Инвестицияларни лойиҳавий молиялаштириш - Iqtisodiyot - Slaydlar

Инвестицияларни лойиҳавий молиялаштириш

Yuklangan vaqt:

13.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6328.943359375 KB

Ko'chirib olish

Инвестицияларни лойиҳавий молиялаштириш

РЕЖА:  Инвестицияларни лойиҳавий молиялаштириш тушунчаси ва хусусиятлари.  Инвестицияларни лойиҳавий молиялаштириш схемалари.  Синдикатли кредитлаш ва унинг юзага келиш тарихи. Синдикатли кредитлаш хусусиятлари.  Синдикатли кредитлашни ташкил этиш

Лойихавий молиялаштиришга берилган турли таърифлар:  “ Лойиҳавий молиялаштириш- бу инвестицион лойиҳаларни амалга ошириш мақсадида молиявий ресурсларни кредит кўринишида тақдим этишдир” – И.Мазур  “ лойиҳавий молиялаштириш - бу лойиҳани турли шаклларда кредитлашдир, бунда кредитларнинг қайтарилиши таъминоти лойиҳадан келадиган даромадлардир” – Д.Морозов  “ лойиҳавий молиялаштириш ўзининг мураккаб молиявий муносабатлари билан кредиторга моддий кафолатлар бериш, лойиҳалар эвазига ишлаб чиқарилган маҳсулотларни харид қилиш бўйича узоқ муддатли шартномалар асосида молиялаштиришдир” – Д.Гозибеков  “ лойиҳавий молиялаштириш - бу банк томонидан кредитни бериш, баҳолаш ва мониторингини олиб бориш жараёни бўлиб, бунда кредит ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш объектларининг нормал ишлаши учун қурилиш, қайта таъмирлаш ёки техник қайта қуроллантириш, шу жумладан, асбоб-ускунани сотиб олиш ёки асосий фондларни ташкил этиш ҳамда ишчи капитални сотиб олишга йўналтирилади” – ТИФ Миллий банк йурикномаси

• Moliyalashtirishning turli manbalarini safarbar etib turli instrumentlardan kompleks foydalanish va risklarni optimal taqsimlash Esty Benjamin C. Modern project finance teaching notes. – New York: Jonh Wiley & Sons, 2004. • Alohida xo’jalikni moliyalashtirishki, bunda boshlang’ich etapda kreditor ushbu xo’jalik birligining moliyaviy oqimlari va daromadini qarzni to’lash manbai sifatida qarashga tayyor, ushbu xo’jalikning aktivlari esa qarz bo’yicha qo’shimcha ta’minot bo’lib xizmat qiladi.Nevitt Peter K. Project Financing. 7 th edition. – London: Euromoney books, 2000. • moliyaviy injiniring orqali, yirik masshtabdagi loyihalarni uzoq muddatli qarz mablag’lari evaziga moliyalashtirish usuli Yescombe E.R. Principles of Project Finance. 2 nd edition. - Academic Press, 2014

• loyihaviy moliyalashtirish- bu investitsion loyihalarni amalga oshirish maqsadida moliyaviy resurslarni kredit ko’rinishida taqdim etishdirI.Mazur • loyihaviy moliyalashtirish - bu loyihani turli shakllarda kreditlashdir, bunda kreditlarning qaytarilishi ta’minoti loyihadan keladigan daromadlardirD.Morozov • loyihaviy moliyalashtirish o’zining murakkab moliyaviy munosabatlari bilan (sindikatlashtirilgan kredit yoki qarz berishda ko’p tomonlarning qatnashishi) kreditorga moddiy kafolatlar berish, loyihalar evaziga ishlab chiqarilgan mahsulotlarni xarid qilish bo’yicha uzoq muddatli shartnomalar asosida moliyalashtirishdirD.G’ozibeko v

