Tennis va tennisning rivojlanish tarixi

Tennis va tennisning rivojlanish tarixi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

779.32421875 KB

Ko'chirib olish

TENNIS VA TENNISNING RIVOJLANISH TARIXIwww.arxiv.uz

Tennis ikki kishi yoki ikki kishilik ikki guruh orasida o’ynaladigan sport o’yinidir. O’yinchilari to’rli raketka bilan rezina to’pchani raqibining maydoniga urib tushirishlari kerak. XIX asr oxirida Yevropada paydo bo’lgan bu o’yin tezda dunyoga tarqaldi. Millionlar o’yini bo’lmish tennis Olimpiya O’yinlari qatoriga kiritilgan. "Qirollar o’yini" hisoblanadi. Tennisni muntazam o’ynash ko’z uchun doimo foydali hisoblanadi. Shuning uchun Evropada uni boy va mansabdorlar sevib o’ynashadi.www.arxiv.uz

Tennis , launtennis (ing , lawn – o’tloq, maysazor; "tennis" terminining kelib chiqishi to’g’risida bir necha taxmin bor: fransuzcha tenez — mana, ol; inglizcha tens – o’nlik, chunki o’rta asrlarda tennisga o’xshash o’yinni besh kishidan, jami o’n kishi o’ynagan; inglizcha tenia – rishta; to’pni tortilgan ipdan oshirib o’ynalgani uchun) – sport turi, movut qoplangan rezina koptok raketka yordamida urilib o’ynaladi. Koptokning diametri 6,35-6,67 sm, og’irligi 56,7g. www.arxiv.uz

Yog’och, yengil metall yoki plastmassadan har xil o’lchamda tayyorlangan raketkalar og’irligi 255-400 g. O’yin kortning orqa chizig’idan raqibning to’rga yaqin maydonchasiga koptokni xatosiz uzatish bilan boshlanadi. Koptok maydonga tegib sakragandan keyin raqib uni qaytaradi (o’yin davomida ham koptokni ikkinchi sakragandan keyin olishga ruxsat etilmaydi, faqat ikkinchi zarbadan boshlab koptokni kortga tushirmasdan ham qaytarish mumkin). Geymda hisob 15:0,30:0,40:0 va h.k. tarzda yuritiladi, agar 40:40 hisobi – "teng" qayd etilsa, keyingi ochkoni yutgan "ko’p", yutqizgan "kam" bo’ladi. "Ko’p"dan keyin ochkoni yutgan geymni ham yutadi.www.arxiv.uz

Setda olti geym (6,0...6:4) yutish lozim, bordiyu hisob 6:5 bo’lsa, o’yin davom ettiriladi. 12 geymdan keyin hisob 7:5 bo’lsa, g’olib aniqlanadi. Agar 6:6 hisobi qayd etilsa, "taybreyk" o’ynaladi. "Taybreyk"da g’olib chiqish uchun 7 ochko to’plash zarur, agar hisob 7:6 bo’lib qolsa, o’yin qaysidir tomonning ikki ochko o’zib ketishigacha davom etadi. Erkaklar o’yinida eng ko’p setlar mikdori – 5, ayollarda – 3 ta. Tennis musobaqalari yakkalik, juftlik va aralash (bir erkak va bir ayol) tarzida tashkil qilinadi.www.arxiv.uz

Tennisga o’xshash o’yinlar dastlab Misrning Tinis (Tanis) shahrida paydo bo’lgan degan taxmin ham mavjud. Bu o’yin 13– 14-asrlarda Italiya, Fransiya, Angliyada ommalashdi. Fransiyada rohiblar 5 tadan bo’lib kaftlarida Tennisga o’xshash o’yin o’ynashgan. 16-asrdan boshlab o’yinda dastlabki raketkalar qo’llanildi. Zamonaviy tennis qoidalarini angliyalik Volter Uingfild ishlab chiqqan (1874). Shu qoidalar asosida "Uimbldon" turniri (Angliya) 1877 yildan, AQSH ochiq chempionata 1881 yildan, "Rollan Garros" turniri (Fransiya) 1891 yildan, Avstraliya ochiq chempionata 1905 yildan o’tkazilib kelinadi (hozirgi kunda bu musobaqalar "Ulkan toj" musobakdlari deyiladi).www.arxiv.uz

