Мустақиллик йилларида жисмоний тарбия ва Болалар спортига оид давлатимиз томонидан - Jismoniy tarbiya - Slaydlar

Мустақиллик йилларида жисмоний тарбия ва Болалар спортига оид давлатимиз томонидан

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4802.5 KB

Ko'chirib olish

““ Фарзандлари соғлом юрт қудратли бўлур ”. Фарзандлари соғлом юрт қудратли бўлур ”. Ислом КаримовИслом Каримов

Мустақиллик йилларида жисмоний тарбия ва Болалар спортига оид давлатимиз томонидан қабул қилинган фармон, қарор ва қонунларнинг ижроси Ўзбекистонда юртбошимиз ташаббуси билан амалга оширилан Болалар спортини ривожлантириш жамғармаси – мамлакатимиз равнақи, фарзандларимиз келажаги учун қўйилган пойдевордир. Юртбошимиз оммавий спортнинг инсон ва оила ҳаётидаги роли, унинг жисмоний ва маънавий саломатликнинг асоси, ҳаётга катта умид билан кириб келаётган ёшларга ўз қобилият ва истеъдодини рўёбга чиқаришда спортнинг аҳамияти жуда катта эканлигини доимо таъкидлаб келган. Мустақиллик йиилларда Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов томонидан спортга катта эътибор берилмоқда. Айниқса, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан 1992 йил 14 январда “Жисмоний тарбия ва спорт тўғрисида”ги Қонуни, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 27 майда 271-сонли қарори билан қабул қилинган “Ўзбекистон жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори,

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2002 йил 24 октябрдаги ПФ-3154-сонли Фармони “Ўзбекистонда болалар спортини ривожлантириш жамғармасини тузиш” тўғрисидаги Фармони, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2004 йил 25 майдаги ПФ-3481 қарори “Спорт-саломатлик гарови” спартакиада ва “Ўзбекистон хотин-қизлар фаолиятини қўллаб қувватлаш тўғрисида”ги Фармон ва қарорлари ҳамда Ўзбекистонда спортни ривожланишида муҳим роль ўйнайди Жумладан, спортни ривожлантириш тўғрисидаги Фармон ва қарорлар асосида болалар ва хотин-қизларни спортга янада жалб этиш чора-тадбирлари кўрилмоқда. 2011йил 25 феврал ь куни бўлиб ўтган Ўзбекистон Болалар спортини ривожлантириш жамғармаси Ҳомийлиги кенгашининг навбатдаги йиғилиши бўлиб ўтди. Боалалр спортини ривожлантириш жамғармаси Ҳомийлик кенгаши раиси Ислом Каримов ушбу тузилма ташкил этилгандан буён ўтган даврда амалга оширилган кенг қўлламдаги ишлар, уларнинг аҳамияти, моҳияти ва амалий натижалари ҳақида сўз юритиб, Жамғарма фаолияти ривожига давлат ва ҳукумат идоралари, ишлаб чиқариш корхоналари, тадбиркорлик ва фермерлик субъектлари, нодавлат ташкилотлар, кенг жамоатчилик ўз ҳис- сасини қўшаётгани, уларнинг бу борадаги ишларни қўллаб-қувватлаши туфайли бу ташкилот қисқа муддатда умуммиллий ҳаракатга айланганини қайд этади.

Ушбу Ҳомийлик кенгаши йиғилишида Болалар спортини ривожлантириш, қизларни спорт билан мунтазам шуғулланишига кенг жалб қилиш, болалар спорти иншоотлари ва сузиш ҳавзаларини қуриш борасида кўплаб вазифалар кўриб чиқилди ва чора-тадбирлар белгилаб олинди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2002 йил 24 октябрдаги ПФ-3154-сонли Фармони “Ўзбекистонда болалар с портини ривожлантириш жамғармасини тузиш” тўғрисидаги Фармони ижроси б ў йича Хал қ таълими вазирлиги ҳузуридаги Болалар спортини ривожлантириш жамғармаси томонидан 2003-2010 йилларда Республика б ў йича 1268 та иншоотлари – спорт иншоотлари 1154 та, сузиш ҳавзалари 62 та, мусиқа ва санъат мактаблари 52 та қурилиб фойдаланишга топширилди. Шу жумладан янги қурилган спорт иншоотлари 186 та (5та ТИП бўйича), спорт заллар 725 та (9х18, 12х24), реконструкция 243 та иншо а тлар фойдаланишга топширилди. Президентимиз Ислом Каримовнинг спортга бўлган катта эътибори ва сай ъ и ҳаракатлари ўз натижасини кўрсатмоқда. Бунга мисол, 2011 йил Мексикада бўлиб ўтган 17 ёшли ўсмирлар ўртасидаги футбол бўйича Жаҳон мусобақаси ўйинларида футболчиларимиз чорак финалигача етиб б ориши ва Дунё бўйича саккизта энг кучли давлатлар қаторига киришидир.

