Tebinbuloq konida burg'ilash-portlatish ishlarining ko'rsatgichlarini va asoslash - Konchilik ishi - Slaydlar

Tebinbuloq konida burg'ilash-portlatish ishlarining ko'rsatgichlarini va asoslash

Yuklangan vaqt:

02.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4029.95703125 KB

Ko'chirib olish

Tebinbuloq konida burg’ilash-portlatish ishlarining ko’rsatkichlarini tanlash va asoslash O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI MAVZUSIDAGI BAKALAVR DARAJASINI OLISH UCHUN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI Mutaxassislik: - “Konchilik ishi” __________________

M A V Z U S I N I N G D O L Z A R B L I G I O‘zbekistonda temir rudasi qazib olish mumkin bo‘lgan uchta manba mavjud. Toshkent viloyati Parkent tumanidagi Suyun ota konida 30 foizgacha temir bo‘lib, zaxira atigi 25 million tonnani tashkil etadi. Samarqanddagi Temirkon manbasida 100 million tonnagacha zaxira mavjud. Lekin ularda ruda ancha chuqurlikda joylashgani, zaxira ham kamligi bois qazib olish xarajat jihatidan manfaatli emas. Qoraqalpog‘istondagi Tebinbuloq koni sovet davridayoq ochilgan bo‘lib, o‘sha davrda ham bu kondan yaxshi mahsulot olish mumkinligi tasdiqlangan. Konning hozirda mo‘ljallanayotgan 350 metr chuqurligida 2 milliard tonna ruda aniqlangan. Keyinchalik 800 metrgacha chuqurlikka borib, yana ruda olinishi ehtimoli bor. «Mazkur kondagi rudada 13 foiz temir mavjud. Bu katta ko‘rsatkich emas. Aslida 65 foiz temir bo‘lgan hududda rudani qazib olish manfaatli hisoblanadi. Bu kondan olingan temirga vanadiy va titan metallini qo‘shib, konsentratsiyasini 68 foizga yetkazish kutilmoqda. Bu mahsulotning sifatini va mustahkamligini ham oshiradi», deydi direksiya direktori. Mas'ullarning so‘zlariga ko‘ra, hozirda temir bilan ishlayotgan yagona korxona «O‘zmetkombinat» hisoblanadi. U yiliga 1 million tonna tayyor mahsulot ishlab chiqarishi mumkin, lekin ikkilamchi xomashyo asosida ishlaydi. Ya'ni uning ishlashi uchun metallolom talab etiladi.

1.1. Tebinbuloq konining kon-geologik tavsifi. . Tebinbuloq temir koni — Qoraqalpogʻiston Respublikasining Sulton Uvays togʻlarida, Nukus — Toʻrtkoʻl t. y. dan 5—7 km masofada joylashgan. Kon 1937-y. topilgan. Urusoy sinigʻida quyi devon davriga mansub kremniykarbonatliterrigen va vulkanogenterrigen jinslar orasida joylashgan kuyi karbonning piroksenitgabbroli intruziv majmuasi bilan bogʻliq. Temir rudasi tarkibi boʻyicha Uraldagi Kochkanar koniga oʻxshash, unda temir 16,2%, titan oksidi — 2,0%, vanadiy oksidi — 0,15%; farqi titan oksidi 1,5 barobar yuqoriligidir. Asosiy minerali — titanmagnetit, u ilmenitning yupqa plastinkasimon oʻsimtalarini qamrovchi magnetitdan iborat. Rudalar zich xoldor yoki massiv koʻrinishda, asosan, oʻzgaruvchan piroksenitlar bilan bogʻliq. Tarkibida gematit ham uchraydi. Ruda va rudasiz piroksenitlar tarkibida piritxalkopirit minerallashuvi bilan oltin, sof platina, oltin telluridlari va platina arsenidlari uchraydi. Genezisi boʻyicha kon yakunlangan magmatikruda tanalari joylashgan intruziv jinslarning astasekin sovib borish jarayonlari bilan boglik. Tebinbuloq temir konida bir necha oʻn ruda tanalari aniklangan. Ularning eng yiriklari konning gʻarbiy va sharqiy uchastkalarida boʻlib, uz. 2400 m, qalinligi 100—400 m, tarqalish chuq. 500 m ga yetadi. Tebinbuloq temir konining resurslari bir necha mlrd. tonnani tashkil etadi.

