Birja faoliyati - Iqtisodiyot - Slaydlar

Birja faoliyati

Yuklangan vaqt:

19.10.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2150.15234375 KB

Ko'chirib olish

BIRJA FAOLIYATI REJA: 1.Birja tushunchasi 2.Birjalar uyushgan bozor shakli sifatida. 3.Birjaning O‘zbekistondagi o‘rni. 4.Fond birjasi va uning faoliyat qilish mexanizmi. 5.Tovar birjasi. 6.Mehnat birjasi va uning faoliyati. 7.Valyuta birjasi.

Birja soʻzi lotincha va olmoncha soʻzdan kelib chiqqan boʻlib „xamyon“ni bildiradi. Qadimda birja soʻzi quyidagi 3 xil voqelikni ifodalash uchun qoʻllanilar edi. 'Birja(gollandcha beurs, nem. Burse — hamyon) — bozorni uyushtirishning tashkiliy shakli; tovarlar (tovar birjasi), qimmatbaho qogʻozlar (fond birjasi), valyuta (valyuta birjasi) ulgurji savdosi, tovar boʻlgan ish kuchi oldi-sotdisi (mehnat birjasi) bozori. Aksariyat hollarda yopiq yoki ochiq aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etiladi. 1.

B.ga birja qoʻmitasi rahbarlik qiladi. Uning huzurida kotirovka komissiyasi ish olib boradi. B.da brokerlar, dilerlar, treyderlar faoliyat koʻrsatadi. B. va uning shakllari bozor mexanizmining zaruriy infratuzilmasi hisoblanadi. B.lar 15—16-asrlarda Italiya, Gollandiya, Angliyada paydo boʻlib, 19-asrning 2-yarmida juda rivojlandi. Oʻzbekistonda 20-asrning 20- yillarida B.lar mavjud boʻlib, ulardan koʻp ukladli iqtisodiyot sharoitida bozorni davlat tomonidan boshqarish maqsadida foydalanilgan edi. 1991-yildan mamlakatning bozor iktisodiyotiga utishi davrida Oʻzbekistonda respublika universal tovarfond B.si (1991-yil avgustda tuzilgan), viloyatlarda respublika B.larining boʻlim va vakolatxonalari hamda mustaqil tovar va tovarxom ashyo B.lari faoliyat boshladi. 2

3 Oʻzbekistonda 1994-yildan Respublika tovar xomashyo B.si (ochiq aksiyadorlik jamiyati) va 1991-yil avgustdan "Oʻzbekistan" respublika universal agrosanoat B.si, shuningdek respublikada ishlab chiqarish vositalari, tovar resurslari oldisotdisi bilan shugʻullanadigan "Oʻzulgurjibirjasavdo" — Oʻzbekistonda ulgurji va birja savdosi boʻyicha Respublika davlataksiyadorlik uyushmasi (1994-yil mart) faoliyat koʻrsatadi. Shuningdek Respublika koʻchmas mulk B.sida (1994 i. mart) koʻchmas mulk (turar joy binolari, yer maydonlari, avtotransport vositalari, bankrot boʻlgan korxonalar va boshqa mulklar) kimoshdi va tanlov savdolari orqali sotiladi.

Fond birjasi -qimmatli qog ‘ ozlarning nisbatan tashkil qilingan qismi bo ‘ lib,u yerda birja a'zolarining oraga kirishi bilan oldi-sotdi bitimlari amalga oshadi. Fond qiymatlari-bu birjada sotishga ruxsat berilgan qimmatli qog ‘ ozlar.Birjada qimmatli qog‘ozning o ‘ zi bo ‘ lmasa ham operatsiyalar amalga oshiriladi. Birinchi birja 1406-yil Gollandiyaning Bryuge shahrida tashkil topgan.Antiverpen (1460), Lion (1462), Tuluza(1469), Amsterdam (1530), Parij (1563).Ular oldin ham tovcar, ham fond birjasi edi, keyinchalik fond birjalari ajralib chiqadi. 4

Tovar birjasi — markazlashtirilgan tovarlar bozori. Tovar birjasilari dastlab 19-asrda paydo boʻlgan, hozir esa ular ixtisoslashtirilgan birjalar sifatida keng tarqalgan. Hozirgi zamon tovar birjalarida, asosan, standartlashtirilgan tovarlar, koʻproq ularning namunalari yoki standartlar asosida uni yetkazib berish toʻgʻrisidagi bitimlar sotiladi. Eng yirik tovar birjalari NyuYork, Bombay va Liverpul (paxta), Chikago va NyuYork (don), London (metall)da joylashgan. Oʻzbekistonda 1991-yildan "Uzbekistan" respublika universal agrosanoat birjasi "Ulgurjibirjasavdo", 1994- yildan "Toshkent" Respublika tovarxom ashyo birjasi, va boshqa birjalar faoliyat ko‘rsatadi. 5

Mehnat birjasi - ishsizlarni, ish joyini oʻzgartirishni istovchi shaxslarni ishga joylashtirish bilan shugʻullanadigan maxsus davlat muassasasi. Mehnat bozorining tashkil etilgan va tartiblanib turadigan shakli. Mehnat birjasi das-tlab 19-asrning 1- yarmida Germaniya va Angliyada, keyinchalik Fransiya va boshqa davlatlarda paydo boʻldi. 20-asrning boshlarida Angliyada umummilliy Mehnat birjasi tashkiloti taʼsis etildi. Mehnat birjasi boʻsh oʻrinlar va ishsizlarni hisobga olib boradi, ishsizlarga nafaqa toʻlaydi. Koʻpgina mamlakatlarda Mehnat birjasi kasbga yoʻllash, qayta ixtisoslashtirish va ishga joylashtirish boʻyicha turli xil xizmatlarni bajaradi.6

Valyuta birjasi — ishtirokchilari chet-el valyutasi orqali ish yuritadigan savdo faoliyatni tashkil qilishda yordam beruvchi, valyuta bozori infrastrukturasining bir elementidir. Valyuta birjasi valyuta bozorining asosiy elementlarining faoliyatini tashkil qilib beradi: savdo sistemasi (kontragent qidirish mexanizmi), kliring va hisob sistemasi (kelishuv ijro mexanizmi).

Valyuta va moliyaviy aktivlar shoshilinch savdosi bilan mutahassis ravishda faoliyat ko’rsatadigan valyuta birjalari mavjud, - London moliyaviy fyucherslar halqaro birjasi (London International Financial Futures Exchange), Amsterdamdagi Evropa opcion birjasi (European Options Exchange), Frankfurtdagi Olmon shoshilinch birjasi (Deutsche Terminboerse), Singapur birjasi (Singapore International Monetary Exchange), Sidneydagi shoshilinch savdo birjasi (Sydney Futures Exchange), Venadagi Avstriya shoshilinch opcion birjasi (Oesterreichische Termin Option-boerse). Iqtisodiy nuqtai-nazarda valyuta birjasi – bu birjaviy tashkiliy valyuta bozorining uyushgan ishtirokchisidir. Huquqiy ma’noda esa, valyuta birjasi xorijiy valyuta orqali birjaviy savdoni tashkil va tartibga solish yo’li bilan ko’tara bozorini shakllantiruvchi yuridik shaxs deb hisoblanadi.

E‘tiboringiz uchun rahmat

O'xshashlar

O’zbekiston Respublikasida birjalar va birja savdosining muammolari

Audit xizmatining faoliyati

Tadbirkorlik faoliyati va menejment

Toshkent Moliya instituti faoliyati

Fransiya Respublikasining innovatsiya faoliyati