Tennis 1896 yil Olimpiada o’yinlari dasturiga kiritilgan. Amerikalik Duayt Filli Devis tashabbusi bilan 1900 yildan jamoalar o’rtasida norasmiy jahon chempionati hisoblanmish Devis kubogi o’tkaziladi. 1912 yil xalqaro launtennis federatsiyasi (ILTF)ga asos solindi (1977 yilda Xalqaro tennis federatsiyasi - ITF deb o’zgartirildi). 1965 yilda Xalkaro professional tennischilar assotsiatsiyasi (IART) tuzildi, U 1972 yilda Professional tennischilar assotsiatsiyasi (ATR)ga aylantirildi. ATR har yili 4 toifaga bo’lingan 77 ta musobaqa o’tkazadi.www.arxiv.uz

1963 yilda Ayollar tennis assotsiatsiyasi (WTA) tashkil qilindi. Hozirgi kunda WTA 54 ta musobaqa tashkilotchisidir (2004). Tennis AQSH, Avstraliya, Argentina, Buyuk Britaniya, Germaniya, JAR, Ispaniya, Fransiya kabi davlatlarda yaxshi rivojlangan. Byorn Borg (Shvetsiya), Jon Makinroy (AQSH), Ivan Lendl (Chexiya), Boris Bekker (Germaniya), Pit Samprass (AQSH), Martina Navratilova (AQSH), Shteffi Graf (Germaniya), Martina Xingis (Shveysariya) kabi Tennis ustalarining nomi mashhur.www.arxiv.uz

O’zbekistonda Tennisga o’xshash o’yinlar qadimdan o’ynalgan. Xususan, "bir tayoq" xalq o’yinida tennisga xos jihatlar mavjud. Zamonaviy tennis O’zbek- istonga 20-asrning boshlarida kirib keldi. Mamlakat miqyosidagi musobaqalarda V. Pushkarev, Sh. Chebatarev, S. Obidov, R. Yalalova kabi tennischilar muvaffaqiyatli qatnashib, sport ustasi talabini bajarishdi. Respublikamizda tennis 20- asrning so’ngga o’n yilligidan boshlab keskin rivojlandi. Mustaqillikka erishgan O’zbekistonning deyarli hamma shaharlarida zamonaviy tennis kortlari bunyod etildi. www.arxiv.uz

Toshkent, Farg’ona, Samarkand, Namangan, Andijon shahrlaridagi bu sport inshootlarida tennischilar va tennis muxlislari uchun barcha qulayliklar yaratilgan. 1992 yilda O’zbekiston federatsiyasi tuzildi va o’sha yili ITG’ a zoligiga qabul qilindi. 1994 ʼ yildan O’zbekiston Devis kubogi musobaqalariga kushildi, tennischilarimiz Osiyo o’yinlari, qit a chempionatlari, ʼ olimpiada va boshqa xalqaro musobaqalarda ishtirok eta boshladilar. Toshkentda professional tennischilar o’rtasida "Prezident kubogi" xalqaro musobaqasining o’tkazilishi (1994 yildan) O’zbekistonda bu sport turining yuksalish davrini boshlab berdi. www.arxiv.uz

