Nivelirlash - Kimyo - Slaydlar

Nivelirlash

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5066 KB

Ko'chirib olish

Toshkent Toshkent Irrigatsiya va Irrigatsiya va Melioratsiya Melioratsiya InstitutiInstituti Yerdan Foydalanish va Yer Yerdan Foydalanish va Yer Kadastri fakultetiKadastri fakulteti 1-kurs 4 -gurux talabasi 1-kurs 4 -gurux talabasi Absalomova Mahliyoning Absalomova Mahliyoning “Nivelirlash” mavzusidagi “Nivelirlash” mavzusidagi taqdimotitaqdimoti www.arxiv.uz

Reja:Reja: • 1.Nivelirlash moxiyati va usullari.1.Nivelirlash moxiyati va usullari. • 2.Geometrik nivelirlash usullari.2.Geometrik nivelirlash usullari. • 3.Ketma- ket geometrik nivelirlash3.Ketma- ket geometrik nivelirlash • 4.Geometrik nivelirlashga yer 4.Geometrik nivelirlashga yer egriligi va refreksiyaga ta’siri.egriligi va refreksiyaga ta’siri. • 5. Nivelir turlari. 5. Nivelir turlari. www.arxiv.uz

NIVELIRLASH NIVELIRLASH MOHIYATI VA USULLARIMOHIYATI VA USULLARI • Nivelirlash geodizik ishlarni bir turi bo’lib uning natijasida yerning tabiiy (fizik )yuzasi Nivelirlash geodizik ishlarni bir turi bo’lib uning natijasida yerning tabiiy (fizik )yuzasi joylashtirilgan nuqtalarning bir biriga nisbatan balandligi (nisbiy balandligi ) o’lchanadi hamda bu joylashtirilgan nuqtalarning bir biriga nisbatan balandligi (nisbiy balandligi ) o’lchanadi hamda bu nuqtalarning boshlang’ich deb qabul qilingan sathiy yuzasidan balandligi aniqlanadi. nuqtalarning boshlang’ich deb qabul qilingan sathiy yuzasidan balandligi aniqlanadi. • Nivelirlash joy relefining shakillarini o’rganish va ularni plan va kartalarda tasvirlash Nivelirlash joy relefining shakillarini o’rganish va ularni plan va kartalarda tasvirlash hamda har xil bino va inshoatlarni loyhalash,qurishda zarur bo’lgan nuqtalar balandligini va ular hamda har xil bino va inshoatlarni loyhalash,qurishda zarur bo’lgan nuqtalar balandligini va ular farqini aniqlash uchun bajariladi.Nivelirlashda geometrik ,triganometr nivelirlash usullari farqini aniqlash uchun bajariladi.Nivelirlashda geometrik ,triganometr nivelirlash usullari qullaniladi qullaniladi . . Geometrik nivelirlash Geometrik nivelirlash geodizik asboblar – nivelirlash yordamida hosil qilinadigan geodizik asboblar – nivelirlash yordamida hosil qilinadigan gorizotal vizirlash nuri asosida bajariladi.Shunigdek,bunday gorizontal lizirlash nurini trubasida gorizotal vizirlash nuri asosida bajariladi.Shunigdek,bunday gorizontal lizirlash nurini trubasida silindirik adilak movjud bo’lgan geodizik asboblar-teodalit handa kiprigilyordamida ham hosil silindirik adilak movjud bo’lgan geodizik asboblar-teodalit handa kiprigilyordamida ham hosil qilish mumkin . qilish mumkin . Trganometrik nivelirlash Trganometrik nivelirlash geodizik asbob –teodalit taxeometr yordamida hosil geodizik asbob –teodalit taxeometr yordamida hosil qilinadigan qita nur asosida bajariladi .Bu nivelirlash ikki nuqta orasidagi chiziqlarning og’ish qilinadigan qita nur asosida bajariladi .Bu nivelirlash ikki nuqta orasidagi chiziqlarning og’ish burchagi va masofasini o’lchash bilan amalga oshiriladi. Fizik nivelirlash gidrostatik ,barometrik burchagi va masofasini o’lchash bilan amalga oshiriladi. Fizik nivelirlash gidrostatik ,barometrik va ayroradio nivelirlashga bo’linadi. va ayroradio nivelirlashga bo’linadi. GidroctatikGidroctatik nivelirlash uzaro ulangan shisha naychalardagi suyuqlik erkin nivelirlash uzaro ulangan shisha naychalardagi suyuqlik erkin sathining har doim bir xil balandlikni egallash xususiyatidan foydalanib nuqtalarga o’natilgan sathining har doim bir xil balandlikni egallash xususiyatidan foydalanib nuqtalarga o’natilgan shisha naychalar bo’yicha o’lchanadi shisha naychalar bo’yicha o’lchanadi www.arxiv.uz