1-RASM. Ish joyining umumiy xaritasi

51.2. Tajriba-sanoat karyerining konturlarida ruda va metall zaxiralari Гор. Kon massasi, м 3 Bo`sh tog` jinsi, м 3 Zaxiradagi ruda м 3 Ruda, м 3 Haj, т/ м 3 Ruda, т Ср. сод. магнети та, % Кол-во магнети та, т 330 105938,59 61534,61 37816,63 6587,35 3,14 20684,28 7,19 1487,20 320 677852,31 515733,37 154554,10 7564,84 3,14 23753,60 7,29 1731,64 310 1909213,55 1235047,19 567628,07 106538,29 3,14 334530,23 6,61 22112,45 300 2807529,19 1901298,64 768630,55 137600,00 3,14 432064,00 6,68 28861,88 290 2650394,64 1884176,36 630530,35 135687,93 3,14 426060,10 6,77 28844,27 280 2245123,97 1731608,14 402721,30 110794,53 3,14 347894,82 6,79 23622,06 270 1856731,99 1418727,87 348224,80 89779,32 3,14 281907,06 6,89 19423,40 260 1483491,64 1202764,10 199075,21 81652,33 3,14 256388,32 6,87 17613,88 ИТОГ О 13736275,8 8 9950890,28 3109181,01 676204,59 2123282,41 6,77 143696,7 81-JADVAL

1.3.Foydali qazilmalarni ochiq usulda qazib olishining alohida xususiyatlari Konchilik sanoati - zamonaviy industriyaning asosiy xom ashyo va yoqilg‘I bazasi xisoblanadi . U energetika va xalq xo‘jaligining boshqa tarmoqlarining asosiy yoqilg‘i manbayidir. SHuningdek konchilik sanoati qora va rangli metallurgiya, kimyo sanoati, o‘g‘itlar ishlab chiqarish sanoati uchun xom ashyo bazasi xisoblanadi. Xalq xo‘jaligida foydalanilayotgan tabiy resurslarning 70 % ni mineral xomashyolar tashkil qiladi. Jaxon miqyosida qazib olinadigan foydali qazilmalarning umumiy miqdori yiliga 9-10 mln tonnani , kon massasining yillik unumdorligi esa 35-37 mlrd tonnani tashkil etadi. Ochiq usulda qazib olish ishlarining rivojlanishi yer osti usulida qazib olishga nisbatan unumdor, iqtisodiy jixatdan samarador va xavfsizligidadir. Ochiq usulda qazib olishda ish unumdorligi yer osti usuliga qaraganda 5-8 marta yuqori, tannarxi esa 2-4 marta kam. Ushbu farq so‘nngi 30-40 yil ichida oshib borishda davom etmoqda. Foydali qazilmalarni ochiq usul bilan qazib olishda qoplovchi va o‘z ichiga oluvchi tog‘ jinslari xam qazib olinadi. Foydali qazilmalar va qoplovchi xamda o‘z ichiga oluvchi tog‘ jinslari birgalikda kon massasi tushunchasi bilan birlashtiriladi. Tog‘ jinslarini foydali qazilmalarga va qoplovchi jinslarga ajratish bu nisbiy tushunchadir. Qazib oluvchi va qayta ishlovchi texnikalarning rivojlanishi bilan ko‘pgina qoplovchi tog‘ jinslaridan foydali qazilmalar kabi foydalana boshlandi va bularning sonnni yildan yilga oshib bormoqda.

72.1. Tebinbuloq konini qazib olishda qo‘llaniladigan texnologiya haqida ma’lumot. Tebinbuloq konining kon-texnik shartlariga muvofiq, tog ' jinslarini qazishga tayyorlash uchun burg'ulash va portlatish usuli qo'llaniladi. Quyidagi materiallar va uskunalar qabul qilindi: -Kaishan KT-9C tipidagi burg'ulash mashinasi (dizel) - 12 dona; - burg'ulashning umumiy hajmi - 1107532,8 p. m; - burg'ulash diametri 125 mm; - toshlarni yumshatish uchun portlovchi modda-granulit-M (yoki analog); - elektr bo'lmagan boshlang'ich vositalar-Uchqun-P, 25 MS sekinlashuv (yoki analog), Uchqun-C, 500 MS sekinlashuv (yoki analog); - jangovar patron-ammonit 6zhv patronlangan (yoki analog); - elektr boshlash vositalari-DSHA / EDZN, 0 dan 10 MS gacha sekinlashuv (yoki analog). Karyerda burg'ulash ishlarini bajaradigan tashkilot tasdiqlangan burg'ulash ishlari rejalari asosida burg'ulash ishlarini olib borish uchun burg'ulash loyihalarini ishlab chiqadi, tasdiqlaydi va beradi. Portlatilgan kon jinsining hajmi katta bo‘lib, qazib-yuklash mashinasining uzluksiz, xavfsiz va yuqori texnik-iqtisodiy ko‘rsatgichlar bilan ishlashini ta’minlashi talab etiladi.

