Jahon iqtisodiyotida umumbashariy muammolar - Iqtisodiyot - Slaydlar

Jahon iqtisodiyotida umumbashariy muammolar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4387 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz

Kirsh: Yurtboshimiz ta’kidlab o’tganlaridek:”Mutaxassislarningbaholashlaricha,2000- yilga borib o’rmonlar egallab turgan maydon quruqlikning 1/6 qisminigina tashkil etadi , xolbuki, 50-yillar ular 1/4qismini egallagan edi. Jahon okeanining suvlari halokatli ravishda ifloslanib bormoqda , uning takroriy mahsuldorligi keskin pasaymoqda . jadal suratlar bilan yuz berayotgan urbanizasiya jarayonlari shaharlarning asosiy agromeratsiyalari eng yirik ifloslanish manbalariga aylanib qolishiga olib keladi.buning natijadida butun dunyoda ekologik muhitning yomonlashuvi bilan bog’liq bo’lgan turli –tuman kasalliklar soni ortib bormoqda.” Bularni oldini olish uchun qanchalik unga ahamiyat berish kerakligini eslatib o’tishga joiz tipdim. www.arxiv.uz

Reja:  Insoniyat taraqqiyotida umumbashariy muommolarning mohiyati.  Umumbashariy qo’lamdagi muommolarni hal etishda xalqoro hamkorlikni qilish yo’llari.  O’zbekiston respublikasining ekologik muommolari va ularni bartaraf etish yo’llari.  Xulosa. www.arxiv.uz

Mutaxassislarning baholashlaricha ,2000- yilga borib o’rmonlar egallab turgan maydon quruqlikning 1/6 qisminigina tashkil etadi , xolbuki, 50-yillar ular 1/4qismini egallagan edi. Jahon okeanining suvlari halokatli ravishda ifloslanib bormoqda , uning takroriy mahsuldorligi keskin pasaymoqda . jadal suratlar bilan yuz berayotgan urbanizasiya jarayonlari shharlarning asosiy agromeratsiyalari eng yirik ifloslanish manbalariga aylanib qolishiga olib keladi.buning natijadida butun dunyoda ekologik muhitning yomonlashuvi bilan bog’liq bo’lgan turli – tuman kasalliklar soni ortib bormoqda. www.arxiv.uz

Insoniyat taraqqiyotida umumbashariy muommolarning mohiyati Hozirgi zamon jahon xo’jaligida borgan sari umumiy , cheklangan, milliy va ummum bashariy muommolarning bog’liqligi va o’zoro aloqadorligi kuchayib bormoqda. Jaxon xo’jaligi iqtisodiy muommolarnig murakkabligi va keskinligi zamonaviy svilizasiya ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanish darajasi bilan xarakterlanadi. Insoniyat uchun birinchi darajali vazifa sifatida yer yuzida tinchlikni saqlash, urushlarning oldini olish –kimyoviy, biologik, ayniqsa termoyadroviy qurollanish poygasini to’xtatish , konversasiyani kengaytirish , cheklangan, umumbashariy harbiy to’qnashuvlarning oldini olishdir. www.arxiv.uz

Insoniyat taraqqiyotida umumbashariy muommolarning maqsadi.  Xozirgi kunda jahon fan –texnika taraqqiyoti jadal rivojlanishi munosabati bilan tabiiy zahiralardan ho’jalik maqsadlarda ko’proq foydalanilmoqda.  Dunyo axolisi yildan-yilga o’sib bormoqda, bu o’sish ko’proq miqdorda oziq –ovqat,yoqilg’i,kiyim kecha va boshqanarsalarni ishlab chiqarishni talab etmoqda.  O’rmonlar egallab turgan maydonlarning jadal suratda qisqartirishga ,cho’l sahrolarning bostirib kelishiga ,tuproqlarning buzilishiga,atmosferaning yuqorida joylashgan azon to’sig’I kamayib ketishiga ,yer havosining o’rtacha harorati orib borishiga va boshqa narsalarga sabab bo’lmoqda. Bularni oldini olish maqsadidir. www.arxiv.uz

Umumiy vazifalari:  Mamlakatlar uchun yoqilg’i- kinergetika va xom ashyo muommosini hal qilish ham zarur. Tezlik bilan ko’pgina qoloq mamlakatlar uchun oziq-ovqat muommosini hal etishga yordam berish. Ochlik,qashshoqlik,kasalliklarga (epidemiyaga qarshi kurash, eng hafli kasalliklar, yurak hastaligi, rak,SPID)ga qarshi kurashish. www.arxiv.uz

