Табиий газларнинг асосий физик хоссалари - Kimyo - Slaydlar

Табиий газларнинг асосий физик хоссалари

Yuklangan vaqt:

16.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

223.6572265625 KB

Ko'chirib olish

Табиий газларнинг асосий физик хоссалари

Табиий газларнинг асосий физик хоссалари Режа: 1. Табиий газларнинг зичлиги. 2. Табиий газларнинг қовушқоқлиги. 3. Газларнинг ҳолат тенгламалари.

Табиий газларнинг зичлиги Зичлик ѐки ҳажм массаси деб, модданинг тинч ҳолатидаги массасининг унинг хажмига бўлган нисбатига айтилади. Газнинг оддий физик шароитдаги (яъни босим 101325 Па = 0,101 МПа ва ҳарорат 0'С) зичлигини унинг молекуляр массаси орқали аниқлаш мумкин. Яъни: r = М /22,41 бу ерда: М - газнинг молекуляр массаси; 22,41 - ҳар қандай бир кг газнинг физик шароитдаги ҳажми. Аммо ҳисоблашларда кўпинча газнинг нисбий зичлиги ишлатилади. «Газнинг нисбий зичлиги» деб, шу газ зичлигининг ҳаво зичлигига бўган нисбатита айтилади: Р = r I Р ҳ = r I 1,293 0D 06 12 031B 06 17 29 06 10 06 0804 06 1219 06 30 01 06 29 06 3226 06 06 03 06 15 06 2A 06 34 06 07 06 12 06 12 26 06 10 36121217 06 10 06 0E 06 07 06 0B 06 0804 06 04 06 38 0804 06 10 06 0804 3A 06 29 06 01 06 1B 08 3A 10 06 29 01 06 1B 23 3C

Аммо ҳисоблашларда кўпинча газнинг нисбий зичлиги ишлатилади. «Газнинг нисбий зичлиги» деб, шу газ зичлигининг ҳаво зичлигига бўган нисбатита айтилади: Р = r I Р ҳ = r I 1,293 бу ерда: Р ҳ - ҳаво зичлиги - 1,293. Табиий газ аралашмасининг молекуляр массаси Мар аниқ бўлса, унинг зичлиги Р ар = М ар / 22,41, ифодаси орқали топилади. Аралашманинг нисбий зичлиги эса Р ар М ар / 1,293 ифодаси орқали топилади. Газларнинг қовушқоқлиги унинг зичлигига, молекулаларнинг ўртача тезлиги ва эркин ҳаракатланиш масофасига боғлиқ бўлиб, у қуйидагича аниқланади: m г = r V l / 3 бу ерда: V - газ молекулаларининг ўртача тезлиги; l - молекулаларнинг ўртача эркин ҳаракатланиш масофаси, 36 06 10 06 0E 06 0702 06 0B 06 08 06 04 06 381D 08 06 1002 06 08 3A 06 29 06 01 06 1B 08 3A 10 06 29 01 06 1B08 2316 03 06 15 10 06 01 06 07 06 02 06 1217 06 12 06 2A020A 06 02 06 03 06 190B 06 08 3A 02 0629 02 06 3206 04 06 360A02 06 0B 06 08 06 3D 3A 02 06 02 06 32 04 06 170A2F 06 18 1D 06 1B 3D 06 2F 06 020B 02 07 06 29 06 01 3F 03 06 3206 03 06 15 06 3F 06 0702 06 1217 06 18 03 063406 06 12

Қовушқоқлик ҳарорат ва босимга бевосита боғлиқ бўлиб, босим ортиши натижасида газнинг зичлиги ортади, молекулаларнинг эркин ҳаракати масофаси қисқаради ва молекулалар ҳаракати тезлиги деярли ўзгармайди. Шунинг учун босим ошиши билан бошланғич даврда қовушқоқлик деярли ўзгармайди, кейинчалик эса ошиб боради. Қовушқоқликнинг босим ва ҳарорат билан боғлиқлиги метан гази мисоли тариқасида расмда келтирилган.Табиий газларнинг қовушқоқлиги

