Shaxs ma`naviyatini shakllantirishda ota-ona va oila mas’uliyati - Manaviyat asoslari - Slaydlar

Shaxs ma`naviyatini shakllantirishda ota-ona va oila mas’uliyati

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3254.443359375 KB

Ko'chirib olish

Shaxs ma`naviyatini shakllantirishda ota ona va oila mas’uliyati

REJA  1. Oila, mahalla, ta’lim – tarbiya tizimi yosh avlod ma’naviyatini shakllantiruvchi va yuksaltiruvchi asosiy maskanlar sifatida  2. Mustaqil O’zbekistonda ma’naviy va axloqiy tarbiyaning dolzarb masalalari  3. Milliy tarbiya yo’nalishlari va milliy tarbiya usullari  4. Ma’naviy tarbiya asoslari  5. Ziyoli mas’uliyati

 O’zbekiston Prezidenti I.A.Karimov ushbu nutqida va keyingi ma’ruzalarida yosh avlod tarbiyasining puxta o’ylangan va mukammal tizimini muhokamaga qo’ydi. Ushbu rejaning amalga joriy qilinishi, ayniqsa, 11 yillik umumiy majburiy ta’lim o’rniga 9 yillik umumiy o’rta ta’lim va 3 yillik kollej-litsey ta’limining yo’lga qo’yilishi balog’at yoshiga yetib endi mustaqil hayotga kirib kelayotgan yigit-qizlarni bugungi kunimiz uchun zarur bo’lgan muayyan kasb-hunarni egallab, kelajakka qarab dadil qadam tashlashlari uchun real imkoniyat yaratib berdi.

 SHunday qilib, yosh avlod ma’naviyatini shakllantiradigan asosiy mezonlar, yoki ma’naviy hayot mezonlari deganda nimani tushunish kerakligi haqida Prezidentimizning yangi kitobida aniq ko’rsatmalar berilgan. “Mezon” tarozu degani, ya’ni aniq o’lchov, meyor, Yevropa terminologiyasida “kriteriy”. Demak, biz yoshlarning ma’naviy tarbiyasida nimalarga tayanishimiz kerak, yoshlarga kimlarni ibrat qilib ko’rsatishimiz durust bo’ladi, qaysi o’lchov, qanday meyorlarni asos qilib olishimiz lozim – bular hammasi kitobda aniq ko’rsatib, nomma-nom sanab berilgan. Bular – ulug’ ajdodlarimiz yaratgan ulkan va qutlug’ ma’naviy (ilmiy, badiiy, falsafiy) meros, ularning ibratli hayotlari, muqaddas dinimiz, qadriyatlarimizda ifodalangan buyuk va boqiy haqiqatlar, yuksak tuyg’ular .

SHAXS TUSHUNCHASI  Shaxs tushunchasi insonga taalluqli bo’lib, psixologik jihatdan taraqqiy etgan, shaxsiy xususiyatlari va xatti-harakatlari bilan boshqalardan ajralib turuvchi, muayyan xulq-atvor va dunyoqarashga ega bo’lgan jamiyatning a’zosini ifodalashga xizmat qiladi.

Mustaqil O’zbekistonda ma’naviy va axloqiy tarbiyaning dolzarb masalalari  Insonga faqat atrof-voqelik haqida, odobu axloq qoidalari haqida bilim berishning o’zi uning ma’naviy- axloqiy tarbiyasi uchun yetarli bo’lmaydi. Unda iroda qudrati, mas’uliyat tuyg’usini shakllantirish, ko’nglida atrof-tabiatga, mehnatga, kasbga, ilmga, o’zga insonlarga mehr uyg’otish, dilida ulug’ maqsadlar tug’ilishiga erishish lozim. Masalan, tan olib aytish kerakki, Vatan yoki Adolat tuyg’usi haqida kitoblarda yozilganlarni o’qib chiqqan odam darhol Vatanning qadriga yetadigan, yoki Adolatga xiyonat qilmaydigan bo’lib qoladi, deb tasavvur qilish o’ta soddalik bo’lur edi

SHAXS VA JAMIYAT  Odam shaxs bo’lishi uchun psixik jihatdan rivojlanishi, o’zini yaxlit inson sifatida his etishi, o’z xususiyatlari va sifatlari bilan boshqalardan farq qilmog`i kerak. Kadrlar tayyorlash milliy modelida shaxs kadrlar tayyorlash tizimining bosh sub’ekti va ob’ekti, ta’lim sohasidagi xizmatlarining iste’molchisi va ularni amalga oshiruvchi sifatida ta’riflanadi.

