Nobank kredit-moliya institutlari - Iqtisodiyot - Slaydlar

Nobank kredit-moliya institutlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1735 KB

Ko'chirib olish

NOBANK KREDIT-MOLIYA INSTITUTLARI Nobank kredit-moliya institutlari – bu rasman bank emas (bank litsenziyasiga ega emas), ammo asosiy faoliyati moliyaviy hizmatlar ko`rsatish bo`lib, ko`p jihatdan banklarnikiga bog’liq va muqobil hisoblanadi. Shuning uchun nobank kredit-moliya institutlari ko`plab ingliz tilidagi adabiyotlarda banklarga asosiy raqobatchi deb aytiladi va bular: kredit kooperatsiyalari, lombardlar, lizing va faktoring kompaniyalari va boshqalardir. www.arxiv.uz

RIELTORLIK FIRMALARI Bir tomondan, professiyonal rieltorlar o`rtachiligida ko`chmas mulkka investitsiya qo`yish mumkin bunga banklarning qo`yilmalarini ham kiritamiz. Boshqa tomondan esa, banklarning ko`chmas mulk bozoriga kirib borishlari mumikin. Rossiyalik ekspertlarning fikriga qaraganda hozirgi kunda bu bozorda tijorat banklarining ishtiroki ancha sezilarli darajada oshgan(ilgarilari bunga deyarli ruhsat yo`q edi), va hozirda bozorda katta kreditlar investitsiyasi bilan shug’ullanadigan rieltorlik firmalari mavjud. Moliya bozorining boshqa nobank kredit-moliya institutlari: emitentlar, investorlar va investitsion institutlar ham investitsion hizmatlar ko`rsatishda raqobat qilishadi. www.arxiv.uz

QIMMATLI QOG’OZLAR EMITENTLARI Nazariy olib qaraganda, yuridik va jismoniy shaxslardan bozorga moliyavey manbalarni jalb qilish borasida qimmatli qog’ozlarning istalgan emitenti tijorat banklariga raqobatchi deb qaralishi mumkin, chunki ular bozordagi investitsion hizmatlar taklifini oshirishadi, biz uni qaysikim banklarniki deb hisoblaymiz. Ammo bu asosan uzoq muddatli majburiyat (obligatsiya, veksel v.b.) emitentlariga tegishli, shu bilan birgalikda ishlab shiqarish korxonalari va tashkilotlarning aksiya emissiyasi ham bozordagi nafaqat taklifning ortishiga, balki banklarning aynan (emissiya tashkilotlari birlamchi bozorga qimmatli qo`gozlarni joylashtirish emitentlari) ning hizmatlariga talabning ortishiga olib keladi. www.arxiv.uz

MOLIYAVIY BROKERLAR VA INVESTITSION KOLSUNTANTLAR Moliyaviy brokerlar mijozning hisobiga uning topshirig’iga yoki kelishilgan komissiya va topshiriqga ko`ra qimmatli qog’ozlarni sotish-sotib olishda o`rtachilik (agentlik) vazifasini bajaradi.Davlat mulkini keng miqyosda xususiylashtirish paytida ko`plab moliyaviy brokerlar eng katta miqyosdagi investorlar bilan ishlashga erishishadi. Investitsion kolsutantlarning faoliyati qimmatli qog’ozlar chiqarish va u bilan muomala qilishga doir konsultatsiyalar berish bilan chegaralanadi. Qonunchilikka ko`ra, investitsion institutlar o`z faolliyatlarini tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar chiqarish va muomala qilishga doir bitta turdagi hizmatlari bilan shug’ullanishi mumkin. www.arxiv.uz

INVESTITSION KOMPANIYALAR Investitsion kompaniyalar bir qancha kengroq faoliyat hududiga ega. Uning tarkibiga: qimmatli qog’ozlar chiqarish tashkilotlari va ularni uchinchi shaxsning hisobiga o`tkazishga garant berish, qimmatli qo`g’ozlarni sotish-sotib olish (aniq bir qimmatli qog’ozlari haqida “stuvchi bahosi” va “xaridor bahosi” larni e’lon qilish, qaysikim investitsion kompaniya uni sotish yoki sotib olish haqida o`z zimmasiga olgan.) kiradi. www.arxiv.uz