Умумтаълим мактабларида жисмоний тарбия фани бўйича ДТС ва омтималлаштирилган ўқув дастурлари асосида 2011-2012 ўқув йили учун тақвим мавзуий режалар ишлаб чиқиш. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2010 йил 31 мартдаги 134/62-сонли “Умумий ўрта, ўрта махсус, касб-ҳунар ва Олий таълимнинг Давлат таълим стандартлари, ўқув дастурининг узвийлиги ва узлуксизлигини таъминлаш тўғрисида”ги қўшма буйруғи ижросини таъминлаш мақсадида яратилди. Ушбу дастурда жисмоний тарбия фанидан 1-4 синфлар ва 5-9 синфлар учун алоҳида оптималлаштирилган ўқув дастурлари, синфлар кесимидаги ўқув меъзонлари, жисмоний тарбия ўқув дастурининг бўлимлари бўйича йиллик соатлар тақсимоти, спорт турлари бўйича ўқувчиларга бериладиган назарий маълумотлар, уйга бериладиган топшириқлар, ўқувчиларга қўйиладиган талаблар, ҳамда ўқувчиларнинг ўзлаштирилиши лозим бўлган билим, кўникма ва малака элементлари ўрин олган. Умумий ўрта таълим мактабларида ж исмоний тарбия дарсларини ўтишда ДТС ва ўқ ув дастурини бажарилишидаги долзарб муаммолардан бири, баъзи мактабларда спорт заллари мавжуд эмаслиги. Бундай мактабларда Жисмоний тарбия дарслари ДТС ва ўқув дастури талабларини бажариш муаммодир.

Бундай муаммони ҳал этиш учун мактаб директори томонидан мактаб биносидаги энг катта синф хонасини жисмоний тарбия фани учун ажратиб берилиши лозим. Жисмоний тарбия синф хонасини ДТС ва ўқув дастури талабларини бажариш мақсадида кураш, гимнастикага мўлжаллаб спорт анжом ва жиҳозлари билан жиҳозлаш лозим. Ушбу синф хонасида кураш, гимнастика элемент машқлари ўргатишлари ва бошланғич синфларда мусиқий ритмика дарсларини ўтишлари мумкин. Умумий ўрта таълим мактаблари Жисмоний тарбия фан ўқитувчилари ДТС ва ўқув дастури асосида, ҳамда Республика таълим макркази томонидан ишлаб чиқилган мавзуий режа асосида, ҳамда умумий ўрта таълим мактаб шароитидан (спорт зали, спорт анжом ва жиҳозлари) келиб чиққан ҳолда ишлаб чиқишлари мақсадга мувофиқдир. Шўъба қатнашчиларидан 2012-2013-ўқув йили учун Республика таъли маркази томондан ишлаб чиқилган йиллик тақвим-мавзуий ражани маҳаллий шароит ва ички имкониятлардан келиб чиққан ҳолда тузиб чиқиш тавсия этилади. Шўъба йиғилиши иштирокчилари 6 та гуруҳга бўлинадилар. Ҳар бир гуруҳда биттадан синф учун тақвим-мавзуий режа ишлаб чиқ ил ади. 6-гуруҳ эксперт вазифасини бажаради. Шу тариқа қисқа вақт ичида тақвим- мавзуий режа ишлаб чиқилади ва эксперт иза дан ўтказилади.

У мумий ўрта таълим мактаблари Спорт зали мавжуд бўлмаган, жисмоний тарбия синф хонасини ташкиллаштириш ва уни гимнастика, курашга мўлжаллаб жиҳозлаш ( намуна ) .

Ўзлаштиришнинг юқори самарадорлигига эришиш учун жисмоний тарбия дарсларини тўғри ташкиллаштириш, ҳамда дарс қисмларини бир бирига узвийлигини таъминланиши муҳимдир. Жисмоний тарбия дарсларини тўғри ташкиллаштириш, яъни дарснинг тайёрлов қисмидан асосий қисмга ўқувчиларни тўғри тайёрлаб олишга катта эътибор беришлари лозим. Шу боисдан машғулотни ўқувчилар ёши, физиологиясига қараб жисмоний машқлар олиб бориш лозим. УРМ бажаришда гимнастик тайёқчалар, тўплар, арғамчилардан фойдаланиш дарсни қизиқарли, мазмунли бўлишида муҳим аҳамиятга эга. Дарс жараёнида ўқувчиларга қўйиладиган жисмоний юкламаларга аҳамият бериш лозим, ҳамда дарс жараёнида спорт анжомлари ва жиҳозларидан самарали фойдаланиш муҳимдир. Спорт анжомлар ва жиҳозларни омборхона - ларда сақлашдан кўра, дарсни спорт анжом ва жиҳозлари ёрдамида дарс ўтиш техналогия усуллардан самарали фойдаланиб, барча ўқувчиларни қамраб о либ дарс ўтилиши (барча ўқувчилар жисмоний ҳаракатда бўлишлари мақсадга мувофиқдир) дарснинг салоҳиятини, ҳамда самарадорлигини оширади. Жисмоний тарбия фани дарсларида дарс ўтиш техналогияларини қўллаш орқали ўқувчилар самармдорлигини ошириш йўллари

Умумий ўрта таълим мактабларида жисмоний тарбия спорт анжомлари ва жиҳозларидан дарс ўтиш техналогиялари асосида тўғри, самарали фойдаланиб дарс ўтилиши, ўқувчиларнинг ўзлаштириш самарадорлигини оширади. Бунда ўқитувчи ҳар бир спорт тури бўйича дарс ўтиш техналогия- сини муккамал билиши лозим. Масалан: Ўқитувчи ўқувчиларга “60 метрга югуриш” техникасини ўргатмоқда, у нималарга эътибор бериши лозим, ҳар бир ўқувчига “ югуриш техникасини”ни ўргатишда “югуриш техналогияси”ни ишлаб чиқиши ва ўргатиши зарур (Ўқувчи қандай қилса стартдан чиқишда қисқа сонияга эришади, қандай ҳолатда югурса шамол қаршилигини енгади, оёқларни қандай ҳаракатлантирса югуриш тезлиги ошади ва ҳ.к.). Жисмоний тарбия фани дарслари амалий машқлардан иборат бўлгани учун илғор педагогик техналогиялари асосида дарс ўтиб бўлмайди, аммо бирор бир методлардан фойдаланган ҳолда дарс самарадорлигини ошириш мумкин. Умум таълим мактабларида жисмоний тарбия фанидан ўқитувчи бир ойда икки мартадан бўш ўзлаштирувчи ўқувчилар билан иш олиб бориши, жисмоний тарбия дарс самарадоарлигини оширишда (бунда йиллик иш режаси ва дарс ишламалари бўлиши лозим).

