logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Kimyo
  4. Organik reagentlarni sinflanishi

Organik reagentlarni sinflanishi

Yuklangan vaqt:

16.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2275.9736328125 KB
Ko'chirib olish
Organik reagentlarni sinflanishi Reja: 2 3 4 Uglevodorodlar 1 To’yinmagan ochiq va yopiq zanjirli uglevodorodlar Geterosiklik birikmalar Uglevodorodlarning funksional hosilalari • Shuni alohida qayd qilamizki, Vatanimiz kimyogarlari ham organik kimyo fani va sanoatini rivojlantirish uchun o‘zlarining munosib hissalarini qo‘shib kelmoqdalar. Dastlabki tadqiqot ishlari, asosan, bugungi Mirzo Ulugbek nomli O‘zbekiston Milliy universitetida amalga oshirilgan. Akademiklar O.S. Sodiqov (1913-1987 ), I.P. Sukervanik (1901-1968 ), X.U. Usm o n o v (1916-1990 ), • Sh.T.Tolipov (1908-1990 ) shu universitetning kimyo fakulteti kafedraiarini va undagi ilmiy-tadqiqotchilar maktabini yaratish uchun butun umrlarini bag'ishladilar. Bu fikrimizni tasdiqlash uchun birgina misol kifoya deb o‘ylaymiz. • Akad. S h .T . T o li pov 1942-1984- yilla r davomida u n iv e rs ite t kimyo fakultetining dekani, 1938-1990- yillar davomida, ya’ni hayotining oxirigacha analitik k im y o kafedrasi mudiri lavozimida ishlagan. Hozirgi kunda Respublikamizda organik kimyo fani va sanoati yetakchi sohalardan biridir. Buyuk olim la rim iz yaratgan ilmiy yo‘na!ishlar bo‘yicha izlanishlari 0 ‘zR F a n la r a k a d em iy a s i Bioorganik kimyo, 0 ‘simlik m o d d a la r kimyosi, P o lim e rla r fizikasi va kimyosi ilmiy -tad q iq o t in stitu tla rid a , b ir qator universitet va institutlar kafedralarida ularning shogirdlari va maslakdoshlari tomonidan amalga oshirilmoqda. • Organik kimyoda uglevodorodlar klassifikatsiyaga asos qilib olingan, chunki boshqa organik birikmalar uglevodoroddagi bitta yoki bir nechta vodorod atomlari o‘rniga boshqa guruhlaming almashinishidan hosil bolgan deb qaraladi. Organik birikmalami uglerod zanjiriga qarab asosan quyidagi uchta katta qismga bo’lish mumkin: • I. Atsiklik (alifatik) yoki ochiq zanjirli birikmalar. Bunda uglerod atomlari o ‘zaro bir-biri bilan bog’lanib ochiq - to‘g‘ri yoki tarmoqlangan zanjir hosil qiladi. Bular ham o ‘z navbatida quyidagi guruhlarga bolinadi : • 1) To‘yingan ochiq zanjirli birikmalar. Masalan, Organik birikmalar ularning tarkibiga ko‘ra quyidagi sinflarga bo‘linadilar: 1. Uglevodorodlar. Bular tarkibida faqat uglerod va vodorod atomlari bo‘lgan birikmalardir. 3. Tarkibida uglerod va vodorod atomlaridan tashqari azot atomi ham bor bo‘lgan birikmalarni azot saqlovchi organik birikmalar deyiladi.2 . Tarkibida uglerod va vodorod bilan bir qatorda kislorod atomi ham bor bo‘lgan birikmalarni kislorod saqlovchi organik birikmalar deyiladi. To‘yingan uglevodorodlarga alkanlar va sikloalkanlar kiradi.Uglevodorodlar uglerod atomlari orasida bog‘lanishlarni turiga qarab to‘yingan va to‘yinmagan uglevodorodlarga bo‘linadilar . To‘yinmagan uglevodorodlarga alkenlar, alkadiyenlar, alkinlar va aromatik uglevodorodlar kiradi . Ochiq zanjirli uglevodorodlarga alkanlar, alkenlar, alkadiyenlar va alkinlar kiradi. Tarkibida gidroksil guruhi bor bo‘lgan moddalarga spirtlar va fenollar kiradi. Agar gidroksil guruh alkil radikallari bilan bog‘lansa, spirtlar hosil bo‘ladi. Tarkibida –NO2 guruh saqlagan birikmalarga nitrobirikmalar deyiladi. Yopiq zanjirli uglevodorodlarga sikloalkanlar va aromatik uglevodorodlar kiradi. Ammiak molekulasidagi bitta yoki bir nechta vodorod atomlarini o‘rnini alkil radikallari almashinishi natijasida hosil bo‘lgan moddalarni aminlar deyiladi. Ammiak molekulasidagi bitta yoki bir nechta vodorod atomlarini o‘rnini aromatik radikallarga almashinishi natijasida hosil bo‘lgan moddalarni aromatik aminlar deyiladi. • Har qanday tabiiy fan o ‘z obyektlarini ayrim sinflarga ajratib o ‘rganadi. • Anorganik moddalarni sinflash elementlar kimyoviy xossasiga ko‘ra metall va metallmaslarga ajratiladi va davriy sistema asos qilib olinadi. Ular o‘z navbatida yangi sinflar va guruhlar (oksidlar, gidridlar, kislotalar, asoslar, oddiy va qo‘sh tuzlar, kompleks birikmalar)ni vujudga keltiradi. Organik birikmalarni sinflash uglevodorodlar va ularning funksional hosilalariga ajratishdan boshlanadi. Bu hosila tarkibidagi funksional guruh bir yoki bir nechta bo‘lishi mumkin. • Demak, uglevodorod hosilalari, o ‘z navbatida, fazoviy va elektron tuzilishi, • funksionai guruh soni va tabiatiga ko‘ra yangi birikmalar turkumiga ajratiladi . • Uglevodorodlarning har qanday funksional hosilalarini o ‘rganishda funksional guruh nomini va unga tegishli sinf birikmalari nomini yaxshi bilish talab etiladi. Quyidagi 6- jadvalda muhim organik birikmalaming ayrim namoyandalari va ularning nomlanishi haqidagi qisqa ma’lumotlar keltirilgan. • FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR • 1. Реутов О.А. Курц А Л Бутин К.П. Органическая химия.часть 2,- М. : Издательство Московского университета. - 1999. - 624 с. • 2. Нейланд О.А. Органическая химия. -М.:Высшая школа. - 1990. - 751 с. • 3. Гауптман 3., Грефе Ю., Ремане X. Органическая химия. -М.: Химия. - 1979.-832 с. • 4. Химическая энциклопедия. Том 1.— М.:-1988.-623 с., том 2.-М.:-1990 671 с. Том 3. -М.:-1992.-639 с. • 5. Иванский В. И. Химия гетероциклических соединений.-М.: Высшая школа. - 1978. - 559 с. • 6. Моррисон Р., Бойд Р. Органическая химия.-М.:Мир.-1974. -1132 с. • 7. Роберт Д. Кассерио М. Основы органической химии. Т 2.-М.:Мир.- 1978 . - 888 с. • 8. Несмеянов А.Н. Несмеянов Н.А. Начало органической химии. Книга 2. -М.:Химия.- 1970 . -824 с. E’tiboringiz uchun rahmat!

O'xshashlar

Bo’yovchi moddalarning sinflanishi
Organik kimyo
Element-organik birikmalar
Organik galogen birikmalar
Organik reaksiyalarning turlari