Hozirgi dunyodagi muommolarni hal etish uchun mintaqaviy va umum bashariy muommolarning o’zoro aloqadorligiga e’tiborni qaratish kerak.  Umum bashariy muommolar yangi bosqichda siyosat , iqtisodiy ekologiyalar bilan bog’liq holda rivojlanadi.  “ Ko’p qutiblik “va “ko’p qirralilik” ko’rinishida dunyo iqtisodiyotida alohida mamlakat,mamlakatlar guruhlari bo’yicha jahon ho’jaligida namoyon bo’ladi . www.arxiv.uz

Umumbashaiy qo’lamdagi muommolarni hal etishda xalqoro hamkorlikni qilish yo’llari. BMTining sifat jihatidan hozirgi davrda , bu xalqaro tashkilotlarning yangi kelajakdagi konsepsiyasini ishlab chiqarish masalasidir. BMT ning Stokgolmdagi yig’ilishida tashkilotda islohatlar o’tkazish jarayonida “BMTni iqtisodiy va siyosiy sohalardagi faololiyatini kuchaytirishi faollashtirish zarur”deb takidlaydi. Jahon hamjamiyat kuchlarini umumlashtirish, xalqaro hamkorlik qilishga yo’nltirish , xalqaro moliyaviy tashkilotlar , Xalqaro Rivojlanish va Taraqqiyot banki bilan Xalqaro Voluta Fondlari tuzilishi va faoliyatini aniq belgilab olish. Bir-biri bilan bo’liq ikki g’oya :ummum bashariy muommolarni boshqarishning mustaqil xalqaro komisiyasi va oliy darajadagi umumbashariy muommolarga bag’ishlangan butun jahon yig’ilishini chiqarish maqsadida muvofiqdir. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 Ekologik muommolar- insonning ho’jlik Ekologik muommolar- insonning ho’jlik faoliyati natijasida atrof muhitga yetkazgan faoliyati natijasida atrof muhitga yetkazgan zarar.zarar.  Ekologik muommolarning umumiyligi- Ekologik muommolarning umumiyligi- ekologik muommolarning milliy va ekologik muommolarning milliy va mintaqaviy doiradan chiqib ,butun mintaqaviy doiradan chiqib ,butun insoniyatning umumiy muommosiga insoniyatning umumiy muommosiga aylanishidir.aylanishidir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

<<Yangi mustaqil davlat bo’lgan O’zbekiston uchun ,eng avvalo,tashqi siyosatning oqilona maqbullikka hamda davlatimiz , jamiyat va insonning uzoqni ko’zlovchi manfaatiga asoslanadiganeng muhimtamoillarga qat’iyrioya etish ulkan ahamiyat kasb etmoqda>> Karimoq I .A. “O’zbekiston XXIasr bo’sag’asida :xafsizlikka tahtid ,barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari”.<<Yangi mustaqil davlat bo’lgan O’zbekiston uchun ,eng avvalo,tashqi siyosatning oqilona maqbullikka hamda davlatimiz , jamiyat va insonning uzoqni ko’zlovchi manfaatiga asoslanadiganeng muhimtamoillarga qat’iyrioya etish ulkan ahamiyat kasb etmoqda>> Karimoq I .A. “O’zbekiston XXIasr bo’sag’asida :xafsizlikka tahtid ,barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari”. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O’zbekiston 1992- yil 2- marta BMT ga a’zo bo’ldi.O’zbekistonning tashabbusi bilan BMT rahnamoligida 1995-yil Toshkentda Markaziy Osiyoda mintaqaviy xafsizlik muommolariga bag’ishlangan xalqaro siminar muvaffaqiyati o’tdi. O’zbekiston iqtisodiy islohatlarni amalga oshirishda respublikani jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuviga XALQARO VALUTA FONDI,JAHON BANKI,XALQARO MOLIYA KORPARATSIYASI, YEVROPA TIKLANISH VA TARAQQIYOTIBANKI hamda boshqa katta yordam ko’rsatmoqda. O’zbekiston mintaqaviy xalqaro tashkilotlar , chunonchi YEVROPA ITIFOQI , YEVROPADA XAFSIZLIK VA HAMKORLIK TASHKILOTI (YeXHT) , NATO, <<SHANXAY>>HAMKORLIK TASHKILOTI,EKO,ISLOM KONFERENSIYASI TASHKILOTI (IKT) , QO’SHILMASLIK HARAKATI va boshqalar bilan samarali hamkorlik qilmoqda. www.arxiv.uz

Jahon iqtisodiyoti muommolariJahon iqtisodiyoti muommolari Yer yuzida tinchlikni saqlash Atrof muhitning ifloslanishi Xomashyo va energiza tanqisligi Iqtisodiy rivojlanishnnig notekisligi Oziq ovqat tanqisligi va ochlik Jaxon iqtisodiyotining turli Inqirozlarga moyilligi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