INSONNING SHAXS SIFATIDA RIVOJLANISHI  Insonning shaxs sifatida rivojlanishi uning qiziqishi, xarakteri, qobiliyati, aqliy rivojlanganligi, ehtiyojlari, mehnat faoliyatiga munosabati bilan belgilanadi. Ana shu xususiyatlar rivojlanib, insonning ijtimoiy voqelik, mehnat, kishilar va jamiyatga bo’lgan munosabati ma’lum bosqichga etgandagina u barkamol shaxs darajasiga ko’tariladi.

FUQAROLIK JAMIYATI SHAROITIDA BARKAMOL SHAXSNI SHAKLLANTIRISH  Fuqarolik jamiyati sharoitida barkamol shaxsni shakllantirish davlat siyosati darajasiga ko’tarildi. Bunday shaxs o’zida aqliy etuklik, axloqiy poklik, jismoniy barkamollik va estetik mukammallikni mujassamlashtirishi, ma’naviy olamini milliy va umuminsoniy qadriyatlar negizida qaror toptirishi, ma’naviy fazilatlarini har tomonlama rivojlantirib borishi lozim.

GLOBALLASHUV JARAYONI  Jahonda globallashuv jarayoni yuz berayotgan hozirgi murakkab sharoitda milliy ma’naviyat, shu bilan birga, umuminsoniy estetik qadriyatlar shaxs estetik madaniyatiga samarali ta’sir ko’rsatib, uning insoniy fazi-latlari, axloqiy qadriyat va me’yorlar shakllanishida muhim omil sanaladi.

SHAXS KAMOLOTIDA TARBIYANING ROLI  Shaxsning rivojlanishi va shakllanishiga ta’sir nuqtai nazaridan tarbiya doimo maqsadga yo‘ naltirilgan bo‘ lib, birinchi navbatda, aniq maqsadga qaratilgan jamiyatning faoliyatidir. Bunda jamiyat o‘ zida mavjud bo‘ lgan barcha imkoniyat hamda vositalardan foydalanadi. Tarbiya insonni muayyan ijtimoiy zaruriy bilimlar majmui, ko‘ nikma va malakalar bilan qurollantirish, uni hayotga va mehnatga, xulq-atvor me’yorlari va qadriyatlariga rioya qilishga, kishilar bilan muomala qilishga, ijtimoiy munosabatlarga tayyorlashni nazarda tutadi.

SHAXSNING IJTIMOYILASHUVI .  Shaxs ijtimoiy munosabatlar jarayonida shakllanadi . Chunki ta’lim jarayonida bolalarga jamiyatda birga yashash bilan bog‘liq bo‘lgan holat va hodisalar o‘rgatiladi. Bu jarayonda o‘quvchi jamiyatga «kirishadi» va u bilan o‘zaro munosabatda bo‘ladi. Ular ma’lum ijtimoiy tajriba (bilim, qadriyat, axloqiy qoida, ko‘rsatma) orttiradilar, ya’ni, ijtimoiylashadilar.

 Har bir inson Vatan, Millat, Adolat timsol- tushunchalarining o’z ruhidagi poydor ma’naviy qadriyatlarga aylanishi uchun o’zgalar ibratida sinashi, bu yo’lda riyozat chekishi, ularga nisbatan ko’nglida mehr uyg’onishi zarur. Bunga turli yo’llar, turli vositalar bilan, birinchi navbatda yosh avlod tarbiyasiga samimiy (chin ko’ngildan) va izchil yondoshuv, tinimsiz izlanishlar bilan erishiladi.

