Raqobat - Iqtisodiyot - Slaydlar

Raqobat

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

366 KB

Ko'chirib olish

RaqobatRaqobat

Raqobat va narxning Raqobat va narxning shakllanishi. shakllanishi.  Raqobatning asosiy sohasi bozor, Raqobatning asosiy sohasi bozor,  chunki unda erkin iqtisodiy chunki unda erkin iqtisodiy  sub'ektlarining alohidalashgan sub'ektlarining alohidalashgan  manfaatlari to'qnashadi. Raqobat manfaatlari to'qnashadi. Raqobat  kurashning mazmuni to'g'risida kurashning mazmuni to'g'risida  to'laroq tushunchaga ega bo'lish uchun uning asosiy to'laroq tushunchaga ega bo'lish uchun uning asosiy shakllari va belgilarini ko'rib chiqish o'zarur. O'z shakllari va belgilarini ko'rib chiqish o'zarur. O'z miqyosiga ko'ra raqobat eng avvalo, ikki turga — tarmoq miqyosiga ko'ra raqobat eng avvalo, ikki turga — tarmoq ichidagi raqobatga va tarmoqlararo raqobatga bo'linadi. ichidagi raqobatga va tarmoqlararo raqobatga bo'linadi. Tarmoq ichidagi raqobat ishlab chiqarish va sotishning Tarmoq ichidagi raqobat ishlab chiqarish va sotishning qulayroq sharoitiga ega bo'lish, qo'shimcha foyda olish qulayroq sharoitiga ega bo'lish, qo'shimcha foyda olish uchun bir tarmoq korxonalari o'rtasida boradi.uchun bir tarmoq korxonalari o'rtasida boradi.

 Tarmoqlar ichidagi raqobat natijasida texnikaviy darajasi va mehnat unumdorligi yuqori Tarmoqlar ichidagi raqobat natijasida texnikaviy darajasi va mehnat unumdorligi yuqori bo'lgan korxonalar qo'shimcha foyda oladilar va aksincha, texnika jihatdan nochor bo'lgan korxonalar qo'shimcha foyda oladilar va aksincha, texnika jihatdan nochor korxonalar esa, o'zlarida ishlab chiqarilgan tovar qiymatining bir qismini yo'qotadilar va korxonalar esa, o'zlarida ishlab chiqarilgan tovar qiymatining bir qismini yo'qotadilar va o'zaro ko'radilar. Tovarlararo raqobat turli tarmoqlar korxonalari o'rtasida eng yuqori o'zaro ko'radilar. Tovarlararo raqobat turli tarmoqlar korxonalari o'rtasida eng yuqori foyda normasi olish uchun olib boriladigan kurashdan iborat. Bunday raqobat foyda foyda normasi olish uchun olib boriladigan kurashdan iborat. Bunday raqobat foyda normasi kam bo'lgan tarmoqlardan foyda normasi yuqori tarmoqlarga kapitallarning oqib normasi kam bo'lgan tarmoqlardan foyda normasi yuqori tarmoqlarga kapitallarning oqib o'tishiga sabab bo'ladi. Yangi kapitallar ko'proq foyda keltiruvchi sohalarga intilib, ishlab o'tishiga sabab bo'ladi. Yangi kapitallar ko'proq foyda keltiruvchi sohalarga intilib, ishlab chiqarishning kengayishiga, taklif ko'payishiga olib keladi. chiqarishning kengayishiga, taklif ko'payishiga olib keladi.  Iqtisodiy adabiyotlarda bir tarmoq ichidagi raqobatning to'rtta shakli alhida ajralib Iqtisodiy adabiyotlarda bir tarmoq ichidagi raqobatning to'rtta shakli alhida ajralib ko'rsatiladi. Bular erkin raqobat, monopolistik raqobat, monopoliyadir. Erkin raqobat ko'rsatiladi. Bular erkin raqobat, monopolistik raqobat, monopoliyadir. Erkin raqobat Sharoitida bir xil mahsulot ishlab chiqaruvchi tarmoq juda ko'p sonli korxonalar mavjud Sharoitida bir xil mahsulot ishlab chiqaruvchi tarmoq juda ko'p sonli korxonalar mavjud bo'ladi. Yuqori darajada tashkil qilingan bozorda ko'plab sotuvchilar o'zlarining bo'ladi. Yuqori darajada tashkil qilingan bozorda ko'plab sotuvchilar o'zlarining mahsulotlarini taklif qiladilar. Monopoliyada tarmoqda asosan bitta firma hukumronlik mahsulotlarini taklif qiladilar. Monopoliyada tarmoqda asosan bitta firma hukumronlik qilishi sababli, u mavjud mahsulot (xizmat) ning yagona yirik ishlab chiqaruvchisi qilishi sababli, u mavjud mahsulot (xizmat) ning yagona yirik ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi va yakka hukumronlik shakllanadi.hisoblanadi va yakka hukumronlik shakllanadi. Bunday Sharoitida firma narx va taklif hajmi ustidan seo'zilarli nazoratni amalga Bunday Sharoitida firma narx va taklif hajmi ustidan seo'zilarli nazoratni amalga oshiradi. Tarmoqqa kirish uchun to'siqlar har xil ko'rinishlarni oladi.oshiradi. Tarmoqqa kirish uchun to'siqlar har xil ko'rinishlarni oladi.