“ Кластер” метод усули ЕНГИЛ АТЛЕТИКА Сакраш Югуриш улоқтириш ..... Кўп кураш Югуриб келиб узунликка сакраш

Жисмоний тарбия дарснинг самарадорлигини оширишда педагогик техналогия методларидан фойдаланиб, ўзлаштириш самарадорлигини ошириш услубини кўриб чиқамиз: “Зиг-заг” стратегияси методи . Метод ўқувчилар билан гуруҳ асосида ишлаш, мавзуни тезкор ва пухта ўзлаштиришга хизмат қилади. Методнинг авфзаллиги мавзуни ўзлаштиришга сарфланадиган вақт тежалади. “Зиг-заг” стратегиясини қўллаш жараёнида қуйдаги ҳаракатлар амалга оширилади: - синф ўқувчилар н и тўртадан бир неча (4-6) гурухга бўлинади; - янги мавзу моҳиятини ёритувчи машқлар ҳам тегишли равишда ҳар бир гурухга мавзунинг муайян қисми (1- машқ, 2-машқ … ва ҳакозалар) берилади ва уни ўрганиш вазифаси топширилади. - белгиланган вақт мобайнида гурухлар машқ устида ишлайдилар; - вақтни тежаш мақсадида гурух аъзолари орасидан лидерлар танланади ва улар ўрганилган машқ усулларини синфдошларига бажариб кўрсатади ҳамда назарий маълумот беради; - лидерларнинг машқларни амалий бажариб кўрсатилиши ва фикри гурух аъзолари томонидан тўлдирилиши мумкин; - барча гурухлар ўзларига берилган машқ усулини пухта ўзлаштиргандан сўнг машқ усуллари гурухлар аро алмаштирилади; Шу тахлитда мавзу моҳиятини ёритувчи яхлит машқ усули ўқувчилар томонидан ўзлаштирилади.

Мавзу: Енгил атлетика паст стартда туриш, стартдан чиқиш. 60 метрга югуриш техникасини ўргатиш. Мақсад ва вазифалар 1. Енгил атлетика паст стартда туриш, стартдан чиқиш. 60 метрга югуриш техникасини ўргатиш. 2. Югуриб келиб узунликка сакраш. 3. Арғамчида сакраш машқи. Ўқув жараёнини ташкил этиш технология- си Шакл: кичик гуруҳларга бўлиб, жуфтлик ва якка тартибда ишлаш. Метод: “зиг-заг”стртегик методи. Керакли жиҳозлар : секундамер, ҳуштак, байроқча, арғамчи. Дарснинг мақсади: Ўқувчиларда жисмоний сифатлардан тезлик, чаққонлик ва эпчилликни ривожлантириш. Дарс ўтиш жойи: спорт майдони. Назорат: ўқувчилар машқни тўғри бажаришлари. Баҳолаш: 5 баллик тизими. Кутилаётга н натижа Ўқитувчи: “старт”да туриш, “старт”дан чиқиш, масофа бўйлаб югуриш техника ва юқори натижага эришиш техналогиясини тўғри бажаришни ўқувчиларга кўрсатиб, тушунтириб ўргатиш. Ўқувчи: ўқувчида паст стартда туриш, паст стартдан чиқиш ва қисқа масофага (60 м) югуриш техникасини ўрганиш. Ўқувчида тезлик ва чаққонлик жисмоний сифатларини ривожлантириш.

Дарс қисмлари Дарснинг бориши Вақти Методик кўрсатма Таёрлов қисм 10-12 дақ Сафланиш. Саломлашиш. Давомат қабул қилиш ва давомат аниқлаш. Дарс мавзу ва вазифалари билан ўқувчиларни таништириш. Саф машқлари (ўнга, чапга ва орқага бурилиш машқлари) Юриш ва югуриш. УРМ (доира бўлиб) бажариш. 1 - 2 дақ 2-3 дақ 8-10 дақ шуғулланувчиларни бир қатор сафга тортиб амалгам ошириш. Қоматни тўғри сақлаб юриш ва оралиқ масофани очиб югуриш. УРМ доира бўлиб амалгам ошириш.Енгил атлетика паст стартда туриш, стартдан чиқиш. 60 метрга югуриш техникасини ўргатиш. Машғулот босқичлари. (Намуна)

Асоси й қисм 25-30 дақ 1. Енгил атлетика паст стартдан туриш, стартдан чиқиш. 60 метрга югуриш техникасини ўргатиш. а) 4 кишидан паст стартда туриш. Паст стартдан тезлик билан чиқиш техникасини ўргатиш б) 4 кишидан 30 метрга югуриш c ) Паст стартдан чиқиш 60 метрга югуришни натижага бажариш 2. Югуриб келиб узунликка сакраш. а) Жойидан туриб щамда 3 қадамдан узунликка сакраш б) Белгиланган масофадан югуриб келиб депсиниб сакраб, учуш фазасида оёқларни кўкрак олдига тортиш ва оёқларни букиш, қўниш. 3. Арғамчида сакраш машқи. 12-15 дақ 3-4 3-4 6-8 8-10 дақ 3-4 4-6 3-5 дақ х х х х Х Белгиланган меъёр ҳисобига югуришни назорат қилиш (икки кишидан) Сакрашда оёқ ҳолати, қўл ҳаракатланишига ҳамда 3 қадамдан сакраш ритмига эътибор бериш. Учушда, орқада қолган (депсинувчи) оёқни кўкрак олдига тортиш ҳамда қўл ва гавда ҳаракатларига алоҳида аҳамият бериш. Сакраш давомида тўхтаб қолмасликка ҳаракат қилиш.