Milliy tarbiya yo’nalishlari va milliy tarbiya usullari  Yuqorida tilga olingan vazifalarni amalga oshirish uchun nimalarga e’tibor berish kerak. Eng avvalo, tarbiyaning ikki bosqichi mavjudligini unutmaslik zarur. Albatta, asosiy maqsad – yosh avlod tarbiyasi , ammo bu maqsadga erishish uchun ishni birinchi bosqichda tarbiyachilarni tarbiyalash dan boshlash kerak bo’ladi.

 Ma’naviy tarbiya ikki bosqichda bo’ladi. Birinchi bosqich shaxs ma’naviyatining asosiy tarkibiy jihatlari - imon, ilm, mas’uliyat, mehr tuyg’ularini shakllantirishga qaratilgan bo’lib, e’tiqod tarbiyasi dan boshlanadi. Ikkinchi bosqich ma’naviyatning moddiy voqelikda akslanishi, ya’ni madaniyat bilan bog’liq bo’lib, ko’pincha ma’naviyat va iqtisod , ma’naviyat va siyosat kesishuvida shakllanadigan murakkab tarbiya yo’nalishlari dan iborat bo’ladi. Biz ushbu faslda faqat ma’naviy tarbiya yo’nalishlaridan ba’zilarining qisqacha izohi bilan cheklanamiz.

 Prezident I.Karimovning yangi kitobida yosh avlod tarbiyasi uchun mas’ul bo’lgan uch tabarruk makonga alohida e’tibor qaratadi: ularning birinchisi – oila , ikkinchisi – mahalla , uchinchisi – ta’lim- tarbiya tizimi . Agar shu uch makonda ma’naviy muhit ko’ngildagidek bo’lsa, hamma ish ko’ngildagidek bo’ladi, agar ular tanazzulga qarab ketsa, butun jamiyat halokatga yuz tutadi. Afsuski, muayyan sabablarga ko’ra bugungi kunda har uch makonda ham muammolar ancha-muncha yig’ilib qolgan. Kitobda oila ma’naviy muhiti ga alohida e’tibor ajratilgan.

 Ba’zi ota-onalarning o’sib kelayotgan yosh farzandlarining qiziqish va intilishlariga, ularning “ongu tafakkurida har kuni bir o’zgarish yuz berib, ko’zida yangi-yangi savollar paydo bo’layotganiga” [1] jiddiy ahamiyat bermasligi, boz ustiga ba’zi ota-onalar bola oldida o’zini tutishni bilmay, axloq-odob bobida farzandlariga o’rnak bo’lish o’rniga ahli oilasiga qo’pol muomala bilan farzandlari ruhiga salbiy ta’sir ko’rsatishi, hatto ba’zi oilalarda bolaning ma’naviy olamida og’ir asoratlar qoldirishi mumkin bo’lgan o’zgalar baxtini ko’rolmaslik, fisqu fasod, ig’vo muhiti ham mavjudligi taassuf bilan qayd etiladi va shunday xulosa qilinadi: [1] Islom Karimov. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch, s.54.

 “ Biz o’z farzandlarimizning baxtu saodatini, iqbol va kamolini ko’rishni istar ekanmiz, nafaqat oiladagi, balki mahalla-kuydagi odamlarning xatti-harakati ham bolaning shakllanib kelayotgan sof qalbi va ongiga qanday ta’sir ko’rsatishi haqida doimo o’ylashimiz, bu masalada zimmamizda qanday ulkan mas’uliyat borligini unutmasligimiz zarur.” [1] Muallif har qaysi xonadondagi ma’naviy iqlimni yaxshilash haqida bosh qotirar ekan, yana badiiy so’z qudratiga murojaat qilishni maslahat beradi. Mumtoz adibimiz Abdulla Qodiriyning “O’tgan kunlar”ida tasvirlangan o’zbek oilalariga xos odob va axloq namunalarini ibrat qilib ko’rsatadi. O’zbek xalqining azaliy bolajonligi, oilaparvarligini iftixor bilan ta’kidlar ekan, muallif bunday ezgu tuyg’ular farzandlarni “yoshlik chog’idan boshlab milliy tarbiya, axloq-odob, yuksak ma’naviyat asosida voyaga yetkazish” [2] yo’lida sarflanishi lozimligini alohida uqdiradi.  [1] SHu asar, s.54-55.  [2] SHu asar, s.55.

