Jismoniy tarbiya bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish xususiyatlari - Jismoniy tarbiya - Slaydlar

Jismoniy tarbiya bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

26.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

761.36328125 KB

Ko'chirib olish

Jismoniy tarbiya bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish xususiyatlari Boshlang‘ich sinflarda haftada 2 soat jismoniy tarbiya darsi hamda bog`chalarda olib borilayotgan haftada 3 marta jismoniy tarbiya mashg`ulotlari (15-20 daqiqadan 35 daqiqagacha) kichkintoylarni salomatligini mustahkamlash, ularning jismoniy tayyorgarligini yaxshilash, har tomonlama garmonik rivojlangan yetuk avlodni tarbiyalashga yetarli emas. O’sib kelayotgan yosh avlodning jismoniy va ma’naviy salomatligini shakllantirish, sog`lom turmush tarziga erishish va sportga mehr-muhabbatni singdirish uchun o’quv mashg`ulotlaridan tashqari o’tkaziladigan tadbirlarni keng qo’llash lozim.

Bular qanday mashg`ulot va tadbirlar ekan? Mana shu masalarni bayon etishga, ularni amalga oshirish yo’llarini o’rganishga bu fan qaratilgandir. Ularga quyidagilar kiradi: 1) mashg‘ulotgacha gimnastika, bog‘chalarda ertalabki gimnastika, 2) umumta’lim darslarda mehnat jarayonida quvnoq daqiqalar hamda 3) katta tanaffuslarda ochiq havoda harakatli o’yinlar, 4) kuni uzaytirilgan guruhlarda sport soatlari, ulardan tashqari organizmni chiniqtirish tadbirlar, yassi oyoqlikni oldini olishga oid mashqlar, mustaqil o’yinlar va mashqlar, sport to’garaklarida mashg`ulotlar, sog`lomlashtirish mashg`ulotlari, estafeta-konkurslar, turli musobaqalar, sog`lomlashtiruvchi cho’milishlar, sport bayramlari, kichik olimpiada musobaqalari va boshqalarni tashkil qilish va o‘tkazish maqsadga muvofiqdir. Bu tadbirlarni muntazam tashkil etilishi, bolalarning faol ishtirok etishi oldimizga qo’yilgan vazifalarni samarali bajarishga kœmaklashadi.

Gigiyena – bu salomatlik to’g`risidagi, uni asrash, mustahkamlash, hamda tevarak-atrofdagi olimlarning unga ko’rsatadigan zararli ta’sirini bartaraf etish vositalari va uslublari to’g`risidagi fandir. Gigiyena iqlimni, mikroiqlimni, havoning, suvning va tuproqning holatini, ovqatlanish sharoitlarini, kiyim-kechak, turar joy, mehnat va dam olishga qo’yiladigan sharoitlarni, jismoniy tarbiya va sport mashg`ulotlari o’tkaziladigan shart-sharoitlarni va boshqa bir qator masalalarni o’rganadi. Odamning mehnat va dam olish va sportdagi faoliyatining biror sohasi yo’qki, ular gigiyenik jiќatdan tartibga solib turilmaydigan bo’lsin. Odam salomatligiga ta’sir ko’rsatadigan omillarni normallashtirib, ya’ni ularning me’yoriy darajasini belgilab turish Gigiyena fanining asosiy maqsadi hisoblanadi.

Jismoniy tarbiya gigiyenasi – gigiyena fanining bo’limlaridan biridir. Jismoniy tarbiya va sport mashg`ulotlaridan odam salomatligini asrash va mustahkamlash maqsadida samaraliroq foydalanish uchun œsha mashg`ulotlar vositalarini, uslublarini, hamda shart-sharoitlarini ilmiy jiќatdan asoslangan holda me’yorga tushirib, jismoniy tarbiya Gigiyenasining mazmunini tashkil etadi. Jismoniy tarbiya gigiyenasi mashg`ulotlarining samaraliroq uslublarini va eng qulay shart-sharoitlarini asoslab berish uchun jismoniy mashqlar odamlar sogligiga qanday ta’sir ko‘rsatishini va ular sog`lig`ini mustahkamlashga qay darajada xizmat qilishini o‘rganadi.

