Byudjetlararo munosabatlar - Iqtisodiyot - Slaydlar

Byudjetlararo munosabatlar

Yuklangan vaqt:

13.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

494.5400390625 KB

Ko'chirib olish

Toshkent moliya instituti «Moliya» kafedrasi «Davlat byudjeti» fanidan TAQDIMOT Mavzu: “Byudjetlararo munosabatlar”

Reja: 1. Byudjetlararo munosabatlar to’g’risida tushuncha. Byudjetlar darajalari o’rtasida daromadlar va xarajatlarning taqsimlanishi 2. Tartibga soluvchi daromadlar, ularning byudjet tizimi byudjetlarini tartibga solishdagi ahamiyati 3. Byudjetlararo munosabatlarning shakllari 04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 2

Byudjetlararo munosabatlar (BK -20-bob)  turli darajadagi byudjetlar (masalan, respublika byudjeti bilan viloyat byudjeti) o’rtasidagi, shuningdek, davlat byudjeti bilan davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari o’rtasidagi tegishli byudjetlarni moliyaviy resurslar bilan ta’minlashga doir munosabatlardir

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 4Бюджет тизими бюджетлари номутаносиблигини келтириб чиқарувчи омиллар Ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражасидаги фарқланиш Маҳаллий ҳокимият органлари бюджетлари даромад ваколатларининг харажат мажбуриятларига мувофиқ келмаслиги Бюджет орқали тартибга солиш механизмлари Ҳудудларнинг молиявий имкониятларини тенглаштириш учун хизмат қилувчи бюджетлараро трансфертларнинг ҳар хил турлариДавлат томонидан тартибга солиш Молиявий тартибга солиш Бюджет орқали тартибга солиш Алоҳида бюджет-cолиқ режимлари Меъёрий-ҳисоб китоб усуллариБюджетни тартибга солишни амалга ошириш механизмлари

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 5Маҳаллий солиқлар, йиғимлар ва солиқ бўлмаган даромадлар (мол-мулк солиғи, ер солиғи, ягона ер солиғи, айрим турдаги товарлар билан чакана савдо қилиш ҳуқуқи ва айрим турдаги хизматлар кўрсатиш учун йиғим, юридик ва жисмоний шахслардан, шунингдек хорижий давлатлардан беғараз пул тушумлари, бозорлардан тушадиган даромадлар, бошқа даромадлар.Маҳаллий бюджетлар даромадлари Ўз даромадлари Бевосита хусусий (доимий) Тартибга солувчи даромадлар Бириктириладиган Бюджетлараро трансфертлар Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ, алоҳида турдаги тадбиркорлик фаолияти бўйича қатъий белгиланган солиқ, республикада ишлаб чиқарилаётган пивога акциз солиғи умумдавлат солиқлари ва бошқа мажбурий тўловлар, шунингдек солиқ бўлмаган тўловлар, улар бўйича бюджет тизими бюджетлари ўртасида ажратмалар нормативлари белгиланади ўтказиладиган даромадлар дотациялар субвенциялар, бюджет ссудалари, ўзаро ҳисоб-китоблар, мақсадли ижтимоий трансфертлар Ўзбекистон Республикаси маҳаллий бюджетлари даромадлари тузилиши

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 6

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 7Byudjetlararo munosabatlarni tashkil etish va boshqarish tizimida mahalliy byudjetlar rioya qilishi lozim bo’lgan cheklanishlar muhim ahamiyatga ega. Xususan, mahalliy byudjetlar byudjet qonunchiligiga ko’ra:  balanslashgan daromadlar va xarajatlar tizimiga ega bo’lishlari zarur;  mahalliy byudjetlarning haqiqatdagi taqchilligiga yo’l qo’yilmasligi lozim.

Davlat byudjeti mablag’larini turli darajadagi byudjetlar o’rtasida qayta taqsimlanishi  umumdavlat soliqlari va boshqa umumdavlat daromadlari bir qismi belgilangan tartibda o’rnatilgan me’yorlar asosida turli darajadagi byudjetlar o’rtasida taqsimlanadi  Bu daromadlar tartibga soluvchi daromadlar deb ataladi  Tartibga soluvchi daromadlardan mahalliy byudjetlarga ajratmalarning normativlari tegishincha QR Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari tomonidan tasdiqlanadi. 04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 8

Davlat byudjeti daromadlari va soliqlarining byudjet tizimi bo’g’inlari o’rtasida taqsimlanishi 04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 9Umumdavlat soliqlari Mahalliy soliqlar Mahalliy yig’imlar Respublika byudjeti Mahalliy byudjetlar1 2 3 4 65 7 530A0F0A140E 11 03020B0C 11 0D0C1A1F0C0A 1D131A 1B 060823081515 1B100B11 1E 27 29 4E 4F 50 51