– O`zbek oilasidagi bola tarbiyasida mehnat va turmushdagi ijobiy milliy an`analar katta rol o`ynaydi.Uzoq tarixga ega bo`lgan mehmondo`stlik an`anasi keyingi paytlarda ijtimoiy tushuncha va shakllar bilan boyib bormoqda. – Yosh avlodni tarbiyalash - murakkab va ko`p qirrali jarayon. – Darhaqiqat, yoshlarni har tomonlama, ham aqlan, ham jismonan barkamol, axloqan yetuk , ma`naviy pok qilib tarbiyalash shu kunning muhum va dolzarb muammolaridan biriga aylanib qoldiki, bu davr va bugungi turmushimizni taqozosidir. – Inson va uning baxt-saodati haqida, uning qadryatlari haqida g`amho`rlik qilish, qayg`urishni xayriyatki, hechdan ko`ra kech bo`lsada tushunib angladik. – Bu yo`qotib qo`ygan milliy urf- odatlarimiz,qadriyatlarimiz yana qaror topdi. Bu albatta kelgusi avlod uchun katta baxt.

• Oila jamiyatning ajralmas zarur qismidir.Unda inson dunyoga keladi. Shu paytda oila insoniyatning uzluksiz naslini davom ettiruvchi bo`lib qolaveradi. Shundan kelib, oila ikkita ulkan ijtimoiy vazifani farzandlarni dunyoga keltirish hamda ularga to`g`ri tarbiya berishni yo`lga qo`yish muhim ahamiyatga ega. Chunki oilada katta yoki kichik narsa bo`lmaydi.Hamma narsa, xatto eng oddiy bo`lib ko`ringan oilaviy munosabatlar bolaga katta ta`sir ko`rsatadi. Ayniqsa, rostgo`ylik , samimiylik , sadoqatli, shirinsuhan bo`lish bola kamolatida beqiyos hayotiy muhim vositadir.Bu borada axloq –odobga oid “Hadis” namunalarida shunday deyiladi.Gaplarning yomoni bu yolg`onchilikdir.

• Yolg`onni hazil bilan han jiddiy ham gapirib bo`lmaydi. • Ota o`z bolalariga biron narsani va`da qilib so`ng uni bajarmay qo`ymasin! • Rostgo`ylik ezgulikka boshlaydi, yovuzlik esa jahannamga. • Rostgo`y odamga yaxshi baho, yomon odamga yomon baho beriladi.

Zero ota-onaning mehr-muhabati,chinakam hurmati bolalarda eng go`zal axloqiy tuyg`ularni, ayniqsa qadryatni his qilishda yordam beradi. Bu esa unda kattalar orasida ham kamyop bo`lib qolgan insoniylik sifatlardan hisoblanadi. Bolaning kelajakda qanday inson bo`lib yetishishi ko`proq ota-onasi va o`z oilasiga hamda unda tarkib topgan muhitga bog`liq.’’Bola ota-onasidan qayerga ortib boradi” degan gap ayni haqiqat. Demak , farzandlar ota-onalarini davomchilaridir. Yusuf Xos Xojib “oiladagi” eng ulug` fazilat ezgu qiliq va go`zal hulqdir. Ikkinchisi rostlik , uchinchisi hayot hisoblanadi. Mana shu uch fazilat birlashsa kishi baxtiyor bo`ladi, qut iqbol uning huzuriga bosh urib keladi.Chunki kishining hulqi go`zal bo`lsa uni barcha xalq sevadi.”Xulqi yuz bo`lgan kishiga to`rdan joy tegadi” - degan edi.