Jismoniy tarbiya gigiyenasining vazifalari quyidagilar hisoblanadi odamning jismoniy holatiga xos bo’lgan mezonlar bo‘yicha uning salomatligiga oid model parametrlarini me’yorlashtirib turish (jismoniy rivojlanish, jismoniy tayyorgarlik darajasi, chiniqqanlik), jismoniy yuklanishlarni me’yorga solib turish (tuzilish, hajm, shiddatlik) faqat gipodinamiyaning oldini olish bilangina cheklanmay, shu bilan birga, sihat-salomatlikning model darajasiga erishish va uni saqlab turish uchun unga optimal darajada mashq ta’siri ko’rsatilishini ta’min etadigan chiniqtiruvchi tadbirlar: mashq va musobaqa yuklamalarini, dam olish, ovqatlanish, katta sportda tiklanish tadbirlarini muayyan tartibga solib turish, jismoniy tarbiya va sport mashg`ulotlari shart- sharoitlarini (iqlim va mikroiqlim, sport sharoitlari va jihozlari, kiyim- kechaklar va boshqalar) salomatlikka qulay ta’sir ko’rsatishga yordam beradigan tarzda me’yorga solib turish.

Sport musobaqalarini, bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish qonun- qoidalari. Bog`chalarda qanday sport musobaqalarini o’tkazish mumkin va qanday unga tayyorgarlik ko’rish kerak? Nimalarni e’tiborga va hisobga olish lozim? Tuman va shahar birinchiligida: futbol, 10-20 m. ga tez yugarish, estafetalar, velosipedda yurish, sport konkurslari, quvnoq startlar, 4x10 m. mokkisimon yugurish va turli musobaqalar dasturiga kiritilgan. Shu musobaqalar yuqoridan (tumash, shaxar, respublika) kelgan musobaqalar kalendariga asosan yoki o‘qituvchilar tarbiyachilar œz tayyorgarligini boshlaydilar. Bunday tayyorgarliklar jismoniy tarbiya mashg`ulotlarida, kun tartibida o’tkaziladigan jismoniy tarbiya jarayonida olib boriladi, hamda o’yinlar orqali musobaqaga oid harakatlar hisobida o’tkaziladi. Masalan estafeta o’yini, yoki “Kim uzoqqa sakraydi?”, “Eng mergan”, “Mokkisimon yugurish” va boshqalar.

Hozirgi texnikaning rivojlanishi islohatlar o’zgarishi, zamon talabiga binoan har bir odam œz bilimlarini mustaqil boy etishga ega bo’lishlari kerak. Bunday ko’nikma, malakalarni eng kichik yoshdan boshlash lozim. Shu boisdan kichkintoy bolalarning salomatligi, jismonan tayyorgarligi, œqishga bo’lgan ehtiyoji, uning dunyoqarashi va boshqalar bog`cha tarbiyachilarning ish mahoratiga bog`liqdir. Shulardan biri bolalar kun tartibini har xil harakatlar bilan boyitish. Masalan, maktabgacha ta’lim va boshlang‘ich ta’lim muassasalarida sport bayramlarini o’tkazish bolalarda jismoniy mashqlar bilan mustaqil shug`ullanish, sport bilan oshno bo’lish, do’stlashish va boshqa ko’nikma, malakalarni shakllantirish, harakat faoliyatini oshiradi. Maqsad ham shulardan iborat. Lekin bu maqsadni amalga oshirish uchun sport bayramlarini tashkil qilish, uni samaradorligini oshirish va o’tkazishga katta tayyorgarlik kerak.

Bolalarning jismoniy tayyorgarligini, hamda mashg`ulotlarda o’tilgan materiallarni o’zlashtirilgan holatini aniqlash va nazorat qilish maqsadida yakkama-yakka bellashuv tarzda yugurishlar, estafetalar, sakrashlar, to’plar bilan mashqlar bajarish, turli o’yinlarni o’rganish va bajarish. Shular qatorida aralash mashqlarni ham musobaqa tarzda bajarish. Bunday tayyorgarliklar albatta tuzilgan ssenariya-rejasi asosida olib boriladi. Ushbu bayramlarni o’tkazishda hakamlar xizmatini ham yoddan chiqarmaslik kerak va ularni tayyorlash lozim. Hakamlar sifatida tarbiyachilar, o’quvchilar va ota-onalarni jalb qilish mumkin.