• Barometrik nivelirlashda Barometrik nivelirlashda nutalarga o’rnatilgan barometrlar ko’rsatkichi nutalarga o’rnatilgan barometrlar ko’rsatkichi bo’yicha ulardagi atmosfera bosimining qiymatlari o’lchanib, boisim farqi bo’yicha ulardagi atmosfera bosimining qiymatlari o’lchanib, boisim farqi orqali nisbiy balandlik hisoblanadi.orqali nisbiy balandlik hisoblanadi. • AyronivelirlashAyronivelirlash radiobalandligini o’lchash va statoskop bilan uchib radiobalandligini o’lchash va statoskop bilan uchib ketayotgan samalyotning yer sirtidan bbalandligini aniqlash orqali ketayotgan samalyotning yer sirtidan bbalandligini aniqlash orqali bajariladi.bajariladi. • StereofotogrammetriknivelirlashStereofotogrammetriknivelirlash joyning ikkita bir xil aerosuratini joyning ikkita bir xil aerosuratini stereometr , stereokomparator va shularga o’xshash maxsus asboblarda stereometr , stereokomparator va shularga o’xshash maxsus asboblarda relyef modelini hosil qilib unda o’lchashni bajarish bilan amalga oshiriladi. relyef modelini hosil qilib unda o’lchashni bajarish bilan amalga oshiriladi. B nuqtasida esa reyka o’rnatiladi. Nivelir ishchi holatga keltiriladi, reyka B nuqtasida esa reyka o’rnatiladi. Nivelir ishchi holatga keltiriladi, reyka yoki ruletka bilan asbob balandligi I o’lchanadi, truba reykaga qaratilib yoki ruletka bilan asbob balandligi I o’lchanadi, truba reykaga qaratilib undan b sanoq olinadi. Shakldan quyidagini yozish mumkin: undan b sanoq olinadi. Shakldan quyidagini yozish mumkin: • i=h+a (8.3)i=h+a (8.3) • h=i-a (8.4)h=i-a (8.4) • Ya’ni nisbiy balandlik asbob balandligidan reykadan olingan sanoqning Ya’ni nisbiy balandlik asbob balandligidan reykadan olingan sanoqning ayirmasiga tengdir.ayirmasiga tengdir. www.arxiv.uz

