Ўзбекистон Республикасида трансмиллий коопорациялар фаолияти - Iqtisodiyot - Slaydlar

Ўзбекистон Республикасида трансмиллий коопорациялар фаолияти

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

197 KB

Ko'chirib olish

Ўзбекистон Ўзбекистон Республикасида Республикасида трансмиллий трансмиллий коопорациялар фаолиятикоопорациялар фаолияти

Коорпорация ва трансмиллий Коорпорация ва трансмиллий компания тушунчасикомпания тушунчаси  Жаҳон амалиётида корпорациялар, Жаҳон амалиётида корпорациялар, дейилганда кўп ҳолларда трансмиллий дейилганда кўп ҳолларда трансмиллий корпорациялар назарда тутилади. Масалан, корпорациялар назарда тутилади. Масалан, АҚШ да корхона масъулияти чекланган АҚШ да корхона масъулияти чекланган жамият сифатида ташкил топган бўлса, Co., жамият сифатида ташкил топган бўлса, Co., Ltd. қўшиб ёзилади (limited liability company) Ltd. қўшиб ёзилади (limited liability company) ёки акциядорлик жамияти ўрнига, Co. Inc. ёки акциядорлик жамияти ўрнига, Co. Inc. (Corporation ёки Incorporated) қисқартирилган (Corporation ёки Incorporated) қисқартирилган сўз қўшиб ёзилади. Inc. – кўп ҳолларда сўз қўшиб ёзилади. Inc. – кўп ҳолларда халқаро корпорациялигини англатади. халқаро корпорациялигини англатади.  Корпорация шаклларининг номланиши Корпорация шаклларининг номланиши тузилган ва рўйхатдан ўтилган давлатнинг тузилган ва рўйхатдан ўтилган давлатнинг қонуний-меъёрий ҳужжатларидан келиб қонуний-меъёрий ҳужжатларидан келиб чиққан ҳолда амалга оширилади.чиққан ҳолда амалга оширилади.

 Давлатлар иқтисодиёти глобаллашуви Давлатлар иқтисодиёти глобаллашуви жараёнида трансмиллий корпорацияларнинг жараёнида трансмиллий корпорацияларнинг роли янада ошиб бормоқда. Ҳозирги кунга роли янада ошиб бормоқда. Ҳозирги кунга келиб 600 та энг катта трансмиллий келиб 600 та энг катта трансмиллий корпорация дунё бўйича саноат ва қишлоқ корпорация дунё бўйича саноат ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотининг 1/5 қисмини хўжалиги маҳсулотининг 1/5 қисмини етказиб беради4.етказиб беради4.   Корпорацияларнинг асосий хусусиятларидан Корпорацияларнинг асосий хусусиятларидан бири – бу корпоратив бошқарув тузилмасига бири – бу корпоратив бошқарув тузилмасига эгалигидир. Корпоратив бошқарув тузилмаси эгалигидир. Корпоратив бошқарув тузилмаси икки хил бўлади: икки ва уч поғонали. икки хил бўлади: икки ва уч поғонали.

 Корпорация Ўзбекистон учун Корпорация Ўзбекистон учун деярли янги тадбиркорлик деярли янги тадбиркорлик фаолиятидир. Корпорация – фаолиятидир. Корпорация – Ўзбекистонда Ўзбекистонда хусусийлаштириш жараёнлари хусусийлаштириш жараёнлари амалга ошириш даврида пайдо амалга ошириш даврида пайдо бўлган бирлашманинг янги бўлган бирлашманинг янги шакли ҳисобланади.шакли ҳисобланади.

 Корпоратив тармоқни ривожлантириш Корпоратив тармоқни ривожлантириш мақсадида, давлат томонидан кўпгина мақсадида, давлат томонидан кўпгина қонуний-меъё-рий ҳужжатлар қабул қонуний-меъё-рий ҳужжатлар қабул қилинди. Жумладан, «Кооперациялаш қилинди. Жумладан, «Кооперациялаш тўғрисида», «Акциядорлик жамиятлари ва тўғрисида», «Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқини ҳимоя қилиш акциядорларнинг ҳуқуқини ҳимоя қилиш тўғрисида», «Масъулияти чекланган ва тўғрисида», «Масъулияти чекланган ва қўшимча масъулиятли жамиятлар қўшимча масъулиятли жамиятлар тўғрисида»ги Қонунлар, «Холдинглар тўғрисида»ги Қонунлар, «Холдинглар тўғрисида»ги йўриқномалар қабул қилинди тўғрисида»ги йўриқномалар қабул қилинди ва иқтисодиёт ривожланиши билан бу ва иқтисодиёт ривожланиши билан бу қонуний-меъёрий ҳужжатларга қонуний-меъёрий ҳужжатларга ўзгартиришлар киритилди.ўзгартиришлар киритилди.