Sport bayramlari musiqasiz o’tmaydi. Shuning uchun eng kichik bolalarga tanish va yoqimli musiqalarni tanlash kerak. Bulardan keyin sport bayramlarida qœllaniladigan sport uskunalari, inshoatlarni tayyorlash lozim. Ular rangba-rang bo’lishi bolalar kayfiyatini, qiziqishini, emotsional holatini oshiradi. So’ng sport bayramini o’tish joyini bezatish va ular sanitariya-gigiyena talabalariga javob berishi kerak. Sport bayramlariga ota-onalarni taklif qilish lozim. Yuqorida qayd etilgan tayyorgarliklar ko’p vaqt talab qiladi.

Tashkil qilish qonun-qoidalari. Har xil bayramlar, shu jumladan sport bayramlari ham bolalar hayotida mustahkam o‘rin egallagan. Bu bayramni bolalar yuqori darajali kayfiyat bilan kutadilar va unda ishtirok etadilar. Ma’lumki, har bir bayram jismoniy mashqlar va sport musoba³alarisiz yoki sportchilarsiz o‘tmaydi. Albatta sportchilar ham ishtirok etadilar. Ommaviy sport chiqishlari bayram sanalariga to‘g‘ri keladi. Masalan, xotin- qizlar bayrami, askarlar kuni, Navro‘z bayrami, O‘zbekiston Respublikasining mustaqillik kuni va shu kabilar. Ush bu bayramlarda gimnastika chikishlar an’anaga aylangan. Jismoniy tarbiya va sport bayramlarini maktabgacha tarbiya muassasalaridan boshlab, boshlang‘ich sinflarda o‘tkazilish katta ahamiyatga ega: targ‘ibot qilish hamda sport bayramlari orqali bolalarni ommaviy jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanishga jalb qilish va ularda qiziqish uyg‘otish masalalarini hal qiladi.

Ma’lumki, har bir bayram jismoniy mashqlar va sport musoba³alarisiz yoki sportchilarsiz o‘tmaydi. Albatta sportchilar ham ishtirok etadilar. Ommaviy sport chiqishlari bayram sanalariga to‘g‘ri keladi. Masalan, xotin- qizlar bayrami, askarlar kuni, Navro‘z bayrami, O‘zbekiston Respublikasining mustaqillik kuni va shu kabilar. Ush bu bayramlarda gimnastika chiqishlar an’anaga aylangan. Jismoniy tarbiya va sport bayramlarini maktabgacha tarbiya muassasalaridan boshlab, boshlang‘ich sinflarda o‘tkazilish katta ahamiyatga ega: targ‘ibot qilish hamda sport bayramlari orqali bolalarni ommaviy jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanishga jalb qilish va ularda qiziqish uyg‘otish masalalarini hal qiladi.

Sport bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish murakkab masalalaridan biri. Uni tashkil qilish bog‘cha mudirining qarori asosida tashkiliy qo‘mita tuziladi. Unga mudira muovuni, metodi yoki katta pedagog (rais), jismoniy tarbiya bo‘yicha mutaxassis-tarbiyachisi, boshqa tarbiyachilar, ota-onalar qo‘mita a’zolalari va boshqalar. Tashkiliy qo‘mita ish rejasini tuzadi, maqsad va vazifalarini aniqlaydi, o‘tkazish joyini va vaqtini belgilaydi. Tayyorgarlik qurish ishi jarayonida ota-onalarni, sponsor tashkilotlaridan yoki sport maktablaridan yordamchilarni so‘rash mumkin. Bajariladigan har bir ishda ma’suliyat bilan qarash kerak.