INVESTITSION FONDLAR Investitsion fondlar, ya’ni moliyaviy institutlar, aksiya emissiya qilib kichik investorlarni top`laydi va ularni o`zlarining nomidan boshqa emitentlarning qimmatli qog’ozlariga qo`yadi, hamda bank hisoblariga ham joylashtiradi. G’arbda xuddi shu kabi institutlar, ikki tomonlama investitsiya fondlari deb nomlanadi, yoki AQSH da 1924 y. paydo bo`lgan qarz fondlari (mutual funds) deyiladi. II jahon urishidan so`ng, ular tez sur’atlarda rivojlanishdi. Hozirda ular AQSH da pension fondlarlar korparatsiyalari va sug’urta kompaniyalaridan keyingi, ammo banklar trast departamentaridan avvalgi 3 – o`rinda turadi. Shuni ko`rsatib o`tish kerakki, sanoati taraqqiy topgan davlatlarda “investitsion fond” tushunchasi va “investitsion kompaniya” tushunchalari ko`pincha sinonim hisoblanadi. Farqi shundaki, investitsion kompaniyalar bir nechta investitsion fondlarni tarkibiga olishi mumkin, qimmatli qog’ozlar yig’imi sifatida (investitsiyalar portfeli), qaysikim alohida menedjerlar jamoasi boshqaradi. Boshqaruv kompaniyasi deb ataluvchi kompaniyada barcha investitsion fondlarning aksiya poketlari boshqaruvi bo`ladi. www.arxiv.uz

MOLIYAVIY KOMPANIYALARMOLIYAVIY KOMPANIYALAR Ularning ustav faoliyati bilan to`laroq tanishib chiqadigan bo`lsak, ular investitsion kompaniyalardan hecj bir jihaddan ajralishmaydi. G’arb amaliyotida moliyaviy kompaniya deganda yetarlicha kichik doirada ya’ni aniq bir turdagi faoliyat bilan shugullanuvchi, ya’ni o`zining kompaniyalarining qo`yimlarini diversifikatsiyasiga ega emas bo`lgan korparatsiyalarni tushinish mumkin. Qoidasiga ko`ra, moliyaviy va investitsion kompaniyalar, xolding kompaniyalaridan farq qilgan xolda, o`zlari tomonidan moliyalangan korparatsiyalarining aksiya poketi nazoratiga ega emas. www.arxiv.uz

DILING MARKAZLARI Uncha ko`p bo`lmagan vaqt ichida rossiya bozorida investitsiya xizmatlarining yana bir turi paydo bo`ldi – mijozga xalqaro moliya bozorlariga o`rtachiliksiz chiqish imkonini beruvchi va o`z hisobidan valyuta, qimmatli qog’ozlar va boshqa aktivlar oldi-sotdisini o`tkazib beruvshi – valyuta diling. Chet elda bir qator brokerlik uylari va moliyaviy kompaniyalar bir necha o`n yillardan beri diling operatsiyalarini o`tkazish bilan shug’ullanib keladi. Rossiyada va uning yaqinidagi chet davlatlarda shu kompaniyalar yordaida bir nechta diling markazlari ochildi, ammo tijorat banklari ham bunga shunchaki qarab turmasdan o`zlarining diling markazlarini tashkil qilishdi, m-n, Avtobank Moskvada 2 ta diling markazini ochdi. Bankirlarning aytishiga qaraganda raqobatdagi g’alaba ular tomonida bo`ladi, chunki rossiya banklari nafaqat ancha foydali shartlarni taklif qilishmoqda, balki qo`yilgan manbalarni saqlanishiga ham kafolat berishmoqda. www.arxiv.uz

KLIRING TO`LOVLARI So`ngi vaqtlarda rossiya bozorida kassa hisob xizmatlari kliring to`lovlarini yuzaga kelishiga faol ta’sir ko`rsata boshladi. Ular asosan banklararo kooperatsiya natijasida yuzaga keladi (m-n, Moskva kliring markazi, Markaziy hisob palatasi) va ishtirokchilar bilan banklar uchun ta’minotchi ham hisoblanib, RFning Markaziy bankiga hisob-kassa tizimining markazlarini qo`shgan xolda, banklarning naqd pulsiz hisob-kitoblar doirasidagi imkoniyatlarining kengayishiga olib kelmoqda. Yuridik mustaqil kliring to`lovlari tijorat banklariga raqobatdosh deb qaralishi mumkin, qaysikim o`zining mustaqil hisob kliring tizimiga ega bo`lgan (Incombank, bank “Menatep”, Tver’universalbank, Orgbank). www.arxiv.uz

