Qishloq xo`jaligi menejmentida tavakkalchilikni boshqarish - Iqtisodiyot - Slaydlar

Qishloq xo`jaligi menejmentida tavakkalchilikni boshqarish

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

664.1826171875 KB

Ko'chirib olish

Qishloq xo`jaligi menejmentida tavakkalchilikni boshqarish

Reja: • Tavakkalchilik tushunchasi, uni baholash va boshqarish usullari • Tavakkalchilikni pasaytirish yo`llari • Qishloq xo`jaligi korxonalarida tavakkalchilik elementlari va tavakkalchilikni sug`urtalash mexanizmi

Tavakkalchilik tushunchasi, uni baholash va boshqarish usullari • Bozor iqtisodiyoti sharoitda muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun korxona boshqaruvchilari samarali boshqaruv uslublarini bilishlari, tavakkalchilik chegaralarini aniqlay olishlari, mavjud variantlardan eng maqbulini tanlay olishlari kerak. Bu esa uning ishbilarmonlik qobiliyati bilan belgilanadi va har bir boshqaruvchidan ma’lum darajada bilim va malaka talab qiladi. Hozirgi kunda qishloq xo`jaligi tarmog`ida xususiylashtirish jarayoni nihoyasiga yetkazilib, minglab xususiy tadbirkorlik subyektlari, ya’ni fermer va dehqon xo`jaliklari, shirkatlar va boshqa biznes tuzilmalari vujudga kelmoqda. Biznes va tadbirkorlik faoliyati esa muqarrar ravishda tavakkalchilik (risk) elementlari bilan bog`liq faoliyatdir.

• Tadbirkorlik – foyda olish maqsadida o`z mol-mulkini tavakkalchilik asosida biznesga tikish jarayoni ekanligi tufayli, bunday faoliyat doimiy ravishda ma’lum bir xatarlar bilan bog`liq bo`ladi. Mamlakatimiz va xorijda to`plangan tajribalar tadbirkorlik faoliyatini tavakkalchiliksiz amalga oshirib bo`lmasligini ko`rsatmoqda. • Tavakkalchilik – kelgusidagi vaziyat noaniq sharoitda pirovard natija yaxshi bo`lishiga umid bog`lab, mol-mulk yoki foydadan mahrum bo`lish (to`liq yoki qisman) xavfini o`z bo`yniga olib qilinadigan tadbirkorlik faoliyatidir. • Tadbirkorlik subyekti faoliyati bilan bog`liq tavakkalchilik turlarini mohiyati va kelib сhiqish xususiyatlariga ko`ra quyidagicha turkumlash mumkin .

Tavakkalchilikni pasaytirish yo`llari • Mavjud noaniqliklar va xatarlar tadbirkorni o`z loyihasining foydaliligini chuqur tahlil etishga, ishlab chiqarish va boshqa xarajatlarni tejamkorlik asosida puxta sarflashga, asosiy vositalar va aylanma mablag`lardan samarali foydalanishga, baho siyosatini to`g`ri belgilashga undaydi. Aks holda korxona faoliyati inqiroz bilan yakun topishi mumkin.

• Tavakkalchilikni kamaytirishning quyidagi yo`llari mavjud : • - tavakkalchilik ning paydo bo`lishidan qochish. • - tavakkalchilikning ta’sirini kamaytirish. • Birinchi holatda tadbirkor o`z faoliyatiga xavf tug`diradigan har qanday xatarni chetlab o`tishga harakat qiladi. • Ikkinchi holatda tadbirkor tavakkalchilikning korxona ishlab chiqarish-moliyaviy faoliyatiga ta’sirini (zararni) pasaytirish choralarini izlaydi.

