Gruntli to’g’onlar - Melioratsiya - Slaydlar

Gruntli to’g’onlar

Yuklangan vaqt:

09.06.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

835.5 KB

Ko'chirib olish

MAVZU : Gruntli to’g’onlar . Reja: 1 . Gruntli to’g’onlar haqidagi umumiy ma’lumotlar . 2. To’g’onlarni barpo etish uchun ishlatiladigan gruntli materiallar . 3. Muhandislik - geologik qidiruvlar va gruntli materiallarning fizik-mexanik tavsiflari . 4. Gruntli materiallardan barpo etiladigan to’g’onlarning umumiy tasnifi. 5. Gruntli to’g’onlar zaminlariga qo’yiladigan talablar va ularning stvorini tanlash . 6. To’g’on tepasining sath belgisini aniqlash .

• Adabiyotlar: • 1. Bakiev M.R., Majidov J., Nosirov B., Xo’jaqulov R., Raxmatov M. Gidrotexnika inshootlari. 2-jild. Toshkent, IKTISOD-MOLIYA, 2009. • 2. Розанов Н.П., Бочкарёв Я.В., Лапшенков В.С., Журавлёв Г.И., Каганов Г.М., Румянцев И.С. «Гидротехнические сооружения», под ред. Н.П. Розанова - М.Агропромиздат, 1985. • 3. Хусанхужаев З.Х. “ Гидротехника иншоотлари ” . Ўқитувчи- наширёти, Т.1968 • 4 . Хусанхужаев З.Х. “Сув омборидаги гидротехника иншоотлари”. Ўқитувчи, Тошкент. 1986. • 5 . Бакиев М.Р., Янгиев А.А., Кодиров О, “ Гидротехника иншоотлари ” . Фан. Тошкент. 2002. • 6 . Волков И.М., Кононенко П.Ф., Федичкин И.К. “ Гидротехнические сооружения ” М: Колос, 1968 • 7. Бакиев М.Р., М-Г.А.Кодирова, Ибраймов А. “Гидротехника иншоотлари” фанидан курс лойихалари ва амалий машғулотларни бажариш бўйича методик кўрсатма. 1,2 қисмлар. Т.,2009. • 8. Бакиев М.Р., Кириллова Е.И., Коххоров Ў. “Гидротехника иншоотлари” фанидан лабаратория ишларини бажариш бўйича методик кўрсатма. Т.,2007.

1.Gruntli to’g’onlar haqidagi umumiy ma’lumotlar • Gruntli to’g’onlarning asosiy va muhim afzalligi shundan iboratki, ularni barpo etishda mahalliy qurilish materiali grunt ishlatiladi. Bu materialni qazib chiqarish uchun karerlar yuzalarini ochish ishlariga mablag’lar sarflanadi va bu mablag’lar inshoot umumiy bahosining bir qisminigina tashkil etadi.

• Quyidagi afzalliklar bo’yicha gruntli to’g’onlar keng tarqalgan: 1) har qanday geografik xududlarda qurish mumkinligi; 2) seysmik xududlarda mustahkamlik va ustivorlikni ta’minlash imkoniyati borligi; 3) qurilish xududida mavjud bo’lgan har qanday gruntni ishlatish imkoniyati mavjudligi; 4) gruntni qayta ko’mish, ko’chirish, yotqizish va zichlashtirish ishlarini mexanizatsiyalashtirish mumkinligi; 5) vaqt mobaynida grunt tanasidagi gruntlarning ilgari xossalarini yo’qotmasligi; 6) boshqa to’g’onlarga ko’ra arzonligi; 7) har qanday balandlikdagi to’g’onni barpo etish mumkinligi.

• Shu bilan bir qatorda gruntli to’g’onlar quyidagi kamchiliklarga ega; 1) to’g’on ustidan toshqin suvlarini o’tkazib bo’lmasligi; 2) to’g’on tanasi orqali filtratsiya suvlarining o’tishi, uning tanasini deformatsiyalanishga sharoit yaratib berishi; 3) ba’zi bir gruntlar uchun katta miqdordagi filtratsiya suvlarining yo’qolishi filtratsiyaga qarshi maxsus qurilmalarni qurishni taqozo etadi.

Gruntli to’g’on uzunligi bo’yicha xarakterli uchastkalar: a va b-daryo vodiysining qayirli va qayirsiz uchastkasi stvorlarida; 1,2 va 3-mos ravishda to’g’onning o’zanli, qayirli va qirg’oqli uchastkalari; 4-to’g’on tepasi