Loyihani amalga oshirish orqali ko’rilgan qo’shimcha daromad kreditni qaytarishning asosiy manbai bo’lib hisoblanadi. Agarda loyihani amalga oshirish orqali qo’shimcha daromad olinmasa yoki loyiha bo’yicha ishlab chiqarishni modernizatsiyalash orqali iqtisodga erishilmasa, bunday moliyalashtirishni loyihaviy moliyalashtirish, deb bo’lmadi, u biznes-reja asosida amalga oshiriladigan moliyalashtirish hisoblanadi.Loyihaviy moliyalashtirish - bu regressiz yoki qarzdorga bo’lgan kreditning chegaralangan regressida yirik investitsiya loyihalarini amalga oshirish uchun maqsadli kreditlash bo’lib, bunda qarz oluvchining to’lov majburiyatlarini ta’minoti sifatida, investitsiya faoliyati davomida to’plangan (investitsiya loyihasiga aloqador aktivlar ham kiradi) pul mablag’lari hisoblanadi. bank tomonidan kreditni berish, baholash va monitoringini olib borish jarayoni bo’lib, bunda kredit ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish obyektlarining normal ishlashi uchun qurilish, qayta ta’mirlash yoki texnik qayta qurollantirish, shu jumladan, asbob-uskunani sotib olish yoki asosiy fondlarni tashkil etish hamda ishchi kapitalni sotib olishga yo’naltiriladi.01 0504 04 01 09 06 0D13 0F 03 020C 15 09 04 14 06 09 15 09 0F 02 0E 0C 06 0F06

Лойихавий молиялаштиришга берилган турли таърифлар:  Умуман олганда, лойиҳавий молиялаштириш - бу инвестиция лойиҳаларини кредитлаштиришнинг бир тури бўлиб, кредитор бу лойиҳани амалга ошириш билан боғлиқ рискларни қисман ёки тўлиқ ўз зиммасига олади. Агар банкларнинг оддий кредит операцияларида, энг аввало, қарздорнинг кредитга қобилиятлилигини ўрганишга, унинг молиявий ва иқтисодий ҳолатини, барқарорлигини, шунингдек, гаров сифатида фойдаланадиган мол-мулкларни баҳолашга асосий аҳамият берилса, лойиҳавий молиялаштиришда эса лойиҳавий таҳлилга асосий эътибор қаратилади.  Хуллас, лойиҳавий молиялаштириш – бу йирик инвестиция лойиҳаларини молиялаштиришда бир қанча банк ресурсларининг бирлашиши ва рискларнинг лойиҳа иштирокчилари ўртасида тақсимланишини англатади.

Лойиҳавий молиялаштиришда инвестицион лойиҳаларнинг кўплаб хусусиятлари мавжуд бўлиб, уларнинг асосийлари қуйидагилардан иборат бўлади:  қиймати юқори бўлади;  лойиҳа иштирокчиларини кўплиги;  кўпинча рискларни барча турлари учрайди;  капитал талаби – бу каби лойиҳалар молиявий маблағларга бўлган талаб жуда катта бўлиб, унга аралаш молиялаштириш усулларидан фойдаланилади;  лойиҳалаштириш ва қурилиш ишларига меҳнат талаби катта бўлади;  ишга тушиш муддати 5 - 7 йил ва ундан узоқ муддатларда берилади;  лойиҳа ишга тушадиган жойларини ажратилиши ва шу сабабли инфратузилмани ривожлантириш мақсадида қўшимча харажатларнинг киритилиши;  давлат ёки минтақанинг иқтисодий-ижтимоий ҳолатига таъсири.