• Tavakkalchilikni taqsimlash , odatda, korxonaning aktivlarini taqsimlash yo`li bilan amalga oshiriladi. • Mulk tadbirkor oilasining turli a’zolari nomiga o`tkaziladi yoki shu maqsad uchun yaratilgan korporatsiya va trast firmalari nomiga o`tkaziladi. Bunda bir maqsad atrofida birlashgan tadbirkor oilasi a’zolari yoki yaqin aloqada bo`lgan tadbirkorlar guruhi (shirkat, korporatsiya, kontsern va boshqa) tavakkalchilik qilish oqibatida ko`rilishi mumkin bo`lgan foyda va zararlarni o`zaro taqsimlaydilar.

• Tavakkalchilikni birlashtirish ikki yoki undan ortiq korxonalarning qo`shilishi natijasida sodir bo`ladi va buning natijasida yangi tashkil topgan korxona dastlabkilariga qaraganda ko`p aktivga ega bo`ladi. Tavakkalchilik xatarlarini pasaytirish yo`lida tadbirkorlarning o`z kapitallarini birlashtirishi, ular o`rtasida olingan foydani va zararlarni bo`lish imkonini yaratadi. Ushbu holat korxonani tavakkalchilikdan butunlay holi qilmaydi, lekin uning xatar darajasini bir muncha pasaytirishga yordam beradi. • Xejirlash – moliyaviy yoki tijorat faoliyatida baholarning (valuta kursining) tebranib turishidan yo`qotishlarni kamaytirish uchun tavakkalchilikni fyuchers shartnomalari yordamida sug`urtalash shakli hisoblanadi.

Qishloq xo`jaligi korxonalarida tavakkalchilik elementlari va tavakkalchilikni sug`urtalash mexanizmi • Qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishi ushbu tarmoqqa xos barcha omillar ta’sirida rivojlanib boradi. Ishlab chiqarish-xo`jalik faoliyatiga ta’sir ko`rsatuvchi omillarning serqirraligi va murakkab tizimdan iboratligi qishloq xo`jaligi korxonalarining samarali faoliyat ko`rsatish imkoniyatlarini cheklaydi. Xususan, ishlab chiqarish tabiiy omillarning bir qismini (ob-havo, tabiiy iqlim sharoiti va hokazo) boshqarish qishloq xo`jaligi korxonalarining imkoniyatlar doirasidan tashqarida bo`lib, ularni oldindan rejalashtirib yoki oldini olib bo`lmaydi. Ammo, bu omillarning qulay yoki noqulay sharoitlarda kelishi xo`jalikning yakuniy moliyaviy natijalariga kuchli ta’sir ko`rsatadi. Qishloq xo`jaligi korxonalari ishlab chiqarishning tabiiy iqlim sharoiti, (jonli organizmlar jug`rofiy muhit va ob-havoga bog`liqligi ular faoliyatini rag`batlantirish va sug`urtalash kabi bir qator himoya vositalarini yaratishni talab qiladi.

• Fermer manfaati tomonidan yondoshsak, yil davomida mahsulot yetishtirish uchun sarflangan xarajatlar tabiiy ofatlar (yer qimirlashi, cho`kishi, sel, jala, dovul, suv toshqini, yong`in, chigirtka va hashoratlar tushishi va h.k.) yoki qurg`oqchilik tufayli bekorga sovurilishi mumkin. Bunday paytlarda fermerning ko`rgan zararini qisman bo`lsada qoplamaslik kelgusi yil hosiliga ham tahdid soladi. • Qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishining tabiiy- iqlimiy sharoitlarga bog`liqligi, bu tarmoqda baholar va fermer xo`jaligi daromadining barqarorligiga ham salbiy ta’sir ko`rsatadi. Masalan, noqulay ob-havo sharoitida yetishtirilgan mahsulotga qilingan xarajatlar (mahsulot tannarxi) uni sotishdan keladigan tushumlardan ortib ketishi oqibatida fermerlar katta zarar ko`radi.

O'xshashlar

Qishloq xo`jaligida mehnat jarayonini boshqarish

Korxonalar moliyasi va ularni tashkil etish

Qishloq xo’jaligi sug’urtasi

Germaniya qishloq xo’jaligi

Niderlandiya qishloq xo’jaligi