• Oilada bola tarbiyasi xususida gapirilganda yuqorida eslatib o`tganimizdek , uning asosiy manbasi muhabbat, ishonch, o`zaro hurmatni tashkil qiladi. Xech kimga sir emaski oilaning ko`rki ham totuvligi ham bekamu ko`stligi ham farzandlarning qobilu mo`minligi ham asosan ana shu allomamizning onalik mahoratiga, ayollik nozik qalbiga, yuksak hayosiga, qaynoq mehru muhabbatiga bog`liqdir.

• Oilda ota-onaning shu oiladagi kattalarni yurish turishidan tartib so`z madaniyati, kiyinishi, kishilar bilan muomalasi, xatto atrof-muhitga munosabati va shu singari oddiy bo`lib ko`rinadigan xolatlar ham bola tarbiyasiga katta ta`sir qiladi. Hozirda yoshlarni yetuk kishilar qilib tarbiyalash, ishlriga e`tibor keng tus oldi. Chunki jamiyatimizning kelgusi shu yoshlar qo`lida. Yoshlarni axloqan pok , jismonan sog`lom, yetuk kishilar qilib tarbiyalash oilaning oldiga qo`yilayotgan eng muhum talablardan biridir. Buning uchun har bir ota-ona o`z farzandining ezgu maqsadga intiluvchan, kattalarni e`zozlaygigan kichiklarga muruvvatli, o`qish va ishda matonatli qat`iy, tashabuskor, uyushqoq, qiyinchiliklardan qo`rqmaydigan kishilar qilib tarbiyalashlari lozim.

• Ayniqsa oilada katta yoshli bolalar bilan to`g`ri munosabatda bo`lish juda muhim ahamiyatga ega. Bola ulg`aygan sari kattalar buyrug`ini yoqtirmaydigan bo`lib boradi.Bu buyruq ko`pincha qarshilik ko`rsatish, xatto oqilona talablarni bajarishdan bosh tortish xolarlarini ham keltirib chiqaradi. Shunday paytlarda bolaga muomala tarzini o`rgatish lozim. Buyruq berish o`rniga ishontirish usulini qo`llash kerak , toki ana shu bola shu ishni qilishni shartligini tushinsin.

• Ana shunda bola har bir ishni ongli ravishda bajarishga tushunsin. Agar katta yoshdagi bolaga pand-nasixat qilinaversa uning g`ashiga tegishi mumkin.Shunday hollarda pedagogik usulga murojat qilinsa yanada yaxshi bo`ladi. Kuzatishdan ma`lum bo`lishicha bolaga ota- onalarnig yoki oilaning katta a`zolarini hadeb nasihat qilaverishi ham ma`qul emas ekan. Buning o`rniga u bilan hamfikr, do`st kabi munosabatda bo`lish yaxshi samara berar ekan. Ba`zan ota-ona va bola o`rtasida voqealar bo`lib o`tadi.Shunday paytlarda ilgari bo`lib o`tgan ko`ngilsizlikni gapirib ko`ngilni g`ash qilmaslik lozim.

• . O`zbek milliy urf-odatiga ko`ra ko`pincha bolalarning tabiatiga baho berilganda uning ota-onasidagi mavjud hislatlariga nisbat berib baholanadi. • Qadimdan shunday gap qolgan “Qush uyasida ko`rganini qiladi” ya`ni, ha ota- onasiga tortibdi, deyishadi. • Yaxshi xulq ham yomon xulq ham bolalarga avvalo ota-onalardan o`tadi. • Demak har bir ota-ona o`z farzandiga yaxshi hislatlarni bolaligidan singdirgani ma`quldir. Shunda u ulg`aygan sari oriyatli, nomusli, burchni his qiladigan hushmomala, odobli, bemorlarga hamdard bo`ladi.