..“Ochiq aytish kerakki , uzoq yillar mobaynida eski ma’muriy- buyruqbozlik tizimi sharoitida bu muommo bilan jiddiy shug’ullanilmagan. Aniqrog’i , bu muommo ayrim jonkuyar olimlar uchungina taqiqot manbai ,o’z mamlakatlarining kelajagiga ,tabiiy boyliklari saqlanib qolishiga befarq qaramagan , bu haqda qattiq tashvish chekkan odamlarning “qalb nidosi bo’lib kelgan” “Ochiq aytish kerakki , uzoq yillar mobaynida eski ma’muriy- buyruqbozlik tizimi sharoitida bu muommo bilan jiddiy shug’ullanilmagan. Aniqrog’i , bu muommo ayrim jonkuyar olimlar uchungina taqiqot manbai ,o’z mamlakatlarining kelajagiga ,tabiiy boyliklari saqlanib qolishiga befarq qaramagan , bu haqda qattiq tashvish chekkan odamlarning “qalb nidosi bo’lib kelgan” Karimov Karimov I .A.“O’zbekiston buyuk I .A.“O’zbekiston buyuk kelajak sari“ kelajak sari“ Karimov Karimov I .A.“O’zbekiston buyuk I .A.“O’zbekiston buyuk kelajak sari“ kelajak sari“ www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Juda murakab ,aytish mumkinki,hafli Juda murakab ,aytish mumkinki,hafli vaziyat vujudga kelmoqda. Bunday vaziyat vujudga kelmoqda. Bunday vaziyat nimadan iborat?vaziyat nimadan iborat?  Yerning cheklanganligi uning sifat Yerning cheklanganligi uning sifat tarkibi pastligi bilan bog’liq haf tarkibi pastligi bilan bog’liq haf hatarsiz ortib bormoqda.hatarsiz ortib bormoqda.  Markaziy osiyo sharoitida yer tabiat Markaziy osiyo sharoitida yer tabiat inom etgan boylikdir,u odamlarni inom etgan boylikdir,u odamlarni boqadi, kiyintiradi.boqadi, kiyintiradi.  Bevosita dehqonchilik bilan bog’langan Bevosita dehqonchilik bilan bog’langan oilalardagina emas,balki ma’lum bir oilalardagina emas,balki ma’lum bir tarzda qishloq ho’jaligi bilan aloqador tarzda qishloq ho’jaligi bilan aloqador barchatarmoqlar va uning barchatarmoqlar va uning ne’matlaridan bahramand bo’layotgan ne’matlaridan bahramand bo’layotgan respublikaning barcha aholisi farovon respublikaning barcha aholisi farovon turmush kechirishi uchun moddiy turmush kechirishi uchun moddiy negizni yaratadi.negizni yaratadi.0% 20% 40% 60% 80% 100% rossiyada turkmanistonda qirgiz istonda qoz og'istonda markaz iy osiyo mamlakatlari orasida o'z bekistonda aholining z ichligi ayniqsa yuqori bo'lib respublikaning Гистограмма 1 1 кв км 2 кв км re spublika ning 447,4 0,17 ma rka ziy osiyo ma mla ka tla ri ora sida 51,4 qozog'istonda 6,1 1,54 qirgizistonda 22,7 0,26 turkma nistonda 9,4 rossiya da 0,67 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tabiiy muhitni Yomonlashuvi. Tuproq nurashi Sho’rlanishi Yer ustki va yer ostki suvlarining Sathi pasayishi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tabiiy muhitning yomonlashuvi bilan birga, tuproq nurashi , sho’rlanishi,yer osti va yer ustki suvlarining sathi pasayishi va boshqa hodisalar ro’y bermoqda. Yerlarning nihoyat darajada shorlanganligi o’zbekiston uchun ekologik muommodir. Yerlarning ommaviy suratda o’zgarish,hatto shorlangan miliratsiyaga yaroqsiz yirik –yirik yaxlit maydonlarni ishga solish anashunga olib keladi. www.arxiv.uz

Orol muommosi bugungi kunda chinakam keng ko’lamli, butun sayyoramizga daxldor muommo bo’lib ,uning ta’siri hozirning o’zidayoq biologik muvozanatni buzayotganligi ,bepayon hududlarda aholining genofondiga halokatli ta’sir ko’rsatayotganligini nazarda tutish lozim. www.arxiv.uz