82.2. Tebinbuloq konida burg’ilash-portlatish ishlarining ko’rsatkichlarini tanlash va asoslash Bizga malumki Tebinbuloq konida barcha tog‘ jinslarini burg‘ilash portilatish ishlari bilan qazib olmaydi shuning uchun men berilgan tog‘ jinslarini 30% ni burg‘ilash portilatib qazib olaman qolgan 70% to‘g‘ridan to‘g‘ri qazib olinadi buning uchun men SBSH-250MN va SBSH-320 burg‘ulash stanogi Tebinbuloq konida bo‘yicha yillik unumdorlikni taminlash uchun zarur bo‘ladigan sonini aniqlaymiz. Buning uchun dastlab burg‘ulash stanoklarining ish unumdorligini aniqlanishi talab etiladi. Burg‘ulash stanogi unumdorligini hisoblash formulasi quyida keltirilgan. 3-jadval Burg‘ulash stanoki P b ko‘rsatgichi Tenik burg‘ulash tezligi m/ch SBSH-250 MN 8-10 10-12 12-14 14-16 14-15 11-12 9-10 6-7 SBSH-320 8-10 10-12 12-14 14-16 15-16 12-13 10-11 7-8

Pog‘onalarda skvajinali zaryadlarni grafik tasvirlanishi

102.4. Karyer transportlari Tog' massasini tashish uchun yuk ko'tarish quvvati 70 tonna bo'lgan Sony SKT105S (yoki analog), yuk ko'tarish quvvati 150 tonna bo'lgan Sany SET150S (yoki analog), BelAZ-75310 (yoki analog) 240 tonna bo'lgan avtomobil transporti ishlatiladi . Tashish masofasi: - karyer-ruda ombori - 1,2 km; - karyer-balansdan tashqari ruda ombori - 1,8 km; - karyer-birlamchi maydalagichlar uchun– 1,2 km; - karyer-ag`darma-2,2 km. Avtomobillarning karyer yo'llarida harakatlanish tezligi va tartibi mahalliy sharoitlarni, ishlab chiqaruvchining tavsiyalarini, karyer ma'muriyati tomonidan transport tashkiloti (bo'linmasi) bilan kelishilgan holda belgilanishi va transport vositalarining harakati yo'l harakati qoidalari va talablarida nazarda tutilgan belgilar bilan tartibga solinishi kerak . Karyer avtomobil yo'llarini yaxshi holatda saqlash va rejalashtirish uchun XSMG GR- 3505 tipidagi bitta avtogreyder (yoki analog), Komatsu WA-900 tipidagi bitta yuklagich (yoki analog) va og'irligi 30 tonna bo'lgan XCMG xp301 (yoki analog) pnevmatik g'ildirakli yo'lda bitta rolik qabul qilinadi. karyer avtomobil yo'llarida va karerning o'zida changni bosish uchun 32 m3 quvvatga ega BelAZ-76473 (yoki analog) tipidagi sug'orish mashinasi.