Sport bayramlar ssenariyasini tuzish metodikasi. Bu mavzu: “sport bayramlari ssenariyasini tuzish metodikasi” - bugungi kunda jismoniy tarbiyaning eng dolzarb masalalaridan biridir. Chunki, bu o‘tkaziladigan tadbirlar bolalarda harakat faoligini oshirishga imkoniyat yaratadi, boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida jismoniy tarbiya mashg‘ulotlariga qiziqish uyg‘otadi, sport to‘garaklariga jalb qilinadi vash u kabilar. Oddiyroq gapirganda, turli sport bayramlar ssenariyasini tuzish uchun bolalar jismoniy tarbiyasini to‘g‘ri tassavur qilishimiz lozim. Undan tashqari qayrda, qachon, imlar bilan o‘tkazilishini hamda mavjud sharoitni, imkoniyatlarni hisobga olgan holda rejalashtirilsa va o‘tkazilsa yaxshi bo‘ladi.

Ushbu sport bayramlarini samarali o‘tkazish uchun birinchi navbatda tashkiliy qo‘mita tuziladi. U bayram dasturini ishlab chiqadi hamda reja ssenariyasini tuzadi va shu mo‘ljallangan bayramga butun tayyorgarlik uchun kerak bo‘lgan ishlar bo‘yicha rahbarlik qiladi. Ishlab chiqilgan sport bayrami dastur asida xay’at guruhlari o‘z ishlariga jiddiy tayyorgarlik ko‘radilar. Maxsus tuzilgan ish guruhi bayram o‘tkazish joyini bezatishga katta e’tibor bilan qaraydilar. Ayniqsa maydonchalar, sport xonasi va boshqalar. Kerak sport anjomlari, sport buyumlari, kasbiy materiallar va boshqalar oldindan tayyorlangan bo‘lishi zarur.

Sport bayramini yuqori saviyada o‘tkazish uchun maxsus vakolatli shaxslar guruhi (komissiya) tuziladi: texnik-moddiy ta’minlash guruhi-ular bayramni ochilish joyi; musobaqa o‘tkazish joyi; kerakli buyumlar va sport anjomlari bilan ta’minlaydi. Bellashuvlar o‘tkazish joyini bezatish uchun maxsus madaniy guruhi tuziladi – ular turli plakatlar, rasmlar, albom, atributlar, embelema, bayroqchalar, raketalar, koptoklar va boshqalarni tayyorlaydilar; musiqaviy badiy rahbar she’r, ashula, musiqalarni tanlaydi va kerak bo‘lsa tuzatadi, tikadi va shu kabilar; yana bir guruh – bu jismoniy tarbiya o‘qituvchilari – ular bellashuv dasturi, xa’at a’zolariga musobaqa bayoni bilan ta’minlaydi va shu kabilar.

O‘quv rejasidagi jismoniy mashqlarning maxsus mashg‘ulotlari bolalarni harakatga o‘rgatish uchun asosiy bo‘lib hisoblanadi. Bu jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida dastur materiallari o‘zlashtiriladi, o‘rgatish jarayonida sog‘lomlashtirish, tarbiyalash va ta’limiy vazifalari xal etiladi. Mashg‘ulotlar o‘z mazmuniga ko‘ra jismoniy tarbiya dasturiga mos ravishda uch qisimdan iborat bo‘lib-tayyorlov, asosiy va yakuniy qismlar bo‘yicha tashkil qilinadi va o‘tkaziladi. Maktabgacha yoshdagi bolalar bilan bu mashg‘ulotlar yoshiga binoan 10 daqiqadan 35 daqiqagacha davom etadi. Haftada 3 marta o‘tkaziladigan bunday mashg‘ulotlar bolalarning yuqori jismoniy tayyorgarlik darajasini, jismonan baquvvat, sog‘lom barkamol avlodni tarbiyalashni ta’minlab beraolmaydi. Bolalarning harakatga bo‘lgan talablarini qoniqtirish maqsadida jismoniy tarbiya shakllarini kompleks holda olib borish lozim. Ayniqsa ommaviy sport tadbirlari va bayramlarini muntazam olib borishga katta e’tibor bilan qarash kerak.

