Bozor iqtisodiyotiga o'tish davri va uning O'zbekistondagi xususiyatlari - Iqtisodiyot - Slaydlar

Bozor iqtisodiyotiga o'tish davri va uning O'zbekistondagi xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

115.9736328125 KB

Ko'chirib olish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI JISMONIY MADANIYAT FAKULTETI III KURS 325-GURUH TALABASI ABDULLAYEV SHOXRUXNING IQTISODIYOT NAZARIYASI FANIDAN TAYYORLAGAN Qabul qildi: MUSAYEVA S. www.arxiv.uz

Bozor iqtisodiyotiga o’tish davri va uning O’zbekistondagi xususiyatlari 1. O’tish davrining mazmuni. Bozor iqtisodiyotiga o’tish yo’llari. 2. O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tishning tamoyillari va xususiyatlari. 3. Respublikada bozor islohotlarini amalga oshirish va uning asosiy yo’nalishlari. www.arxiv.uz01 0A0D 130E 171109

1-savol. O’tish davrining mazmuni. Bozor iqtisodiyotiga o’tish yo’llari Bozor iqtisodiyotiga o’tish uchun islohotlar o’tkazilib, butun iqtisodiy munosabatlar tizimi qayta quriladi va o’zgartiriladi. Bozor iqtisodiyotiga o’tish davri - ma‘muriy buyruqbozlik tizimini bartaraf etish yoki tubdan o’zgartirish hamda bozor tizimining asoslarini shakillantirish jarayonlari amalaga oshiruvchi tarixiy davrdir. Jahondagi ko’pgina rivojlangan mamlakatlarning tajribalari umumlashtirilib, iqtisodiyotning yangi taraqqiyot yo’li - ilmiy asosda (ravishda) boshqariladigan va tartibga solinadigan bozor iqtisodiyoti deb tan olindi. www.arxiv.uz010203 1606 01 020E 070D 042827 24 05 1411 0811 0D09 0209 16 080D20040614 0B 23 09

Bir qator davlatlar shu yo’lni tanladilar. Ya‘ni: 1. Rivojlangan mamlakatlar yo’li; 2. Rivojlanayotgan mamlakatlar yo’li; 3. Sobiq sotsiolistik mamlakatlar yo’li; 4. Sotsializm g’oyalarini samarali bozor iqtisodiyotini vujudga keltirish mexanizmi bilan qo’shib olib borish yo’li (Xitoy, V‘etnam) www.arxiv.uz0106 010203 180203 1D0203 230203 07 0315

Bozor iqtisodiyotiga o’tish har bir mamlakat uchun xos bo’lgan model (nusxa yoki andozaga) ga asoslanadi. Bozor iqtisodiyotiga o’tishning umumiyligi va farqi bo’ladi. Umumiyligi – ularning hammasi bozor iqtisodiyotiga o’tishning qonun-qoidalariga amal qiladi. Shuning bilan birga ko’rsatib o’tilgan har bir yo’lning o’ziga xos xususiyatlari ham bor. Masalan, bozor munosabatlariga o’tishning rivojlangan mamlakatlar yo’lida oddiy tovar xo’jaligidan erkin raqobatga asoslangan klassik yoki erkin bozor iqtisodiyotiga va undan hozirgi zamon bozor iqtisodiyotiga o’tiladi. www.arxiv.uz01 11 0D 02 0E 05 0607 0D 02 1711 1B 1B 15 14 14

Mustaqil rivojlanayotgan mamlakatlarni bozor iqtisodiyotiga o’tish yo’lining xususiyati - bu qoloq, ananaviy iqtisodiyotga erkin bozor iqtisodiyotiga o’tishdir. Sobiq sotsialistik mamlakatlar yo’lining muhim belgisi markazlashtirilgan, ma‘muriy-buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiyotdan hozirgi zamon rivojlangan bozor tizimiga o’tishdan iboratdir. Bozor iqtisodiyotiga inqilobiy yo’li bilan ya‘ni jadal usulda yoki evolyutsion yo’li (tadrijiy) bilan, ya‘ni bosqichma-bosqich o’tish mumkin. www.arxiv.uz

