logo

Тупроқнинг муҳити – pH. Тупроқнинг оксидланиши – қайтарилиши тартиботи

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

653.35546875 KB
1 МАВЗУ: Тупроқнинг муҳити – pH. Тупроқнинг оксидланиши – қайтарилиши тартиботи. 01 01020304 01 01 0E0A 0D РЕЖА 1 Тупроқларнинг кислота-асосли таснифи 2 Оксидланиш- қайтарилиш жараёнлари 3 Тупроқларнинг оксидланиш – қайтарилиши потенциали 4 Тупроқнинг оксидланиш қайтарилиш системалари 2 0708 0A0B0C 171518 1C0B0B1D 1113 23 10 1113 0E10 270B0B0C 1017 18 02 3 Тупроқ реакцияси (рН) унинг энг муҳим ҳоссасидир. Тупроқ реакцияси сингдирилган катионлар таркибига ва у билан алоқадаги тупроқ эритмасининг кимёвий таркибига боғликдир. Кислотали (нордон) тупроқларда рН 7 дан паст ишқорий тупроқларда эса 7 дан юқоридир рН миқдори 7га тенг ёки унга яқинроқ бўлган тупроқлар реаксияси нейтрал бўлади.Тупроқ реакциаси тескари логарифмда ифодаланган водород ионлари концентрацияси билан аниқланади. 03 4Тупроқнинг кислотали реаксияси унда сингдирилган Водород Алюминий иони Органик ва минерал кислоталар Кислота тузлари миқдори билан белгиланади, 04 5Тупроқ буферлилиги деганда унинг реакцияси барқарор сақлаш қобиляти тушунилади.Тупроқ буферлилиги тупроқдаги коллоидлар миқдори ва сингдирилган катионлар таркибига шунингдек тупроқ еритмасидаги ва қаттиқ қисмидаги тузлар миқдори ҳамда таркибига айниқса тупроқдаги калсий ва магний карбанатлари миқдорига боғлиқдир. 05 6 Тупроқ кесимида оксидланиш – қайтарилиш потенциалининг (ОҚП) ўзгаришини юзага келтирувчи оксидланиш ва қайтарилиш жараёнларининг мажмуи тупроқнинг оксидланиш – қайтарилиш тартиботини ташкил қилади. 06 0C 0E 17 21130F 11 7ОҚПнинг абсолют қийматлари ва тебраниш амплитудаси турли тупроқларда ва ҳатто битта тупроқ кесимининг турли қатламларида ҳам ғоятда турли хил. ОҚПнинг энг аввало ҳарорат ва тупроқ намлиги билан боғлиқ, аммо бу алоқа жуда мураккаб. Чунки ҳарорат ва намликнинг ўзгариши тупроқнинг биологик активлигини ўзгартиради. Биологик активлик билан эса ОҚП кучли даражада боғланган. 07 1D 19 19 13303013 13 2D 2D 1E 8 ОҚ – тартиботи типи Тупроқлар Оксидланиш жараёнларининг абсолют устуворлигида бўлган тупроқлар Дашт, ярим чўл ва чўлларнинг автоморф тупроқлари: қора каштан, сур-жигарранг, қўнғир чала чўл, бўз, сур-қўнғир чўл тупроқлар. Оксидланиш жараёнлари устунлик қиладиган тупроқлар. Чимли-подзол, сур ўрмон, қўнғир ўрмон, қизил тупроқлар, шўртоблар ОҚ тартиботи контрастли бўлган тупроқлар   Юқори қатламларида мавсумий қайтарилиш жараёнлари ривожланган тупроқлар Ботқоқ-подзоллашган, подзоллашган, глейли чимли- подзол, сур ўрмон глейли, қўнғир ўрмон глейли, солодлар, ўтлоқ шўртоблар, сариқ тупроқлар. Қуйи қатламларида глейланиш ривожланган тупроқлар (грунт- глейли) Ўтлоқ тупроқлари, сизот сувлари сатҳи яқин жойлашган суғориладиган тупроқлар. Кесимнинг қуйи қисмида қайтарилиш жараёнлари барқарор ривожланган тупроқлар Мелиорацияланаётган ботқоқли торфли тупроқлар Бутун кесими бўйича оксидланиш- қай- тарилиш шароити контрастли алмаши-надиган тупроқлар Шоли майдонларининг тупроқлари Бутун кесими бўйича қайтарилиш жара- ёнлари устунлик қиладиган тупроқлар   Глейли қайтарилиш шароит устуворли- гидаги тупроқлар Торф-глейли ботқоқ, ил-ботқоқ, чим-глейли, глейли тундра тупроқлар Водород сульфатли қайтарилиш шароити устуворлигидаги тупроқлар Шўрхоклар, кучли минераллашган сульфатли сизот сувларидан ортиқча намланадиган шўрхокли тупроқлар.Оксидланиш – қайтарилиш тартиботи бўйича тупроқларни гуруҳлаш. И.С.Каури чев ва Д.С.Орлов (1983) 08 9 Шоли экинини ўстиришда тупроқ сув остида бўлади. Бу эса ўзига хос оксидланиш – қайтарилиш шароитларини юзага келтиради. Шоли экиладиган тупроқларда оксидланиш ва қайтарилиш жараёнлари устуворлик қиладиган даврларнинг навбатлашиб келиши кескин ифодаланган. Қуруқ сезонда ОВП 600-700 мВ гача кўтарилади, сув бостирилади, кейин эса кескин пасаяди. Устки бир неча миллиметр қалинликдаги қатлам оксидланганича (350-450 мВ) қолади, ундан пастга томон қайтарилиш зонаси ётади, ОВП бу зонада манфий қийматларгача пасаяди. Ярим чўл тупроқларида ва бўз тупроқларида оксидланиш шароитлари устуворлик қилади. ОВП фасллар бўйлаб кучсиз ўзгаради. Баҳорда нам ва иссиқликнинг етарли бўлиши тупроқда яшаётган барча организмлар фаолиятини кучайтиради ва шу сабабдан ОВПнинг бироз пасайиши кузатилади. 40 3C 1017 3817 0D 15 32 11 0E 11 41 1F130F1015 17 322D1215 1B 0E 1 0Тупроқ –бу мураккаб оксидланиш-қайтарилиш системасидир.Тупроқда оксидланиш ва қайтарилиш реакйияларига киришиш қобилятига эга бўлган катта миқдорда турли туман минерал ва органик табиатли моддалар мавжуд. Улар тупроқ пайдо бўлиш жараёнининг кечишига сабаб қиладиган оксидланиш-қайтарилиш жараёнларининг актив кечишига катта таъсир кўрсатади. 01 41 1 1 Қуйидаги елементларнинг оксидланиш даражасини ўзгариши билан ҳам оксидланиш ҳам қайтарилиш реаксиялари билан боғлиқ, Азот Марганец ТемирОлтингугур т 01 01 31 08 050A 1709 1B 1609 0408 1B 2729 32090413 01 28 1A 1 2Т.П.Бистрицкая ва бошқаларнинг (1981) тадқиқотларига кўра, тупроқларнинг оксидланиш – қайтарилиш потенциали нафақат йиллик циклда, балки суткалик циклда ҳам ўзгаради. Масалан, Азов бўйининг оддий қора тупроқларида ОВПнинг максимал қийматларига тупроқ туш пайтида эришади, минимал қийматларига эса тунда. Бу ўзгариш ўсимликларнинг фотосинтез фаолиятининг ўзгаришлари билан боғлиқ.   Тупроқда тез-тез учрайдиган оксидланиш-қайтарилиш системаларига қуйидагилар киради:   01 02 01 0B 1A 1A 1E0C1919 27 06 06 25