Xo'jalik shartnomalari (Biznes huquqi) - Iqtisodiyot - Slaydlar

Xo'jalik shartnomalari (Biznes huquqi)

Yuklangan vaqt:

07.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1933.2939453125 KB

Ko'chirib olish

Xo’jalik shartnomalari (Biznes huquqi)01 10

Reja: Tadbirkorlik shartnomalarining oʼziga xos xususiyatlari Tadbirkorlik shartnomalarini rasmiylashtirish Tadbirkorlik shartnomalarida talabnoma Tadbirkorlik shartnomalarida javobgarlik masalalari

“ Shartnoma – bu bozor munosabatlari sharoitida barcha mulk shaklidagi korxonalar, shuningdek qishloq xoʼjaligi korxonalari hamda boshqaruv organlari oʼrtasidagi iqtisodiy munosabatlarni oʼrnatuvchi asosiy huquqiy hujjat boʼlib hisoblanadi” Tadbirkorlik shartnomalari deyilganda, bevosita tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishda boshqa tadbirkorlik subyektlari (jumladan, yakka tartibdagi tadbirkorlar) va davlat organlari bilan tuziladigan shartnomalar tushuniladi. Tadbirkorlik shartnomasi - taraflardan biri shartlashilgan muddatda tadbirkorlik faoliyati sohasida tovarlarni berish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar koʼrsatish majburiyatini oladigan, ikkinchi taraf esa tovarlarni, ishlarni, xizmatlarni qabul qilib olish va ularning haqini toʼlash majburiyatini oladigan kelishuvdir.01 02 0F 14 14 08 08 03 01 0D02 0B 0D02 0B 05 1A 0F 05 0D08 1A 16 0F 07

Birinchidan - shartnoma faqat tadbirkorlik faoliyati sohasida - yaʼni foyda olish maqsadida; Ikkinchidan – shartnoma yuridik shaxslar va yakka tartibda faoliyat yurituvchi tadbirkorlar oʼrtasida; Uchinchidan – shartnoma tovarlar berish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar koʼrsatish toʼgʼrisida ; Toʼrtinchidan – shartnoma faqat yozma tarzda tuziladi.

Taraflarning o‘zaro mulkiy javobgarligi Xo‘jalik shartnomalari ni tuzish erkinligi Taraflarning o‘zaro manfaatdorligi Shartnoma inzitomiga rioya etish Shartnomaviy munosabatlar ning tamoyillari

Shartnomalarni tuzish boʼyicha asosiy qoidalar Shartnoma ikki va undan ortiq taraflar oʼrtasida tuziladigan bitim boʼlganligi sababli u oferta, aksept, yuridik ekspertizadan oʼtkazishi va shartnomani imzolash bosqichlaridan. Taklif oferta, taklifni kiritgan shaxs esa oferent deb ataladi. Taklifning qabul qilinishi aksept, taklifni qabul qilgan shaxs esa akseptant deb ataladi. А ngliyada quyidagilarga ham, yozma rasmiy ofertadan tashqari, oferta deb qaraladi Tovarlarni narxi bilan magazin derazasiga qoʼyish Broshura, katalog, reklama Kompaniyaning yutuqlarini koʼrsatuvchi tanishtiruv kitobchasi Kim oshdi savdosi Tender

Tadbirkorlik faoliyati shartnomasi toʼrt qismdan tashkil topadi 1) Kirish 2) shartnoma predmeti, taraflarning huquq va majburiyatlari; 3) shartnomaning qoʼshimcha shartlari; 4) shartnomaning boshqa shartlariga ajratish mumkin.

Xoʼjalik shartnomasi shartnoma predmetini, yetkazib beriladigan tovarning miqdori sifati, assortimenti va bahosini shartnomaning bajarilish muddatlarini, hisob-kitob qilish tartibini taraflarning majburiyatlarini, shartnoma majburiyatlari bajarilmaganda yoki lozim darajada bajarilmaganda taraflarning javobgarligini nizolarni hal etish tartibini hamda taraflarning rekvizitlarini shartnoma tuzilgan sana va joyni va boshqa muhim shartlarni nazarda tutishi kerak.XOʼJ А LIK Sh А RTNOM А L А RI TUZILIShI