Ekologik havsizlikni kuchaytirishning asosiy yo’nalishlarini Ekologik havsizlikni kuchaytirishning asosiy yo’nalishlarini Prezident I.A. Karimov quidagicha asoslab beradi:Prezident I.A. Karimov quidagicha asoslab beradi:  Tegishli texnalogiyalarni ishlab chiqarishTegishli texnalogiyalarni ishlab chiqarish va joriy etish . Sanoat korxonalarida atmosfera,cub va joriy etish . Sanoat korxonalarida atmosfera,cub havsizligiga va tuproqqa ifloslanuvchi hamda zararli moddalarni tashlanganlik uchun solinadigan havsizligiga va tuproqqa ifloslanuvchi hamda zararli moddalarni tashlanganlik uchun solinadigan mahsus soliqlardan keng foydalangan holda maxsuliyatni oshirish darkor. Ularda zamonaviy mahsus soliqlardan keng foydalangan holda maxsuliyatni oshirish darkor. Ularda zamonaviy samarali tozalash qurilmalari tizimini joriy etish kerak.samarali tozalash qurilmalari tizimini joriy etish kerak.  Respublikaning foydali qazilmalaridan oqilona foydalanishi-dolzarb masala.Respublikaning foydali qazilmalaridan oqilona foydalanishi-dolzarb masala.  Katta-katta hududlarda tabiiy sharoitlarni ,tabiiy zahiralardan samarali va kompleksfoydalanishni Katta-katta hududlarda tabiiy sharoitlarni ,tabiiy zahiralardan samarali va kompleksfoydalanishni ta’minlaydigan darajada aniq maqsadga qaratilgan ,ilmiy asoslamgan tarzda o’zlashtirish .ta’minlaydigan darajada aniq maqsadga qaratilgan ,ilmiy asoslamgan tarzda o’zlashtirish .  Jonli tabiatning butun tabiiy genofondini madaniy ekinlar va hayvonlarning yangi turlanishini Jonli tabiatning butun tabiiy genofondini madaniy ekinlar va hayvonlarning yangi turlanishini ko’paytirish hisobiga boshlang’ich baza sifatida saqlanib qolish kerak.ko’paytirish hisobiga boshlang’ich baza sifatida saqlanib qolish kerak.  Shaxarsozlik va tumanlarni rejalashtirishning ilmiy asoslangan,hozirgi zamon urbaniozatsiyasining Shaxarsozlik va tumanlarni rejalashtirishning ilmiy asoslangan,hozirgi zamon urbaniozatsiyasining barcha salbiy oqibatlarini bartaraf etadigan tizimini joriy etish yo’li bilan shaharlarda va boshqa aholi barcha salbiy oqibatlarini bartaraf etadigan tizimini joriy etish yo’li bilan shaharlarda va boshqa aholi punktlarida ahoilining yashashi uchun qulay sharoit yaratish zarur.punktlarida ahoilining yashashi uchun qulay sharoit yaratish zarur.  Ekologik kulfatlar chegara bilmasligini nazarda tutgan holda jahon jamoatchiligi e’tiborini Ekologik kulfatlar chegara bilmasligini nazarda tutgan holda jahon jamoatchiligi e’tiborini mintaqaning ekologik muommolariga qaratish zarur. mintaqaning ekologik muommolariga qaratish zarur. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Jumladan, R.Pindayk va D.Rubinfeldlarning «Mikroiqtisodiyot» nomli kitobida 2 xil o‘zaro bog‘liq nazariyaning muammoning yechimini topishdagi qo‘llanishi misol tariqasida keltiriladi (1-jadval): Bu nazariyalardan qay biri to‘g‘riligini tekshirish maqsadida AQSHning turli shaharlarida ishsizlar umumiy soniga nisbatan turmush qurgan ayollarning bandlik darajasini ko‘rsatuvchi ma’lumotlar o‘rganib chiqilgan. Tadqiqotlar ishsizlikning yuqori darajasi turmush qurgan ayollarning ishlovchilar umumiy sonidagi ulushining pastligi bilan bog‘liqligini ko‘rsatgan. Xususan, ishsizlar umumiy sonining 1%ga o‘sishi turmush qurgan ayollarning ishlovchilar tarkibidagi ko‘rsatkichini 1,4%ga pasayishiga olib keladi. Shunday qilib, bu o‘rinda ma’lumotlar «Rad etilgan ishchi» nazariyasini tasdiqlaydilar.Jumladan, R.Pindayk va D.Rubinfeldlarning «Mikroiqtisodiyot» nomli kitobida 2 xil o‘zaro bog‘liq nazariyaning muammoning yechimini topishdagi qo‘llanishi misol tariqasida keltiriladi (1-jadval): Bu nazariyalardan qay biri to‘g‘riligini tekshirish maqsadida AQSHning turli shaharlarida ishsizlar umumiy soniga nisbatan turmush qurgan ayollarning bandlik darajasini ko‘rsatuvchi ma’lumotlar o‘rganib chiqilgan. Tadqiqotlar ishsizlikning yuqori darajasi turmush qurgan ayollarning ishlovchilar umumiy sonidagi ulushining pastligi bilan bog‘liqligini ko‘rsatgan. Xususan, ishsizlar umumiy sonining 1%ga o‘sishi turmush qurgan ayollarning ishlovchilar tarkibidagi ko‘rsatkichini 1,4%ga pasayishiga olib keladi. Shunday qilib, bu o‘rinda ma’lumotlar «Rad etilgan ishchi» nazariyasini tasdiqlaydilar. «Qo‘shimcha ishchi» nazariyasi «Rad etilgan ishchi» nazariyasi Ishsizlikning yuqori foizi turmush qurgan ayollarning mehnatdagi ishtiroki hissasining oshib borishiga olib keladi. Chunki, ularning erlari ishsiz bo‘lgan chog‘da oilani ta’minlash uchun ayollarga ishlashga to‘g‘ri keladi. Demak, turmush qurgan ayolning ishga kirish borasidagi qarori nafaqat ish haqi, balki oilaning umumiy daromadiga bog‘liq bo‘ladi. Agar yuqori darajadagi ishsizlik erlar uchun ishlashga kam imkoniyat qoldirsa, u holda ayollarning ishlash ehtimoli oshadi. Bandlikning yuqori darajasi turmush qurgan ayollar mehnatdagi