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 10

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 11

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 12Surxondaryo viloyati tumanlari va Termiz shahar mahalliy byudjetlariga umumdavlat soliqlar tushumlaridan ajratmalar NORMATIVLARI 88551510020Термиз шаҳри 100100100100100100Барча туманлар Акциз солиғиҚўшилга н қиймат солиғиЖисмоний шахслар даромад солиғиЯгона солиқ тўловидан Давлат бюджетига ажратма, микрофирмалар ва кичик корхоналар қўшилган ҳолдаСавдо ва умумий овқатланиш корхоналаридан ягона солиқдан давлат бюджетига ажратма Юридик шахсларни нг даромад (фойда) солиғиҲудудлар номи

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 13Маҳаллий бюджетларнинг Ўзбекистон Республикаси маҳаллий бюджетларининг мустақиллиги коэффициенти бўйича тоифаланиши

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 14 млрд сўм Т/ р Ҳудудлар номи Даромадлар* Харажатлар* * 1. Қорақалпоғистон Республикаси 2 356,2 3 874,2 2. Андижон вилояти 3 059,4 4 741,6 3. Бухоро вилояти 2 904,0 3 346,3 4. Жиззах вилояти 1 727,2 2 551,8 5. Қашқадарё вилояти 3 483,0 5 534,3 6. Навоий вилояти 2 186,3 2 186,3 7. Наманган вилояти 2 903,2 4 608,0 8. Самарқанд вилояти 3 955,8 4 963,8 9. Сурхондарё вилояти 2 466,9 4 453,9 1 0. Сирдарё вилояти*** 1 104,5 1 777,7 11 . Тошкент вилояти 4 378,9 4 378,9 1 2. Фарғона вилояти 4 242,5 5 619,9 1 3. Хоразм вилояти*** 2 220,6 3 067,2 1 4. Тошкент шаҳри**** 6 044,7 6 044,7 Жами 43 033,2 57 148,72022 йил учун Қорақалпоғистон Республикаси бюджетининг ва маҳаллий бюджетларининг даромадлари ва харажатлари прогнозлари

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 15* Мобиль алоқа хизмати, тамаки ва алкоголь маҳсулотлари, шу жумладан пиво учун акциз солиғи тушумлари ҳисобдан ажаратиладиган маблағларни инобатга олган ҳолда ** Маҳаллий бюджетлар ҳисобидан сўндириладиган давлат қарзига хизмат кўрсатиш билан боғлиқ харажатларни инобатга олган ҳолда *** Давлат тиббий суғурта жамғармасига трансфертлар — 525,3 млрд сўм (шундан, Сирдарё вилояти — 522,3 млрд сўм, Хоразм вилояти — 3,0 млрд сўм) **** Сув таъминоти ва канализация тизимларини ривожлантириш жамғармасига трансфертлар − 18,7 млрд сўм

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 16млрд сўм Т / р Ҳудудлар номи Сумма 1 . Қорақалпоғистон Республикаси 1 518,0 2 . Андижон вилояти 1 682,3 3 . Бухоро вилояти 442,3 4 . Жиззах вилояти 824,6 5 . Қашқадарё вилояти 2 051,3 6 . Наманган вилояти 1 704,8 7 . Самарқанд вилояти 1 008,0 8 . Сурхондарё вилояти 1 987,0 9 . Сирдарё вилояти 673,2 1 0 . Фарғона вилояти 1 377,4 1 1 . Хоразм вилояти 846,6 Жами 14 115,62022 йил учун Ўзбекистон Республикасининг республика бюджетидан Қорақалпоғистон Республикаси республика бюджетига ва вилоятларнингвилоят бюджетларига ажратиладиган тартибга солувчи бюджетлараро трансфертлар миқдорлари

Byudjetlararo munosabatlar byudjetlararo transfertlar yordamida amalga oshiriladi Byudjetlararo transfertlar (BK: 134-modda) — O’zR respublika byudjetidan QR byudjetiga, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy byudjetlariga, davlat maqsadli jamg’armalariga hamda buning aksicha o’tkaziladigan, shuningdek QR respublika byudjetidan, viloyatlarning viloyat byudjetlaridan va Toshkent shahrining shahar byudjetidan tumanlar va shaharlar byudjetlariga hamda buning aksicha o’tkaziladigan mablag’lar 17