 Bularning asosiylari quyidagilar:Bularning asosiylari quyidagilar: a) Ishlab chiqarish miqiyosi keltirib chiqaradigan to'siqlar, a) Ishlab chiqarish miqiyosi keltirib chiqaradigan to'siqlar, Shu jumladan, moliya to'siqlar ko'p holatlarda Shunchalik Shu jumladan, moliya to'siqlar ko'p holatlarda Shunchalik katta bo'ladiki, bu tarmoqqa kirishni taqiqlash bilan katta bo'ladiki, bu tarmoqqa kirishni taqiqlash bilan barobar… masalan, yirik ishlab chiqaruvchi hisoblangan barobar… masalan, yirik ishlab chiqaruvchi hisoblangan avtomabil sanoatiga kirish, yangi texnologiyaga talab avtomabil sanoatiga kirish, yangi texnologiyaga talab o'zarur uskunalarni sotib olishg juda katta pul-kapital talab o'zarur uskunalarni sotib olishg juda katta pul-kapital talab qiladi.qiladi. b) Patent va litseno'ziyalar kabi qonuniy to'siqlar.b) Patent va litseno'ziyalar kabi qonuniy to'siqlar. g) G'irrom raqobat. Firmalar o'z raqiblarining tarmoqqa kirib g) G'irrom raqobat. Firmalar o'z raqiblarining tarmoqqa kirib kelishini tajovo'zkorona va shavqatsio'z bartaraf qilishi kelishini tajovo'zkorona va shavqatsio'z bartaraf qilishi mumkin. Bank va resurslarni yetkao'zib beruvchilarni mumkin. Bank va resurslarni yetkao'zib beruvchilarni material va kredit berishdan voo'z kechirish, yetkao'zish material va kredit berishdan voo'z kechirish, yetkao'zish mutahassislarni og'darib olish, bahoni keskin tushirish mutahassislarni og'darib olish, bahoni keskin tushirish g'orrom raqobatning oddiy usullaridir. Oligopoliya — g'orrom raqobatning oddiy usullaridir. Oligopoliya — tarmoqda u qadar ko'p bo'lmagan bir guruh korxonalarning tarmoqda u qadar ko'p bo'lmagan bir guruh korxonalarning hukumronlik qilishidir. Oligopoliya sharoitida korxonalar hukumronlik qilishidir. Oligopoliya sharoitida korxonalar o'rtasidagi raqobat o'zaro bog'liq bo'ladi. Oligopolistik o'rtasidagi raqobat o'zaro bog'liq bo'ladi. Oligopolistik tarmoqda hech qaysi firma o'zining baho siyosatini mustaqil tarmoqda hech qaysi firma o'zining baho siyosatini mustaqil o'zgartirishga botina olmaydi.o'zgartirishga botina olmaydi.

