logo

Ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишда инвестицион лойиҳаларнинг ўрни

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1575.5 KB
Мавзу”Ишлаб чиқариш Мавзу”Ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишда самарадорлигини оширишда инвестицион лойиҳаларнинг ўрни ва инвестицион лойиҳаларнинг ўрни ва унинг самарадорлигини оширишнинг унинг самарадорлигини оширишнинг асосий йўллари асосий йўллари (( ““ DELUX FABRICDELUX FABRIC ” ” МЧЖ мисолида)МЧЖ мисолида) Инвестицион лойиҳалар ва уларнинг ижтимоий-иқтисодий моҳияти ва аҳамияти  “ Инвестициялар” аслида лотинча investio сўзидан олинган бўлиб, анча қадимий тушунчадир. 80- йилларда инвестициялар иқтисодчилар томонидан ўзига хос таҳлил этилиб, асосан ишлаб чиқаришда узоқ муддатли қўйилмалар сарфи, яъни харажатлар йиғиндиси деб тушунишган. ҳозирги кунга келиб инвестициялар тушунчаси анча кенгайиб даромад (фойда) олиш мақсадида тадбиркорлик фаолияти ва қонун ҳужжатларида таъқиқланмаган бошқа турдаги фаолият объектларига моддий ва номоддий бойликлар ва уларга доир ҳуқуқларни ишлатиш тушунилади.  Инвестициялар капитални узоқ муддатли қўйилмалар тариқасида, саноатга, қишлоқ хўжалигига, транспортга қурилиш ва бошқа тармоқларга сарф этиладиган харажатлар йиғиндисини акс эттиради деб тушиниш мумкин. Бизнинг мулкий ва интелектуал бойликлар узоқ муддатли қўйилмалар тариқасида иқтисодиёт тармоқларига сарф этиладиган харажатлар йиғиндисини акс эттиради.  Охирги 10 йилларда ташқи инвестицияларни тез суръатда ўсиши ва янги глобаллашган иқтисодий муҳитни вужудга келишига сабаб бўлди. Буни ҳатто нефт захираларига эга бўлган давлатларда кўриш мумкин. Бу соҳада АҚШ нефт қазиб олиш ва қайта ишлаш саноатини ривожлантириш мақсадида Қувайт, Саудия Арабистони, Ливия ва бошқа кўрфаз мамлакатларига янги инвестицияларни жалб этишини кўришимиз мумкин.  Қайд қилинган давлатлар иқтисодиётида 80-90 йилларда ташқи инвестициялар 40-80%ни ташкил этган ва ҳозирги кунгача дунё бозорини кенгайиши муносабати билан капитални ҳамда инвестицияларни миграцияси кучайиб бормоқда. Инвестицион лойиҳалар ва уларни ташкил қилиш  Инвестицион лойиҳаларни ташкил этиш ва жойлаштиришда инвестиция иқлими тушунчаси мавжуд бўлиб, жуда кенг маънони англатади. Инвестиция иқлими бу инвесторлар учун яратилган шарт-шароит ва қулайликлар мажмуасидир.  Бу давлатда сиёсий, иқтисодий, мафкуравий ва ҳатто шу давлатнинг маданий вазияти, урф-одат ва анъаналарига ҳам боғлиқ. Инвестиция иқлимига кирувчи омиллар йиғиндиси Сиёсий омиллар Иқтисодий омиллар Ижтимоий омиллар  Давлатнинг чет эл инвесторларига бўлган сиёсати.  Давлатнинг халқаро келишувларга амал қилиши.  Иқтисодиётга давлатнинг аралашиш даражаси.  Давлатнинг халқаро ҳамжамиятларга қўшилиши.  Давлатнинг сиёсий барқарорлиги.  Иқтисодиётнинг умумий ҳолати (ўсиши ёки пасайиши).  Милий валютанинг барқарорлиги.  Инвестиция жараёни ди н амикаси.  Солиқ имтиёзлари, божхона режими.  Ишчи кучи қиймати.  Товарлар нинг талаб ва таклиф даражаси.  