3.1. Konchilik ishlarini olib borishda xavfsizlik qoidalari Ochiq konchilik ishlarining xavfsizligi ishlar bajarilgan joylardagi bortlar, pog‘onalar, uyumlar va Karyerga chegaradosh xududlardagi o‘z-o‘zidan paydo bo‘ladigan ko‘chki va qulashlar xamda boshqarib bo‘lmaydigan suv oqimlarining oldini olish, shuningdek keltirilgan omillarning Karyer, kon-transporti jixozlari va xodimlar xavfsizligiga ta’sirini kamaytiruvchi tadbirlarni ishlab chiqish va joriy etish bilan amalga oshiriladi. O‘z-o‘zidan paydo bo‘ladigan deformatsiyalarni oldini olish yoki ularni Karyer ishiga zararli ta’sirini kamaytirishga yo‘naltirilgan tadbirlarni ishlab chiqish: • Karyer va uyumlardagi qiyaliklar xolatini ko‘z bilan ko‘rikdan o‘tkazish; • Jinslar qatlamining yotishi sharoitlarini, uyumlar tagidagi kon massasi va jinslar tuzilmalarini geologik va gidrogeologik o‘rganish; • Bortlar, pog‘onalar va uyumlardagi deformatsiyalarni asbob bilan kuzatish; • Bortlar, pog‘onalar va uyumlarni qulatishi mumkin bo‘lgan deformatsiyalar namoyon bo‘ladigan xudud va uchastkalarni aniqlash, ularning miqyosini va Karyer ishiga mumkin bo‘lgan ta’sirini baxolash xamda ulardan xavfi kattasining asbob bilan kuzatilishini tashkil etish ; • Bo‘lib o‘tgan deformatsiyalarni o‘rganish, ularning tavsifi, xavfi darajasini, paydo bo‘lish sabablarini aniqlash va ularni xujjatlashtirish; • Sun’iy mustaxkamlash yoki bo‘shashgan xudud va uchastkalarni bartaraf etish loyixalarini ishlab chiqish; • Deformatsiyalar rivojining oldini oluvchi tadbirlarni bajarish; • Deformatsiyalarga qarshi inshootlar xolati yuzasidan tizimiy nazorat; • Karyer bortlari, pog‘onalari va uyumlarning loyixaviy ko‘rsatgichlariga rioya etish yuzasidan nazorat; • Bortlar, pog‘onalar va uyumlarning loyixaviy ko‘rsatkichlarini to‘g‘irlash; • Asoslanish va texnik-iqtisodiy xisob kitoblar asosida amalga oshirilishi kerak.

XULOSA Men ushbu bitiruv malakaviy ishni bajarish davomida Tebin-buloq konining kon-texnik sharoitlari, konda qo‘llanilayotgan texnika va texnologiyalar bilan yaqindan tanishib chiqdim. Shu bilan birga 4 yil davomida olgan bilimlarimni mustahkamladim. Bitiruv malakaviy ishimning birinchi qismida Tebin-buloq konining qisqacha iqtisodiy-jug‘rofiy tavsifi va Konning qisqacha geologik va kon texnik tavsifini yoritishga harakat qildim. Maxsus qismda esa Tebin -buloq koni karyeri sharoitida qo‘llaniladigan SBSH-250 va SBSH-320 burg‘ulash stanogLARining hisob – kitobi,EKG-5 ekskavatorining hisob – kitobi,qoplama jinslarni avtomobil transporti bilan tashishda Bel AZ-75131 avtosamosvali va kon jinslarini otvalga joylashtirishda EKG-8I ekskavatori parametrlarini xisoblab chiqdim.Xisoblash natijalarini malakaviy diplom oldi amaliyotida olgan malumotlarim bilan o‘zaro solishtirdim. Shuningdek SBSH-250 burg‘ulash stanogining yillik ish unumdorligi-19176 pogona m ni tashkil qilayapdi. EKG-10 ekskavatorining yillik ish unumdorligi-1382400 m 3 /yil ni tashkil qilib, kon massasini avtotransport bilan tashishda bitta ekskavator kompleksida 5 ta BelAZ-75131 avtosamasvali kerak bo‘ldi. Kon massasini qabul qilish punktlarigacha tashish uchun va qoplovchi xamda balansdan tashqari ko‘rsatkichlarini xisoblab chiqdim va amaliyotda olingan ko‘rsatkichlar bilan o‘zaro taqqosladim. Bundan tashqari kon ishlarini olib borishda texnika xavfsizligi va ekologiya, iqtisodiy qismlarni xam xisoblab, bitiruv malakaviy ishimda ular xaqida xam malumotlar keltirib o‘tdim.

1 7

O'xshashlar

Burg'ilash nasoslari

Foydali qazilmalarni ochiq usulda qazib olishda tashish ishlarining samarali variantini tanlash va asoslash

Konning ishlatish sistemasini tanlash va loyihalash

O’zbekiston Respublikasi mustaqillik yillarida neft-gaz sohasida erishgan yutuqlari

Gaz konlarida gazni yig’ish tizimlari