2.Gruntli materiallardan barpo etiladigan to’g’onlarning umumiy tasnifi. • Gruntli materiallardan barpo etiladigan to’g’onlar inshoot tanasi barpo etiladigan materialga, balandligiga, qurish usuliga va inshoot sinfiga ko’ra tasnifga bo’linadi. • Materiallar bo’yicha uchta asosiy to’g’on turiga bo’linadi: gruntli- asosan qumli va gilli gruntlardan; tosh-gruntli, ko’ndalang kesimning bir qismi yirik bo’lakli, boshqa bir qismi – mayda qumlardan yoki gilli gruntlardan bajariladi; tosh - to’kma - filtratsiyaga qarshi qurilmalar gruntli materialdan bo’lmagan yirik bo’lakli gruntdan barpo etiladi. • Balandligi bo’yicha gruntli to’g’onlar to’g’on oldida suv sathi 15 m gacha bo’lsa past bosimli, 15...50 m ga o’rta bosimli 50 m dan ortiq yuqori bosimli; tosh - gruntli va tosh - to’kma to’g’onlarda esa - 20 m gacha bo’lsa past bosimli, 20...70 m gacha o’rta bosimli, 50...150 m gacha yuqori bosimli turlarga bo’linadi. • Qurish usuli bo’yicha gruntli to’g’onlar asosiy uchta guruhga bo’linadi: 1) ko’tarma (grunt quruq holda to’kilib mexanizmlar bilan zichlanadi yoki suvga to’kiladi); yuvma (gidromexanizatsiya vositalari bilan); to’kma (balanddan yirik toshlarni to’kish yoki yo’naltirilgan portlatish yordami bilan).

Gruntli to’g’onlar sinfi balandlik va zamindagi gruntga ko’ra aniqlanadi va 1-jadvaldan qabul qilinadi. Grunt materialli to’g’on sinflari. To’g’on zamindagi gruntlar Inshoot sinflari I II III IV To’g’on bandligi, m Qoyali Qumli, yirik bo’lakli, qattiq va yarim qattiq holatdagi gilli Gilli, suvga to’- yingan plastik holatda 100 dan ortiq 50 dan ortiq 50 dan yuqori 70 dan 100 gacha 35 dan 75 gacha 25 dan 50 gacha 25 dan 70 gacha 15 dan 35 gacha 15 dan 25 gacha 25 dan kichik 15 dan kichik 15 dan kichik

3. Muhandislik - geologik qidiruvlar va gruntli materiallarning fizik-mexanik tavsiflari • To’g’on zaminida qidiruv va tadqiqot ishlarini olib borishda quyidagilar yoritiladi: 1) jinslarning suvga chidamligi ko’rsatilgan holda uning geologik sharoitlari; 2) grunt suvlarining joylashuvi, ularning kimyoviy tarkibi, zaminni tashkil etuvchi gruntlarning suv o’tkazuvchanligi; 3) zaminning aktiv zonasini tashkil etuvchi jinslarning deformatsiya va mustahkamlik xossalari; 4) maxsus sharoitlar - seysmiklik, o’pirilishlar, sellar va boshqalar hosil bo’lishi. • Grunt karerlarini qidirishda quyidagilar aniqlanadi: 1) karerlarning geologik tuzilishi va ularda joylashgan gruntlarning fizik - mexanik xossalari; 2) karerlarning gidrogeologik tavsifi; 3) karerdagi gruntlar hajmining zaxirasi va yuzalarni ochish ishlari hajmlari.

4. To’g’onlarni barpo etish uchun ishlatiladigan gruntli materiallar • Gruntli to’g’onlarni barpo etish uchun ishlatiladigan gruntlarga qurilish materiallari sifatida quyidagi talablar qo’yiladi: mustahkamlik - siljish ko’rsatgichlari bilan tavsiflanadi (ichki ishqalanish burchagi va tishlashish); suvga chidamlilik - gruntning suvda erish darajasi bilan tavsiflanadi; suv o’tkazmaslik - filtratsiya koeffitsienti bilan tavsiflanadi. QMQ ga ko’ra gruntli ko’tarma to’g’onlarni qurishda har qanday gruntni ishlatishga yo’l qo’yiladi; lekin tarkibida 5% dan ortiq xlorid yoki sulfatxloridli tuzlar, 2% dan ortiq sulfat tuzlar, to’liq chirimagan yoki 8% dan ortiq to’liq chirigan organik aralashmalar bo’lgan gruntlarni ishlatib bo’lmaydi.

5. Gruntli to’g’onlar zaminlariga qo’yiladigan talablar va ularning stvorini tanlash • Gruntli to’g’onlar zaminlariga qo’yiladigan talablar. Gruntli to’g’onlarni qoyali, yarim qoyali va qoyamas zaminlarda qurish mumkin. Zaminda g illi va ko’p namlangan gilli gruntlarning bo’lishi, ularda g’ovaklardagi bosimning paydo bo’lishiga olib keladi, shu bilan birga gruntlarning siljishga qarshiligini kamaytiradi va zaminda drenaj qurilmalarni o’rnatish tavsiya etiladi, o’z navbatida to’g’onni qurish jadalligi pasayadi. Uncha katta bo’lmagan bunday qatlamli gruntlar olib tashlanadi va to’g’on azaldan mustahkam bo’lgan gruntlarda quriladi. To’g’on zaminida chirish darajasi 50% dan kam bo’lmagan torf mavjud bo’lsa, to’g’onning kuchli cho’kishi mumkinligini hisobga olish lozim. Bunda chirimagan o’simliklar ildizlari, y er ostida yashovchi jonivorlar hosil qilgan yo’laklarni olib tashlash talab qilinadi yoki bu gruntlarni keyinroq notekis cho’kishi ro’y bermasligi aniq bo’lsa, gerbitsidlar bilan ishlov berilgan maxsus suv o’tkazmaydigan elementlar bilan to’yintiriladi.