 «Корпорация» атамаси Ўзбекистон «Корпорация» атамаси Ўзбекистон Республикасининг қонуний-меъёрий Республикасининг қонуний-меъёрий ҳужжатларида мавжуд эмас. Корпорация ҳужжатларида мавжуд эмас. Корпорация тушунчасига кўп жиҳатдан хўжалик тушунчасига кўп жиҳатдан хўжалик жамиятлари ва хўжаликлар мос келади. жамиятлари ва хўжаликлар мос келади. Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодексига мувофиқ (ЎзР ФК 58-моддаси), кодексига мувофиқ (ЎзР ФК 58-моддаси), улушларга (қўшилган ҳиссаларга) ёки улушларга (қўшилган ҳиссаларга) ёки муассисларнинг (иштирокчиларнинг) муассисларнинг (иштирокчиларнинг) акцияларига бўлинган устав фонди (устав акцияларига бўлинган устав фонди (устав капитали)га эга бўлган тижорат капитали)га эга бўлган тижорат ташкилотлари хўжалик ширкатлари ва ташкилотлари хўжалик ширкатлари ва жамиятлари ҳисобланади.жамиятлари ҳисобланади.

 1996 йил қабул қилинган «Акциядорлик жамиятлари 1996 йил қабул қилинган «Акциядорлик жамиятлари ва акциядорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва акциядорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги Қонунга мувофиқ, икки хил турдаги тўғрисида»ги Қонунга мувофиқ, икки хил турдаги акциядорлик жамияти тузиш мумкин – бу очиқ акциядорлик жамияти тузиш мумкин – бу очиқ турдаги акциядорлик жамиятлари ва ёпиқ турдаги турдаги акциядорлик жамиятлари ва ёпиқ турдаги акциядорлик жамиятлари. Очиқ акциядорлик акциядорлик жамиятлари. Очиқ акциядорлик жамиятлари – бу унинг акциядорлари ўзларига жамиятлари – бу унинг акциядорлари ўзларига тегишли акциялардан бошқа акциядорларнинг тегишли акциялардан бошқа акциядорларнинг розилигисиз эркин фойдаланиши (сотиши), чиқарган розилигисиз эркин фойдаланиши (сотиши), чиқарган акцияларга очиқ обуна ўтказиши ва уларни эркин акцияларга очиқ обуна ўтказиши ва уларни эркин савдога қўйиши мумкин. Ўпиқ акциядорлик жамият савдога қўйиши мумкин. Ўпиқ акциядорлик жамият – бу акциялари фақат унинг муассислари ёки – бу акциялари фақат унинг муассислари ёки олдиндан белгиланган шахс-лар доираси ичида олдиндан белгиланган шахс-лар доираси ичида тақсимланадиган жамиятдир. Ўзбекистон тақсимланадиган жамиятдир. Ўзбекистон Республикасида акциядорлик жамиятлари уч Республикасида акциядорлик жамиятлари уч поғонали модель асосида фаолият юритиши поғонали модель асосида фаолият юритиши мумкин.мумкин.