Таби и й ресурслар мавжудлиги ва уларнинг қиймати .  Банк кредитининг фоиз ставкаси ва бошқалар .  Хусусий мулк ва чет эл капиталига жамият аъзоларининг муносабати.  Милий урф-одат ва анъаналар.  Жамият аъзоларини мафкуравий дунёқараши, ва бошқалар. Жаҳон амалиётида бу жараённи учта асосий босқичга ажратиш қабул қилинган:  Инвестицион лойиҳани тайёрлаш бир қатор босқич ва поғоналардан ташкил топувчи ҳамда узоқ муддатли, кўп ҳолларда анча меҳнат ва маблағ сарфланадиган жараён ҳисобланади. Сармоялаштиришгача бўлган босқич. – Сармоялаштириш босқичи. – Сармоялаштирилган объектларни эксплуатация қилиш босқичи. ЮНИДО кўрсаткичида қўйидаги тўртта поғонага ажратиб кўриб чиқилади:  Иивестицион потенциални излаш (opportunity studies);  Лойиҳани аввалдан тайёрлаш;  Лойиҳанинг ўзини кенг таърифланиши ва унинг техник-иқтисодий ва молиявий мувофиқлигини баҳолаш (Flexibility studies);  Лойиҳани қараб чиқишнинг сўнгги босқичи ва у бўйича хулоса чиқариш (Tihal evalution ). Инвестицион лойиҳалар самарадорлиги Инвестицион лойиҳалар самарадорлиги ва уни ошириш йўналишларива уни ошириш йўналишлари  Бугунги кунда Узбекистонда инвестицион лойиҳаларни ишлаб чиқиш ва уларни амалга ошириш бўйича ҳам қатор вазифалар амалга оширилмоқда. Хусусан, иқтисодиётда янги бир термин “инвестицион лойиҳа” киритилди ва унинг иқтисодиёт тармоқларини ривожлантиришлаги аҳамияти белгилаб берилди.  Инвестицион лойиха - бу маълум ижтиомий- иктисодий максадларга йуналтирилган, техник- иктисодий, бизнес-бошкарув, маркетинг ва ищлаб чикариш режалари каби аспектлар асосланган, турли молиявий манбалар маблаглари иштироки назарда тутилган комплекс хужжатлар йигиндиси хисобланади. Инвестицион лойихалар турли максадларда тузилади ва амалга оширилади, уларни тўрт гуруҳга ажратиш мумкин:  Инвестицион лойихалар турли максадларда тузилади ва амалга оширилади, уларни тўрт гуруҳга ажратиш мумкин:янги ишлаб чиқариш ёки хизмат кўрсатишни ташкил этиш;  ишлаб чикаришни ёки хизмат курсатишини кенгайтириш;  ишлаб чикариш самарадорлигини ошириш;  давлат ташкилотлари талабини кондириш, уларни махсулот ва хизматлар билан таъминлаш. “ DELUX FABRIC ” МАСЪУЛИЯТИ ЧЕКЛАНГАН ЖАМИЯТДА НАТУРАЛ ИФОДАДА ВА ҚИЙМАТ ИФОДАСИДА ТОВАР МАҲСУЛОТ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ Тар тиб № Курсаткичлар номи Улчов бирлиги 2013 й ил 2014 й ил 2015 йил 2015 йил 2013нис.% 2015 йил 2014 нис.% 1. Товар махсулот: млн. сум 602,3 3187,5 7917,822 1315% 248% 2 Шу жумладан экспорт минг АКШ доллар 57,6 158,3 253,2 440% 160% 3. Натурал ифодада махсулот хажми   Минг погон.метр 263,1 1190,8 2515,9 956% 211%   3 а Жами.- шу жумладан Минг погон.метр 166,4153 8 796,9142 9 1761,1 1058% 221%буз зичланган   3б буз оддий Минг погон.метр 96,63846 2 393,9071 4 754,8 781% 192% “ DELUX FABRIC” МАСЪУЛИЯТИ ЧЕКЛАНГАН ЖАМИЯТИДА МЕҲНАТ КЎРСАТКИЧЛАРИ ДИНАМИКАСИ Тар тиб № Курсаткичлар номи Улчов бирлиги 2013 й ил 2014 й ил 2015 йил 2015 йил 2013нис.