Turistik mahsulotlarga narx belgilashning xususiyatlari - Iqtisodiyot - Slaydlar

Turistik mahsulotlarga narx belgilashning xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

06.10.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

822.97265625 KB

Ko'chirib olish

TURISTIK MAHSULOTLARGA NARX BELGILASHNING XUSUSIYATLARI

Turistik faoliyat harajatlari va daromadlari Zamonaviy iqtisodiy ta‘limot narxni, uni tashkil etuvchi omillar majmuasining o’zaro ta‘siri natijasi, deb ta‘riflaydi. Mukammal raqobat, ya‘ni ko’pgina kichik firmalar bozorga kirish va undan chiqishda bir xil ijobiy imkoniyatlardan, barcha axborot turlaridan teng holda foydalangan sharoitda narx bozori o’rnatiladi. Bu narx–muvozanatli (Rm) narx, deb ataladi. Muvozanatli narx, bir tomondan, eng yuqori foyda olishga qaratilgan bo’lsa, ikkinchi tomondan esa , eng yuqori sarf harajatlarga teng bo’ladi. Talab egrisi – turistik xizmatlarga bo’lgan iste‘molchilar talabi, ularning narxi pasayishi bilan o’sib borishini ifoda etadi. Xizmat yaratuvchilar esa, narxning o’sishi bilan taklifni ko’paytirishadi. Chizmada egrilarning bir nuqtada uchraShuvi talab va taklifning muvozanatda bo’lishi taqozo etadi, narx esa, bu muvozanatning ifodasi bo’ladi. Turistik mahsulot narxining ikki chegarasi mavjud: quyi va yuqori. Quyi chegarasi, bu – yaratilgan tovari (turistik paket)ning tannarxi , yuqori chegarasi esa, aniq tovar (turistik paket)ga bo’lgan talab. Demak, turmahsulot narxining miqdori uning qiymati vash u mahsulotga bo’lgan talab bilan belgilanadi.

Bundan tashqari, turmahsulotning narxiga bir qator omillar: xizmat ko’rsatish darajasi, ishlatiladigan transport vositasi, xizmat qilish shakli (guruhiy yoki yakka holda), turxizmatlar bozorining konyukturasi , xizmatlar taklifining mavsumiyligi, reklama samarasi va hokazolar o’z ta‘sirini ko’rsatadi. Turizm marketingida narxning shakllanishiga muhim ahamiyat berilib, uning jarayoni quyidagi bosqichlar bilan ifoda etiladi.

Narx shakllanish jarayonlari O Xizmatlar sohasida , Shu jumladan, turizm sohasida narx o’ziga xos xususiyatlarga ega: xizmatlarning narxi chakana narx; O turpaket narxi salohiyatli haridorning nisbiy tuyg’ularni uyg’otmasligi kerak;  turizm xizmatlarga bo’lgan talab mavsumiy tavsifga ega; O xorijiy turistlar uchun taristik xizmatlar, odatda, qimmat bo’lib, erkin almashadigan valyutada o’rnatiladi.

Turizmda narx belgilash usullari . Narx belgilash sohasida ma‘lum siyosatni o’tkazayotganda, turistik firma sotish hajmga hamda oladigan foydaning miqdoriga faol ta‘sir etadi. Odatda, turfirma yaqin orada yuqori foyda olaman, deb turmahsulotni narxi ortig’i bo’lgan darajada sotmaydi, chunki egiluvchan narx siyosatini o’tkazishga harakat qiladi. Narx belgilash siyosatiga ta‘sir etuvchi turistik tashkiloti quyidagi imkoniy maqsadlarga ega bo’ladi: o’z faoliyatini saqlab qolish, eng yuqori foyda olish , bozorning eng katta ulushiga ega bo’lish, turmahsulot sifati sohasida ustunlik qilish.

Imkoniy narxni belgilovchi holatlar Narxni asosini aniqlashda ishlab chiqarish harajatlari, haridorlarning fikri, raqiblarning narxlari hisobga olinadi. Narxni belgilash eng oddiy usuli bu sarfharajatlar asosida turmahsulot tannarxiga mahsulotni ishlab chiqaruvchidan iste‘molchiga yetkazish yo’lida harajatlar , soliqlar va foyda me‘yorini tavsiflaydigan ma‘lum ustamalarni qo’shish yo’li bilan aniqlash. Umuman narxni belgilovchi to’rt asosiy omilni ajratish mumkin: -Harajatlar tarkibi (narx firma harajatlaridan ustun bo’lishi kerak); -Narxlar raqibligi; -Haridorlar Shu narxda sotib olishga tayyor bo’lgani (talab egiluvchanligi); -Turistik tashkilotlarning maqsadlari: -foydani maksimallashtirish; -sarmoyalar uchun mablag’lar qaytib kelishini saqlash; -yashab qolish (turizm industriyasining mavsumiy tafsiloti va raqobatning yuqori darajasi); -sotish hajmini ko’paytirish.