• . “Hadisi sharifda” “Sabr va bardosh tangridan, shoshqoloqlik esa shaytondandir” degan ulug` so`zlarni eslab o`tish joizdir. Shunday ekan oilaning katta yoshdagi a`zolarining bolaga qo`yadigan talablarni hamda ularga tarbiyaviy ta`sir ko`rsatishlarda so`z bilan ishning bir bo`lishi muhum ro`l o`ynaydi.Oilada bunday birlikni bo`lmasligi bola hulq-atvoriga salbiy ta`sir ko`rsatishi muhum. Bola tarbiyasi maktab, oila jamoatchilik va mehnat jamoalarning hamkorligida olib borilsa, tarbiyada ko`zlangan maqsadga erishish mumkin. Shu bois keyingi paytlarda mahalla-kuylarda, turar joylarda olib borilayotgan tarbiyaviy ishlarning ko`lami ancha kengaydi.

• . Yaqinda jumhuryatimizda madrasalar qoshida yoshlarni adolatli, iymonli, ihlosmand, axloqli qilib tarbiyalash maqsadida o`qishlar tashkil etildi. O`qish dasturi aynan yoshlarni “Qur`on Karim” va “Hadis sharif “ rivoyatlari bayoni asosida tarbiyalashni ko`zlaydi. • Ota-ona farzandiga qancha qilsa ham oz, lekin farzand ham ota-onani hurmat qilishi lozim. Bu haqda qadimgi hikoytlarda quyidagicha yoziladi.

– Ey farzand! Aql yuzasidan bilginki ota-onaning izzat va hurmatini bo`yinga olish lozimdir. Chunki farzandning asli ota-onadir. Nima uchun ota-onani hurmat qilaman deb ko`ngilga keltirma. Bilginkim ular sening uchun o`limga ham tayyordirlar. Agar har farzand aqlli va dono bo`lsa ota-onaning mehru-muhabbatini ado etishdan bosh tortmaydi.Ota-onaning ishi seni parvarish qilish va senga yaxshilik o`rgatishdir.

• Ey farzand! Ota-onaning ko`nglini sira ham ranjitma.Ularning qalbini azoblama.Sen ota-onaning haqiga din nuqtai nazaridan rioya qilmasang, ham aql va muruvvat nuqtai nazardan rioya qil, ko`rgil ota- ona seni jonu-dili bilan parvarish qilishar. Agar sen ularga nisbatan xato ish qilsang, sen hech qachon yaxshilikka sazovar emassan, chunki har kishi ota-onaning yaxshiligini bilmasa birovning yaxshiligiga baho berolmaydi. Farzanding seni hurmat qilishini istasang sen ham onangni hurmat qil, chunki sen ota-onangga nima ish qilsang farzanding ham senga shunday ish qiladi.

• Bola mevaga ota-ona esa daraxtga o`xshaydi, daraxtni yaxshi tarbiya qilsang mevasi yaxshi va shirin bo`ladi. Shuningdek ota onaga izzat va hurmatni ko`proq qilsang ularning sen haqingdagi duosi tezroq mustajob bo`ladi. • Meros olish xirsi bilan ota-onaning o`limini also istamagil. Ularning rizqi orqali rizqqa ega bo`lasan, rizq taqsimlash kundagi tiriklik deb o`zingni azobga qo`ymagil.

• Bolaning ota –onaga peshvoz chiqishi yukini, kiymini qo`lidan olishi ham o`zbeklarning qadimiy odati. Masalan ota ishdan kelganda uning jajjigina o`g`ilchasi yoki qizalog`i yugurib borib kiyim boshini yechishga yordamlashadi. Oilaviy munosabatlar bolalarda yaxshi xislatlarni shakllantiradi

• Bola tarbiyasi qonuniyatlarini bilmagan vaqtda bola tarbiyasiga e`tibor bermagan ota- onalar bir kuni pand yeydilar. Shunday hollar yuz bermasligi uchun bolaning dunyoga kelishi bilanoq uni to`g`ri tarbiyalash pedagogika fanining shu sohadagi tavsiyalariga e`tibor berish zarur.