Maktabda boshlang‘ich sinf o’quvchilarini sport bayramlariga psihologik tayyorlashda pedagogning roli Har bir ota-ona o’z farzandlarini baquvvat, sog`lom, qaddi-qomati kelishgan, chiroyli bo’lishini istaydi. Lekin, bu hamma uchun ham tabiatning mo’jizasi bo’lib qolavermaydi. Bu ko’p yil davomida o’z organizmini takomillashtirish bo’yicha muntazam ishlash asosida hosil bo’ladi. Albatta bu ham odamning harakat tayanch apparatini rivojlanishi va ichki organlar faoliyatini (yurak, o’pka) faollashtirishga, salomatlikni mustahkamlashga yo’naltirilgan harakatlarni qo’llamasdan vujudga kelmaydi. Undan tashqari odamning chiroyliligi faqatgina tananing tashqi ko’rinishini takomillashtirishdan kelib chiqmaydi, balki uning harakatlarini yuqori va yuqori darajali koordinatsion, kuch, egiluvchanlik, tezkorlik harakatlarini takomillashuviga bog`liqdir. Albatta bu masalani amalga oshirish uchun uni eng kichik yoshdan, balki bolaning ilk yoshdan tarbiyalab borish maqsadga muvofiqdir.

Psixologik nuqtai nazardan, bolalar xarakteri uchta belgilarga ajratish mumkin: 1.– Ma’sullik, mustaqillik, tirishqoqlik berilgan vazifalarni bajarish jarayonida kœrinadi. Bunda bolaning irodaviy qobiliyatini ko’rsatishga intilish asos bo’ladi. 2.– Atrof - muhitga bo’lgan munosabat (mehribonlik, do’stlik, yordam berishda intilish). 3.– O’z–o’ziga bo’lgan munosabat g`urur, o’zining hurmatini, qadr- qimmatini bilish.

Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar bilan musobaqalarni tashkil qilish va o’tkazish metodiksi Maktabgacha ta’lim muassasalarda musobaqalar o’tkazishning maqsadi, bolalarda harakat faolligini oshirish, ularda jismoniy tarbiya va sportga bo’lgan qiziqishni uyg`otish, hamda mustaqillikni tarbiyalash. Musobaqalar bolalarning maktabgacha ta’lim muassasalarida jismoniy tarbiya mashg`ulotlarida olgan bilim va harakat ko’nikma, malakalarni aniqlash, ularning jismoniy tayyorgarligini va qiziqishini aniqlashga qaratilgan bo’lib, ularda iroda, tirishkoklik, yuqori natijalarga erishishga intilish, bellashuvlarda vijdonan va halollik bilan katnashish, rakibga dustlik sifatda karash fazilatlarini tarbiyalaydi.

Tarbiyachi bu musobaqalarni o’tkazish uchun qanday tayyorgarlik ko’rishlari kerak. Avvalo musobaqa o’tkazish rejasini tuzish, uni pedagogik yig`ilishida muhokama qilish va tasdiqlab olish. So’ng uni o’tkazish uchun zarur bo’lgan uskanalarni ta’minlaydi, hamda musobaqa o’tkazish joyini bezatadi – musobaqa bayram tarzda otilishi maqsadga muvofiqdir. Musoboqaga ota-onalar, maorif vakillarini va boshqalarni taklif qiladilar. Musobaqa o’tkazish uchun birinchi navbatda hakamlarni yoddan chiqarilib qolmasligi kerak .

Musobaqalar boshlanishdan oldin sport hakamlar guruhi tuziladi. Uni boshqarib boruvchi albatta sportni yaxshi biladigan, tushuunadigan o’qituvchilardan yoki shu maktabda kœzga kœringan yuqori sinf o’quvchi-sportchilaridan bo’lishi mumkin. Ko’pincha bunday musobaqalarni o’tkazishni maktab jismoniy tarbiya o’qituvchisi boshqarib boradi. Sport hakamlar guruhida 2 ta komissiya tashkil qilinadi (mandat va tibbiy kamissiyalari). Mandat komissiyasi musobaqada ishtirok etuvchi o’quvchilarni musobaqaga qo’yish-qo’ymaslik masalalarini ќal qiladi. Tibbiy komissiya esa birinchi navbatda musobaqada ќamma ishtirok etuvchi shaxslarni tibbiy ko’rigidan o’tishini talab qiladi, hamda u musobaqa jarayonida tibbiy xizmat qilishni ta’minlaydi, tashkil qiladi. Sport musobaqalari har doim bayramona o’tkaziladi. Shuning uchun ham o’tish joyini plakatlar, bayroqlar, chaqiruvlar devoriy gazetalar va boshqalar bilan bezatilishi, tashqi kœrinishi talabga berishini ta’minlanganligi tarbiyaviy ahamiyatga ega. Bu sport bayramini ochilishidan oldin saf mashqlari, yurik ko’riklari o’tkaziladi, shu jumladan har xil ko’rsatuv bellashuvlar ham.