Shartnoma predmeti Shartnomani sharhlash Sud shartnoma shartlarini sharhlashda undagi so‘z va iboralarning asl ma’nosini e’tiborga oladi. Shartnomaning sharti aniq bo‘lmasa, uning asl ma’nosi uni boshqa shartlarga va butun shartnomaning ma’nosiga taqqoslash yo‘li bilan aniqlanadi. Agar ushbu moddaning birinchi qismida bayon etilgan qoidalar shartnomaning mazmunini aniqlash imkonini bermasa, taraflarning haqiqiy umumiy xohish-irodasi shartnomaning maqsadini hisobga olgan holda aniqlanishi kerak. Bunda barcha tegishli holatlar, shu jumladan shartnoma tuzish oldidan olib borilgan muzokaralar va yozishmalar, taraflarning o‘zaro munosabatlarida qaror topgan amaliyot, ish muomalasi odatlari, taraflarning keyinchalik o‘zlarini qanday tutganligi e’tiborga olinadi. FK 363-modda 9

Shartnoma bahosi  Shartnomani bajarganlik uchun taraflarning kelishuvi bilan belgilangan bahoda haq to‘lanadi.  Haq to‘lashni nazarda tutadigan shartnomada baho nazarda tutilmagan va shartnoma shartlari bo‘yicha belgilanishi mumkin bo‘lmagan hollarda shartnomani bajarganlik uchun o‘xshash vaziyatlarda odatda shunday tovarlar, ishlar yoki xizmatlar uchun olinadigan baho bo‘yicha haq to‘lanishi kerak.  Bozor bahosi FK 356-modda 10

Shartnomalarda to’lov intizomi (avans) Ustav kapitalida davlat ulushi 50 % yoki undan ortiq bo’lgan xo’jalik yurituvchi subyektlarning iste’molchilar va buyurtmachilarga, agar ular yetlkazib beriladigan (bajariladigan ishlar, xizmatlar) qiymatining kamida 15 % ini oldindan to’lamasalar, mahsulot jo’natishi, ishlarni bajarish va xizmatlar ko’rsatishi taqiqlansin, qonunchilikda belgilangan hollar bundan mustasno. 2019-yil 1-yanvardan davlat ulushi 50 foizdan kam bo‘lgan korxonalar bilan shartnomalar bo‘yicha ichki bozorda oldindan 15 foiz to‘lovni amalga oshirishga doir talab bekor qilindi. 11O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 12.05.1995 yildagi PF-1154-son, “ Xalq xo‘jaligida hisob-kitoblar o‘z vaqtida o‘tkazilishi uchun korxona va tashkilotlar rahbarlarining mas’uliyatini oshirish borasidagi chora-tadbirlar to‘g‘risida ” O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 30.10.2018 yildagi PF-5564-son, “ Tovar bozorlarida savdoni yanada erkinlashtirish va raqobatni rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”

12Taraflarning rekvizitlari Pochta indeksi Hisob-kitob raqami Kodi Yuklash rekvizitlari Manzili Bank nomi MFO STIR

Xo‘jalik shartnomasi bo‘yicha talabnoma bildirish  Huquqlari va qonuniy manfaatlari buzilgan xo‘jalik yurituvchi subyekt mazkur huquq va manfaatlarni buzgan xo‘jalik yurituvchi subyektga nisbatan talabnoma bildirishga haqlidir.  Talabnoma yozma shaklda bildiriladi.  Talabnoma xo‘jalik yurituvchi subyektning rahbari yoki rahbarning o‘rinbosari tomonidan imzolanadi.  Yuklarni tashish va aloqa xizmatlari ko‘rsatishga doir operatsiyalardan kelib chiqadigan talabnomalarni transport va aloqa xo‘jalik yurituvchi subyektlariga bildirish tartibi va muddatlari qonunchilikda belgilab qo‘yiladi.  da’vogar nizoni sudgacha hal qilish (talabnoma yuborish) tartibiga rioya etmagan bo‘lsa, basharti bu shu toifadagi nizolar uchun qonunda yoki taraflar shartnomasida nazarda tutilgan bo‘lsa (IPK 107-m)  O‘ziga talabnoma bildirilgan xo‘jalik yurituvchi subyekt talabnomani olgan kundan boshlab o‘n besh kunlik muddat ichida unga javob qaytarishi shart.  Agar talabnomani tan olish to‘g‘risidagi javobda tan olingan summa o‘tkazilishi haqida ma’lumot bo‘lmasa, talabnoma bildirgan taraf javob olingandan so‘ng yigirma kun muddat o‘tgach, bank muassasasiga qarzdor tan olgan summani so‘zsiz tartibda o‘tkazish to‘g‘risidagi farmoyishni taqdim etishga haqli. Farmoyishga qarzdorning javobi ilova qilinadi. 13