Byudjetlararo transfertlar shakllari  dotatsiyalar - byudjet tizimi byudjetlariga ularning o’z daromadlari etishmagan taqdirda daromadlar bilan xarajatlar o’rtasidagi farqni qoplash uchun qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari;  subvensiyalar - muayyan maqsadlarga sarflash sharti bilan yuqori turuvchi byudjetdan quyi turuvchi byudjetga qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari;  byudjet ssudasi - qaytarish sharti bilan yuqori turuvchi byudjetdan quyi turuvchi byudjetga, shuningdek davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlariga ajratiladigan pul mablag’lari;  o’tkazib beriladigan daromadlar - tegishli ma’muriy-hududiy birlikda (masalan, biror tuman, shahar yoki viloyat hududida) shakllanadigan va yuqori turuvchi byudjetga o’tkaziladigan, keyinchalik ular qayerda shakllangan bo’lsa, o’sha ma’muriy-hududiy birlik byudjetiga o’tkazib beriladigan daromadlar;  o’zaro hisob-kitoblar bo’yicha mablag’lar - moliya yili mobaynida byudjetlar parametrlari o’zgarganda yuqori va quyi turuvchi byudjetlar o’rtasida yuzaga keladigan o’zaro pul munosabatlari. 04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 18

Guliston shahar mahalliy byudjetining biriktirilgan daromadlari tarkibi Ko’rsatkichlar 2016-yil 2017-yil 2018-yil mln. so’mda foizda mln. so’mda foizda mln. so’mda foizda Soliqlar jami: 45234,3 100 56284,4 100 22658,5 100 Tadbirkorlik faoliyatidan qat`iy soliq 5574,1 12,0 6788,7 12,06 6482,2 28,61 Boshqa mahalliy soliq va yig`imlar 15653,4 35,0 11979,9 21,28 3220,1 14,21 Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i 3900,5 8,62 1862,8 3,31 Foyda solig’iga qo’shib yuborildi - Mol-mulk solig’i 3663,9 8,10 4762,8 8,46 6741,7 29,75 Yer solig’i 1294,6 2,86 1899,2 3,37 3029,4 13,37 Benzin, dizel yoqilg’isi va siqilgan gaz uchun iste’mol solig’i 15548,6 34,37 23944,4 45,54 - -

№ Umumdavlat soliqlari 2016-yil 2017-yil 2018-yil summa, mln. so’mda jamiga nisbatan %da summa, mln. so’mda jamiga nisbatan %da summa, mln. so’mda jamiga nisbata n %da Jami soliqlar 45234,3 100 56284,4 100 22658,5 100 1 Jismoniy shaxslardan daromad solig`i 7785,8 17,21 7768,2 13,80 12210,0 53,89 2 Yagona soliq to’lovidan byudjetga ajratmalar 9478,9 20,95 1744,7 3,10 3670,8 16,20 3 Yuridik shaxslardan foyda solig`i 19511,5 43,13 13876,6 24,65 3706,7 16,36 4 QQS 2616,8 5,78 199,6 0,35 - - 5 Aksiz solig’i 1656,3 3,66 82,2 0,15 - -Guliston shahar mahalliy byudjetining tartibga soluvchi daromadlari tarkibi

Byudjet jarayonida quyidagilarga yo’l qo’yilmaydi:  O’zbekiston Respublikasi respublika byudjetining tumanlar va shaharlar byudjetlari bilan o’zaro munosabatlariga;  davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlarining tumanlar va shaharlar byudjetlari bilan o’zaro munosabatlariga;  QR respublika byudjetining, viloyatlar viloyat byudjetlarining va Toshkent shahri shahar byudjetining bir- biri bilan, shuningdek boshqa ma’muriy-hududiy birlikning tumanlari va shaharlari byudjetlari bilan o’zaro munosabatlariga;  tumanlar va shaharlar byudjetlari o’rtasida o’zaro munosabatlariga. 04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 21

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 22Byudjet dotatsiyasi -  o’z daromadlari va byudjetni tartibga soluvchi boshqa mablag’lar etishmagan taqdirda quyi byudjetning xarajatlari bilan daromadlari o’rtasidagi farqni qoplash uchun yuqori byudjetdan quyi byudjetga qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 23Byudjet subvensiyasi -  qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda muayyan maqsadlarga sarflash sharti bilan yuqori byudjetdan quyi byudjetga qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 24Subvensiyalar va dotatsiyalarning miqdori quyidagilarga bog’liq:  hududlarning moliyaviy holatiga, jumladan, ularning o’z daromad bazalarining mustahkamligiga;  hududda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy, ekologik, demografik va boshqa umumdavlat vazifalari va dasturlari ko’lamiga;  hududlar bo’yicha tovar (ish, xizmat)lar qiymatidagi farqlarga;  hududlar aholisining soniga;  ushbu hududda joylashgan va tegishli byudjetdan mablag’ oluvchi tashkilotlarning byudjet ajratmalariga bo’lgan ehtiyojiga.