Sport bayramini o‘tkazish jarayonida pedagogik talablar. Bu qiziqarli sport bayrami samarali o‘tish uchun juda katta tayyorgarlik kerak va jiddiy qarash lozim. Bayram bellashuvida o‘rta va yuqori sinflar qatnashishi mumkin. Masalan, 10-11 sinflar yoki 8-9 sinflar o‘zaro bellashuvlari mumkin. Bu masala oldindan tayyorlanib pedagogik kengashda ko‘rib chiqildi va tasdiqlanadi. “Balli qizlar” bayramida pedagogik jamoa qatnashishi maqsadga muvofiqdir, sinf rahbarlari nazorati ostida o‘quvchilar bayramga, musobaqalashishga tayyorgarlik ko‘rdilar. Har bir beriladigan vazifalar ta’limiy, tarbiyaviy va sog‘lomlashtirishni bayon etishi lozim.

Ushbu bayramlarni samarali o‘tkazish uchun birinchi navbatda tashkiliy qo‘mita tuziladi. U bayram dasturini ishlab chiqadi hamda reja ssenariyasini tuzadi va shu mo‘ljallangan bayramga butun tayyorgarlik uchun kerak bo‘lgan ishlar bo‘yicha rahbarlik qiladi. Ishlab chiqilgan sport bayram dasturi asosida ha’yat guruhlar o‘z ishlariga jiddiy tayyorgarlik ko‘radilar. Maxsus tuzilgan ish guruhi bayram o‘tkazish joyida bezatishga katta e’tibor bilan qaraydilar. Ayniqsa maydonchalar, sport xonasi va boshqalar. kerak sport anjomlari, buyumlar, kasbiy materiallar va boshqalar oldindan tayyorlangan bo‘lishi zarur.

Sport bayramining o‘tkazilishini rejalashtirish . Sport bayramini o‘tkazish uchun tuzilgan qo‘mitaga maktab direktori, jismoniy tarbiya o‘qituvchilari, ota-onalar, jismoniy tarbiya bo‘yicha faol sportchilari kiradilar. Ular bayram ssenariyasini va dasturini ishlab chiqadilar hamda xay’atlar guruhini tuzudilar. Undan tashqari har bir qo‘mita a’zolari orasida qilinadigan ishlarni hamda vazifalarni yuklaydi. Sport bayrami yuqori saviyada o‘tkazish uchun maxsus vakolatli shaxslar guruhi (komissiya) tuziladi: texnik-moddiy ta’minlash guruhlar bayramni ochilish joyi, musobaqa o‘tkazish joyi, kerakli buyumlar va sport anjomlari bilan ta’minlaydi; bellashuvlar o‘tkazish joyini bezatish uchun maxsus madani guruh – ular turli plakatlar, rasmlar, albom, atributlar, emblema, bayroqchalar, raketalar, koptoklar va boshqalarni tayyorlaydilar; musiqaviy badiy rahbar she’r, ashula, musiqalarni tanlaydi va kerak bo‘lsa tuzatadi, tikadi va shu kabilar; yana bir guruh-bu jismoniy tarbiya o‘quvchilari – ular bellashuvi dasturi, xa’yat a’zolariga musobaqa bayoni bilan ta’minlaydi va shu kabilar.

O'xshashlar

Mehnatni ilmiy asosda tashkil qilish tizimida jismoniy tarbiya

Tarbiya bu - jismoniy tarbiya

Maktab jismoniy tarbiya o'quv fanining mazmuni

Jismoniy tarbiya dars ishlanma Quvnoq estafeta

Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida sanitar-gigenik sharoitlar