Якуний қисм 3-5 дақ Майдон бўйлаб енгил югуриш Нафасни ростлаш. Қ айта сафланиш. Ўқувчилрни ба ҳ олаш. Уйга вазифа бериш. 200 м Х х х х х х х х х х х х Уйга вазифа бериш Машғулотда аниқланган ютуқ ва камчиликлар эълон қилиш.

Эслатма! Дарснинг якуний қисмида, ўқувчиларни дарсга келган ҳолатларидаги юрак уриш тизимига қайтариш лозим.

Педагогик фаолиятининг муваффақияти педагогнинг ўқувчига бўлган муносабатини, шунингдек ўқувчиларнинг педаго г га бўлган муносабати бинобарин уларнинг ўзаро муносабатларига бевосита боғлиқдир. Ўқитувчи педагог фаолиятининг ўзига хос турларидан фойдала н иб, у ёки бу ишда ўқувчилар қизиқишини уйғотиш, уларда ме ҳ атсеварликни тарбиялаш, тиришқоқлик, ижодкорлик, ташаббускорлик ҳисларини уйғота билиш и керак. Ўқ итиш жараёнида спорт анжом ва жиҳозларидан самарал и фойдаланишнинг му ҳ имлиги, ў китувчининг ў кувчиларни ў рганилаётган мавзу б ў йича билим, к ў никма ва малакаларни шакллантиришга, эгалланган амалий ва назарий б илимларни амалиётда к ў ллай олишга ў ргата билиш билан изо ҳ ланади. Ўзлаштириш қийин бўлган мавзуларни ўргатишда имкониятда бор спорт анжом ва жиҳозлардан унумли фойдаланиб, дарс сифатини ва ўзлаштириш самарадорлигини оширишда ўқитувчининг педегогик маҳоратига боғлиқ. Масалан, Умумий ўрта таълим мактаби жисмоний тарбия фани ўқитувчисида спорт анжом ва жиҳозларидан бир дона арғамчи, гимнастика тайёқчалари, бир дона волейбол тўпи мавжуд бўлса -да , ўқитувчи мазкур спорт анжомларидан дарс зичлигини, дарс мазмунини ва дарсни тўғри ташкиллаштириши мумкин. Умумтаълим мактаблардаги спорт анжом ва жиҳозларидан самарали фойдаланиш, уларни сақлаш

Бунда ўқитувчи синф ўқувчиларни учта гуруҳга бўлади: 1-гуруҳ арғамчида сакраш машқларини бажарадилар, 2-гуруҳ эстафета (ёки 4х10 моксимон) югуриш машқларини бажарадилар, 3-гуруҳ волейбол елементларини (масалан, тўпни пастга тушурмасдан бир-бирларига ошириш) б ажарадилар. Белгиланган вақтдан кейин гуруҳлар машқ жараёнларини бир бирлари б илан алмашадилар ва шу тариқа доира шаклида дарс олиб боради. Бундай дарс ўтиш билан ўқитувчи дарс зичлиги ва билим самарадорлигига эришади ( янги дарс мавзуси, такрорлаш, таккомилаштириш). Энг асосийси ўқитувчи учта спорт анжомларидан дарсда самарали фойдаланди. Баъзи умумий ўрта таълим мактабларида спорт анжом ва жиҳозлари мавжуд бўлса-да, жисмоний тарбия ўқитувчилари спорт анжом ва жиҳозларидан тўғри фойдаланишни билмайдилар. Бунга мисол: Тошкент вилояти умумий ўрта таълим мактабларини ўрганиш жараёнида спорт жиҳозларидан фойдаланиш аҳволи етарли даражада эмаслиги аниқланди. Жумладан, ўқувучи УРМ бажарилгандан сўнг, ўқитувчи ўқувчиларга бир дона футбол тўпини бериб, футбол ўйини элементларини навбатма-навбат бажаришни топширди, 15 нафар ўқувчиларга бир дона тўп билан дарс ўтиши. Яна бир мисол, ўқитувчи гимнастика деворидан дарс жараёнида фойдаланди. Лекин спорт залда гимнастика нарвонлари 8 тани ташкил қилади. Ўқитувчи дарс жараёнида фақат биттасидан фойдаланди. Гимнастика нарвонининг орадаги ёғочларидан 2 таси синиқ бўлиб, унинг тагида гимнастика тўшаги солинмаган.

Ўқитувчи ўқ увчиларга эшакдан сакраш техникасини ўргатиш жараёнида, ўқувчилар эшакдан сакраб ўтиб, полга сакраб тушишлари, хавсизлик қоидалари риоя этмагани. Ваҳоланки спортзалда матлар мавжуд.