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 25Byudjet ssudasi -  yuqori byudjetdan quyi byudjetga yoxud respublika byudjetidan rezident-yuridik shaxsga yoki chet el davlatiga qaytarish sharti bilan ajratiladigan mablag’

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 26Xulosa o’rnida:  Mahalliy byudjetlar daromadlarini tartibga solishda ularning xarajatlarini kamaytirishga emas, daromadlarini ko’paytirishga intilish kerak.  Buning uchun hududiy iqtisodiyotni ko’tarish, ishlab chiqarishni rag’batlantirish, hududga iqtisodiy va ijtimoiy yo’nalishdagi xorijiy investitsiyalarni jalb qilish kerak.  Kichik biznes va hususiy tadbirkorlikning rivojlaniishiga maksimal darajada qulay shart-sharoit yaratish kerak

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 27Jahon amaliyotida byudjet qurilishining bir qancha modellari mavjud:  1-model bo’yicha markaziy va mahalliy byudjetlar avtonom, o’zini mustaqil idora qilish huquqiga ega bo’lib, shu sababli ulardan har biri o’z xarajatlarini to’liq qoplay oladigan o’z daromad manbalariga ega.  2-model o’zining asosiy ko’rinishi bilan 1-modelga o’xshaydi, lekin markaziy byudjet mahalliy byudjetlarga nisbatan muayyan tartibga soluvchi ahamiyatga ega.  3-model barcha byudjetlarni yagona davlat byudjetiga birlashtirishni nazarda tutadi va har bir yuqori byudjet uchun tartibga soluvchi rol mustahkamlab beriladi.

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 28Jahon tajribasiga ko’ra, byudjetlararo munosabatlar muammosi uchta savolni o’z ichiga oladi:  turli darajadagi byudjetlar o’rtasida daromadlarni taqsimlash;  xarajatlarni moliyalashtirish bo’yicha vakolatlarni chegaralash va belgilab berish;  bir darajadagi byudjetdan ikkinchi darajadagi byudjetga mablag’larni turli shaklda qayta taqsimlashni o’z ichiga oladigan byudjetlararo munosabatlarni amalga oshirish.

04/13/2024 Бюджетлараро муносабатлар 29Jahon tajribasida daromadlarni taqsimlash vakolatining asosan uch shakli keng qo’llaniladi:  soliq manbalarini byudjetlararo taqsimlash va ulardan alohida foydalanish;  markaziy byudjet orqali daromadlarning bir qismini taqsimlash;  soliq olishda bir manbadan birgalikda foydalanish.

1. Nurmuxamedova B.I. Davlat byudjeti. O‘quv qo‘llanma. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2018. – 576 b. 2. Жиянова Н. Управление государственными финансами: Учебное пособие. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2019 г. – 384 стр. 3. Nurmuxamedova B., Xamdamov Sh. “Davlat moliyasi” fanidan o‘quv-uslubiy majmua. – T.: TMI, 2019 y. – 515 bet. 4. Fuqarolar uchun byudjet / O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi. –T.: 2022.-56 b. https://www.mf.uz 04/13/2024 Ijtimoiy sug'urta va jtimoiy ta'minot 30TAVSIYA ETILAYOTGAN ADABIYOTLAR 01 02

 www.gov.uz (O‘zbekiston Respublikasi hukumat portali).  www.mf.uz (O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi).  www.lex.uz (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy ba’zasi).  www.publicfinance.uz (O‘zbekistonda byudjet islohotlari loyihasi).  www.ziyonet.uz (O‘zbekiston Respublikasi axborot ta’lim tarmog‘i).  www.interfinance.uz (Toshkent moliya institutining “Xalqaro moliya va hisob” ilmiy elektron jurnali).  www.ziyonet.uz (O‘zbekiston Respublikasi axborot ta’lim tarmog‘i);  www.sciencedirect.com (Ilmiy maqolalar va kitoblar elektron kutubxonasi).  www. tfi .uz (Toshkent moliya institutining rasmiy sayti). 04/13/2024 Ijtimoiy sug'urta va jtimoiy ta'minot 31TAVSIYA ETILAYOTGAN FOYDALI SAYTLAR 01 72

32E’TIBORINGIZ USHUN RAHMAT!!!

O'xshashlar

Agrar munosabatlar va agrobiznes

Personalni boshqarishda guruhlararo munosabatlar

Bozorni boshqarishda firmalararo munosabatlar

Bozor iqtisodiyoti sharoitida agrar munosabatlar

Mahalliy byudjetlar daromadlari va xarajatlarini tartibga solish