Keyinroq bu musobaqa ATR tur doirasiga kiritildi va jahonning eng kuchli tennischilari O’zbekiston poytaxtiga tashrif buyurishdi. 1996 yilda Toshkentda ayollar o’rtasida Chellenjer musobaqalariga asos solindi va u WTA turkumidagi musobaqalar orasidan joy oldi. Viloyat markazlarida ham Fyuchers, Chellenjer musobaqalari o’tkazila boshlandi. 1997 yildan rahbar havaskor tennischilar o’rtasida "Havas" musobaqalarining boshlanishi tennisning yanada ommalashuvida muhim rol o’ynadi. Vazirlar Mahkamasining "O’zbekiston Respublikasidatennisni rivojlantirishni qo’llab quvvatlash jamg’armasini tashkil etish to’g’risida" (1997 yil 25 avgust) va "O’zbekiston Respublikasida tennisni yanada rivojlantirish choratadbirlari to’g’risida"gi (1998 yil 11 sentabr) qarorlari tennisning taraqqiyotiga qulay shartsharoit yaratdi. 1998 yil 20 martdan "Tennis" gazetasi chiqarila boshlandi. www.arxiv.uz

2001 yildan Devis kubogi tartibi bo’yicha viloyat jamoalari o’rtasida O’zbekiston kubogi musobaqalari o’tkazilyapti. Mamlakatning barcha viloyatlarida respublika tennis federatsiyasining bo’limlari bor. 47 ta tennis klubi, tennisga ixtisoslashgan 76 ta bolalar o’smirlar sport maktablari faoliyat ko’rsatyapti. O’zbekistonda 15 mingdan ziyod kishi tennis bilan shug’ullanadi, ularga 241 murabbiy saboq beradi (2004). I. To’laganova, V. Kutsenko, O. Ogorodov, I. Isroilova, O. Omonmurodova Osiyo o’yinlari, qit a chempionati, universiada, ʼ xalqaro musobaqalarda g’olibsovrindor bo’lishdi. Bu tennischilarning g’alabasida V. Pushkarev, A. Yolxin, F. Sultonbekov, H. Shafikrv kabi murabbiylarning hissasi bor. www.arxiv.uz

Prezidentimiz Islom Karimovning 2008 yil 29 aprelda qabul qilingan “Respublika olimpiya zaxiralari tennis maktabini tashkil etish to‘g‘risida“gi qarori yuqori saviyali tennischilarni tarbiyalash va tayyorlash uchun zarur shart- sharoitlar yaratish, ularning sport mahoratini takomillashtirishda muhim dasturilamal bo‘layotir. O‘tgan vaqt davomida Respublika olimpiya zaxiralari tennis maktabida yuqori toifali tennischilarni tayyorlash bo‘yicha o‘quv-mashg‘ulot jarayonini tashkil etish uchun zarur zamonaviy moddiy-texnik baza va malakali murabbiylar tarkibi shakllantirildi. Hozir mazkur maktabda mamlakatimizning tennis klublari va sport maktablarida dastlabki tayyorgarlikdan o‘tgan, iqtidorli yigit-qizlar orasidan tanlab olingan 60 nafar yosh sportchi tennis sirlarini qunt bilan o‘rganmoqda.www.arxiv.uz

Joriy yilning iyun oyida Toshkent shahrida Osiyo tennis federatsiyasining kongressi bo‘lib o‘tdi. Anjuman qatnashchilari O‘zbekistonda tennis rivojiga katta e’tibor qaratilayotganini alohida ta’kidladilar. Mamlakatimizda tennisni rivojlantirishga qaratilayotgan e’tibor tufayli Vatanimiz sha’nini munosib himoya qilishga qodir, shunday ezgu niyat bilan maydonga tushadigan mahoratli, mard tennischilar safi kengayib borayotir. Ular o‘zbek yoshlari, jumladan, tennischilarimiz hech kimdan kam emasligini xalqaro maydonlarda namoyish etishiga shubha yo‘q.www.arxiv.uz

O'xshashlar

O'zbekistonda futbol kurash tennis va boshqa sport turlarini rivojlanishi va kirib kelish

Basketbol tarixi

Uzluksiz sport musobaqalari. Barkamol avlod sport o’yinlari

Yurish, yugurish, sakrash va uloqtirish texnikasi

Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanishini nazorat qilish