ishtiroki hissasining pasayishiga olib keladi. Chunki, boshqa sharoitda ish qidirishi mumkin bo‘lgan kishilarning hafsalasi pir bo‘ladi va mehnat resurslarining miqdori pasayadi. Ya’ni, turmush qurgan ayollarning ishga kirish qarorini belgilovchi omil bo‘lib oilaning daromadi emas, balki mehnat bozorining torligi hisoblanadi. Bozor qanchalik tor bo‘lsa, ayollarning ish topishga harakat qilishi shunchalik kam ehtimolga ega bo‘ladi. Ayollarning ish bilan bandligi muammosini o‘rganishda turlicha o‘zaro bog‘liq nazariyalaridan foydalanish ,Ayollarning ish bilan bandligi muammosini o‘rganishda turlicha o‘zaro bog‘liq nazariyalaridan foydalanish , www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Ishsizlik muommosi .Ishsizlik muommosi . Qishloq xo’jaligini isloh qilish jarayonida qo’llanilgan muhim yo’nalishlardan biri – bu shaxsiy Qishloq xo’jaligini isloh qilish jarayonida qo’llanilgan muhim yo’nalishlardan biri – bu shaxsiy tomorqalarni kеngaytirish, yangi sug’oriladigan yerlarni shaxsiy xo’jaliklar va bog’-dala hovli tomorqalarni kеngaytirish, yangi sug’oriladigan yerlarni shaxsiy xo’jaliklar va bog’-dala hovli uchastkalariga ajratib bеrish yo’li bilan aholini yer bilan ta’minlashdan iboratdir. Shu ko’rilgan chora-uchastkalariga ajratib bеrish yo’li bilan aholini yer bilan ta’minlashdan iboratdir. Shu ko’rilgan chora- tadbirlar hisobiga, birinchidan, qishloq joylardatadbirlar hisobiga, birinchidan, qishloq joylarda ishsizlikning kuchayib borish xavfini barham toptirishga, ishsizlikning kuchayib borish xavfini barham toptirishga, ikkinchidan, aholining rеal daromadlarini oshirishga, uchinchidan, aholini hayotiy muhim oziq-ovqat ikkinchidan, aholining rеal daromadlarini oshirishga, uchinchidan, aholini hayotiy muhim oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlashdagi kеskinlikka barham bеrishga va to’rtinchidan, yakka tartibda uy-joy mahsulotlari bilan ta’minlashdagi kеskinlikka barham bеrishga va to’rtinchidan, yakka tartibda uy-joy qurilish ko’lamini ancha kеngaytirishga muvaffaq bo’lindi.Islohotlar amalga oshirilgan dastlabki yillarda qurilish ko’lamini ancha kеngaytirishga muvaffaq bo’lindi.Islohotlar amalga oshirilgan dastlabki yillarda aholiga foydalanish uchun qo’shimcha 550 ming gеktar sug’oriladigan yer ajratib bеrildi, shaxsiy aholiga foydalanish uchun qo’shimcha 550 ming gеktar sug’oriladigan yer ajratib bеrildi, shaxsiy tomorqa uchun bеrilgan yerning umumiy maydoni 700 ming gеktarga yetdi. Natijada dеhqon tomorqa uchun bеrilgan yerning umumiy maydoni 700 ming gеktarga yetdi. Natijada dеhqon xo’jaliklarning qishloq xo’jalik ishlab chiqarishi umumiy hajmidagi ulushi 1992 yildagi 33% dan 1998 xo’jaliklarning qishloq xo’jalik ishlab chiqarishi umumiy hajmidagi ulushi 1992 yildagi 33% dan 1998 yilda 60,3% ga, 2008 yilda esa 65,3% ga qadar ko’tarildiyilda 60,3% ga, 2008 yilda esa 65,3% ga qadar ko’tarildi  O‘rnatilgan xalqaro standartlarga ko‘ra byudjet taqchilligi YaIMning 5% darajasidan oshmasligi lozim. O‘rnatilgan xalqaro standartlarga ko‘ra byudjet taqchilligi YaIMning 5% darajasidan oshmasligi lozim. Byudjet taqchilligi asosan davlat qimmatli qog‘ozlarini sotish, nobyudjet fondlari (sug‘urta fondi, Byudjet taqchilligi asosan davlat qimmatli qog‘ozlarini sotish, nobyudjet fondlari (sug‘urta fondi, ishsizlik bo‘yicha sug‘urtalash fondi, pensiya fondi)dan qarz olish ko‘rinishidagi davlatning ichki va ishsizlik bo‘yicha sug‘urtalash fondi, pensiya fondi)dan qarz olish ko‘rinishidagi davlatning ichki va tashki qarzlari hisobiga qoplanadi. tashki qarzlari hisobiga qoplanadi.  Byudjet taqchilligini moliyalashtirish (qoplash)ning muhim ko‘rinishlaridan biri davlat krediti Byudjet taqchilligini moliyalashtirish (qoplash)ning muhim ko‘rinishlaridan biri davlat krediti hisoblanadi. hisoblanadi. Davlat krediti deganda, davlat qarz oluvchi yoki kreditor sifatida maydonga Davlat krediti deganda, davlat qarz oluvchi yoki kreditor sifatida maydonga tushadigan barcha moliyaviy-iqtisodiy munosabatlar yig‘indisi tushuniladi.tushadigan barcha moliyaviy-iqtisodiy munosabatlar yig‘indisi tushuniladi.  Moliyaviy resurslarni davlat tomonidan qarzga olishning asosiy shakli – bu davlat qarz majburiyatlari Moliyaviy resurslarni davlat tomonidan qarzga olishning asosiy shakli – bu davlat qarz majburiyatlari (zayomlari)ni chiqarish hisoblanadi. Ularni joylashtirish jarayonida davlat aholi, banklar, savdo va (zayomlari)ni chiqarish hisoblanadi. Ularni joylashtirish jarayonida davlat aholi, banklar, savdo va sanoat kompaniyalarining vaqtincha bo‘sh turgan pul mablag‘larini jalb qiladi.sanoat kompaniyalarining vaqtincha bo‘sh turgan pul mablag‘larini jalb qiladi.  