O’zbekistonda aralash iqtisodiyotni shakllantirish - Iqtisodiyot - Slaydlar

O’zbekistonda aralash iqtisodiyotni shakllantirish

Yuklangan vaqt:

15.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

361.90625 KB

Ko'chirib olish

O’zbekistonda aralash iqtisodiyotni shakllantirish Reja: 1. Aralash Iqtisodiyot 2. O’zbekiston Iqtisodiyotning prognozlari 3. Mamlakatimiz iqtisodiyotni rivojlantirish

ARALASH IQTISODIYOT – hozirgi zamon bozor iqtisodiyoti modellaridan biri. Aralash iqtisodiyot bozor iqtisodiyotining rivojlangan va demokratlashib, insoniy tus olgan turi bo’lib, AQSh, Angliya va Frantsiya kabi rivojlangan mamlakatlarga xos. Aralash iqtisodiyot poliiqtisodiy tizim bo’lib, ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyoti, kooperativ iqtisodiyot kabi modellardan o’zining 3 jihati bilan ajralib turadi: a) mulkiy xilma- xillik. Iqtisodiyotda yagona mulk monopoliyasiga o’rin qolmaydi, xilma-xil mulkchilik yonma-yon rivojlanadi. Mulkchilikning 3 shakli mavjud bo’lib, bular xususiy mulk, jamoa mulki va davlat mulkidan iborat buladi.

XUSUSIY MULKNING INDIVIDUAL (YAKKA) MULK SHAKLI EMAS, BALKI KOOPERATIV (SHIRKAT) SHAKLI USTUVORLIK QILADI. JAMOA MULKI ESA ISHCHI VA XIZMATCHILARNING UZIGA YOKI ULARNING KASABA UYUSHMASIGA KARASHLI MULKDAN TASHKIL TOPADI VA XALQ KORXONALARIDA O’Z IFODASINI TOPADI. BU KORXONALARDAGI ISHCHI VA XIZMATCHILAR HAM MULK SOHIBI, HAM MEHNAT AHLI HISOBLANADILAR. DAVLAT MULKI ENG MUHIM, UMUMMILLIY AHAMIYATGA MOLIK SOHALAR BILAN CHEKLANADI, UNING DOIRASI XUSUSIYLASHTIRISH ASOSIDA QISQARIB BORADI. MULK SHAKLLARIDAN HECH QAYSISI MONOPOL MAVQEDA BO’LMAYDI. IQTISODIYOTDA MULK SHAKLLARINING MUVOZANATI SAQDANADI; B) XO’JALIK YURITISH XILMA-XILLIGI. XO’JALIK YAKKA, SHIRKAT, ARALASH TARZDA YURITILADI. XO’JALIK SUB’YEKTLARI XO’JALIK FAOLIYATINI O’Z MABLAG’IGA, QARZ PULIGA TAYANIB YURITADILAR, ULAR O’RTASIDA IJARA MUNOSABATLARI KENG TARQALADI. YER, UMUMAN, KO’CHMAS MULK VA HATTO, MASHINA-USKUNALAR HAM IJARA ASOSIDA ISHLATILADI, LIZINGNING TURLI SHAKL VA USULLARI KENG QO’LLANILADI. XO’JALIK YURITISH MILLIY DOIRADAN CHIQIB BAYNALMILALLASHADI.

Oʻzbekiston iqtisodiyoti — Oʻzbekiston gazga boʻlgan talab boʻyicha dunyoda 14-oʻrinda, eksport boʻyicha uchinchi va eksport boʻyicha oltinchi, uran yetkazib berish boʻyicha dunyoda yettinchi (jahon uran zaxirasining 4 %), umumiy uran yetkazib berish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinda. 1991-2017-yillarda iqtisodiyotning tuzilishi keskin oʻzgardi: UDMda ichki qarzning ulushi 37 % dan 19,2 % gacha kamaydi [1] Toshkent shahridagi savdo binolari Salbiy tarafkashlik: soliq toʻlashdan osilgan ichki talabning atigi 25 % ni tashkil qiladi. Iqtisodiy masalalar boʻyicha ÜDM-in strukturu (2017)[2]: ulushi Mamlakatning ÜDM-də qishloq tasərrüfat — 19,2 %, xizmatlarning ulushi ÜDM-də — 47,3 %, Sanoatning ÜDM-də — 33, Mashgʻulluq: qishloq tasarrufatda 44 %, sanoatda 20 %, xizmatlarrufatda 36 %.