PLASTIK KARTA EMITENTLARI Raqobat muhiti banklarning nobank moliya institutlari bilan plastik (kredit, debet, diskont) kartalar chiqarish borasida ham juda qattiq bormoqda. Boshidan kartalar emissiyasi bilan kredit karta kompaniyalari (“Amerikan Express”, “Daynere Klub”, “Kart Blansh” v.b.), va diskont kompaniyalari (m-n, IAPA, ETN, “Countdown” – chet elda, Rossiyada “Moskow Times”, “Ekstra-Klub”)lar shug’ullanishgan. Bu kompaniyalarning yutuqlari natijasida, bir qancha nomoliyaviy korxonalar (telefon kompaniyalari, supermarketlar, otellar, benzokolonkalar setlaring boshliqlari v.b.) va banklar ham plastik kartalarni chiqara boshladi. Bilamizki banklarning plastik kartalar orqali to`lov tizimini yo`lga qo`yish banklararo kooperatsiya natijasida yuz beradi. Ammo bitta bankning o`zi ham o`zining plastik kartalar orqali to`lov tizimini yo`lga qo`yishi mumkin. M-n, Saratovdagi “Naratbank” da “Narat-kard” nomli karta emissiya qilingan va undan “Narat” AJ magazinlarida to`lovni amalga oshirishda foydalanilgan. Asosan ko`p hollarda bu katta mablag’ talab qilganliga va ishlatilish sohasining ko`p bo`lishi uchun ko`p xalqaro asotsatsiyalar yoki bir nacha banklar asotsatsiyasi birgalikda plastik kartalar tizimi hizmatlarini taklif etadi (“Visa”, “Master Kard”, “Evropay”; Rossiyada “STS Kard”, “Yunion Kard”, “Zolotaya korona” v.b.). Shu bilan birgalikda bir bankning o`zi ham bir necha xil sistemalarning kartalarini emissiya qilishi mumkin, qachonki ularning vakili yoki hamkori sifatida. www.arxiv.uz

Yo`l cheklari EmitentlariYo`l cheklari Emitentlari Y`ol cheklarini emissiya qilish va ular bilan muomala Y`ol cheklarini emissiya qilish va ular bilan muomala qilishda ham yuqoridagiga analogik vaziyat kuzatiladi. Yo`l qilishda ham yuqoridagiga analogik vaziyat kuzatiladi. Yo`l cheki (traveller’s cheque) – bu to`lov hujjati bo`lib, cheki (traveller’s cheque) – bu to`lov hujjati bo`lib, nosavdo xarakteridagi xalqaro to`lovlarni (bashqacha qilib nosavdo xarakteridagi xalqaro to`lovlarni (bashqacha qilib aytganda, valuta) amalga oshirishda ishlatiladi, ammo aytganda, valuta) amalga oshirishda ishlatiladi, ammo ba’zi bir mamlakatlar (AQSH, Kanada) da tovar va ba’zi bir mamlakatlar (AQSH, Kanada) da tovar va hizmatlar uchun naqd pulsiz to`lov vositasi sifatida ham hizmatlar uchun naqd pulsiz to`lov vositasi sifatida ham ishlatiladi. Yo`l cheklarining emitentlari sifatida banklardan ishlatiladi. Yo`l cheklarining emitentlari sifatida banklardan tashqari turli xil kredit moliya institutlari, turistik tashqari turli xil kredit moliya institutlari, turistik organizatsiyalar, plastik kartalarniki kabi maxsus yo`l organizatsiyalar, plastik kartalarniki kabi maxsus yo`l cheki emitentlari (“Tomas Kuk”, “Amerikan Express” v.b.) cheki emitentlari (“Tomas Kuk”, “Amerikan Express” v.b.) bo`lishi mumkin. Yo`l cheklari emitentlari orasida qattiq bo`lishi mumkin. Yo`l cheklari emitentlari orasida qattiq raqobat borib, buning natijasida hozirda standartlashgan raqobat borib, buning natijasida hozirda standartlashgan yo`l cheklari chiqaruvchi emitentlarning birlashuvlari va yo`l cheklari chiqaruvchi emitentlarning birlashuvlari va emitentlarning asotsatsiyar tashkil qilishga harakatlari emitentlarning asotsatsiyar tashkil qilishga harakatlari kuchayib bormoqda (Masalan, “Master Kard”, “Visa”). kuchayib bormoqda (Masalan, “Master Kard”, “Visa”). Rossiyada bu biznes bilan tijorat banklari Rossiyada bu biznes bilan tijorat banklari shug’ullanmoqda. shug’ullanmoqda. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Trast kompaniyalariTrast kompaniyalari Boshidanoq AQSH da indidividual aksiyalar Boshidanoq AQSH da indidividual aksiyalar poketlariva va korporatsiyalar mulklarining poketlariva va korporatsiyalar mulklarining ustidan boshqarish operatsiyalari XIX asrda ustidan boshqarish operatsiyalari XIX asrda rivojlanib borgan va bular bilan sug’urta rivojlanib borgan va bular bilan sug’urta kompaniyalari shug’ullanga. Ishonch asosida kompaniyalari shug’ullanga. Ishonch asosida topshirilgan mulklar ustidan boshqaruv bilan topshirilgan mulklar ustidan boshqaruv bilan shug’ullanish huquqini ya’ni charter shug’ullanish huquqini ya’ni charter (ruhsatnoma)ni birinchi bo`lib 1822y. Nyu (ruhsatnoma)ni birinchi bo`lib 1822y. Nyu York sug’urta kompaniyasi qo`lga kiritgan, York sug’urta kompaniyasi qo`lga kiritgan, ikkinchisi esa 1830 y. Filadelfiya sug’urta ikkinchisi esa 1830 y. Filadelfiya sug’urta kompaniyasi bo`lgan. XIX asr o`rtalarida kompaniyasi bo`lgan. XIX asr o`rtalarida maxsus trast kompaniyalarining rivoji ham maxsus trast kompaniyalarining rivoji ham kuzatila boshlandi, va ularning asosiy kuzatila boshlandi, va ularning asosiy faoliyati bo`lib, ishonilgan xususiy mulklarni faoliyati bo`lib, ishonilgan xususiy mulklarni boshqarish bo`lgan.boshqarish bo`lgan. www.arxiv.uz