Лойиҳавий молиялаштиришда қатнашиши мумкин бўлган иштирокчилар Иштирокчилар Лойиҳадаги роли Лойиҳа хомийлари, таъсисчилари Лойиҳа натижаларига бевосита қизиқувчи компаниялар ва жисмоний шахслар. Улар лойиҳани олдинга суришади, турли масалаларни келишишади, тегишли рухсатномалар олишади. Етказиб берувчи ва пудратчилар Берилган лойиҳа билан боғлиқ бўлган товарлар ва хизматларни етказиб бериш шартнома мажбуриятларига эгалик қилувчи компаниялар. Харидорлар Кўпчилик лойиҳаларда маҳсулот маълум даврда очиқ бозорларга олиб чиқилмайди. Бундай ҳолларда лойиҳа компанияси алоҳида харидор ёки уларнинг гуруҳи билан муайян миқдордаги маҳсулотни сотиб олиш бўйича олдиндан узоқ муддатли шартномалар тузишган бўлади. Лойиҳа амалга оширилаётган мамлакат ҳукумати Зарурий рухсат берувчи ҳужжатларни бериш, харидларни амалга ошириш, лойиҳада акционер, ҳомий сифатида иштирок этиш, муайян кафолатлар тақдим этиш. Лойиҳа бошқарувчиси Лойиҳанинг амалга оширилишига жавоб берувчи менежерлар командаси, лойиҳавий молиялаштириш бўйича битимнинг бош бўғини. Қарз ҳисобига молиялаштирувчилар Лойиҳа компаниясига ресурсларни келишилган муддатга ва олдиндан келишилган шартлар асосида қарзга тақдим этувчи тузилмалар. Маслаҳатчилар Лойиҳани амалга оширишнинг турли аспектларида мослашувчанликни таъминлайдиган маслаҳатлар берувчи ихтисослаштирилган компаниялар ва жисмоний шахслар.

иш бажарувчи иш бажарувчи лицензиарлицензиар лойиха администра- торилойиха администра- тори лойиха менежери лойиха менежери маслахат- чилармаслахат- чилар таъминотчитаъминотчи лойиха инженерилойиха инженерибош лойиха- лаштирувчибош лойиха- лаштирувчиинвесторинвесторбуюртмачибуюртмачи Лойиха иштирок- чилариЛойиха иштирок- чилари

Инвестицион лойиҳаларни баҳолашда лойиҳанинг ишончлигини таъминловчи қуйидаги мезонлардан фойдаланилади  техник-иқтисодий асосланганлик ва молиявий режанинг қониқарлиги;  лойиҳа томонидан ишлатиладиган маҳсулот ва хом-ашё манбалари ва қийматларининг кафолатганлиги;  лойиҳанинг маъқул нархларда ёқилғи билан таъминлаганлиги;  лойиҳа маҳсулотлари ва хизматларини сотиш учун бозорнинг мавжудлиги ва бозоргача транспорт харажатлари маъқул нархларда мавжудлиги;  қурилиш материалларини кутилган нархларда сотиб олиш мумкинлиги;  пудратчи, фойдаланувчи ва бошқарувчи персоналлар тажрибали ва ишончлиги;  лойиҳа ишончсиз технологияларини ўз ичига олмаслиги;  ҳамкорлар ва манфаатдорлар томонлар билан шартномавий келишувлар тузилган, лицензия ва рухсатномалар олинганлиги;  валюта риксларининг тақсимланганлиги;  лойиҳа қўшимча таъминоти сифатида қимматли активларга эгалиги;  етказилаётган ресурс ва активларнинг тегишли сифатлари таъминланганлиги;  тегишли суғурта тўловлари қараб чиқилганлиги;  форс-мажор ҳолатлари, тўхтаб қолишлар хавфи (етказиб беришда, қурилишда ва бошқалар) харажатларнинг ўсиши ҳисобга олинган ва уларнинг тақсимланганлиги;  лойиҳанинг инвесторларни қониқтирувчи кўрсаткичларга эгалиги;  фоиз ставкалари ва инфляциянинг ҳақиқий олати ҳисобга олинганлиги.

Лойиҳавий молиялаштиришни муваффақиятли кечиши учун бешта асосий тамойиллар 1. Инвестицион лойиҳаларни ҳаётийлиги; 2. Лойиҳани амалга оширишда тажрибали, кучли ва виждонли хамкорларнинг иштироки ; 3. Лойиҳа барча рискларининг ҳисоби ва тақсимоти; 4. Барча хуқуқий жихатларни тартибга солиб бориш; 5. Лойиҳани амалга оширишда сифатли бизнес- режанинг мавжудлиги ва аниқ мувофиқлашган ҳаракат режаларини ишлаб чиқиш.

