Soliq munosabatlarining shakllanishi - Iqtisodiyot - Slaydlar

Soliq munosabatlarining shakllanishi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

564.5 KB

Ko'chirib olish

Soliq munosabatlarining shakllanishi

Soliq to'g'risidagi qonun elementlarining huquqiy ahamiyati va tushunchalari.  Soliq huquqining huquq tizimidagi tabiatini aniqlovchi me'zonlardan biri huquqiy tartibga solish metodidir, ya'ni bu degani ijtimoiy munosabatlarga huquqning ta'sir etuvchi usul va turlarining yig'indisidir.  Huquqiy tartibga solish metodlarining har biri o'ziga xos xususiyatga ega va ularni umumlashtirgan vaqtdagina huquqiy tartibga solishning maqsad va vazifalari amalga oshadi.

 Soliq huquqiy tartibga solinadigan munosabatlar tizimini tahlil qiladigan bo'lsak shunday xulosaga kelishimiz mumkin. Soliq munosabatlarini tartibga solish metodining o'ziga xos tomoni shundaki, unda tomonlardan biri davlat hokimiyati tomonidan ish ko'radi.  Ushbu metod hokimiy bo'ysinish asosiga qurilgan va huquqning boshqa tomonlariga ham xosdir, ammo bu erda soliq munosabatlaridan kelib chiqadigan xususiyatlari mavjuddir.

 Soliqlar korxona, birlashma va tashkilotlar hamda aholining har xil guruhlarga daromadlarini qayta taqsimlashning iqtisodiy vositasidir. Soliqlar orqali davlat bozor infrastrukturasini rivojlanib, xilma-xil mulk shakldagi korxona va tashkilotlar yaratilsa, soliqlardan byudjetga tushumlar ko'p bo'ladi va davlatning o'z funktsiyalarining bajarishga keng imkoniyat yaratadi.

 Soliqdan kompleks foydalanish xalq xo'jaligi strukturasini qayta qurishga, xo'jaliklar va alohida tovar sotib olish qobiliyatini boshqarib turishga va inflyatsiya jarayonini jilovlab turishga imkon beradi.  Soliq to'lovchining daromadlari, muayyan tovarlar, mol- mulk qiymati, qimmatli qog'ozlarga doir operatsiyalar, tabiiy resurslardan foydalanish va haqozolar, ya'ni pul mulkiy shakllarda mavjud bo'lgan moddiy ne'matlar soliq huquqiy munosabatlarning ob'ekti hisoblanadi.

«soliq tizimini huquqiy tartibga solish» tushunchasi  Soliq tizimini huquqiy tartibga solish - soliq munosabatlarini tartibga solishni shunday shaklidirki, uning vositasida ular ishtirokchilarining xatti-harakatlari, ya'ni soliq huquqiy sohadagi qonun me'yorlarini ko'zda tutilgan talablariga majburiy talablari va huquqqa yo'l qo'yishlari ko'rinishida namoyon bo'ladigan davlat idorasi o'z ifodasini topadigan o'z huquqi va majburiyatlarining soliq huquqi sub'ektlari tomonidan bajarilishiga muvofiqlashtirdi. Soliq munosabatlarini huquqiy tartibga solish o'z ichiga huquq me'yorlari, huquqiy munosabatlar, yuridik ma'suliyat, huquqiy ong va boshqa shu kabi tarkibiy unsurlarni oladi.

 Soliq huquqi sub'ektlari davlat idorasining talablari va yo'l qo'yishlariga munosabat bildiradi, ya'ni ularning ijobiy munosabati belgilangan huquq-tartibotga muvofiq keladigan huquqiy xatti-harakatlarni hosil etadi. Salbiy munosabat esa huquqiga zid bo'lgan xatti-harakatni, ya'ni huquqbuzarliklarni hosil etadi. 1992 yil 8 dekabrda, uni ikkinchi chaqiriq O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining o'n birinchi sessiyasida qabul qilingan O'zbekiston Respublikasi Konstituttsiyasining 51- moddasi soliq qonunchiligi uchun yuridik baza bo'lib hisoblanib, unda shunday deyilgan: «fuqarolar qonun bilan belgilangan soliqlar va mahalliy yig'imlarni to'lashga majburlar»; uning 123-moddasida bunday deb ta'kidlanadi: «O'zbekiston Respublikasi hududida yagona soliq tizimi amal qiladi».

 Soliq munosabatlarining har bir ishtirokchisi o'z burchlariga nimalar kirishini va u yoki bu harakatlarni qilganda qanday huquqlarga ega bo'lishini, muayyan holatlarda kiritilgan va ishlay boshlaydigan vositalar hamda rusm-qoidalar qandayligini bilish soliq to'lovchi o'z burchini bajarmagan yoki nohalol bajarganda soliq idoralari u yoki bu sanktsiyalarni, ya'ni ta'sir ko'rsatishning muayyan usullarini , misol uchun bank hisobvaraqlari bo'yicha hisob - kitob operatsiyalarini to'xtatib qo'yish mablag'larni to'lovchining hisob varaqlaridan so'zsiz hisobdan chiqarish va boshqa usullarni qo'llashi mumkin bo'lgan hollarda juda muhimdir

 Soliq tizimi muvaffaqiyatli ishlashi uchun soliq qonunchiligi-ning aniq tartibini ishlab chiqish hamda belgilash zarur. Uning hujjat va me'yorlari soliqni tartibga solishning barcha zarur unsurlarini o'z ichiga olishi kerak. Bunda bosh omillar - soliq huquqiy munosabatlari muayyan sohasining to'liq yuridik boshqarilishi va soliq amallarining batafsil tartibga solinishi hamda ular mazmunini ta'minlashdir.

 Qonuniylik jamiyat normal faoliyatining asosi, mustaqil davlatni iqtisodiy va ijtimoiy rivojlantirish vazifalarini muvaffaqiyatli bajarishning zarur sharti va g'oyat muhim shartdir. Uning yashashi xuddi ana shunga bog'liq, qonuniylikning jamiyat hayotidagi real roli xuddi ana shundan iborat. U ijtimoiy munosabatdagi barcha ishtirokchilarning harakat birligini, intizom va huquqiy tartibni ta'minlaydiki, bularsiz iqtisodiyotni shakllantirish va mustahkamlashni tasavvur etib bulmaydi.

 Qonuniylikni mustahkamlashning asosiy maxsus vositalari ishontirish, oldini olish, qonunni buzuvchilarga bevosita jamoat ta'siri ko'rsatish, qonuniylikning yuridik kafolatlarini takomillashtirishchdan iboratdir. Qonuniylikni buzishlarga qarshi kurashda huquq, talablarini bajarishga davlat tomonidan majbur qilishdan ham zarur darajada foydalaniladi.

 Soliq to'g'risidagi qonunlar buzilishi munosabati bilan intizomiy, moddiy va fuqaroviy-huquqiy javobgarlik masalasi hal qilish chog'ida tegishlicha O'zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi, O'zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, ba'zi boshqa qonun hujjatlari joriy qilgan umumiy huquqiy tartibot amal qilishini nazarda tutish kerak.

O'xshashlar

Soliq munosabatlarining rivojlanish bosqichlari

Mulkchilik tovar pul munosabatlarining shakllanishi

Soliq nazorati

Soliq tizimi

Soddalashtirilgan soliq tizimi