Умумий ўрта таълим мактабларининг жисмоний тарбия фан хонаси ва спорт залларига қўйиладиган талаблар ва кўргазмали стендлар билан жиҳозлаш Жисмоний тарбия ўқитувчилари хонаси қуйилган талаблар ва жиҳозлаш тартиби: 1. Ўқувчиларнинг билимини баҳолаш ва ҳисобга олиш уларнинг мустақил ишларини ташкил этишга индивидуал ёндошиш учун тест топшириқлари, дарс ишланмалари, спорт анжомлари ва жиҳозларидан фойдаланиш бўйича кўргазмали қуроллар. 2. Ўқувчиларнинг мустақил машқ бажаришлари ва амалий машғулотлар учун ўқув қўлланмалар. 3. Ўқув қўлланма, дидактик, тарқатма материалларни ўқув дастурига мослиги . 4. Жисмоний тарбия йиллик иш режаси, тўгарак иш режаси ва уларнинг дарс ишланмалари. 5. “Умид ниҳоллари” мусобақалари хужжатлари (низом, буюруқлар, ўтказиш жадваллари, ҳисоботлар, баённомалар, талабномалар). 6. Биринчи тиббий ёрдам қутичаси ва зарур бўладиган дори-дармонлар. 7. Техника хавфсизлиги қоидалари ва ўқувчилар танишганлик ҳақидаги дафтар.

Спорт залига қўйиладиган талаблар: 1. Спорт залининг паспорти, спорт залдан фойдаланиш сертификати бўлиши лозим. 2. Умумий ўрта таълим мактабларидаги спорт заллар м eъёр бўйича спорт залларининг ўлчами 9 х 18, 12 х 24, 18 х 36 метр бўлиб, баландлиги 6 метр , ёруғлик даражаси меъёр бўича ва ёритгичлар соз бўли ши лозим . 3. Спорт залида ўғил болалар ва қиз болалар учун алоҳида ечиниш – кийиниш учун хона (хоналарда кийим илииш учун илгичлар ва гимнастик ўриндиғи), ювиниш (душ ва ҳожатхон) хоналари бўлиши керак. 4. Спорт анжом ва жиҳозларни махсус сақлаш жойи ва спорт залига тегишли спорт анжом ва жиҳозлари (рўйҳати) бўлиши лозим . 5. Умумий ўрта таълим ДТС ва ўқув дастурининг бажарилиши учун зарур бўлган спорт анжомлари билан спорт залини жиҳозл аш. 6. Спорт зали санитария- гигиеник талабларга мос равишда жиҳозларни жойлаштириш сақлаш керак. 7. Техника хавфсизлиги қоидалари ва тиббий гигиена талабларига риоя қилиш. 8. Спорт залда (ёки спорт зал йўлакчасида) “Алпомиш ва Барчиной” махсус тестлари, “Умид ниҳоллари” бурчаги, “Ўзбекистон ифтихорлари” ва “ Уй вазифалари”, спорт тўгараклари жадвали кўргазмали воситалари билан жиҳозланиши лозим. 9. Жисмоний тарбия фанига доир кўргазмали қуроллар. 10. Ёнғинни ўчирувчи воситалар.

Ўқитувчи учун қўйилган талаблар: - Жисмоний тарбия фани ўқитувчиси мавжуд спорт иншооти, унинг иш ҳолати, спорт анжом ва жиҳозлар билан яқиндан танишиб рўйхатдан ўтказиши керак; - Р ўйхат бўйича берилган спорт анжом ва жиҳозлар ни белгиланган талабда қабул қилиб олиш ва сақланиши лозим ; - Спорт анжом ва жиҳозларни яроқлилигини доимо назорат қилиб бориш; - С порт кийимисиз спорт залига шуғулланувчиларни киритмаслик (ўзи ҳам спорт киймида бўлиши) ; - Я роқсиз спорт анжом ва жиҳоз ларни ўз вақтида ҳисобдан чиқариш; - С анитария-гигиеник талабларига мунтазам риоя этиш; - Спорт анжом ва жиҳозлар ни дарс олдидан вақтида текшириб назоратдан ўтказиш; - М ашғулот уюштиришнинг барча қоидаларига риоя қилиш; - Спорт анжом ва жиҳозлар сақлашда хавфсизлик техникаси қоидаларига қатъиян риоя қилиниши лозим. Ж исмоний тарбия ўқитувчиси ўқув машғулотларини олиб боришда 1-4, 5-7, 8-9 синф ўқув дастурига асосан спорт анжом ва жиҳозлар ни жойлаштириш тартибини билиш. Спорт анжом ва жиҳозларн сақлашда жойлари тартиб билан рақамланади ва у ерда сақланаётган жиҳозлар номлари ёзилган маълумотлар билан таъминланади. Қутиларда сақланаётган жиҳозларнинг рўйхати ёзилган ёрлиқлар қути ташқарисига ёпиштириб қўйилади.

Ж исмоний тарбия ўқув фанига оид кўргазмали воситалар: “ Алпомиш ва Барчиной ” - махсус тестлари ўқувчиларнинг жисмоний тарбия тизимининг дастурий ва меъёрий асосидир. Ўқувчиларнинг жисмоний тайёргарлигини аниқлаш мақсадига қаратилган тестлар эгилувчанлик, тезкорлик, куч, чидамлилик ва чаққонликни акс эттирувчи синов турларини ўз ичига олади. “ Алпомиш” тестлари 1- босқич – 5 ёшдан 17 ёшгача бўлган ўғил ва қиз болалар (умумий ўрта таълим мактабларининг 1-9 синф ўқувчилари) тестлари асосида мусобақалар умумий ўрта таълим мактабларининг барча синфлари (махсус тиббий гурухга кирувчилардан ташқари) ўртасида ўтказилиши лозим. Тестларни ўзлаштириш ишларини ташкил этиш масъулияти умумий ўрта таълим мактаб жисмоний тарбия ўқитувчилари, туманлар бўйича методист раҳбарлар зиммасига юклатилади. “ Умид ниҳоллари”- стентида мусобақа ўтказиш Низоми, Туман ва мактаб буйруқлари, мусобақалар ўтказиш жадвали (туман методисти ва мактаб директори томонидан тасдиқланиши) бўлиши лозим. Бундан ташқари I-босқич натижалари (байённомалари, ҳисоботлари) бўлиши лозим. “ Ўзбекистон ифтихорлар” – унвонига сазоввор бўлган спортчиларнинг спортдаги ютуқлари ҳақида маълумотлар бўлиши, ўқувчиларда спортга қизиқиш, муҳаббат уйғотади (20 та спортчидан кам бўлмаган ва рангли бўлиши мақсадга муввофиқдир).