Davlat o‘z majburiyatlarini nafaqat xususiy sektorda joylashtirishi, balki ularni Markaziy bankda hisobga Davlat o‘z majburiyatlarini nafaqat xususiy sektorda joylashtirishi, balki ularni Markaziy bankda hisobga olishi ham mumkin. Bunda bank muomalaga pulning tovar hajmining ko‘payishi bilan bog‘liq bo‘lmagan olishi ham mumkin. Bunda bank muomalaga pulning tovar hajmining ko‘payishi bilan bog‘liq bo‘lmagan qo‘shimcha miqdorini chiqaradi. Davlat qarzlarining to‘xtovsiz ko‘payib borishi, milliy daromadni foiz qo‘shimcha miqdorini chiqaradi. Davlat qarzlarining to‘xtovsiz ko‘payib borishi, milliy daromadni foiz to‘lovlari shaklida, tobora ko‘proq qayta taqsimlanishga olib keladi.to‘lovlari shaklida, tobora ko‘proq qayta taqsimlanishga olib keladi.  Katta byudjet taqchilligi va davlat majburiyatlari bo‘yicha foiz to‘lovlari o‘sish sharoitida, davlat Katta byudjet taqchilligi va davlat majburiyatlari bo‘yicha foiz to‘lovlari o‘sish sharoitida, davlat qarzlarini to‘lash vaqtini imkon darajada cho‘zishga harakat qiladi. Buning uchun turli xil usullardan qarzlarini to‘lash vaqtini imkon darajada cho‘zishga harakat qiladi. Buning uchun turli xil usullardan foydalanish mumkin. Jumladan davlat o‘zining qisqa muddatli majburiyatlarini, o‘rta va uzoq muddatli foydalanish mumkin. Jumladan davlat o‘zining qisqa muddatli majburiyatlarini, o‘rta va uzoq muddatli zayomlarga almashtiradi. U o‘zining qisqa muddatli majburiyatlarini, ancha yuqori foiz bo‘yicha yangi, zayomlarga almashtiradi. U o‘zining qisqa muddatli majburiyatlarini, ancha yuqori foiz bo‘yicha yangi, uzoq muddatli zayomlar chiqarish hisobiga ham sotib olish mumkin. Bunday turdagi tadbirlar qisqa uzoq muddatli zayomlar chiqarish hisobiga ham sotib olish mumkin. Bunday turdagi tadbirlar qisqa davrli samara berishi va vaqtincha davlatning moliyaviy ahvolini yengillashtirishi mumkin, chunki u davrli samara berishi va vaqtincha davlatning moliyaviy ahvolini yengillashtirishi mumkin, chunki u odatda kelgusida foiz stavkasining oshishi va qarzlar umumiy miqdorining o‘sishi bilan bog‘liq.odatda kelgusida foiz stavkasining oshishi va qarzlar umumiy miqdorining o‘sishi bilan bog‘liq. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Ko’pchilik mamlakatlarda mKo’pchilik mamlakatlarda m ее hnat munosabatlarining hnat munosabatlarining rivojlanishida bosh masala ishsizlikni ijtimoiy kafolatlashga, rivojlanishida bosh masala ishsizlikni ijtimoiy kafolatlashga, ishlovchilarning mishlovchilarning m ее hnat sharoitini yaxshilash va ish haqini hnat sharoitini yaxshilash va ish haqini oshirish imkoniyatlari bilan bog’liq masalalar hisoblanadi. Bu oshirish imkoniyatlari bilan bog’liq masalalar hisoblanadi. Bu muammolarni hal qilishda asosiy rol kasaba uyushmalariga muammolarni hal qilishda asosiy rol kasaba uyushmalariga tt ее gishli bo’ladi.gishli bo’ladi. Aksariyat ishchi kuchi bozorlarida ishchilar o’zlarining ishchi Aksariyat ishchi kuchi bozorlarida ishchilar o’zlarining ishchi kuchini kasaba uyushmalari orqali jamoa bo’lib «sotadilar». kuchini kasaba uyushmalari orqali jamoa bo’lib «sotadilar». Kasaba uyushmalari nisbatan ko’p sonli ishga yollovchilar bilan Kasaba uyushmalari nisbatan ko’p sonli ishga yollovchilar bilan muzokaralar olib boradi va ularning asosiy iqtisodiy vazifasi ish muzokaralar olib boradi va ularning asosiy iqtisodiy vazifasi ish haqini oshirishdan iborat bo’ladi. Kasaba uyushmalari bu haqini oshirishdan iborat bo’ladi. Kasaba uyushmalari bu maqsadga turli xil yo’llar bilan erishishi mumkin. maqsadga turli xil yo’llar bilan erishishi mumkin. MM ее hnat hnat munosabatlariga davlatning ijtimoiy dasturlari (kam munosabatlariga davlatning ijtimoiy dasturlari (kam ta’minlangan oilalarga yordam, ishsizlik bo’yicha nafaqa, har xil ta’minlangan oilalarga yordam, ishsizlik bo’yicha nafaqa, har xil ijtimoiy to’lovlar, pijtimoiy to’lovlar, p ее nsiya ta’minoti va boshqalar) katta ta’sir nsiya ta’minoti va boshqalar) katta ta’sir ko’rsatadi. Bu dasturlar bozor tahlikasi yuqori bo’lgan ko’rsatadi. Bu dasturlar bozor tahlikasi yuqori bo’lgan davlatlarda aholining ijtimoiy-iqtisodiy ahvolini davlatlarda aholining ijtimoiy-iqtisodiy ahvolini barqarorlashtirishga ma’lum bir darajada ijobiy ta’sir ko’rsatadi. barqarorlashtirishga ma’lum bir darajada ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Xo‘jalik hayoti baynalminallashuv jarayonlarining tez o‘sishi, Xo‘jalik hayoti baynalminallashuv jarayonlarining tez o‘sishi, xalqaro kreditning jadal rivojlanishi natijasida davlat o‘ziga xalqaro kreditning jadal rivojlanishi natijasida davlat o‘ziga zarur bo‘lgan moliyaviy resurslarni jalb qilish uchun bo‘sh pul zarur bo‘lgan moliyaviy resurslarni jalb qilish uchun bo‘sh pul mablag‘larining milliy chegaradan tashqaridagi manbalaridan mablag‘larining milliy chegaradan tashqaridagi manbalaridan faol foydalanadi. Buning natijasida tashqi qarz vujudga keladi.faol foydalanadi. Buning natijasida tashqi qarz vujudga keladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