Метан газининг қовушқоқлигини босим ва ҳароратга боғлиқлигини Келтирилган расмдан кўриниб турибдики, агар газнинг бошланғич босими юқори бўлса (8 МПа дан юқори), ҳароратининг ошиши қовушқоқликнинг пасайишига ва бошланғич босим паст бўлганда ҳароратни ошиши, қовушқоқликни ҳам ортиб боришига олиб келар экан. Баъзи бир газларнинг ҳарорати ошиши билан қовушқоқлигининг ўзгариши расмда келтирилган. Шуни ҳам айтиш керакки, юқори молекуляр массага эга бўлган газларнинг (атмосфера босими шароитида) бошлангич қовушқоклиги бироз кичик бўлади, ҳарорат ошиши эса қовушқоқликнинг ортиб боришига олиб келади.

 Табиий газларнинг молекуляр оғирлиги билан қовушқоқлик ўртасидаги боғликликка шу газнинг таркибида бўлган тажовузкор газларнинг (азот, водород сульфид, углерод 1У оксиди) миқдори сезиларли даражада таъсир кўрсатар экан. Бу таъсирнинг ва табиий газларнинг атмосфера босими шароитида молекуляр массаси ва нисбий зичлиги билан боғликлилиги расмда келтирилган. расмда тажовузкор газларнинг қовушқоқликка таъсирини аниқлаш графиги кичик миқѐсда кўрсатилган.  Табиий газнинг атмосфера босими шароитидаги қовушқоқлигини аниқлаш учун қуиидаги тенгламадан фойдаланиш мумкин: m г = Dm + Dm 1 + Dm 2 + Dm 3 бу ерда: m г – табиий газнинг атмосфера босимидаги ва берил- ган ҳароратдаги қовушқоқлиги, Dm – табиий газнинг график бўйича аниқланган қовушқоқлиги; Газнинг нисбий (ҳаво) зичлиги Газнинг молекуляр массаси Dm 1 - табиий газ таркибидаги азот миқдорининг қовушқоқликга бўлган тузатмаси; Dm 2 - табиий газ таркибидаги водород сульфид миқдорининг қовуш-қоқликга бўлган тузатмаси; Dm 3 - табиий газ таркибидаги углерод 1У оксиди миқдорининг қовушкоқликга бўлган тузатмаси.

Газларнинг ҳолат тенгламалари Менделеев - Клайперон, Бойл – Мариотт, Гей - Люссак, Шарл қонунлари газларнинг ҳажм, ҳарорат, босим, газ массаси каби физик кўрсаткичларнинг орасидаги ўзаро боғлиқликларини ѐритиб берадиюю Бу конунларда реал газлар билан идеал газлар орасида фарқ кўрсатиб ўтилган. Биз бу ерда бу фарқнинг моҳияти тўғрисида тўхталиб ўтирмасдан айтишимиз мумкинки, реал газлар учун энг асосий кўрсаткичлардан бири бўлиб ўта сиқилувчанлик коэффициенти ҳисобланади. ўта сиқилувчанлик коэффициентини аниқлаш учун газларнинг критик босими ва критик ҳароратидан фойдаланиб келтирилган босим ва келтирилган ҳарорати аниқланди. Келтирилган босим ва келтирилган. Ҳарорат аниқлангандан сўнг махсус график орқали газларнинг ўта сиқилувчанлик коэффициенти аниқланади. Шунингдек, бу коэффициенти махсус ҳисоблашлар орқали ҳам аниқлаш мумкин. Газларнинг ўта сиқилувчанлик коэффициенти коннинг ишлаш лойиҳаларини тузишда, шунингдек газ қазиб чиқариш ташкилоти билан истеъмолчилар ўртасидаги ҳисоб – китобларда ишлатилади.

Келтирилган босим,Р к Табиий газнинг ўта сиқилувчанлик коэффициентининг келтирилган босим Р к ва келтирилган ҳарорат Т к билан боғлиқлилиги

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!!!

O'xshashlar

Ацетилен бирикмаларнинг физик-кимёвий хоссалари ва реакцияларнинг умумий механизми

Тиофеннинг кимёвий хоссалари

Фуранларнинг кимёвий хоссалари

Алкенларнинг кимёвий хоссалари

«Органик кимё» фанининг мақсад ва вазифалари