Oʻzbekistonning xolis va toʻgʻri baholanishini taʼminlash uchun Mudofaa statistika qoʻmitasi doimo xalqaro tashkilotlarning 17 ta anketasini toʻldiradi. Xususilə, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Yevropa Iqtisodiy Komissiyasi, Xalqaro Valyuta Fond, Jahon Banki, Yevropa Yangidanqurma va rivojlanish Banki, Asiya taraqqiyot Banki va boshqa Inkishaf Bank va boshqa xalqaro dasturk [3] 2020-yilda Oʻzbekiston iqtisodiyotiga yoʻnaltirilgan xorijiy investitsiyalar hajmi 10 milliard dollarni tashkil qildi.[4] Mutəxəssislarning intellectuala UDM-da Oʻzbekistonning ulushi 45-46 %[5].

Ta’kidlanishicha, O‘zbekiston 2030 yilga borib daromad darajasi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar qatoriga qo‘shilishi uchun YaIMning o‘sish sur’atlari hozirgi darajadan ancha yuqori bo‘lishi kerak. Jahon banki O‘zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi yo‘lidagi asosiy muammolar va imkoniyatlar tahlil qilingan yangi tadqiqotini e’lon qildi. Unda xususiy sektor o‘sishi yo‘lidagi to‘siqlarni bartaraf etish, davlatning iqtisodiyotdagi ishtirokini cheklash, inson kapitalini rivojlantirish va mamlakatning yashil iqtisodiyotga o‘tishi bo‘yicha tavsiyalar mavjud

Rasmiylar ulkan maqsadlarni ko‘zlab, islohotlarning keyingi bosqichiga hozirlik ko‘rmoqda. Xususan, 2026 yilgacha aholi o‘rtasida kambag‘allikni ikki baravar kamaytirish, shuningdek, 2030 yilga borib daromad darajasi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar qatoriga qo‘shilish ko‘zda tutilgan. Bunga erishish uchun YaIMning o‘sish sur’atlari hozirgi darajadan ancha yuqori bo‘lishi talab qilinadi. Ushbu maqsadlarga ish o‘rinlarini yanada ko‘proq yaratish hamda fuqarolarning, jumladan, yoshlar, ayollar va nogironligi bor shaxslarning iqtisodiy jarayonlarda ishtirok etish imkoniyatlarini oshirish orqali erishish mumkin», deyiladi hisobotda.

O‘zbekistonga yuqoridagi maqsadlarga erishish uchun quyidagi to‘rtta yo‘nalishda rivojlanish yordam berishi mumkin: 1) xususiy sektor o‘sishini rag‘batlantirish va barqaror ish o‘rinlarini yaratish; 2) davlatning iqtisodiyotdagi rolini isloh qilish; 3) fuqarolar manfaatlariga va inson kapitalini rivojlantirishga xizmat qiladigan dasturlarga investitsiya qilish; 4) ekologik barqaror kelajakni barpo etish. Shuningdek, hisobotda rasmiylar uchun tavsiyalar berilgan va yuqorida keltirilgan yo‘nalishlarda quyidagi ustuvor islohotlarga e’tibor qaratish zarurligi qayd etilgan:

Mamlakatda xususiy sektor o‘sishini rag‘batlantirish uchun: yer, mehnat va moliyaviy resurslarni taqsimlash mexanizmlarini takomillashtirish; xususiy sektorda raqobatni rivojlantirishga yo‘naltirilgan normativ-huquqiy bazani isloh qilish; xususiy sektorning jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashishiga ko‘maklashuvchi tashqi savdo va investitsiya siyosatini olib borish; xususiy sektor korxonalarini qo‘llab- quvvatlash bo‘yicha samarali xizmatlarni rivojlantirish;

«Hukumatdagi hamkorlarimizga yaqin hamkorlik va MTDni tayyorlashda zarur bo‘lgan ma’lumotlar uchun o‘z minnatdorchiligimni bildirmoqchiman. Hisobot Jbning O‘zbekiston bilan yangi hamkorlik dasturi doirasidagi ustuvor yo‘nalishlarni belgilab olish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Unda kelgusi besh yil ichida muhim islohotlarni amalga oshirish uchun rasmiylarga biz tomonimizdan ko‘rsatiladigan moliyaviy va tahliliy yordam hajmi belgilanadi. Dastur may oyi oxirida Jahon banki Ijrochi direktorlari kengashiga tasdiqlash uchun taqdim etiladi», — deya qayd etdi Jahon bankining O‘zbekistondagi vakolatxonasi rahbari Marko Mantovanelli.

E’tiboringiz uchun rahmat!

O'xshashlar

Bozor iqtisodiyotiga o'tish davrida ko'p bosqichli iqtisodiyotni shakllantirish masalalari

O’zbekistonda ishchi kuchi bozorini shakllantirish, ishsizlarni himoya qilish borasida davlatning tadbirlari

Iqtisodiyotni tartiblashda davlatning roli

Iqtisodiyotni rivojlantirishda investitsiyalarni ro’li

Iqtisodiyotni rivojlantirishda kommunikatsiya majmuyi