XOʼJАLIK YURITUVChI SUBYEKTLАRNING YURIDIK XIZMАTI xo‘jalik shartnomalarini tuzish, bajarish, o‘zgartirish va bekor qilishning belgilangan tartibiga rioya etilishini nazorat qiladi; shartnomaviy munosabatlarni takomillashtirish yuzasidan takliflar ishlab chiqishda bevosita ishtirok etadi. tayyorlangan xo‘jalik shartnomasi va u bilan bog‘liq huquqiy tusdagi boshqa hujjat loyihasi qonun hujjatlari talablariga mos emasligi aniqlangan taqdirda, o‘z eʼtirozini asoslagan holda uni qo‘shimcha ravishda ishlab chiqish uchun qaytaradi; xo‘jalik yurituvchi subYekt rahbariga imzolash uchun taqdim etilayotgan xo‘jalik shartnomalari loyihalarining va ular bilan bog‘liq huquqiy tusdagi boshqa hujjatlarning qonun hujjatlari talablariga muvofiqligini tekshiradi; xo‘jalik shartnomalari bajarilishi ustidan o‘zaro tekshiruvlar o‘tkazilishini nazorat qiladi;

Bu unda belgilangan majburiyatlarni bajarish jarayonida taraflar amalga oshiradigan harakatlar tartibidir. Umumiy qoidaga koʻra, agar majburiyatlarni qismlarga boʻlib bajarish nazarda tutilmagan boʻlsa, bir martada batamom bajarilishi kerak. Shartnoma boʻyicha taraflarning oʻzaro majburiyatlari bir vaqtda bajarilishi lozim, agar shartnomada boshqa holatlar koʻrsatilgan boʻlmasa. Shuning uchun taraflar xoʻjalik shartnomasini tuzishda vujudga keladigan oʻz majburiyatlarini bajarish tartibini aniq va puxta, qonun talablariga muvofiq ravishda belgilashlari shart. Tadbirkorlik shartnomasini bajarish usuli

XOʻJALIK SHARTNOMASINI BAJARISH BOSQICHLARI Xoʻjalik shartnomasini bajarish jarayoni izchil amalga oshiriladigan harakatlar tizimidan iboratmoddiy huquqiy

XOʼJАLIK ShАRTNOMАSINI BАJАRISh MODDIY BOSQIChI Xoʼjalik shartnomasini bajarishning moddiy bosqichi ikkita oʼzaro bogʼliq harakatlarni bir tarafning tovarlarni, bajargan ishi va koʼrsatgan xizmati natijalarini berishni ikkinchi tarafning bu narsalarni qabul qilib olishini

XOʻJALIK SHARTNOMASINI BAJARISH HUQUQIY BOSQICHI Huquqiy bosqichning mohiyati shartnoma bo‘yicha bajarilgan ishni ko‘rsatilgan xizmatni yetkazilgan tovarni son va sifat jihatidan tekshirish Bajarish faktini hujjat bilan tasdiqlash

Tadbirkorlik shartnomalaridan kelib chiqadigan majburiyatlarni bajarilganligini tasdiqlovchi hujjatlar quyidagilar Tovar sotuvchining omboriga topshirilgani-qabul qilib olingani haqidagi hujjat;Transport tashkiloti tomonidan berilgan va tovar uni oluvchi manziliga joʼnatilganligi haqidagi yuk xatiTovarlar (ishlar, xizmatlar)ni topshirish-qabul qilib olish dalolatnomasi Bank muassasasi tomonidan tasdiqlangan va tovarlar (ishlar, xizmatlar) haqi toʼlanganligi haqidagi toʼlov hujjati

Tadbirkorlik shartnomalari taraflari, ularning huquq va majburiyatlari 20O‘zbekiston Respublikasining “Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi 1998-yil 29-avgustdagi O‘RQ- 670-I-sonli Qonuniga muvofiq, xo‘jalik shartnomalari quyidagi huquq va majburiyatlarga ega: Tadbirkorlik shartnomasi tarafining huquqlari shartnomalarni tuzish, bajarish, o‘zgartirish va bekor qilish munosabati bilan zarur bo‘lgan maʼlumot nomalar va boshqa hujjatlarni so‘rash va olish; shartnomalarini tuzish, bajarish, o‘zgartirish va bekor qilish bilan bog‘liq masalalar yuzasidan ekspertlarning yozma xulosalarini so‘rash va olish, mutaxassislar bilan maslahat lashish; davlat organlari va boshqa organlarga, mansabdor shaxslarga iltimosnomalar bilan murojaat etish hamda shikoyatlar berish va ulardan asoslantirilgan yozma javoblar olish; boshqa tarafning iqtisodiy ahvoli, nufuzi va ishchanlik jihatlari xususidagi maʼlumotlarni to‘plash; Tadbirkorlik shartnomasi tarafining majburiyatlari shartnomalari to‘g‘risidagi qonun hujjatlari ning talablariga rioya etishlari; qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda shartnomalarining o‘z vaqtida tuzilishini taʼminlash; tuzilgan shartnomalar bo‘yicha zimmalariga olingan majburiyatlarni o‘z vaqtida va tegishli tartibda bajarishlari shart.

