg'armalari tashkil etildi.

1990 yilda О’zbekistonda 12 ta milliy- madaniy markaz faoliyat ко’rsatgan bo’lsa, hozirgi kunga kelib ularning soni 80 tadan ortdi.

1992-yil, yanvar oyida hukumat qarori bilan Respublika Baynalminal Madaniy markazi tashkil etildi.Markazning bosh vazifasi milliy madaniy markazlarga yordam ko'rsatish, ular faoliyatini muvofiqlashtirish, milliy an'ana, urf-odat va qadriyatlarni qaytadan tiklash.

O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 1992-yil 8-apreldagi farmoni hamda uni amalga oshirish yuzasidan O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "Fanlar rivojlanishining davlat tomonidan qo'llab-quvatlash tadbirlari va innovasiya faoliyati haqida"gi qarori mamlakatda fanni rivojlantirishda katta ahamyatga ega bo'ladi. Respublika olimlarini xorijiy mamalakatlarga malaka oshirishga alohida e'tibor berildi. 1997-yil 27- avgust kuni oliy majlisning IX sessiyasida O'zbekiston Republikasining "Talim to'g'risida"gi Qonuni va "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" qabul qilindi. Hozirgi sharoitda O'zbekistonda 36 ta dramatik, musiqali drama va komediya, opera va balet, qo'g'irchoq teatrlari faoliyat ko'rsatayapti. Mustaqillik yillarida kino san'ati ham rivojlandi. 1996-yilda o'zbekfilm tasarrufida 8 ta kinostudiya, 30 ga yaqin mustaqil ijnodiy studiyalar faoliyat yuritdi.

1996-yilda Estrada-s irk kolleji ochildi. O'zbekiston sirk chilarning chet ellarga gastrol safarlari Misr, Iordaniy a, Falastin, Pokiston, Malayziya . Hindiston, Xitoy, Suriya, Livan, Eronda gastrol safarlarida bo’lgan. Olimjon Toshkentboyev rah barligidagi " Q'zbekiston darbozla r" guruhi 1996-yildan boshlab Yevropa mamlakatlarida gastrol safarida bo'lib, 2000 dan ziyod tomosha ko'rsatdilar.1 5 yoshli К аrima Zaripova 1997- yil yanvarda Parijda _qatnashib "Plastik etuyd" (besuyak o'yini) janri da festivalning eng oliy m ukofoti o ltin me dalni qo’lga kiritdi. O'zbek sirkchilari 1999- yilda Birlashgan A rab Amirlig ining Dubay shahrida, 1999-yilda S aratov s hahri da bolib o'tgan Butunrossiya sirkfe stivali da, 2000 -yild a Xitoyning Uxan shahrida b o'lib o'tgan xaj garo festivalida, 2001-yil yanvarda Belgjyaning bo'lib o'tgan Y evropa sirklarining 10-fes tivalida mu fagqjyatli qatn ashib sovrinli o’ri nlami egalladilar.

1992-yil dekabrda tehnika fanlari doktori F.F.Umarov K.E.Siolkovskiy nomidagi Kosmonavtika xalqaro akademiyasining a'zosi bo'ldi. U mazkur Xalqaro akademiyaning a'zosi bo'lgan birinchi o'zbek olimidir. O'zbekistonlik M.S.Bulatov, M.S.Sutyagin, I.I.Notkinlar,1993-yilda Iordaniya lolom Fanlar akademiyasi a'zoligiga, M.S.Salohiddinov YUNESKO Informasiya xalqaro akdemiyasining haqiqiy a'zoligiga, 1994-yil oktabrda Xudoyor Olloyorov, 1995-yil fevralda Azamat Shamsiyev Nyu-York FA ning faxriy a'zoligiga Z.S.Salimov, A.A.A'zamxo'jayev, 1997-yil oktabrda U.Tojixonov va Z.Zaripovlar Tabiyat va jamiyat fanlari xalqaro akdemiyasining a'zoligiga,

$akademik E. Yusupov va Turkiya Fanlar akdemiyasining haqiqiy a'zoligiga saylandilar . O'zbekiston ta'lim sohasida AKSELS, AYREKS, Amerika Kollejlari Konsorsiumi, CAPE, Tinchlik Korpusi(AQSH), DAAD, Konrad Adenaudr Fondi (Germaniya), Britaniya Kengashi(Buyuk Britaniya ) Saud al-Baptin Fondi (Misr) kabi xaqaro tashkilotlari bilan hamkorlikni yo'lga qo'ydi. 800 ga yaqin o'quvchi chet ellarda ta'lim oldi. 2000 dan ortiq talaba va mutaxasislar chet ellarda o'qib keldi. 1997-yil 22-29-may kunlari XII Xalqaro Toshkent kinofestivali bo'lib o'tdi. Unda 32 ta davlat va 8 ta xalqaro tashkilotlardan vakillar \, kino san'at ustalari qatnashdi. "Buyuk Amir Temur" filmi ijodkori R. Ibrohimovga festival bosh sovrini "Neksiya" avtomobili berildi. 1996- yilda Estrada-sirk kolleji ochildi. O'zbekistonb sirkchilarning chet ellarga gastrol safarlari. Misr, Iordaniya, Falastin, Pokiston, Malayziya, Hindiston, Xitoy, Suriya, Livan, Eronda gastrol safarlarida bo'lgan.$

