Jahon amaliyotida auditning rivojlanish bosqichlari - Iqtisodiyot - Slaydlar

Jahon amaliyotida auditning rivojlanish bosqichlari

Yuklangan vaqt:

18.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

989.31640625 KB

Ko'chirib olish

Jahon amaliyotida auditning rivojlanish bosqichlari

REJA: • Jahon amaliyotida auditning paydo bo’lishi va rivojlanishi • Auditorlik faoliyatining mohiyati, maqsadi va vazifalari

Jahon amaliyotida auditning paydo bo’lishi va rivojlanishi • Ma’lumki, har qanday voqea, hodisa, buyum qaysi zamonda va makonda paydo bo’lishidan qat’iy nazar ma’lum zaruriyat tufayli yuzaga keladi. Auditga oid manbalarda ta’kidlanishicha, uni quyidagi shart-sharoitlar keltirib chiqargan: axborot etkazib beruvchilar (ma’muriyat) bilan axborotlardan foydalanuvchilar (davlat organlari, banklar, aktsiyadorlar, kreditorlar) manfaatlarining mos kelmasligi, natijada, ular o’rtasida ziddiyatli vaziyatlar yuzaga kelganida ma’muriyat tomonidan noto’g’ri ma’lumotlar berilishi; • noto’g’ri axborotlarga asoslangan holda xo’jalik qarorla-rining qabul qilinishi natijasida noqulay iqtisodiy ahvolga tushib qolinishi yoki inqirozga yuz tutilishi; iqtisodiy axborotlarning haqqoniyligini tasdiqlash uchun zarur maxsus bilimlarga ehtiyoj; • axborotlardan foydalanuvchilarda ma’lumotlarni bevosita baholash va sifatini aniqlash uchun maxsus malaka, vaqt va materiallarning etishmasligi va h. k. 02 22 07 06 08 150804

• Mana shu muammolarni hal qilishga yordam beradigan auditorlik xizmatlari shakllana boshladi. Uning asosiy vazifasi axborotlardan foydalanuvchilarga taqdim qilinadigan hisobotlar to’g’risida xolis fikr-mulohazalar bildirishdir. Auditorlar etarli bilim va tajribaga, shuningdek, buxgalteriya hisobi hujjatlari va asoslovchi ma’lumotlarni olish huquqiga ega bo’lganliklari uchun bu vazifani malakali darajada bajaradilar. Bundan tashqari, ular korxona ma’muriyatiga bo’ysunmaydigan va uning tazyiqlaridan holidirlar.

• Ayrim manbalarga ko’ra buxgalter-auditor kasbi XVII asrning o’rtalarida Evropaning aktsiyadorlik kompaniyalarida aktsiyadorlar, kreditorlar va soliq xizmati xodimlari o’rtasidagi munozarali masalalarni hal qilib berish zarurati tufayli shakllana boshlagan. O’sha paytlarda mustaqil faoliyat ko’rsatib, korxonaning ishlab chiqarish moliya faoliyati to’g’risida aniq xulosa beradigan mutaxassislarga ehtiyoj kuchaygan. • Natijada, 1862 yili Angliyada, 1867 yili Frantsiyada, 1937 yili esa AQShda majburiy audit to’g’risidagi qonun qabul qilingan. Hozirgi paytda bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda o’zining tashkiliy huquqiy infratuzilmalariga ega bo’lgan audit institutlari faoliyat ko’rsatmoqda.

Auditorlik faoliyatining mohiyati, maqsadi va vazifalari. • Har qanday tushuncha, ayniqsa ilmiy atama o’zining mohiyatini ifodalovchi ta’rifiga ega bo’lishi lozim. • Auditorlik faoliyatining ta’rifi o’zining tarixiy taraqqiyot yo’lida turli manbalarda turlicha bayon qilingan. Masalan, professor M. M. To’laxo’jaevaning «O’zbekiston Respublikasida Moliyaviy nazorat tizimi» nomli kitobida auditga quyidagicha ta’rif berilgan: • «audit – bu mustaqil malakali mutaxassislar tomonidan korxonaning moliyaviy hisobotini yoki u bilan bog’liq moliyaviy axborotni ushbu hisobot yoki axborotning qonun va boshqa normativ hujjatlarga muvofiqlik darajasi to’g’risi-da xulosa chiqarish maqsadida tadqiq etilishidir».