 Bozor iqtisodiyotiga o'tish bizga nisbatan ancha oldin Bozor iqtisodiyotiga o'tish bizga nisbatan ancha oldin boshlangan mamlakatlarda raqobat munosabatlarini boshlangan mamlakatlarda raqobat munosabatlarini rivojlantirish ancha murakkab va o'zoq davrni oladigan rivojlantirish ancha murakkab va o'zoq davrni oladigan jarayon ekanligini ko'rsatadi. Agar G'arb mamlakatlari jarayon ekanligini ko'rsatadi. Agar G'arb mamlakatlari iqtisodiyotida raqobat Bozor xo'jaligining ajralmas qismi iqtisodiyotida raqobat Bozor xo'jaligining ajralmas qismi (xususiyati) sifatida tabiiy paydo bo'lsa, o'nlab yillar (xususiyati) sifatida tabiiy paydo bo'lsa, o'nlab yillar davomida mu'muriy buyruqboo'zlik tartibi hukumron davomida mu'muriy buyruqboo'zlik tartibi hukumron bo'lgan, raqobatni va Bozorning boshqa belgilarini tan bo'lgan, raqobatni va Bozorning boshqa belgilarini tan olmagan mamlakatlarda ko'p narsani «joriy qilish» va hatto olmagan mamlakatlarda ko'p narsani «joriy qilish» va hatto majburan qabul qilishga to'g'ri keladi. Shu munosabat bilan majburan qabul qilishga to'g'ri keladi. Shu munosabat bilan iqtisodiyotimizning hozirgi holatida raqobat munosabatlarini iqtisodiyotimizning hozirgi holatida raqobat munosabatlarini rivojlantirishning mavjud real imkoniyatlarini hisobga olish rivojlantirishning mavjud real imkoniyatlarini hisobga olish muhim rol o'ynaydi. Raqobat kurashning ikki usuli muhim rol o'ynaydi. Raqobat kurashning ikki usuli farqlanadi: narx vositasidagi raqobat va narx raqobat. Narx farqlanadi: narx vositasidagi raqobat va narx raqobat. Narx vositasida raqobatlashtiruvda kurashning asosiy usuli ishlab vositasida raqobatlashtiruvda kurashning asosiy usuli ishlab chiqaruvchilarning o'z tovarlari narxlarini boshqa ishlab chiqaruvchilarning o'z tovarlari narxlarini boshqa ishlab chiqaruvchilarning o'z tovarlari narxlarini boshqa ishlab chiqaruvchilarning o'z tovarlari narxlarini boshqa ishlab chiqaruvchilarning Shunday mahsulotlarinikiga nisbatan chiqaruvchilarning Shunday mahsulotlarinikiga nisbatan pasaytirishi hisoblanadi.pasaytirishi hisoblanadi.