 лойиҳанинг фаолиятини сифатли текшириб туриш мақсадида уни ҳар хил бўлимларга бўлиб ўрганиш керак;  лойиҳа амалга оширилаётган минтақанинг ижтимоий - иқтисодий ҳолатини тўлиқ таҳлилдан ўтказиш шарт бўлади;  лойиҳанинг фазаларини мустақил равишда ишлаб чиқиш керак бўлади;  режани лойиҳалаштириш давомида доимий янгиланишларни татбиқ этиб бориш;  лойиҳанинг фазаларидаги эҳтимолий йўқотишлар ва рискларни бошқариш учун тезкор режаларини ҳам режалаштириш керак бўлади;  лойиҳанинг барча режаларини доимий мониторинг қилиш;  йирик лойиҳаларни такрорланмаслигини ҳисобга олган бўлиши керак.Йирик лойиҳаларнинг ўзига хос хусусиятларидан қуйидаги бир қатор омилларни ҳисобга олиш керак бўлади:

Лойиҳанинг иқтисодий асосланиши эса унинг чекланган ресурсларни ишлатиш нуқтаи назаридан бутунлигича миллий иқтисодиётга қандай соф фойда бераиши билан аниқланади Баҳолашнинг икки хил услубиёти мавжуд:  - Литтла-Мерлиса услубиёти;  - ЮНИДО услубиёти. Амалиётда, кўп ҳолларда, иккала услубиёт ҳам бир хил натижаларга олиб келади. Баъзи мутахассислар Литтла- Мерлиса услубиётини, бошқалари эса ЮНИДО услубиётини қўллашни маъқул кўради.

Инвестиция лойиҳаларини техник-иқтисодий асосларини ишлаб чиқишнинг ЮНИДО услубиёти қуйидаги бўлимлардан иборат:  лойиҳанинг қисқача изоҳи;  лойиҳанинг асосий ғояси;  бозор таҳлили ва маркетинг концепцияси;  хом ашё ва уни етказиб берувчилари;  лойиҳанинг жойлашиш жойи, қурилиш майдони ва атроф- муҳитга таъсири;  лойиҳалаштириш ва технологиялар;  лойиҳанинг ташкилий масалалари ва харажатлар;  меҳнат ресурслари;  режалаштириш ва лойиҳани амалга ошириш бюджетини ишлаб чиқиш;  молиявий таҳлил ва инвестицияларни баҳолаш.

Ҳозирда лойиҳаларни тайерлаш ва баҳолаш учун ЮНИДОнинг дастурли воситалари кенг қўлланилмоқда. Улар орасида КОМФАР алоҳида аҳамиятга эга. КОМФАР - бу лойиҳа таҳлили учун зарур бўлган турли хил иқтисодий ва молиявий кўрсаткичларни аниқлашда, шунингдек, молиявий ва иқтисодий таҳлил учун (персональ компьютерларга киритлиган махсус дастарлар асосида) қўллланиладиган стандартлаштирилган имитацион моделдир.

Лойиҳавий молиялаштиришда қуйидаги ишларни бажариш жуда муҳимдир. Бошқача айтганда, лойиҳавий молиялаштиришнинг босқичлари қуйидагича:  1 . Техник  2. Ташкилий  3. Ҳуқуқий  4. Экологик  5.Тижорат  6. Иқтисодий  7. Молиявий

Мост Чанаккале (3,1 млрд. евро, Турция);