Умумтаълим мактабларида спорт тўгаракларини тўғри ташкиллаштириш ва ўқувчиларни мактаб спорт тўгаракларига жалб қилиш. Умумтаълим мактабларида спорт тўгарак машғулотлари ўқувчиларнинг билим, кўникма ва малакаларини мустаҳкамлайди, дунёқарашини шакллантиради ва уларнинг ижобий қобилиятларини ўстиради, ҳамда бадиий эстетик дидини оширишда муҳим омил бўлиб хизмат қилади. Ўз вақтида режали ва тартибли ўтказиладиган спорт машғулотлар ўқувчиларнинг спорт тўгарак машғулотларига бўлган қизиқиш ва ҳавасларини янада оширади, “ Соғлом турмуш” тасаввурини бойитади. Умумий ўрта таълим мактаблари ўз шароитларидан келиб чиққан ҳолда, спорт тўгаракларини ташкиллаштиришлари мақсадга мувофиқдир. Бунда ДТС ва оптималлашган ўқув дастури асосида бўлиши лозим. Умумий ўрта таълим мактабларида камида 4та спорт тури бўйича бўлиши, спорт тури тўгараклари ҳафтасига уч кун (1,5-2 соатдан) бўлиши лозим. Умумий ўрта таълим мактаблари спорт тўгаракларида спорт турлари бўйича алоҳида йиллик иш режа , та қ вим- мавзуий режа бўлиши лозим. Спорт тўгаракларини гуруҳлар бўйича ташкиллаштиришда ўқувчиларнинг ёш-физологияси ва қизиқишларидан келиб чиққан ҳолда бўлса мақсадга мувофиқдир.

Машғулот мавзу: Футбол техникасини ўргатиш Мақсад ва вазифалар 1. Футбол техникасига оид машқлар бажариш; 2. Тўпни оёқнинг ички ва ташқи қисмида тўпни олиб юришни ўргатиш; 3. Тўп узатишнинг турли хил усулларини такрорлаш. Машғулот жараёнини ташкил этиш технологияси Шакл: кичик гуруҳларга бўлиб, жуфтлик ва якка тартибда ишлаш. Метод: “Фронтал” стратегик методи, гуруҳларга бўлиш билан ишлаш. Керакли жиҳозлар: секундомер, ҳуштак, байроқча, футбол тўпи. Машғулотнинг мақсади: Ўқувчиларда тезлик, чаққонлик ва эпчилликни сифатларини ривожлантириш. Дарс ўтиш жойи: спорт майдони. Машғулотни давомийлиги: 90 дақиқа. Футбол тўгараги бўйича намунавий тўгарак ишланмаси.

Тўгара к қисми Машғулот мазмуни Меъёри Мақсадли кўрсатма Т А Й Ё Р Г А Р Л О В Қ И С М И 20-25 дақиқа Сафланиш, Саломлашиш. Навбатчининг билдиргиси Машғулот вазифаларини эълон қилиш Саф машқлари: бурилишлар (ўнга, чапга, орқага) Юриш: оёқ учида, товонда, оёқнинг ташқи ички қисмида, оддий юриш Югуриш: майдон бўйлаб секин югуриш Юриш: оддий юриш нафас ростловчи машқлар, қайта сафланиш (икки қаторга) УРМ. Қайта сафланиш 2 та кетма-кет қаторга МЮМ. Сонни юқорига кўтариб Нафас рословчи чўзиш машқларини бажартириш Сафланиш: бир қаторга 3-4 дақиқа 1000 м 8 - 10 дақиқа 6 - 8 дақиқа Ўқитувчилар бир овозда салом беришлари керак Навбатчи дарсда бор ва йўқларни эълон қилади Машғулотнинг асосий қисмида ўтилиши керак бўлган вазифалар айтилади Бурилганда қоматни текис тутишлари керак Юриш ҳарактларни енгил ва шошмасдан бажарилиш керак Умумий ривожлантирувчи машқларни бажарганда машқни такрорлаш сонини назорат қилиш

А С О С И Й Қ И С М 50- 55 дақи қа А) Турлича тўпни олиб юриш усуллари 1. Биринчи ўқувчи тўпни оёқнинг ташқи қисмида олиб юриб қарама-қарши гуруҳдаги ўқувчига узатади 2. Шу машқнинг ўзи, фақат тўпни оёқнинг ички қисмида олиб юради 3. Айнан шу машқнинг ўзи фақат тўпни аралаш олиб юриш 4. Шу машқнинг ўзи тўпни оёқнинг учи билан олиб юриш 5. Шу машқнинг ўзи тўпни оёқнинг таги билан айлантириб олиб юриш 13-15 дақиқа 2-3 2-3 2-3 2-3 2-3 Жамоалар 2 гуруҳга бўлинадилар ва биринчи футболчи тўпни олиб юриб иккинчи 10м масофадаги қарама-қарши шеригига тўпни олиб бориб узатади, машқ шу тарзда давом этади. Олиб юришга ҳаракатда тўпни 0.5 м маосфадан узоқлаштириш керак Машқни бажараётганда иложи борича бошни кўтариб тўпни олиб юришга аҳамият бериш керак