1. Iqtisodiyotni erkinlashtirish. Bu xo’jalik hayotining barcha sohalaridagi to’liq hamda cheklovlarni, shuningdek, davlat nazoratini keskin ravishda qisqartirish yoki bekor qilishga yo’naltirilgan chora- tadbirlar tizimidan iborat: - xo’jalik faoliyatini amalga oshirishda davlat manopoliyasini bekor qilish; - resurslarning markazlashgan ko’rinishidagi taqsimotini to’gatish; - narxlarning asosan talab va taklif nisbati asosia shakillantirishga o’tish; - ichki va tashqi bozorlarda transaktsion bitimlar ustidan davlat nazoratini pasaytirish . www.arxiv.uz37200B 05 17 0802 0A 0B02 080D 1D 0A 1D 080D 1D 0D 1D 14 22 02

2-savol. O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tishning tamoyillari va xususiyatlari Ma‘lumki, bir tizimdan ikkinchi tizimga o’tishning revolyutsion va evolyutsion yo’llari mavjud. Polsha, Chexoslovakiya, Rossiya bozor iqtisodiyotiga o’tishning revolyutsion yo’lini tanlab, birdaniga katta o’zgarishlar qilishni ma‘qul topdilar. O’zbekiston esa o’ziga xos madaniy, tarixiy, iqtisodiy va tabiiy xususiyatlarini hamda bu yo’ldagi jahon tajribasini hisobga olgan holda revolyutsion to’ntarishlarsiz, itimoiy to’qnashuvlarsiz, ijtimoiy himoyani ko’chaytirgan holda asta-sekinlik, lekin qay‘iyatlilik bilan bosqichma-bosqich rivojlangan va boshqariladigan bozor iqtisodiyotiga o’tish yo’lini tanladi. www.arxiv.uz19 06 290D 04 2C 02 02 13 06 20 08 0F06 07 14 08

Mamlakatimiz Prezidenti ko’rsatib o’tdiki, “Bizning bozor munosabatlariga o’tish modelimiz Respublikaning o’ziga xos sharoitlari va xususiyatlarini, ananalar, urf-odatlar va turmush tarzini har tomonlama hisobga olishga, o’tishdagi iqtisodiyotni bir yoqlama, besunaqay rivojlantirishning mudhush merosiga barham berishga asoslanadi ”. www.arxiv.uz29 38 35 0C362B39 2326 2A26 28 0B 35 2E

O’zbekistonda bozor munosabatlariga o’tish yo’li ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirishga qaratilgan. Bu yo’lni amalga oshirishga, iqtisodiyotni tubdan isloh qilishga Prezident I.A.Karimov tomonidan ishlab chiqilgan 5 ta tamoyil asos qilib olingan: 1. Iqtisodiyotni mafkuradan xoli qilish, uning ustunligining ta‘minlash; 2. O’tish davrida davlatning bosh islohotchi bo’lishi; 3. Butun yangilanish va taraqqiyot jarayoni qonunlarga asoslanishi, qonunlar ustuvorligini ta‘minlanishi; 4. Bozor munosabatlariga o’tish bilan bir qatorda aholini ijtimoiy himoyalash sohasida kuchli chora- tadbirlarni amalga oshirish; 5. Bozor munosabatlarini bosqichma-bosqich qaror toptirish . www.arxiv.uz

3-savol. Respublikada bozor islohotlarini amalga oshirish va uning asosiy yo’nalishlari. Iqtisodiy aloqalar va iqtisodiy munosabatlarni yangi turiga o’tish uchun iqtisodiy islohotlar strategiyasini ishlab chiqishni talab etadi. Iqtisodiy islohotlar – bu bozor munosabatlarini shakllantirishga qaratilgan chora-tadbirlar majmundir. Iqtisodiy islohotlardn ko’zda tutilgan maqsad - mamlakat aholisi uchun yashash va faoliyat qilishning eng yaxshi sharoitlarini yaratish, ularning ma‘naviy-ahloqiy yetukligiga erishishi, iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni ta‘minlashdan iboratdir. Islohotlarni amalga oshirishdan oldin bozor iqtisodiyotiga utishning nazariy model yaratildi. www.arxiv.uz