Автомагистраль Анкара-Нигде

Panama kanalining qurilishi

Лойиҳавий молиялаштиришда лойиҳани амалга ошириш босқичлари учта босқичдан фойдаланилади: Инвестиция олди босқичи (бошланғич босқич) Инвестиция босқичи (ўрта босқич ёки инвестицияларни амалга оширилиш босқичи) эксплуатация босқичи (тугаллаш босқичи) Инвестиция лойиҳасининг биринчи босқичида унинг техник-иқтисодий асоси ишлаб чиқилади, уни молиявий-иқтисодий баҳолаш ишлари амалга оширилади, инветицияни амалга ошириш учун имкониятлар таҳлил қилинади ҳамда лойиҳани амалга оширувчи корхонанинг молиявий ҳолати баҳоланади. Иккинчи босқичда капитал қўйилмалар амалга оширилади, яъни лойиҳа бўйича қурилиш ишлари олиб борилади, ускуналар сотиб олинади ва ишлаб чиқаришга тайёрлаш ишлари ўтказилади. Учинчи босқичда лойиҳа қуввати ишга туширилади ва маҳсулот (иш, хизмат) ишлаб чиқарила бошлайди.

1 2 3 вақт Инвестицион лойиҳа ҳаётийлик цикли фазалари

Лойиҳавий молиялаштириш- нинг тамойиллари лойиҳани амалга оширишга тайёр ишончли шерикларни иштирок этиши; лойиҳанинг ишга тушириш мезонларини батафсил ўрганиб чиқиш; лойиҳанинг техник-иқтисодий асосланиши; лойиҳа рискини баҳолаш ва уни лойиҳа иштирокчилари ўртасида тақсимлаш; лойиҳани етарли даражада капитализацияси; гаров ёки бошқа таъминотнинг мақсадга мувофиқ мавжудлиги.

Лойиҳавий молиялаштириш схемалари Таснифлаш белгиси Схемалар шакллари Лойиҳавий молиялаштириш иштирокчилари ўртасида рискларнинг тақсимланишига кўра (регресс бўйича) Регрессиз лойиҳавий молиялаштириш Чекланган регресс билан лойиҳавий молиялаштириш Тўлиқ регресс билан лойиҳавий молиялаштириш Кўлами бўйича Банк лойиҳавий молиялаштириши Корпоратив лойиҳавий молиялаштириш Маблағлар манбаи ва уларнинг ҳаракат йўллари бўйича Корхонанинг ўз маблағлари Банк кредитлари Инвестициялар (бирламчи бозорларда акцияларни жойлаштириш, пай бадаллари) Облигацион заемлар Фирма (ёки тижорат) кредитлари Лизинг Архитектураси бўйича 1.Параллел лойиҳавий молиялаштириш - мустақил параллел лойиҳавий молиялаштириш - биргаликда параллел лойиҳавий молиялаштириш 2. Босқичма - босқич молиялаштириш

Қарз олувчига нисбатан ҳеч қандай регрессиз бўлган лойиҳавий молиялаштиришда кредитор ўз зиммасига лойиҳани амалга ошириш билан боғлиқ барча сиёсий, иқтисодий, ижтимоий, савдо – сотиқ рискларини олади. Бунда кредитор фақатгина лойиҳа, кредит ва фоиз тўловлари учун бўлган пул оқимларини назарда тутади. Лойиҳавий молиялаштиришнинг бу кўриниши қарз олувчи учун энг нархи баланд ҳисобланади, чунки кредитор бундай риск даражасини ўзига олар экан, унга тенг келувчи компенсацияга ҳам ҳақли бўлади. Қарз олувчига нисбатан тўлиқ регрессли лойиҳавий молиялаштириш жаҳон амалиётида кўпроқ тарқалган. Бу турнинг афзаллик томонлари шундан иборатки, қарз олувчи лойиҳани молиялаштириш учун пул воситаларини нисбатан тезроқ олиш имкониятига эга бўлади. Молиялаштиришнинг бошқа турларидан пул маблағларини жалб қилишнинг нархи арзон бўлиши билан фарқланиб туради. Qarz oluvchiga nisbatan cheklangan regressli loyihaviy moliyalashtirish loyihani amalga oshirish bilan bog’liq bo’lgan barcha loyihalarni nazarda tutadi. Loyiha risklari loyiha ishtirokchilari orasida shunday taqsimlangan bo’ladiki, ularga bog’liq bo’lgan risklarni o’zlari qabul qilishga tayyor bo’ladilar. JAHONDAGI KO’PGINA BANKLAR O’Z FAOLIYATIDA O’Z ZIMMASIGA QANDAY RISK DARAJASINI OLISHIGA QARAB, LOYIHAVIY MOLIYALASHTIRISH QUYIDAGI UCH TURGA AJRATILGAN: 1. Regress xuquqisiz kreditlash (non – resource financing); 2. To’liq regress huquqi bilan kreditlash (full – resource financing); 3. Cheklangan regress huquqi bilan kreditlash (limited – resource financing).