А С О С И Й Қ И С М 50-55 дақиқ а Б) Тўп узатишнинг турли хил усулларини такрорлаш 1. Тўпни 10 м га олиб юриб шеригига 10 м қолганда оёқнинг ички қисмида тўп узатиш 2. Шу машқнинг ўзи фақат тўпни олиб юрмасдан келаётган тўпни тўхтатиб оёқнинг ички қисмида тўпни узатиш оралиқ масофа (10 м) 3. Иккита гуруҳ оралиғидаги масофани қисқартириб (5-8 м гача) бир-бирига тўпни тўхтатмасдан шеригига оёқнинг ички ва ташқи қисмида узатиш. В) Турли масофалардан турли усулларда кичик дарвозаларга аниқ тепиш Г) Икки томонлама ўйин 10-12 дақиқа 3-4 3-4 3-4 8-10 дақиқа 15-20 Дақиқа Тўпни оёқнинг учида олиб юрганда тўпни узоқлаштирмаслигига аҳамият қаратиш керак. Машқни тезроқ ва сифатли бажаришга йўл қўйгандаги хатоларни тушунтириш керак Тўпни ошириб беришда оёқ ҳолати ва гавда ҳолатига аҳамият қаратиш керак Тўпни узатишда оёқ футболчиларнинг оёқ ҳолатига аҳамият қаратиш керак Тўпни оширишда оёқларни ишлатишларига аҳамият қаратиш керак Аниқликка эътибор бериш Машғулот давомидаги олинган билимларни ўйинда кўллашлари керак

Я К У Н И Й Қ И С М 5 - 10 дақиқа Сафланиш: бир қаторга. Секин аста югуриш. Тинчлантирувчи машқлар Камчиликларини тушунтириш Уйга вазифа: техник усулларни такрорлаш, хайрлашиш. 5-10 дақиқа Чўзилувчи машқларни бериш Машғулот давомида бажарилган хато машқларни тушуниб олиш керак Уйга берилган машқларни тушунтириш керак

Умумтаълим мактабларида махсус тиббий гуруҳдаги ўқувчилар билан ишлаш. Жисмоний тарбия машғулотлари бўйича тиббий гуруҳлар . Умумтаълим мактабларида ўқувчиларнинг жисмоний тарбия машғулотлари аввало, уларнинг соғлиқ ҳолатларига боғлиқ. Ўқитувчи ўқувчилар билан жисмоний машқларни олиб боришдан аввал уларнинг саломатликлари ва жисмоний лайоқатларини билиши зарур. Умумтаълим мактабларда жисмоний тарбия машғулотлари учун 3 та тиббий гуруҳ белгиланган. Улар асосий, тайёрлов ва махсус гуруҳлардир. Асосий гуруҳ. Бу гуруҳда жисмоний ривожланиши ва соғлиқ ҳолатида чекланишлари бўлмаган ёки жуда кам бўлган, етарлича жисмоний тайёрланган болалар шуғулланишлари мумкин. Улар учун жисмоний тарбия дастури бўйича тўлиқ ҳажмда спорт секстияларида машғулотларда қатнашиш, спорт мусобақаларида иштирок этишга рухсат этилади. Булар биринчи соғлиқ гуруҳига кирувчи, яъни амалда соғлом болалардир. Тайёрлов гуруҳи. Мазкур гуруҳга жисмоний ривожланиш ва соғлиқ ҳолатида чекланишлари мавжуд, жиддий функстионал бузилишлари ҳамда жисмоний тайёргарлик даражаси етарлича бўлмаган болалар киради. Жисмоний тайёргарлиги яхшиланиб, соғломлаштирилганидан сўнг болалар асосий гуруҳда тавсия қилинадиган спорт турлари билан шуғулланишлари мумкин.

Махсус тиббий гуруҳ. Соғлиқ ҳолатида одатдаги мактаб дастурини бажаришга ҳалақит бермайдиган талайгина доимий ёки вақтинчалик чекланишлари бўлган болаларга даволаш ва тўғриловчи гимнастика зарур. Бундай болалар III соғлиқ гуруҳини ташкил этиб, улар умумий гуруҳларда жисмоний тарбия билан шуғулланмасликлари керак. Бу болалар II соғлиқ гуруҳини ташкил қилиб (соғлиқ томонидан морфо-функстионал табиатида чекланиши кўп бўлмаган болалар), уларга юкламалари пасайтирилган ж исмоний тарбия дастури бўйича машғулотлар тавсия қилинади. Ўқувчилар махсус тиббий гуруҳларга йил бошида ўтказилади. Бу иш шифокорларнинг (ревматолог, ортопед, даволовчи жисмоний тарбия шифокори) хулосаларига кўра амалга оширилади. Махсус тиббий гуруҳларда олиб бориладиган жисмоний тарбия машғулотлари мактабнинг ўзида жадвал асосида, ўқув дарсларидан олдин ёки кейин ўтказилади. Махсус тиббий гуру ҳ билан ишлаш учун йиллик иш режа ва мавзуий-тақвим режа тузилади. Ушбу режа асосида машғулотлар олиб борилади. Дарслар бир ҳафтада икки марта 45 дақиқадан ёки уч марта 30 дақиқадан (ўқувчиларнинг кассалликларига қараб) олиб борилади. Жисмоний тарбия тиббий гуруҳидагиўқувчилар сони 10-15 та ўқувчидан ошмаслиги зарур. Бундай гуруҳ ҳар бир мактабда ўзининг шароити, ўқувчилар- нинг сони ва саломатлигини эътиборга олган ҳолда тузилади. Махсус тиббий гуруҳлардаги ўқувчилар машғулотга доимий қатнашиши мажбурийдир.