«Jamiyatda hayotga, o‘zgarishlarga befarq qaraydigan «Jamiyatda hayotga, o‘zgarishlarga befarq qaraydigan loqayd kimsalar bo‘lmasligi kerak. Bu taraqqiyotimizni loqayd kimsalar bo‘lmasligi kerak. Bu taraqqiyotimizni orqaga surib yuboradi. Inson buyuk, ezgu orzular bilan orqaga surib yuboradi. Inson buyuk, ezgu orzular bilan yashasin. Uni nafaqat mamlakat, balki jahonda ro‘y yashasin. Uni nafaqat mamlakat, balki jahonda ro‘y berayotgan hodisalar qiziqtirsin. Dunyoqarashi, ongi berayotgan hodisalar qiziqtirsin. Dunyoqarashi, ongi chegaralanib bir qolipda qolmasin. Milliy g‘urur, istiqlol chegaralanib bir qolipda qolmasin. Milliy g‘urur, istiqlol mafkurasi g‘oyalari unga doim hamroh bo‘lsin». Bu mafkurasi g‘oyalari unga doim hamroh bo‘lsin». Bu maqsadga erishish uchun «Iqtisodiyot nazariyasi» fani maqsadga erishish uchun «Iqtisodiyot nazariyasi» fani Prezidentimiz I.A. Karimovning so‘zlagan nutq va Prezidentimiz I.A. Karimovning so‘zlagan nutq va ma’ruzalarida, asarlarida ko‘rsatib berilgan bozor ma’ruzalarida, asarlarida ko‘rsatib berilgan bozor iqtisodiyotiga o‘tish davri tamoyillarini, o‘tishning o‘ziga xos iqtisodiyotiga o‘tish davri tamoyillarini, o‘tishning o‘ziga xos yo‘lini, o‘zining iqtisodiy qonunlarini, yo‘l-yo‘riqlarini, Oliy yo‘lini, o‘zining iqtisodiy qonunlarini, yo‘l-yo‘riqlarini, Oliy Majlis, Vazirlar Mahkamasi qabul qilgan qarorlar asosida Majlis, Vazirlar Mahkamasi qabul qilgan qarorlar asosida mamlakatimiz oldida turgan iqtisodiy muammolar va mamlakatimiz oldida turgan iqtisodiy muammolar va vazifalarning chuqur tahlilini, uni yechish yo‘llarini vazifalarning chuqur tahlilini, uni yechish yo‘llarini yoritmog‘i, o‘tish davri iqtisodiyotining xususiyatlari, ko‘p yoritmog‘i, o‘tish davri iqtisodiyotining xususiyatlari, ko‘p ukladli iqtisodning, turli shakldagi mulkchilikning vujudga ukladli iqtisodning, turli shakldagi mulkchilikning vujudga kelish yo‘llari, usullarini ko‘rsatib bermog‘i lozim.kelish yo‘llari, usullarini ko‘rsatib bermog‘i lozim. KarimKarim оо v I.A. Yangicha fikrlash va ishlash – v I.A. Yangicha fikrlash va ishlash – davr talabi. T-5. -T.: «O‘zbdavr talabi. T-5. -T.: «O‘zb ее kistkist оо n» n» KarimKarim оо v I.A. Yangicha fikrlash va ishlash – v I.A. Yangicha fikrlash va ishlash – davr talabi. T-5. -T.: «O‘zbdavr talabi. T-5. -T.: «O‘zb ее kistkist оо n» n» www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