 -respublika yoki regional ahamiyatga ega, infrastrukturani shakllantirish bo’yicha daromadsiz bo’lgan, pastrentabelli loyihalarni moliyalashtirish uchun pul mablag’lari kerak bo’lganda;  -eksport kredit shaklida pul mablag’larini taqdim etishda, chunki eksport kreditlarni berish bo’yicha maxsus tashkilotlar qo’shimcha uchinchi taraf garovsiz loyiha risklarini o’z zimmasiga olish huquqiga egadirlar va kreditni faqatgina shunday shaklda berishga tayyorlar;  -loyiha bo’yicha kafolatlarning etarli bo’lmaganida;  -investitsion xarajatlarining ko’payishiga katta ta’sirchanligi bo’lgan kichik loyihalarga pul mablag’lari taqdim etilganda. Qarz oluvchiga nisbatan to’liq regressli loyihaviy moliyalashtirish quyidagi hollarda ishlatilishi mumkin:

Банк лойиҳавий молиялаштириш да лойиҳани асосан банклар амалга оширадилар. Шу билан бирга асосий қарз берувчилар бўлиб банклар қолишади. Банк лойиҳавий молиялаштириш – инвестицион лойиҳасининг молия манбаси асосан ёки қисман банк кредитлари ҳисобига амалга оширилади. Банк кредитлари аниқ шартлар асосида берилади. Корпоратив лойиҳавий молиялаштириш да эса, лойиҳани мавжуд корпорациялар амалга оширади. Бунда етакчи ўринни банклар эмас, балки корпорациялар эгаллаган бўлишади. Корпоратив лойиҳавий молиялаштириш – инвестицион лойиҳасининг молия манбаси компаниянинг ўз маблағлари ҳисобига амалга оширилади, биринчи ўринда амортизация фондлари ва тақсимланмаган фойда ҳисобланади.

Параллел молиялаштириш Мустакил параллел молиялаштириш Хамкорликдаги параллел молиялаштириш кредиторлар ягона синдикатга бирлашади; ягона кредит шартномаси тузилади ҳар бир банк қарздор билан кредит шартномасини тузади ва инвестиция лойиҳасининг ўзига тегишли қисмини молиялаштиради.62 0A 21 0A04 63 2C 0A 1A 11 0D 07 1A 01 0D 01 06 0E 0A

Лойиҳавий молиялаштиришнинг босқичма-босқич молиялаштириш тури йирик нуфузли банкнинг иштирокида амалга оширилади. Бундай нуфузли биринчи тоифали тижорат банклари инвестициия лойиҳаларини экспертизаси бўйича тажрибали мутахасисларнинг мавжудлиги, кредитлаш имкониятининг юқорилиги сабабли лойиҳаларни кредитлаш учун катта миқдорда аризалар олишади. Лекин бу йирик тижорат банклари ҳар доим ҳам барча лойиҳаларни молиялаштириш имкониятига эга бўлмайди ёки бу ҳолат уларнинг балансига салбий таъсир этиши мумкин. Шунинг учун ҳам кўп ҳолларда бундай банклар лойиҳаларни кредитлаш жараёнининг ташаббускори вазифасини бажаради. Корхонага қарз берилгандан сўнг ташаббускор - банк шартнома бўйича қарздорга нисбатан ўз талабларини бошқа кредиторга узатади. Инвестиция лойиҳасини баҳолагани, кредит шартномасини ишлаб чиққани ва қарз бергани учун ташаббускор - банк коммиссион ҳақ олади.