% 2015 йил 2014 нис. % 1 СИЧХ уртача рухатдаги сони киши 24 33 66 275% 200% 2 Иш хаки фонди минг сум 115807, 2 193492, 2 437250 378% 226% 3 Мехнат унимдорлиги минг сум 32412,4 114919, 9 121398,5 375% 106% 4 Уртача иш хаки минг сум 425,3 5863,4 6625 1558% 113% “ DELUX FABRIC” МАСЪУЛИЯТИ ЧЕКЛАНГАН ЖАМИЯТДА маҳсулот ишлаб чиқариш харажатлари Тар тиб № Курсаткичлар номи Улчов бирлиги 2013 й ил 2014 й ил 2015 йил 2015 йил 2013нис. % 2015 йил 2014 нис. % 1 Товар махсулот: млн. сум 602,3 3187,5 7917,82 2 1315% 248% 2 И/Ч ва сотиш харажатлари млн.су м 612 2390,8 5999,3 980% 251% 3 1 сумлик ТМ харажатлари. тийин 87,2 75,01 75,77 -11,43 0,76 “ DELUX FABRIC” МАСЪУЛИЯТИ ЧЕКЛАНГАН ЖАМИЯТИДА фойда кўрсаткичлари Тар тиб № Курсаткичлар номи Улчов бирлиги 2013 й ил 2014 й ил 2015 йил 2015 йил 2013нис.% 2015 йил 2014 нис. % 1 Баланс фойда минг сум 207334, 1 155591, 5 545490,2 263% 351% 2 Соф фойда минг сум 207334, 1 45032,8 545490,2 263% 1211% “ DELUX FABRIC” масъулияти чекланган жамиятида фондлардан самарали фойдаланиш кўрсаткичлари Тар тиб № Курсаткичлар номи Улчов бирлиги 2013 й ил 2014 й ил 2015 йил 2015 йил 2013нис.% 2015 йил 2014 нис. % 1 Фонд самараси сум 0,45 2,26 2,84 631% 126% 2 Асосий фондларнинг уртача кийм. млн.сум 1345 1412,2 2783,4 207% 197% 3 Айланма активлар млн.сум 1723,87 1810 2775,7 161% 153% 4 Жами мулк млн.сум 3068,9 3222,3 5559,1 181% 173% 5 Капитал рентабеллиги % 6,76 4,83 9,81 3,05 4,98 6 Айланма активларнинг айланиши марта 0,34 1,64 2,54 2,20 0,90 "DELUXE FABRIC" маъсулияти чекланган жамияти инвестиция фаолиятини тахлил килиш  Ўзбекистон Республикасининг “Инвестиция фаолияти тўғрисида”ги Қонунида таъриф берилганидек, инвестициялар-иқтисодий ёки бошқа фаолият объектига сарф қилинадиган моддий ва номоддий неъматлар ва уларга доир ҳуқуқлардир. “Инвестиция фаолияти эса, субъектларнинг инвестицияларни амалга ошириш билан боғлиқ харакатлари мажмуи” каби таърифлар берилган. Инвестициялар, бу янги ишлаб чиқаришларни ташкил этиш, ишлаб турган қувватларни сақлаб туриш ва ривожлантириш, ишлаб чиқаришни техник тайёрлаш, фойда олиш мақсадида турли дастурлар ёки алоҳида лойиҳаларга сарфланадиган маблағлардир. Инвестицион лойихаларнинг молиялаштириш манбаи, минг сумда Ишлаб чикариш, молиявий ва инвестицион фаолиятини молиялаштириш манбалари 2014 йил охирида Солиштирм а вазни, % 2015 йил охирид а Солиштир ма вазни, % Фарки (+,-) м.с. % 1. Уз молиялаштириш манбалари 579433,0 25,7% 1351457, 0 24,0% + 77202 4, 0 -1,7% шу жумладан:             1.1. Ички манбалар 579433,0 25,7% 1351457, 0 24,0% + 77202 4, 0 -1,7% 1.1.1. Асосий воситалар ва номоддий активларнинг амортизацияси 353214,0 15,7% 851457,0 15,1% + 49824 3, 0 -0,5% 1.1.2. Капитал куйилмаларни молиялаштириш учун йуналтириладиган фойда 226219,0 10,0% 500000,0 8,9% + 27378 1, 0 -1,2% 1.1.3. Резерв капитали 0,0 0,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% 1.2. Ташки манбалар 0,0 0,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% 1.2.1. Оддий акцияларни эмиссия килиш килишдан маблаглар 0,0 