XulosaXulosa Biz jahon iqtisodiy taraqqiyotida umumbashariy muommolarning mohiyatida xalqaro tizimlarning zahiralari imkoniyatlari va investitsiyalarini anashu muommolarni hal qilishga jalb etish -birinchi darajali vazifasidir. Butun dunyo va o’zbekiston uchun keng ko’lamdagi ekologik tanglik tahtidini barham topishgaerishish, jismonan sog’lom yosh avlodlarning dunyoga kelishi va rivojlanishi uchun zarur shart-sharoitlar hamda ekologiyalare jihatidan musoffo hayotni muhit yaratish imkonini beradi. Men ekologik muommolarni qo’limdan kelgancha ochib berishga harakat qildim. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Foydalanilgan adabiyotlarFoydalanilgan adabiyotlar 1 .Karimoq I .A. “O’zbekiston XXIasr bo’sag’asida :xafsizlikka tahtid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari”. 2. E. Sariqov, B.Haydarov.”Iqtisodiy bilim asoslari “ 9-sinf darslilik. 3. Karimov I .A.“O’zbekiston buyuk kelajak Karimov I .A.“O’zbekiston buyuk kelajak sari“sari“ 4.A.Qayumov,I.Safarov, 4.A.Qayumov,I.Safarov, M.tillaboyeva.”Jaxon iqtisodiy ijtimoiy M.tillaboyeva.”Jaxon iqtisodiy ijtimoiy geografiyasi” geografiyasi” 9-sinf darslilik. 5.Iqtisodiyot nazariyasi.”O’zbekiston Respublikasi oliy va o’rta maxsus talim bazirligi Mirzo Ulig’bek nomidagi O”zbekiston Milliy Universiteti” www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Rivojlangan davlatlar iqtisodiyotida kichik biznesning o‘rni

Jahon turizmi

Jahon valyuta tizimi

Bozor iqtisodiyotida korxonalarda narx belgilash tizimi va uni takomillashtirish

Jahon iqtisodiyotining Global muammolari