Махсус тиббий гуруҳдаги ўқувчилари меъёрий ўқув талабларини топширишлари ва спорт мусобақаларда иштирок этишлари қат ъ иян ман этилади!

1-машқ . Д.Ҳ. турган ҳолда, қўллар ёнда. 1-секин-аста қўлларни тепага кўтариб, нафас олинади. 2-Д.Ҳ. қайтиб нафас чиқарилади. 2-машқ. Д.Ҳ. гимнастика ўриндиғида ўтирилади, оёқлар бирга. 1- қўлларни тепага кўтариб, нафас олинади.. 2- қўлларни кўкракка тушириб, унга осойишта босиб, нафас чиқарилади 3-машқ. Д.Ҳ. гимнастика ўриндиғига ўтириб, гимнастика тайёқчани елкага қўйиб. 1-гавдани чапга буриб, нафас чиқарилади. 2-Д.Ҳ. нафас олинади. 3-гавдани ўнга буриб, нафас чиқарилади. 4-Д.Ҳ. нафас олинади 3-4 марта 3-4 марта 3-4 марта Тўғри нафас олишни ўргатиш. Нафасни чуққур олиш керак, нафас чиқаришда секин чиқариш лозим Иложи борича кўпроқ бурилишга эътибор бериш Махсус тиббий гуруҳ учун УРМ машғулоти

4-машқ. Д.Ҳ. турган ҳолатда қўллар белда. 1-гавдани чапга буриб, чуқур нафас олинади. 2-Д.Ҳ. нафас чиқарилади. 3-гавдани чапга буриб, чуқур нафас олинади. 4-Д.Ҳ. нафас чиқарилади. 5-машқ. Д.Ҳ. гимнастик тайёқ қўлда. 1-тайёқни кўтариб нафас олинади. 2-тайёқни пастга тушириб нафас чиқарилади. 6-машқ. Д.Ҳ. гимнастика тайёқчаси қўлларда, гимнастика ўриндиғида ўтирган ҳолда. 1-гавдани орага йўналтириб, қўллар орқага кериб, нафас олинади. 2-Д.Ҳ.га қайтиб нафас чиқарилади. 3-4 марта 3-4 марта 3-4 марта Қўлларни кўтарганда оёқ учларига туриш Узоқроқ керилишга эътибор бериш. Гавдани ёнга эганда, кўпроқ пастга эгилиш лозим

7-машқ . Д.Ҳ. оёқлар елка кенглигида, қўллар белда. 1-гавдани ўнг томонга эгиб, нафас олинади. 2-Д.Ҳ. 3- гавдани чап томонга эгиб, нафас олинади. 4-Д.Ҳ. 8-машқ. Д.Ҳ. оёқлар елка кенглигида, қўллар пастда қўлларда гимнастика тайёқчаси. 1-ўтирилади, қўллар юқорига кўтариб, нафас чиқарилади. 2-Д.Ҳ.нафас олинади. 9-машқ. Чалқанча ётган ҳолатда. 1-иккала оёқни кўкрак қафаси ва қорин томон эгиб, нафас чиқарилади. 2-Д.Ҳ. нафас олинади . 10-машқ. Чалқанча ётган ҳолатда, қўллар юқорига, оёқлар узатилган. 1-чап оёқ ўнг қўл учига текказиш. 2-ўнг оёқ чап қўл учига текказиш. 3-4 марта 3-4 марта 3-4 марта 3-4 марта Нафасни тўғри олиш ва чиқариш. Оёқлар ҳаркатига эътибор бериш Оёқ чўзишга эътибор бериш Нафас олишга эътибор беришш

Маш- ғулот қисм- лари Машғулот мазмуни меъёри Мақсадли кўрсатма Тайёр- лов қисм 8-10 дақиқа Сафланиш. Саломлашиш. Оддий юриш, секин-аста енгил югуришга ўтиш. Енгил УРМ бажариш. 1-2 дақ Ўқувчиларни машғулотга жалб қилиш. Тўғри нафас олишни ўргатиш. Асосий қисм 18-20 дақиқа 1. Умуртқа поғоналарини тўғирловчи машқлар: а) гимнастик тайёқлар ёрдамида машқлар б) гимнастик деворида машқлар в) гимнастика ўриндиқларида машқ 2. Ўртача ҳаракатли ўйинлар 8-10 дақиқа 10-12 дақиқа Вақти-вақти билан бир оз дам олиш. Нафас ростлаш. Осилиш Якун- ловчи қисм 2-3 дақиқа Нафасни ростлаш. Ҳар хил енгил машқларни бажара туриб юриш. Қайта сафланиш. Уйга вазифа бериш. Саф билан спорт залдан чиқиш 2-3 дақиқа Жисмоний машғулот юкламаларини пасайтириш, дастлабки ҳолатга қайтариш.

O'xshashlar

Жисмоний тарбия воситалари

Ўзбекистонда собиқ советлар даврида жисмоний тарбия ва спорт (1917 – 1945)

Жисмоний тарбия дарсларида ҳаракатли ўйинлардан фойдаланиб, ўқувчиларда чидамлилик ва матонатни тарбиялаш

Гандбол ва теннис назарияси, услубиёти кафедраси

Ҳаракатли ўйинларни ташкил қилишга ва ўтказишга қўйиладиган талаблар