 Uning asosiy va eng ko'p qo'llaniladigan ko'rinishi — Uning asosiy va eng ko'p qo'llaniladigan ko'rinishi — «naro'zlar jangi» deb ataladiki, bunda yirik ishlab «naro'zlar jangi» deb ataladiki, bunda yirik ishlab chiqaruvchilar raqiblarini tarmoqdan siqib chiqarsh uchun chiqaruvchilar raqiblarini tarmoqdan siqib chiqarsh uchun narxni vaqti-vaqti blan yoki o'zoq muddat pasaytirib turadi. narxni vaqti-vaqti blan yoki o'zoq muddat pasaytirib turadi. Narx vositasida raqobatlahish usullaridan biri — demping Narx vositasida raqobatlahish usullaridan biri — demping narxlarni qo'llashdir. Bunda milliy ishlab chiqaruvchilar narxlarni qo'llashdir. Bunda milliy ishlab chiqaruvchilar o'zlarining tovarlarini boshqa mamlakatlarga ichki o'zlarining tovarlarini boshqa mamlakatlarga ichki Bozordagi narxlardan, ayrim hollarda tannarxidan ham Bozordagi narxlardan, ayrim hollarda tannarxidan ham past bo'lgan narxlar bo'yicha chiqaradi. shu orqali ular past bo'lgan narxlar bo'yicha chiqaradi. shu orqali ular ichki bozordan narxlarning barqarorligiga erihish, ichki bozordan narxlarning barqarorligiga erihish, mamlakatdagi ortiqcha mahsulotni yo'qotish, yangi mamlakatdagi ortiqcha mahsulotni yo'qotish, yangi bozorlarga kirib olish va unda o'zlarining iqtisodiy bozorlarga kirib olish va unda o'zlarining iqtisodiy mavqeini mustahkamlashga harakat qiladi. Narxsio'z mavqeini mustahkamlashga harakat qiladi. Narxsio'z raqobat Shu bilan tavsiflanadiki, bunda raqobat raqobat Shu bilan tavsiflanadiki, bunda raqobat kurashning asosiy omili tovarlarning narxi emas, balik kurashning asosiy omili tovarlarning narxi emas, balik uning sifati, servis xizmat ko'rsatish va ishlab chiqaruvchi uning sifati, servis xizmat ko'rsatish va ishlab chiqaruvchi firmaning obro'-e'tibori hisoblanadi.firmaning obro'-e'tibori hisoblanadi.

 Narxsiz raqobat bilan bir vaqtda yashirin narx yordamidagi raqobat ham Narxsiz raqobat bilan bir vaqtda yashirin narx yordamidagi raqobat ham bo'lishi mumkin. Tovarlar talabga nisbatan ortiqcha bo'lgan Sharoitida bo'lishi mumkin. Tovarlar talabga nisbatan ortiqcha bo'lgan Sharoitida ishlab chiqaruvchilar tovarlarini kreditga sotish usulidan foydalanib ishlab chiqaruvchilar tovarlarini kreditga sotish usulidan foydalanib raqiblaridan ustun kelishlari mumkin. Bunda dastlab tovar narxining faqat raqiblaridan ustun kelishlari mumkin. Bunda dastlab tovar narxining faqat bir qismi to'lanadi, uning qolagn qismi esa Sshartnomada kelishilgan aniq bir qismi to'lanadi, uning qolagn qismi esa Sshartnomada kelishilgan aniq muddatlarda to'lanadi. Fan-texnika taraqqiyoti avj olgan hoo'zorgi muddatlarda to'lanadi. Fan-texnika taraqqiyoti avj olgan hoo'zorgi Sharoitida, texnika va texnologiyaning eng yangi yutuqlari ustidan nazorat Sharoitida, texnika va texnologiyaning eng yangi yutuqlari ustidan nazorat qilish uchun kurash raqobatning asosiy usullaridan biriga aylanib qilish uchun kurash raqobatning asosiy usullaridan biriga aylanib bormoqda. Narxso'z raqobat usullari ichida marketing muhim ahamiyatga bormoqda. Narxso'z raqobat usullari ichida marketing muhim ahamiyatga ega bo'lib, u mahsulot mshlb chiqarish va sotish jarayonini talabga ega bo'lib, u mahsulot mshlb chiqarish va sotish jarayonini talabga moslashtiruvchi tadbirlar tizimidan iborat.moslashtiruvchi tadbirlar tizimidan iborat.

O'xshashlar

Monopolistik raqobat bozorlari

Monopolistik raqobat bozorlari

Xalqaro bozordagi raqobat

Raqobat va monopoliya

Raqobat va narxlarning shakllanishi