• Xalqimizda “Har kim ekanini o`radi, bug`doy ekkan bug`doy, arpa ekkan arpa o`radi” degan maqol bor. Demak bola ham ota-onasidan olgan tarbiyasiga qarab o`sadi. • Bolaning hayot yo`li boshlanadigan boshlang`ich qadam jamiyat bo`lib, bola dastavval shu yerda insonni ko`radi. U haqida tushunchaga ega bo`ladi. Oilada uning hulqi, ko`nikmalari odatlari shakllanadi. Oila unga uzluksiz ta`sir ko`rsatib uning faolyatini nazorat qilib boradi. Buning sababi faqat bolaning ko`p vaqti oilada o`tishdagina deb ko`rsatish uncha to`g`ri emas.

• Oila bolaning yuragiga yaqin tarbiyachidir. Bola ota-onasiga ishonadi. Shuning uchun ham ma`lum davr mobaynida ota-ona bola uchun turmush haqida fikr yurituvchi kishilarga axloqiy baho beruvchi yo`lboshchi bo`lib hizmat qiladi. • Konstitutsiyaning XIV bobida ham “oila” bobi alohida ajratib yozilgan. Oila inson uchun muqaddas va ulug` dargohdir. Inson ana shu dargohda o`sadi, unadi va voyaga yetadi. Oilani mamlakatning kichik bir tarmog`i deb qarash kerak

• . Butun bir mamlakatni o`ziga hos ishlab chiqarish xo`jaligi iqtisodiy hayoti bo`lganidek , oilada ham ana shular mavjud. Oilada bu hayotni to`g`ri tashkil qilish oila boshlig`i rahbarligida olib boriladi. • Bola 2-3 yoshdayoq idrok eta boshlaydi. “sut bilan kirgan” tarbiya shubhasiz puxta va unutilmas bo`ladi.

• Inson bolaligidan voyaga yetganga qadar ota-ona yoki uning o’rnini bosuvchi shaxs tarbiyasida bo’ladi.Bola voyaga yetgach o’zi mustaqil oila quradi. • Odam qaysi oilada bo’lishidan qat`iy nazar unga sadoqatli bo’lib qolishi zarur. Ayniqsa oila a’zolarini o’z xonadoniga sodiqligi bilan bir qatorda shu oilani or nomusi uchun kurashmog’i zarur.

• Inson o’z hayotida hamma vaqt oilaga, vataniga do’st, birodariga sadoqatli bo’lishi lozim.Inson shu xonadondan qarindosh urug’lardan uzoqlashadi.Bunday odam vataniga ham, do’stlariga ham sadoqatsiz darbadar bo’lib yetishadi. • Do’stiga sodiq bo’lmagan insonni beqadr bevafo deb ataydi xalqimiz.Bunday odam hech qachon bahtli bo’la olmaydi.

• Oila boshlig’ini hurmati joyida bo’lib,o’z oila a’zolariga munosib rahbarlik qila olsagina oilda tartib intizom mehnat va o’zaro hurmat va odob axloq joyida bo’ladi. • Maxalla-kuy ham bu oilani hurmat bilan tilga oladi.Bunday xonadonda o’g’il qizlar odobli elga manzur kishilar bo’lib yetishadi. Oila mustaxkam va o’bro’si o’z o’rnida bo’lib oilaning iqtisodiy ahvolini yaxshilamog’i, uning daromadini to’g’ri taqsimlamog’i lozim.

• Biz yuqorida oilani mitti mamlakatga o’xshatdik.Har qanday mamlakatni boshlig’I bo’lganidek oilani o’z boshlig’I bo’ladi.Odatda oila boshlig’i otadir.Ota bo’lmagan oilada esa ona,ota va ona bo’lmagan oilada esa katta akka opa yoki boshqa oila a`zolari boshliq sanaladi.Oila boshlig’i kim bo’lishidan qat`iy nazar,uning so’zlari oila azolari uchun qonundir.

O'xshashlar

Oila ma`naviyati

Shaxs ma`niviyatini shakllantirishda mahalla ta`lim tizimi jamoa tashkilotlarining o`rni

Axborot soati Ustozlik sharafi va mas’uliyati

Shaxs ma`naviy kamolotida axloqiy qadriyatlar uyg`unligi

Yoshlar va ma`naviyat