Transfer-agenlari, depozitorlar, Transfer-agenlari, depozitorlar, registratorlarregistratorlar Transfer agentlikva depozitorlik hizmatlarini Transfer agentlikva depozitorlik hizmatlarini ko`rsatish bo`yicha banklarga investitsiya ko`rsatish bo`yicha banklarga investitsiya institutlari (xususiy xolda investitsion institutlari (xususiy xolda investitsion kompaniyalar) va, qimmatli qog’ozlar bilan kompaniyalar) va, qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalar olib boradigan va ularning operatsiyalar olib boradigan va ularning harakatini hisobga olib boradigan va emitentlar harakatini hisobga olib boradigan va emitentlar bilan kelishgan xolatda boshqa operatsiyalarni bilan kelishgan xolatda boshqa operatsiyalarni ham olib boradigan yuridik shaxs maqomiga ham olib boradigan yuridik shaxs maqomiga ega maxsus transfer-agentlik va depozitorlari ega maxsus transfer-agentlik va depozitorlari raqobatdosh hisoblanishadi. Bundan tashqari, raqobatdosh hisoblanishadi. Bundan tashqari, agentlik xizmatini ko`rsatish borasida mustaqil agentlik xizmatini ko`rsatish borasida mustaqil registrlar – firmalar ish olib bormoqda va registrlar – firmalar ish olib bormoqda va ularning vazifasiga qimmatli qog’ozlar ularning vazifasiga qimmatli qog’ozlar egalarining va emitentlarining reestrini olib egalarining va emitentlarining reestrini olib borish kiradi.borish kiradi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Bank bozorining nomoliyaviy qatnashchilari Nobank kredit moliya institutlari bilan bir qatorda tijorat banklariga raqobatchi sifatida nomoliyaviy korxonalar, va tashkilotlar yoki boshqacha qilib aytganda nobank banklar (nobank banks) – savdo uylari, sanoat korxonalari, pochta va boshqalar kiradi. Bunga yorqin misol qilib amerikaning “Sears, Roebuck & Co” savdi konsernini misol qilib keltirishimiz mumkin. Bu jahonning ancha katta savdo kompaniyasi o`z mijozlariga bir necha yillardan beri tovar sotish xizmatlarini balki boshqa xil moliyaviy xizmatlarni ham ko`rsatib kelmoqda. www.arxiv.uz

E’tiboringiz uchun katta rahmat. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Nobank moliya-kredit muassasalari

Nobank moliya kredit muassasalari 2

Islom moliya institutlari va islom banklari

O`zbekistonda moliya va pul kredit tizimi

Moliya tizimi va moliyaviy siyosat . Pul – kredit tizimi