KETMA –KET KETMA –KET GEOMITRIK GEOMITRIK NIVELIRLASHNIVELIRLASH • Agar nivelirlahadigan ikki nuqta orasidagi masofa katta Agar nivelirlahadigan ikki nuqta orasidagi masofa katta bo’lsa nivelirlash uchun u bir necha bo’laklarga bo’linib bo’lsa nivelirlash uchun u bir necha bo’laklarga bo’linib nivelirlab chiqilsa, unga nivelirlab chiqilsa, unga ketma ket nivelirlash ketma ket nivelirlash deyiladi. deyiladi. • Ketma ket geometrik nivelirlashda nivelirlahadigan AC Ketma ket geometrik nivelirlashda nivelirlahadigan AC chizig’ (8.3-shakl)bo’laklarga bo’linadi va har bir bo’lak chizig’ (8.3-shakl)bo’laklarga bo’linadi va har bir bo’lak loyihada stansiyadan nivelirlanadi. Nivelirni birinchi loyihada stansiyadan nivelirlanadi. Nivelirni birinchi stansiyasi K1da o’rnatib bir nuqtaning A nuqtasiga nisbatatn stansiyasi K1da o’rnatib bir nuqtaning A nuqtasiga nisbatatn nisbiy balandligi o’lchanadi. nisbiy balandligi o’lchanadi. • h1=a1-b1 h1=a1-b1 (8.8)(8.8) • keyin nivelir va reykalar ketma ket olib o’tuvchi, shu tarzda keyin nivelir va reykalar ketma ket olib o’tuvchi, shu tarzda 1 va 2;1 va 2; 33 va hokoza nuqtalarning nisbiy balandligi h2,h3, va hokoza nuqtalarning nisbiy balandligi h2,h3, …,hn o’lchanadi.…,hn o’lchanadi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Agar nivelirlash n ta stansiyaga balarilgan bo’lsa, umumiy nisbiy Agar nivelirlash n ta stansiyaga balarilgan bo’lsa, umumiy nisbiy balandlik quydagiga teng bo’ladi : nbalandlik quydagiga teng bo’ladi : n • h0=h1+h2+…+hn=h0=h1+h2+…+hn= ∑∑ h (8.9)h (8.9) 11 n n nn n n h0=h0= ∑∑ (a+b)=(a+b)= ∑∑ a-a- ∑∑ b (8.10)b (8.10) 1 1 11 1 1 Yani oxirgi nuqta C ni boshlang’ich nuqta A ga nisbatan nisbiy Yani oxirgi nuqta C ni boshlang’ich nuqta A ga nisbatan nisbiy balandligi orqadagi reyka bo’yicha sanoqlar yig’indisidan oldingi balandligi orqadagi reyka bo’yicha sanoqlar yig’indisidan oldingi reyka sanoqlar yig’indisining ayirmasiga teng.reyka sanoqlar yig’indisining ayirmasiga teng. Agar nivelirlash oxirgi nuqtaning balandligi Hc ni ashiqlash Agar nivelirlash oxirgi nuqtaning balandligi Hc ni ashiqlash maqsadida bajarilgan bo’lsa,boshlang’ich nuqtabalandligi Ha dan maqsadida bajarilgan bo’lsa,boshlang’ich nuqtabalandligi Ha dan foydalanib ,u quydagicha hisoblanadi.foydalanib ,u quydagicha hisoblanadi. Hc=Ha=h0 Hc=Ha=h0 (8.11)(8.11) www.arxiv.uz

• Nivelirlash AC chizig’ning bo’ylama profilini tuzish maqsadida Nivelirlash AC chizig’ning bo’ylama profilini tuzish maqsadida bajarilsa unda 1,2,….. Nuqtalar balandligini ham hisoblashga bajarilsa unda 1,2,….. Nuqtalar balandligini ham hisoblashga to’g’ri keladi ,yanito’g’ri keladi ,yani • H1=Ha+h1 H1=Ha+h1 • H2=H1+h2H2=H1+h2 • … … (8.12)(8.12) • … … • … … • Bu formuladan ko’rinishicha 1,2,3,…nuqtalar orqalinivelir yulida Bu formuladan ko’rinishicha 1,2,3,…nuqtalar orqalinivelir yulida balandliklar ketma krt uzatiladi va ular bog’lovchi nuqtalar balandliklar ketma krt uzatiladi va ular bog’lovchi nuqtalar deyiladi.deyiladi. • Amaliy ishlarda boshlovchi nuqtalar ko’pincha belgilangan bir Amaliy ishlarda boshlovchi nuqtalar ko’pincha belgilangan bir xil masofalar(100,40,20m)da olinadi va shuning uchun ular har xil masofalar(100,40,20m)da olinadi va shuning uchun ular har doim ham joy relefining past-baland nuqtalariga to’g’ri doim ham joy relefining past-baland nuqtalariga to’g’ri kelavirmaydi .Relefning batafsil tasvirlash uchun bu nuqtalar kelavirmaydi .Relefning batafsil tasvirlash uchun bu nuqtalar balandligini ham topishga to’g’ri keladi.Bunday nuqtalarga oraliq balandligini ham topishga to’g’ri keladi.Bunday nuqtalarga oraliq yoki plyuc nuqtalari deyiladi va ular orqali topiladi yoki plyuc nuqtalari deyiladi va ular orqali topiladi • Tik qiya joylarini nivelirlashda ikki qo’shni bog’lovchi Tik qiya joylarini nivelirlashda ikki qo’shni bog’lovchi nuqtalarni bir stansiyadan nivelirlash imkoni bo’lmaydi nuqtalarni bir stansiyadan nivelirlash imkoni bo’lmaydi www.arxiv.uz