Tadbirkorlik faoliyatidagi shartnomalarning turlari 21O‘ZGANING HUQUQLARIDAN FOYDALANISHNI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR Sh а r t n о m а l а r TOVARLARNI SOTISH (REALIZATSIYA)NI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR ISHLARNI BAJARISHNI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALARMULKNI FOYDALANISHGA BERISHNI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR XIZMAT KO‘RSATISHNI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR

-) oldi-sotdi shartnomasi -) mahsulotlar yetkazib berish shartnomasi -) davlat ehtiyojlari uchun mahsulotlar yetkazib berish shartnomasi -) kontraktatsiya shartnomasi -) energiya taʼminoti shartnomasi -) korxonani sotish shartnomasi -) chakana oldi-sotdi shartnomasi va h.k.TOVARLARNI SOTISH (REALIZATSIYA)NI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR

-) Ijara shartnomasi -) lizing shartnomasi -) prakat shartnomasi va h.kMULKNI FOYDALANISHGA BERISHNI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR

-) qurilish pudrati shartnomasi -) loyihalash ishlarini bajarish shartnomasi -) maishiy xizmat koʻrsatish shartnomasi va h.kISHLARNI BAJARISHNI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR

-) savdo vakillik shartnomasi -) yuk tashish shartnomasi -) mulkni ishonchli boshqarish shartnomasi -) sugʻurta shartnomasi -) saqlash shartnomasi va h.kXIZMAT KOʻRSATISHNI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR

-) tovar belgisidan foydalanish bilan bogʻliq litsenziya shartnomasi -) xizmat koʻrsatish belgisidan foydalanish bilan bogʻliq litsenziya shartnomasi va x.k.OʻZGANING HUQUQLARIDAN FOYDALANISHNI NAZARDA TUTUVCHI SHARTNOMALAR

Shartnoma majburiyatlarini buzganlik uchun mansabdor shaxsning maʼmuriy javobgarligi 27Toʻlov intizomini buzish (MJtK 175-modda) Shartnoma intizomini buzish (MJtK 1761-modda) Tegishli maʼlumotlarni taqdim etmaslik yoki yolgʻon maʼlumot- larni taqdim etish (MJtK 1762-modda) Standartlarni buzish (MJtK 212-modda) Sertifikatlashtirish qoidalarini buzish (MJtK 214-modda)

Shartnoma majburiyatlarini buzganlik uchun mansabdor shaxsning jinoiy javobgarligi 28Oʻzbekiston Respublikasining manfaatlariga xilof ravishda bitimlar tuzish (JK 175-modda) Bankrotlikni yashirish (JK 181-modda) Qasddan bankrotlikka olib kelish (1811-modda) Xavfsizlik talablariga javob bermaydigan tovarlarni oʻtka-zish maqsadini koʻzlab ishlab chiqarish, saqlash, tashish yoxud oʻtkazish, ishlar bajarish yoki xizmatlar koʻrsatish (JK 186- modda) Mansab soxtakorligi (JK 209-modda)

Keys Da'vogar W. O. Lyusi javobgar A. X. va Ida Zehmerga qarshi da'vo arizasi bilan Zehmerlarning Fergyuson fermasini 50 000 $ evaziga sotib olish bo`yicha. Da`vogar o`z vajida javobgarni bir necha bor muzokaraga chaqirganligi va bir kuni spirtli ichimlik ichib o`zaro kelishganligini oxir-oqibat, W. O. Lyusi Zehmerni Fergyuson fermasini Lyusiga 50 000 dollarga sotishlari to'g'risida shartnomaga ko`ndiradi. Keyinchalik Lyusi Zehmerni sudga berib, uni sotishga majburlaydi. Zehmer mast bo'lganini va taklif hazil tariqasida qilinganligini va shuning uchun uni amalga oshirish mumkin emasligini ta'kidladi.

 Fuqarolik kodeksi  O'RQ 670-I  PF-1154  PF-5564  VMQ 383  O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sud Plenumining qarori, 04.03.2002 yildagi 103-son 30

O'xshashlar

O’zbekistonda biznes

Xo'jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy resurslari va kapitali

Tadbirkorlik huquqi

Rossiya biznes etikasi

Ispaniyada biznes etikasi