0,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% 1.2.2. Имтиёзли акцияларни эмиссия килишдан маблаглар 0,0 0,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% 1.2.3. Бошка манбалардан 0,0 0,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% 2. Молиялаштиришнинг заём манбалари 1676814, 0 74,3% 4284445, 0 76,0% + 260763 1,0 + 1,7% шу жумладан:             2.1. Банк кредитлари 1325000 58,7% 3649298 64,8% + 2324298, 0 + 6,0% 2.2. Бошка ташкилотлар карзлари 221387,0 9,8% 620147,0 11,0% + 398760,0 + 1,2% 2.3. Корхона облигацияларини эмиссия килишдан олинган маблаглар 0,0 0,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% 2.4. Бюджетдан ташкари фондлар маблаглари 15000,0 0,7% 15000,0 0,3% 0,0 -0,4% 2.5. Бюджет маблаглари 115427,0 5,1% 0,0 0,0% -115427,0 -5,1% 2.6. Бошка манбалар 0,0 0,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% 3. ЖАМИ молиялаштириш маблаглари 2256247, 0 100,0% 5635902, 0 100,0% 3379655, 0 0,0% Саноат корхоналарига инвестицияларни жалб қилиш самарадорлигини ошириш истиқболлари.  Хорижий инвестор жаҳон бозорида рақобатбардош саналган товар ва хизматлар ишлаб чиқаришга маблағ киритишдан манфаатдор. Бугунги кунда Ўзбекистон учун бу бозорнинг жуда тор сегменти бўлиб, хорижий инвестициялар оқимини чегараловчи объектив омил сифатида гавдаланади. Шунга боғлиқ равишда акционерлик корхоналарини давлат томонидан қўллаб- қувватлаш чоралари биринчи навбатда фойдаланилаётган технология ва ускуналарнинг жисмоний ҳамда маънавий эскириши оқибатида маҳсулоти жаҳон бозори талабларига ҳозирча мос келмайдиган, лекин экспорт потенциали мавжуд миллий иқтисодиёт тармоқларини инвестициялашга йўналтирилиши лозим. "DELUXE FABRIC" маъсулияти чекланган жамиятида бўз матосини зичлаш, оҳорлаш, гул босиш, гравьюра босиш ускунасининг иқтисодий самарадорлиги  Бу ускуна оддий бўзни зичланган бўзга айлантиришга кўмаклашади. Шунингдек, ундан хом сурп, ипак матолари ва бошқа газламаларни оҳорлаш, гул босиш ва гравюра босишда ҳам ишлатса бўлади. Ускуна компютерлаштирилган бўлиб, унга шакллар ва гуллар 2 D ва бўртиқлар 3 D чизмалар асосида киритилади. Ушбу ускунани ишлатиш учун нақшлар билан шуғулланувчи битта дизайнер - программаловчи талаб этилади. Шунингдек, битта назоратчи-ишчи керак бўлади. Бу ускуна 18 хил рангда, 40 мм гача бўлган бўртиқларни ясай олади. Қурилма ишлаш жараёнида ҳеч қандай шовқин чиқармайди, энг асосийси ҳамма ишни чизмани компютерга киритиш орқали амалга оширилади.  Техник параматрлари  Ц илиндр диаметри – 3.5”/3.75”/4.5”  Ишчи цилиндрлар сони – 72 0 тадан 280 0 тагача  Волт – 220V/380V  Асосий мотор – 1 2.5 KW  Эгаллайдиган майдони – 150’120’240cm Бўз ишлаб чиқариш ҳажмини ҳисоблаш Маҳсулот тури улгуржи бахо , сўм Тадбиргача тадбирдан кейин Фарқи Минг Погономе тр м инг сум Минг Погоном етр минг сум м инг сўм Зичланган бўз 3315,8 1761,1 5839455, 4 1937,2 6423400, 9 +583945,5 Оддий бўз 2753,6 754,8 2078367, 0 578,7 1593501, 0 -484866,0 Жами   2515,9 7917822, 4 2515,9 8016902, 0 + 99079,6