• Ketma ket nivelirlash natijani tekshiriborish Ketma ket nivelirlash natijani tekshiriborish uchun har bir stansiyadan reykalarning qora va uchun har bir stansiyadan reykalarning qora va qizil tomonlari bo’yicha yoki reykalarnig bir tomoni qizil tomonlari bo’yicha yoki reykalarnig bir tomoni va asbobning ikki gorizontida nivelirlash bajariladi.va asbobning ikki gorizontida nivelirlash bajariladi. Nivelirlash natijalari maxsus jurnaliga yozib Nivelirlash natijalari maxsus jurnaliga yozib boriladi.Bir stansiyada sanoqlar olib bo’lingandan boriladi.Bir stansiyada sanoqlar olib bo’lingandan keyin nisbiy balandlik hisoblanadi. Buning uchun keyin nisbiy balandlik hisoblanadi. Buning uchun orqadagi rekadan olingan sanoq ayrilishi kerak. orqadagi rekadan olingan sanoq ayrilishi kerak. Demak bunda nisbiy balandlik ikki marta : qora Demak bunda nisbiy balandlik ikki marta : qora tomondan olingan sanoqlar va qizil tomondan tomondan olingan sanoqlar va qizil tomondan olingan sanoqlar bo’yicha aniqlanadi .olingan sanoqlar bo’yicha aniqlanadi . www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

GEOMITRIK NIVELIRLASHGA YER GEOMITRIK NIVELIRLASHGA YER EGRILIGI VA REFRAKSIYANING TASIRIEGRILIGI VA REFRAKSIYANING TASIRI • Yuqorida ko’rib o’tilgan geometrik nivelirlashning nazariyasida sathiy Yuqorida ko’rib o’tilgan geometrik nivelirlashning nazariyasida sathiy yuzani tekis yuza deb trubaga tushuvchi nur esa to’gri chiziq bo’yicha yuzani tekis yuza deb trubaga tushuvchi nur esa to’gri chiziq bo’yicha o’tadi deb belgilangan edi. o’tadi deb belgilangan edi. • Amalda sathiy yuza tekislikka mos kelmaydigan, vazer nur esa havo Amalda sathiy yuza tekislikka mos kelmaydigan, vazer nur esa havo qatlamining zichligi har xil bo’lgani tufayli sinib to’g’ri chiziqdan qatlamining zichligi har xil bo’lgani tufayli sinib to’g’ri chiziqdan og’adi. og’adi. • (8.5) shakldan vazer chizig’i MJN sathiy yuzaga parallel bo’lgan holda (8.5) shakldan vazer chizig’i MJN sathiy yuzaga parallel bo’lgan holda A va B nuqtalari orasidagi balandlik h quyidagiga teng. A va B nuqtalari orasidagi balandlik h quyidagiga teng. • h=a1-b1 h=a1-b1 (8.14)(8.14) • Vazer chizig’i J nuqtasida egri chiziqqa urinma bo’lib o’tganda Vazer chizig’i J nuqtasida egri chiziqqa urinma bo’lib o’tganda reykalardan olingan sanoqlar AM1 va BN1 ga teng bo’ladi va bu holda reykalardan olingan sanoqlar AM1 va BN1 ga teng bo’ladi va bu holda nisbiy balandlik h quyidagicha topiladi:nisbiy balandlik h quyidagicha topiladi: • h=(a1+MM1)-(B1+NN1) h=(a1+MM1)-(B1+NN1) (8.15)(8.15) • Bu yerda:MM1=k1; NN 1=k2 yer egriligi uchun tuzatmalar bo’ladi.Bu yerda:MM1=k1; NN 1=k2 yer egriligi uchun tuzatmalar bo’ladi. www.arxiv.uz