Talabning narx egiluvchanligi turizda narxning shakllanishida katta ahamiyatga ega. Agar narx o’sishi talabning nisbatan sust pasayishiga olib kelsa , bu holda talab noegiluvchan bo’ladi, agarda narxning xuddi Shunday o’sishi ro’y bersa, bunda talab pasayadi, natijada egiluvchan talab o’rnatiladi. Agar narx pasayishi sotishlarning ko’payishiga olib kelsa va harajatlarni qoplasa, bu talab egiluvchan bo’ladi, aksincha, talab egiluvchan bo’lmaydi. Narx egiluvchanligi darajasi sayohatning dalillari va maqsadlariga bog’liq. Ish bilan bog’liq sayohatlar narxning o’zgarishiga rioya qilmaydi , shaxsiy maqsadda amalga oshirilayotgan sayohatlar narx o’zgarishiga bog’liq. Talabning narx egiluvchanligiga bog’liq bo’lgani tufayli turizm marketingda narxlar asosiy vositalar bo’lib hisoblanadi.

Bu quyidagi sabablarga asoslanadi: O Narx o’zgarishi sotish hajmiga kuchli ta‘sir o’tkazadi. Odatda, nisbatan past bo’lgan narx turistlarni o’ziga jalb qiladi, ammo odatdagidan yuqori narx ham xuddi Shunday samara berishi mumkin. Iste‘molchilar yanada qimmat bo’lgan xizmatlarni juda sifatli deb qabul qiladi, ayniqsa ularni tekshirish imkoniyati bo’lmagan holatda. O Narx o’zgarishi, boshqa marketing tadbirlarga nisbatan, eng tez samara beradi. O Salohiyatli turistlar taklif etilgan xizmatlar o’zgarishina nisbatan narx o’zgarishiga tezroq javob beradi. O Yangi mijozlarni jalb qilish maqsadida ro’y bergan narz o’zgarishi samara berishi iuchun u faqat savdo vositachilar va salohiyatli mijozlarga qaratilgan tadbirlar bilan birgalikda amalga oshirilishi kerak.

Narxni belgilash uchun faqat narxni o’rnatish emas, balki to’lovlar usuli, ustamalar turlari , narx o’zgarishning siyosati (qancha tez va qanday holatlarda narxni o’zgartirish kerak), qo’shimcha xizmatlarga bo’lgan narxlarni aniqlashni hisobga olish kerak. Turizmda mavsumiy o’zgarishlar sezilarli bo’lgani tufayli talab va narx o’zgarishi ham mavsumga bog’liq bo’ladi. Chet elga sayohat qilishda narx belgilanishi quyidagi asosiy omillarga bo’ysunadi: 1.Tur tannarxi va foyda darajasi. 2.Raqobat narxlar darajasi. 3.Bozorda talab va taklif nisbati.

O Turfirmalarning narxlari prays-varaqalarda namoyon bo’ladi. Prays-varaqa butun mavsumga tuziladi va Shu mavsumga bo’lgan tur narxinidan iborat bo’ladi. Ammo ular safar muddatlariga , narx va yashash sharoitlariga bog’liq holda o’zgarishi mumkin. Prays-varaq bozorning barcha segmentlar talablariga javob berishi kerak. Turistlar daromad darajasiga, yoshiga va soniga qarab narxlar tabaqalanishi kerak. Yaxshi prays-varaq iste‘molchiga: -firma narxlarini raqib narxlari bilan taqqoslash imkoniyatini ; -narxlar o’sishi va pasayishini tahlil qilish; -katalog asaosida uyda o’tirib kelgusi safarni hisoblash va rejalashtirish imkoniyatini beradi.

O'xshashlar

O’zbekiston turistik ob’ektlarining asosiy xususiyatlari

Turistik maxsulotlar narxini belgilash xususiyatlari

Narx va narx siyosati 2

Turistik korxonalar mijozlariga xizmat ko’rsatishning xususiyatlari

Narx belgilashni jarayon omillar