 Ривожланган ва ривожланаётган мамлакатларда лойиҳавий молиялаштиришнинг турли схемалари асосида инвестиция лойиҳалари амалга оширилади. Булардан бири «Евро тунел» инвестиция лойиҳасини молиялаштиришдир. Бу инвестиция лойиҳасига асосан Буюк Британияни Европа континенти билан боғлаб, соф хусусий секторларнинг (хукумат ва халқаро ташкилотлар аралашувисиз) инвестицияларига барпо этилган ва лойиҳа қиймати 7 млрд фунт стерлингни ташкил этган. Ушбу лойиҳани амалга оширишда 198 та банк ўз маблағлари билан иштирок этган.  Евротунел, Бу Ла Манш бўғози тагидан ўтган тунелдир— икки томонлама темир йўлли тунел бўлиб узунлиги 51 км, шундан 39 км Ла Манш бўғози оқими тагидан ўтган . Бу тунел Европа қитъасини Буюк Британия ороллари билан боғловчи темир йўлдан иборат.  Тунелнинг йўлга қўйилиши оқибатида Лондондан Парижга йўловчилар 2 соату 15 минутда етиб олиш имкониятига эга бўлди, Ла Манш бўғози 1994 йил 6 майда тантанали очилган. Шу билан бирга бу тунел хозирги кунда дунёдаги энг узун ва энг чидамли тунел хисобланади.

Лойиҳавий молиялаш- тиришнинг босқичлари 1) техник таҳлил: -зарур инвестиция миқдори; зарур вақт; зарарсизлик нуқтаси; харажатлар қиймати; ходимларни ўқитиш имконияти;маҳсулот- ни сотиш бозорининг мавжудлиги. 2) иқтисодий ва молиявий таҳлил: лойиҳа барча олинган кредитлар бўйича ўз вақтида ҳисоб китоблар учун етарлича фойдага эга бўлиши 3) лойиха иштирок- чилари тахлили: ҳомийлар фаолия- ти,кредитор раҳбар- ларнинг фаолияти ва уларнинг имиджи 4) рисклар тахлили: -лойиха рисклари ва лойиҳа иштирок- чилари уртасида рискларнинг тўғри тақсимоти

Синдикатли кредитлашдаги асосий тушунчалар:  синдициялаштирилган кредит - бир неча банклар томонидан йирик инвестиция лойиҳаларини биргаликда кредитлаш.  йирик инвестиция лойиҳаси - умумий қиймати тижорат банкларининг биринчи даражали капиталининг 25 фоизидан ошадиган инвестиция лойиҳаси.  банк синдикати - синдициялаштирилган кредит бериш борасида икки ёки ундан ортиқ банклар ўртасида ўзаро келишув.  етакчи банк - с индициялаштирилган кредитлаш ташаббуси билан чиққан ва зиммасига иштирокчи-банклар номидан кредит ҳужжатларини юритиш масъулияти юклатилган қарз олувчининг асосий талаб қилиб олингунча депозит ҳисоб варағига хизмат кўрсатувчи банк.  иштирокчи банк – синдициялаштирилган кредит беришда қатнашувчи банк.

Синдициялаштирилган кредитлар фақат юридик шахсларга берилади. Тижорат банклари томонидан синдициялаштирилган кредитлаш қайтаришлик, тўловлилик, таъминланганлик, муддатлилик ва мақсадли фойдаланиш шартлари асосида амалга оширилади. Синдициялаштирилган кредитни бериш қарз олувчи ва иштирокчи банклар ўртасида тузиладиган кредит шартномаси асосида амалга оширилади. Синдициялаштирилган кредит бериш муддати йирик инвестиция лойиҳаларини қопланиш муддатига боғлиқ ҳолда кредит шартномасида белгиланади. Синдициялаштирилган кредитдан фойдаланганлик учун фоиз ставкаси миқдори синдициялаштирилган кредит тўғрисидаги келишув шартларига кўра қарз олувчи ва иштирокчи банклар ўртасида тузиладиган кредит шартномаси асосида белгиланади. Зарар кўриб ишловчи, ноликвид балансга эга бўлган хўжалик юритувчи субъектларга ҳамда самарасиз инвестиция лойиҳаларини тақдим қилган хўжалик субъектларига синдициялаштирилган кредитлар берилмайди . Синдициялаштирилган кредит олгандан кейин молиявий аҳволи ёмонлашган қарздордан берилган кредитлар ўрнатилган тартибда муддатидан аввал ундириб олиш чора-тадбирлари кўрилиши лозим. Бу қоида кредит шартномасида албатта қайд этилган бўлиши керак.