• Haqiqatda yorug’lik nuri faqat havoning bir xil muhitda to’g’ri chiziq Haqiqatda yorug’lik nuri faqat havoning bir xil muhitda to’g’ri chiziq ko’rinishida tarqaladi.ko’rinishida tarqaladi. • Tabiatda havo qatlamlari yer yuzasiga yaqin joyda nisbatan Tabiatda havo qatlamlari yer yuzasiga yaqin joyda nisbatan zichroq joylashadi va shunga ko’ra nivelir trubasiga reykadan yetib zichroq joylashadi va shunga ko’ra nivelir trubasiga reykadan yetib kelayotgan nur yo’lida havoning har xil qatlamlarini kesib o’tishga kelayotgan nur yo’lida havoning har xil qatlamlarini kesib o’tishga to’g’ri keladi . Natijada M1 JN1 vazerlash nuri M0 JN0 egri chiziq to’g’ri keladi . Natijada M1 JN1 vazerlash nuri M0 JN0 egri chiziq bo’yicha yo’naladi va MM1=k1 va NN1=k2 qiymatlari M0 M1=r1 va bo’yicha yo’naladi va MM1=k1 va NN1=k2 qiymatlari M0 M1=r1 va N0N1=r2 refraksiya uchun tuzatma qiymatlariga kamayadi . Shunga N0N1=r2 refraksiya uchun tuzatma qiymatlariga kamayadi . Shunga ko’ra reykalar bo’yicha haqiqiy sanoqlar quyidagilarga teng bo’ladi.ko’ra reykalar bo’yicha haqiqiy sanoqlar quyidagilarga teng bo’ladi. • a=a1+k1-r1a=a1+k1-r1 • b=b1+k2-r2 (8.16)b=b1+k2-r2 (8.16) • Yer egriligi refraksiya qo’shma tuzatmasini f1=k1-r1 va f2=k2-Yer egriligi refraksiya qo’shma tuzatmasini f1=k1-r1 va f2=k2- r2 bilan belgilanib (8.16) formuladan foydalanib quyidagini yozamiz:r2 bilan belgilanib (8.16) formuladan foydalanib quyidagini yozamiz: • a1=a-f1a1=a-f1 • b1=b-f2 (8.17)b1=b-f2 (8.17) • www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Nivelir turlariNivelir turlari • Aniqligi bo’yicha nivelir turlari 3 turga bo’linadi: Aniqligi bo’yicha nivelir turlari 3 turga bo’linadi: 1) 1) yuqori aniqlikdagi yuqori aniqlikdagi nivelirlar-H-05, H-05K (rossiya) , nivelirlar-H-05, H-05K (rossiya) , 2) 2) raqamli nivelirlar raqamli nivelirlar – Dini 11T, Dini 21 – Dini 11T, Dini 21 (germaniya), NA20 02 , NA 20 03 (shvetsariya) , (germaniya), NA20 02 , NA 20 03 (shvetsariya) , 3) 3) aniq nivelirlar aniq nivelirlar –H-3,2H-–H-3,2H- 3,H-3k,2H-3kl(rossiya)3,H-3k,2H-3kl(rossiya) • Yuqori aniqlikdagi nivelirlashlar 1 va 2 klass vanivelirlashga , Yuqori aniqlikdagi nivelirlashlar 1 va 2 klass vanivelirlashga , aniq nivelirlar-3-va4-klass va tehnik nivelirlar –tehnikaviy nivelirlash aniq nivelirlar-3-va4-klass va tehnik nivelirlar –tehnikaviy nivelirlash (topografik siyomkalar va injenerlik qurilish ishlarida)qo’llaniladi.(topografik siyomkalar va injenerlik qurilish ishlarida)qo’llaniladi. • Nivelir shifridagi raqm 1km nivelir yulini ikki tomonga Nivelir shifridagi raqm 1km nivelir yulini ikki tomonga nivelirlashdagi yul quydagan o’rta kvadratik xatoni bildiradi.Yuqorida nivelirlashdagi yul quydagan o’rta kvadratik xatoni bildiradi.Yuqorida keltirirgan nivelirlar 2 xil qilib tayorlanishi mumkin: kurish trubasi keltirirgan nivelirlar 2 xil qilib tayorlanishi mumkin: kurish trubasi yonida silindrik adilak o’rnatilgan va og’ish burchagining yonida silindrik adilak o’rnatilgan va og’ish burchagining kompensatori bilan taminlangan.Konpensator o’rnatilgan nivelir kompensatori bilan taminlangan.Konpensator o’rnatilgan nivelir nomiga K harfi qo’shiladi.Aniq va tehnikaviy nivelirlar gorezontal limb nomiga K harfi qo’shiladi.Aniq va tehnikaviy nivelirlar gorezontal limb bilan taminlanishi mumkin va undan nivelir nomiga L harfi qo’shiladi. bilan taminlanishi mumkin va undan nivelir nomiga L harfi qo’shiladi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

O'xshashlar

Nikelning analitik kimyosi

Uglevodorodlar va galoid birikmalar

To’yingan uglevodorodlar (Alkanlar)

Uglevodlar 3

Силикат материалларининг турлари