Moliya-kredit sohasini isloh qilish iqtisodiy tizimni izchillik bilan bozor munosabatlariga o’sib utishida alohida o’rin egallaydi. Moliyaviy munosabatlarda davlat byudjeti tanqisligini kamaytirib borish, byudjetdan beriladigan dotatsiyalar va subsidiyalarni bosqichma-bosqich qisqartirish, birinchi darajali, eng zarur umumdavlat ehtiyojlari uchun ehtiyojlari uchungina byudjetdan mablag’ ajratish, xalq xo’jaligini rivojlantirishda investitsiya kreditlaridan keng foydalanish islohatlarning asosiy yo’nalishlari hisoblanadi. www.arxiv.uz1328 06 1B1112 15 14 14 091114 07 111B11 11190F 170D18 1604 06 0F06

Isloh qilishning dastlabki davrida (1992 yil) keng doiradagi ishlab chiqarish – texnik vositasi bo’lgan mahsulotlar, ayrim turdagi xalq iste‘mol mollari, bajarilgan ishlar va xizmatlarning kelishilgan narxlar va tariflarga utildi. Aholining hisoyalash maqsadida cheklangan doiradagi oziq-ovqat va sanoat tovarlari narxlarning chegarasi belgilab qo’yildi. Narxlar islohotining navbatdagi bosqichida (1993 yil) kelishilgan ulgurji narxlarni davlat tomonidan tartibga solish tulig’icha to’xtatildi. www.arxiv.uz07 16 0A02 1B 140D 10 190F 12 0A 3C 16 08

Boshqarishning mahalliy darajasida (viloyat, tuman va shahar) ijrosiga boshqaruv vazifalarini bojorish uchun hokimlik joriy qilindi. Bozor islohotlari bozor infratuzilmasini yaratish chora-tadbirlarini ham qamrab oladi. Bunda moliya, bank-kredit tizimi muassasalari, sug’urta, auditorlik, yuridik va konsalting firmalari hamda kompaniyalarini, birja tizimini yaratish taqozo qilinadi. Bu birqancha yo’nalishlar bo’yicha bordi. Birinchi yo’nalish bo’yicha tovar xom ashyo birjasi tizimi rivojlandi. Bu o’z navbatida, brokerlik va dilerlik idoralari, savdo uylari, vositachi firmalar paydo bo’lishiga olib keldi. www.arxiv.uz

Asosiy tayanch tushunchalar: O’tish davri - bir iqtisodiy tizimdan boshqasiga, mavjud iqtisodiy munosabatlardan butunlay boshqa, yangi iqtisodiy munosabatlarga o’tish taqozo qilinadigan davrdir. Bozor islohotlari - bozor iqtisodiyotini va bozor munosabatlarini shakllantirishga qaratilgan chora-tadbirlar majmundir. Iqtisodiy islohotlar - turli mulkchilikka asoslangan xo’jalik yuritishning shakllari va turlari. Iqtisodiyotni erkinlashtirish - nima va qancha ishlab chiqarishni qaerga, qanday bahoda sotishni tadbirkorning o’zi belgilashi lozim. Iqtisodiyotning barcha sohalari va tamoqlarini erkinlashtirish - xo’jalik yurituvchi sub‘ektlarning erkinligi va mustaqilligini ta‘minlash, tadbirkorlik faoliyatining rivojlantirish uchun barcha shart-sharotlarni yaratish demakdir. Islohotlar kontseptsiyasi - itimoiy-iqtisodiy islohotlarning asosiy maqsad va yo’nalishlari, uni amalga oshirishning vazifalari va strategik yo’llarini umumiy g’oyasidir. Iqtisodiyotni barqarorlashtirish - tanglik holatlariga barham berish asosida makroiqtisodiy muvozanatlikni saqlash va ishab chiqarishni yuksaltirish uchun shart- sharoitlarni vujudga keltirishdir.www.arxiv.uz

O'xshashlar

Bozor iqtisodiyotiga o'tish davri va uning O’zbekistondagi xususiyatlari

Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davri va uning O‘zbekistondagi xususiyatlari

Bozor iqtisodiyotiga o’tish davri va uning O’zbekistondagi xususiyatlari 2

Bozor iqtisodiyotiga o'tish davrida ko'p bosqichli iqtisodiyotni shakllantirish masalalari

Bozor iqtisodiyotiga o`tishning o`zbek modeli va uning xususiyatlari