Синдициялаштирилган кредитлашни амалга оширишнинг мумкинлиги тўғрисида кредит қўмитаси қарор қабул қилган тақдирда, банк бир вақтнинг ўзида ушбу битимга бошқа банкларни жалб этиш ҳамда синдициялаштирилган кредитлаш ташкилотчиси сифатида банк синдикатини ташкил этиш ҳақида қарор қабул қилади. Иштирокчи банкларни ушбу битимга жалб этиш ва банк синдикатини ташкил этиш тўғрисида етакчи банк кредит қўмитаси қарор қабул қилинганидан кейин, етакчи банк синдициялаштирилган кредитлашда иштирок этиш хоҳишини билдирган банкларни аниқлайди ва уларга синдикатда қатнашиш таклифи билан бирга тайёрланган қарз олувчи тўғрисидаги ахборотни тақдим этади. Шундан кейин етакчи банк иштирокчи банклар билан инвестиция лойиҳаси бўйича барча кредит ҳужжатларини тақдим этади. Тақдим этилаётган маълумотлар банк сири ҳисобланади. Етакчи банк иштирокчи банкларга таклиф йўллашдан олдин қарз олувчи ҳақидаги маълумотларни Банклараро кредит бюроси маълумотлари билан солиштириши лозим. Кредит шартномасининг якуний вариантини ишлаб чиқиш ва имзолаш фақатгина етакчи банк ва иштирокчи банклар ўртасида мазкур инвестиция лойиҳасини синдициялаштирилган кредитлаш тўғрисида ўзаро битим тузилгандан кейин амалга оширилади. Иштирокчи банклар ўртасида мазкур инвестицион лойиҳани биргаликда кредитлаш борасида битим имзолангандан кейин банк синдикати тузилган ҳисобланади ва ушбу битимни имзолаган барча иштирокчи банклар ўзларига синдициялаштирилган кредитлаш борасида мажбурият олган ҳисобланадилар.

Лойиҳавий молиялаштириш тўғрисидаги шартнома қуйидаги бўлимларни ўз ичига олади: кредит, (The Facility) - операциянинг тартиби ва структуранинг таърифи; тўловлар (payments) кредитни қайтариш ва фоизларни тўлаш усули аризалар ва кафолатлар (Representations & Warranties) мижознинг тақдим этаётган ҳужжатлари ва маълумотлари тўғрилигини ва у қарз олиш ҳуқуқига эга эканлигини тасдиқлаши;  фоизлар (Interest) - фоизларнинг таркибий тузилиши ва ставкасининг таърифи. кредит тўловлари, кредитни қайтариш ва муддатини узайтириш (Repayment, Conceelation & Extention) муҳитнинг ўзгариши (Changes & Circumstances) - айтайлик, янги солиқ турларининг киритилиши кредиторлар даромадлари ва мижоз мажбуриятларига қандай таъсир этади? жарималар ва фоиз тўловлари (Default interest & Indemnities) - мижоз кредитни ўз вақтида қайтармаса, у тўлайдиган фоиз ва жарималар суммасини аниқлаш; изоҳ (Interpretation) - шартномада қўлланиладиган терминларнинг таърифи;

Эътиборингиз учун раҳмат!

O'xshashlar

Лойиҳавий таҳлилнинг асосий концепциялари

Инвестицияларни молиялаштиришда молиявий воситалар

Бизнес ва уни молиялаштириш

Хорижий инвестицияларни суғурталаш ва таваккалчилик

Модернизация шароитида инвестицияларни жалб қилишнинг самарали йўллари