Auditorlik faoliyatining maqsad va vazifalari tavsifidan kelib chiqib, uni quyidagicha tasniflash mumkin. Auditorlik faoliyati Auditorlik tekshiruvlar Tashabbus tarzidagi auditorlik tekshiruvi Nazorat qiluvchi yoki huquqni muhofaza qilish organlarining tashabbusiga ko’ra o’tkaziladigan auditorlik tekshiruvi Majburiy auditorlik tekshiruvi buxgalteriya hisobini yo’lga qo’yish, qayta tiklash va yuritish Auditorlik tashkilotlarining professional xizmatlari moliyaviy hisobotni tuzish milliy moliyaviy hisobotni buxgalteriya hisobi xalqaro standartlariga o’tkazish buxgalteriya hisobi, soliq solish, rejalashtirish, menedjment va moliya- xo’jalik faoliyatining boshqa masalalari yuzasidan konsalting xizmati auditorlik faoliyatining milliy standartlarida nazarda tutilgan boshqa professional xizmatlar xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning moliya- xo’jalik faoliyatini tahlil qilish;

• o’rganish shuni ko’rsatmoqdaki, ayrim koBuxgalterlik amaliyotini rxonalarda buxgalterlar malakasi etishmasligi oqibatida dastlabki hujjatlarga ishlov berish, guruhlash va buxgalteriya hisobi schyotlarida to’g’ri (yoki butunlay) aks ettirmasdan (asosan pul va hisob- kitob muomalalari), ularni devonxona papkalarida saqlab qo’yish bilan cheklaniladi. Na-tijada, hisobotlarni tuzishda ko’plab chalkashliklar, noaniq-liklar, joriy hisob ma’lumotlari va hisobot ko’rsatkichla-ridagi nomuvofiqliklar yuzaga keladi. Agar buxgalterlik hisobini tashkil etish va yuritishga talab darajasida e’tibor qilinganida, bunday chalkashliklar paydo bo’lmas edi.

• Auditorlik tekshiruvlari ishlab chiqarishni rejalashtirish va tashkil etish, korxonadagi tartib, mehnat va texnologik intizomni, tovar-moddiy zahiralarning omborlar va boshqa saqlash joylaridagi hisobi, mulklarning saqlanishi, hisob- kitoblar holati va korxona moliya-xo’jalik faoliyati hamda uning natijalariga sezilarli ta’sir ko’rsatadigan boshqa ko’plab holatlarni qamrab oladi. Shuning uchun auditorlik hisobotida korxona moliya-xo’jalik faoliyati va uning natijalariga bevosita ta’sir-ko’rsatadigan, hamda hisob ma’lumotlari va hisobot ko’rsatkichlari ishonchliligini pasaytirishiga olib keladigan, mehnatni va ishlab chiqarishni tashkil etishdagi katta kamchiliklarni bartaraf etishga qaratilgan tavsiyalar berilishi lozim.

• Shuningdek, O’zbekistondagi auditorlik faoliyati oldida turgan muhim vazifalardan biri – xorijlik hamkorlar tan oladigan auditorlik xulosasi berish qobiliyatiga ega, sertarmoq va professional darajadagi umummilliy auditorlik kompaniyalari tashkil etish hisoblanadi.

Adabiyotlar • Karimov I.A. O’zbekistonda demokratik o’zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo’nalishlari. Xalq so’zi. 2002 yil 30 avgust. • Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 16 oktyabrdagi 215-son Qaroriga 2- ilova «Korxonalardagi ichki audit xizmati to’g’risida» Nizom. • O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 4 apreldagi PQ-615- son Qaroriga ilova «Auditorlik tashkilotlari to’g’risida» Nizom. • O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 4 apreldagi PQ-615- son Qarori - «Auditorlik tashkilotlari faoliyatini yanada takomillashtirish hamda ular ko’rsatayotgan xizmatlar sifati uchun javobgarlikni oshirish to’g’risida». • Бычкова С.М. Аудит: ситуации, примеры, тесты. - М.: Финансы и статистика, 1999. • Василевич И.П. Сборник задач по аудиту. –М.: «ИНФРА-М», 1999.

O'xshashlar

Soliq munosabatlarining rivojlanish bosqichlari

O`zbekistonda soliqlarning rivojlanish bosqichlari

O`zbekistonda soliq tizimining rivojlanish bosqichlari

Turizmning turlari va rivojlanish bosqichlari haqida

Auditning xalqaro standartlari