 Ҳозирги кунга келиб, Ўзбекистон Ҳозирги кунга келиб, Ўзбекистон Республикасида 1316 та акциядорлик Республикасида 1316 та акциядорлик жамияти фаолият кўрсатади. Акциядорлик жамияти фаолият кўрсатади. Акциядорлик жамиятларининг 269 тасида ҳамда 523 та жамиятларининг 269 тасида ҳамда 523 та масъулияти чекланган жамиятларда давлат масъулияти чекланган жамиятларда давлат улуши мавжуд.улуши мавжуд.   Бозор иқтисодиётида рақобатчиликни Бозор иқтисодиётида рақобатчиликни ривожлантириш, чет эл инвестицияларини ривожлантириш, чет эл инвестицияларини жалб қилиш ҳамда иқтисодиётда хусусий жалб қилиш ҳамда иқтисодиётда хусусий сектор улушини янада ошириш мақсадида, сектор улушини янада ошириш мақсадида, давлат улуши босқичма-босқич фонд бозори давлат улуши босқичма-босқич фонд бозори орқали сотиб келинмоқда. Бу эса, ўз орқали сотиб келинмоқда. Бу эса, ўз навбатида, корпоратив тармоқни янада навбатида, корпоратив тармоқни янада ривожлантириш учун шароит яратади деб ривожлантириш учун шароит яратади деб ўйлаймиз.ўйлаймиз.

 Корпоратив тармоқни янада ривожлантириш Корпоратив тармоқни янада ривожлантириш мақсадида, давлат ўз улушини бу тармоқда мақсадида, давлат ўз улушини бу тармоқда сезиларли даражада пасайтириши лозим. Стратегик сезиларли даражада пасайтириши лозим. Стратегик аҳамиятга эга корхоналарда, хусусан акциядорлик аҳамиятга эга корхоналарда, хусусан акциядорлик жамиятларида давлат ўз ихтиёрида 40 фоиз акция жамиятларида давлат ўз ихтиёрида 40 фоиз акция улушини олиб қолиш билан кифояланиши мумкин. улушини олиб қолиш билан кифояланиши мумкин. Чунки акциядорларнинг умумий йиғилишидаги Чунки акциядорларнинг умумий йиғилишидаги кворум бўлиш учун 60 фоиз плюс бир овоз керак, кворум бўлиш учун 60 фоиз плюс бир овоз керак, бунда давлат қатнашуви зарурият сифатида қабул бунда давлат қатнашуви зарурият сифатида қабул қилинади ва давлат бу турдаги корхоналарда қилинади ва давлат бу турдаги корхоналарда стратегик аҳамиятга эга сиёсатини амалга ошириш стратегик аҳамиятга эга сиёсатини амалга ошириш имкониятидан маҳрум бўлмайди. Шу билан бир имкониятидан маҳрум бўлмайди. Шу билан бир қаторда, бундай чора-тадбирлар чет эл портфель қаторда, бундай чора-тадбирлар чет эл портфель инвесторларини жалб қилишга кўпроқ самара инвесторларини жалб қилишга кўпроқ самара беради. Чет эл портфель инвесторлари корхонанинг беради. Чет эл портфель инвесторлари корхонанинг камида 50 фоиз улушига эгалик қилишга камида 50 фоиз улушига эгалик қилишга интилишади.интилишади.

 Хулоса қилиб шуни таъкидлаш Хулоса қилиб шуни таъкидлаш мумкинки, Ўзбекистон Републикасида мумкинки, Ўзбекистон Републикасида корпоратив тармоқни ривожлантириш корпоратив тармоқни ривожлантириш тадбиркорлик фаолиятини юритувчи тадбиркорлик фаолиятини юритувчи юридик шахсларга бўш пул юридик шахсларга бўш пул маблағларини фонд бозори орқали маблағларини фонд бозори орқали жалб қилиш, хатар даражасини жалб қилиш, хатар даражасини диверсификациялаш (тақсимлаш), диверсификациялаш (тақсимлаш), харажатлар ва даромад ўртасида харажатлар ва даромад ўртасида оптимал балансга эришиш каби оптимал балансга эришиш каби имкониятлар беради.имкониятлар беради.

O'xshashlar

Ўзбекистон Республикасида молиявий назорат

Ўзбекистон республикасида хорижий инвестицияларн

Марказий Осиё давлатларининг халқаро иқтисодиётда тутган ўрни. Ўзбекистон Республикасида макроиқтисодий тартибга солиш

Ўзбекистон республикасида хорижий инвестицияларни жалб этишни рағбатлантиришга доир инвестицион қонунчиликдаги янги ташаббуслар

Ўзбекистонда инвестиция фаолияти ривожланишининг асосий йўналишлари