• To’g’on stvorini tanlash. To’g’on quriladigan joy gidrouzel tarkibiga kiruvchi asosiy inshootlar joylashuvi variantlarining texnik-iqtisodiy taqqoslash asosida tanlanadi. Bunda quyidagi asosiy omillar hisobga olinadi; • 1) topografik, to’g’on uzunligi va balandligini aniqlaydi. Boshqa bir xil sharoitlarda to’g’on stvori suv oqimlari o’zanining tor y erida gorizontallarga tik qilib joylashtiriladi. Ushbu holatda ish hajmlari eng kam miqdorda bo’ladi. • 2) muhandislik - geologik, gruntlarning mustahkamlik tavsiflari, ularning suv o’tkazuvchanligi va qatlamlanish hosil bo’lish baholanadi. Suv omborlari havzalaridagi gruntlarning suv o’tkazuvchanligi, ularning o’zaro joylashuvi va qatlamlarning passayishi (tushishi) katta ahamiyatga ega. Ko’pincha suv ombori havzasi va to’g’on zaminidagi gruntlarning muhandislik-geologik tuzilishi to’g’on stvorini tanlashda hal qiluvchi asosiy omillardan biri hisoblanadi; • 3) gidrogeologik, suv omborini to’ldirish, toshqin paytidagi ortiqcha suvlarni pastki bef tushirib yuborish masalalarini hal qiladi. • 4) suv tashlovchi inshootning joylashuvi gidrouzel narxiga va uni ekspluatatsiya qilishga ta’sir etadi. • 5) har xil omillar, bu qurilish davridagi sarflarni o’tkazish, yo’l tarmog’i, sanitar talablar, elektr energiyasini olib kelish, inshootlarni qulay ekspluatatsiya qilish va boshqalar.

6.To’g’on tepasining sath belgisini aniqlash • To’g’on tepasining sath belgisini aniqlashda havzada shamol ta’sirida paydo bo’ladigan suv to’lqining balandligini hisobga olish lozim. To’g’on tepasi sathining suv ombordagi hisobiy suv sathidan ko’tarilish balandligi quyidagi ifoda bo’yicha aniqlanadi: аhhdrun set  % 1,

To’g’on tepasining sath belgisini aniqlash sxemalari: a-paraketsiz; b-paranet bilan; 1-hisobiy statik sath; 2-to’lqinning o’rtacha chizig’i; 3- to’g’on tepasi; 4-parapet tepasi

K v w , m/s 20 30 40 50 K w 2,1·10 -6 3·10 -6 3·10 -6 4,8·10 -6

Shamol parametrlarini hisoblash sxemasi: a-shamollar tavsifi; b-suv ombori plani; 1-to’g’on stvori; 2-havza o’qi.

Shamol to’lqinining parametrlarini aniqlash grafiklari: 1-chuqur suv zonalari uchun bukilgan egri chiziqlar; 2-sayoz suv zonalaridagi egri chiziqlar.

• Nazorat savollari: • 1.Gruntli to’g’onlar haqida umumiy ma’lumot bering. • 2.Gruntli to’g’onlarni loyihasini tuzishda va ularni qurishda qanaqa talablar inobatga olinadi? • 3.Suv omboridagi mavjud suv sathlarini izohlang. • 4.Gruntli materiallardan barpo etiladigan to’g’onlar tasnifini keltiring. • 5.To’g’on zaminida qidiruv va tadqiqot ishlari tarkibi nimalardan iborat? • 6.To’g’onlar qurish uchun mo’ljallangan gruntlarning qanaqa fizik – mexanik tavsiflarini bilasiz? • 7.Gruntli to’g’onlarni barpo etish uchun ishlatiladigan gruntlarga qurilish materiali sifatida qanaqa talablar qo’yiladi? • 8.To’g’on stvori qanday tanlanadi? • 9.To’g’on tepasining sath belgisi qanday aniqlanadi? • 10.To’g’on tepasi sath belgisini aniqlash sxemalarini tushuntiring.

O'xshashlar

Tosh - to’kma va tosh - gruntli to’g’onlar

Beton to’g’onlar

Gruntli gidrotexnika inshootlarini qurishda geotexnikaviy nazorat

Grunt to’g’onlarini gidromexanizatsiya usulida qurilishi afzalliklari

Grunt to’g’onlarini gidromexanizatsiya usulida qurilishi afzalliklari 2