Olimjon Toshkentboyev rahbarligidagi "O'zbekiston dorbozlar" guruhi 1996-yildan boshlab Yevropa mamlakatlarida gastrol safarida bo'lib, 2000 dan ziyod tomosha ko'rsatdilar. 15 yoshli Karima Zaripova 1997- yil yanvarda Parijda qatnashib "Plastik etuyd" (besuyak o'yini) janrida festivalning eng oliy mukofoti oltin medalni qo'lga kiritdi. Birgina 1999-yilda ularning asosiy fondiga 7544 ta eksponat qabul qilindi. Shu yilning o'ziga barcha muzeylarga 1655400 kishi tashrif buyurdi.

1.Respublikamizda "ma'naviyat va ma'rifat" jamoatchilik markazi qachon tashkil etildi? A)1994 yil 23 aprel. B)1996 уil 22 fevral S)1994 уil 13 aprel D)1993 уil 10 mart 2. O'zbekiston oliy maktabi tizimida hammasi bo'lib nechta Institut va universitet mavjud? A)58 ta oliy o'quv yurti 16 ta universitet 42 Institut. B) 55 ta oliy o'quv yuiti 16 ta universitet 39 Institut S) 57 ta oliy o'quv yurti 12 ta universitet 13 Institut D) 56 ta oliy o'quv yurti 15 ta universitet 42 Institut 3. Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ta'lim isloxotlarini 2-bosqichi nechanchi yillarga to'g'ri keladi? A) 2001-2005 уil. B) 2000-2006 уil S) 2005-2007 уil D) 2003-2004 уil 4. Toshkent shahridagi Turkiston saroyi nechanchi yilda ish boshlagan? A) 1993 у avgust. B) 1992 у avgust S) 1993 у iyun D) 1991 у iyul

5. Hozirgi kunda O'zbekistonda nechta dramatik musiqa va komediya, opera va balet qo'g'irchoq teatorlari faoliyat ko'rsatmoqda? A) 36 ta. B) 33 ta S) 37 ta D) 35 ta 6. Istambul shahrida Ulug'bekning 600 yillik yubileyi tantanalari nechanchi yilda bo'lib o'tdi? A) 1994 уilda. B) 1993 уilda S) 1997 уilda D) 1992yilda 7.YUNESKOning jahon madaniy qadriyatlar ro'yxatida nechta obekt bor? A) 411 ta. B) 413 ta S) 441 ta D) 400 ta 8. YUNESKO ishlari bo'yicha O'zbekiston Respublikasi milliy komissiyasiga necha kishi a'zo? A) 49 kishi. B) 53 kishi S) 51 kishi D) 50 kishi

9. Parijda buyuk sarkarda va davlat arbobi A. Temur tavalludining 660 yilligiga bag'ishlangan haftalik tantanalar nechanchi yilda bo‘lib o’tdi? A) 1996 уil aprelda. B) 1996 уil mayda S) 1996 уil fevralda D) 1996 уil martda 10. Eng yangi davr madaniyatiga xos xususiyatni ko'rsating. A) gumanizm, demokratiya, hurfikrlilik, ijtimoiy-madaniy taraqqiyot. B) inqilobiy o’zgarishlar S) Inson rolining oshishi D) texnika rivojlanishi 11. Hozirgi paytda Respublikada qancha jamoat birlashmalari mavjud? A) 280 ta B) 300 dan ortiq. S) 290 ta D) 300 ga yaqin 12. 90 yillarning boshlarida O'zbekistonda nechta milliy-madaniy markazlar faoliyat ko'rsatgan? A) 16 ta B) 13 ta S) 12 ta. D) 15 ta

13. Mustaqillik yillarida buyuk vatandoshlarimizdan kimlarning yubileylari jahon miqiyosida nishonlandi? A) Amir Temur va Ulug'bekning B) Imom Buxoriy va B. Naqshbandiyning S) Axmad al-Fag'oniy va Imom Buxoriyning D) A va S javoblar to’g’ri. 14. “O’zbekiston teatr san’atini rivijlantirish to’g’risida”gi farmon qachon e’lon qilindi? A) 1996 yil 26 martda B) 1997 yil mayda S) 1998 yil 26 martda. D)1995 yil fevralda 15. Respublika baynalminal madaniy markazi qachon tashkil etildi? C) 1992 yil yanvarda. D) 1993 yilda S) 1991 yil yanvarda D)1994 yilda 16. “Ta’lim to’g’risida”gi Qonun va kadrlar tayyorlash milliy dasturi oliy majlisning nechanchi sessiyasida ishlab chiqildi? E) X-sessiyasida F) IX-sessiyasida. S) XI-sessiyasida D) XII-sessiyasida

O'xshashlar

MIlliy istiqlol va O’zbekistonda madaniy taraqqiyot

Istiqlol milliy madaniy taraqqiyotning omili

Milliy davlatchiligimiz dars ishlanma

O`zbekistonda milliy madaniy markazlarining tahlil qilinishi millatlararo barqarorlikni ta`minlash vositalari

Milliy istiqlol g'oyasi