Банкларда бухгалтерия ҳисоби - Iqtisodiyot - Slaydlar

Банкларда бухгалтерия ҳисоби

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2965 KB

Ko'chirib olish

Банкларда Банкларда бухгалтерия бухгалтерия ҳисобиҳисоби www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Банкларда кредит операциялари, лизинг Банкларда кредит операциялари, лизинг ва факторинг операциялари хисобива факторинг операциялари хисоби  Банкларнинг кимматли когозлар билан Банкларнинг кимматли когозлар билан операциялар хисобиоперациялар хисоби ..  Давлат бюджетининг касса ижроси билан Давлат бюджетининг касса ижроси билан боглик банк операциялари хисобибоглик банк операциялари хисоби  Ички банк операциялари, даромадлар, Ички банк операциялари, даромадлар, харажатлар ва фойдани хисобга олиш.харажатлар ва фойдани хисобга олиш.  Банк хисоботлари ва уларни тузиш тартибиБанк хисоботлари ва уларни тузиш тартиби www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банкларда бухгалтерия Банкларда бухгалтерия ҳҳ исобини ташкил исобини ташкил ққ илиш илиш  Режа:Режа:  Ўз РЎз Р банкларида бухгалтерия банкларида бухгалтерия ҳҳ исобини ташкил исобини ташкил ққ илиш ва илиш ва юритилишини тартибга солиш. юритилишини тартибга солиш.  Банк маблаБанк мабла ғғ лари ва уларнинг лари ва уларнинг манбаларини туркумланиши. манбаларини туркумланиши.  Банкларда бухгалтерия Банкларда бухгалтерия аппаратининг таркибий тузилиши. аппаратининг таркибий тузилиши.  Банк баланси ва унинг моБанк баланси ва унинг мо ҳҳ ияти. ияти. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Бухгалтериянинг луғавий маъноси Бухгалтериянинг луғавий маъноси немис тилида китоб тутиш, немис тилида китоб тутиш, инглизчасига эса китоб юритиш инглизчасига эса китоб юритиш маъносини англатади.маъносини англатади.  Бухгалтерия XYI асргача математика, Бухгалтерия XYI асргача математика, XYI - XYIII асрларда эса юридик фан XYI - XYIII асрларда эса юридик фан сифатида, XX асрнинг ярмигача сифатида, XX асрнинг ярмигача ҳисобчилик, “ҳисобварақларни ҳисобчилик, “ҳисобварақларни юритиш” сифатида талқин этилган.юритиш” сифатида талқин этилган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Ўзбекистон Республикасининг Ўзбекистон Республикасининг “Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида”ги “Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида”ги қонуннинг 4-моддасида асосий ва қонуннинг 4-моддасида асосий ва жорий активлар, мажбуриятлар, жорий активлар, мажбуриятлар, хусусий капитал, захиралар, хусусий капитал, захиралар, даромадлар ва харажатлар, фойда, даромадлар ва харажатлар, фойда, зарарлар ҳамда уларнинг ҳаракати зарарлар ҳамда уларнинг ҳаракати билан боғлиқ хўжалик операциялари билан боғлиқ хўжалик операциялари бухгалтерия ҳисобининг бухгалтерия ҳисобининг объектларидир. объектларидир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банкларда бухгалтерия Банкларда бухгалтерия ҳисоби объектлари:ҳисоби объектлари:  Юридик ва жисмоний шахслардан Юридик ва жисмоний шахслардан қабул қилинган пул маблағлари.қабул қилинган пул маблағлари.  Берилган кредитлар ва ўз муддатида Берилган кредитлар ва ўз муддатида қайтарилмаган кредитлар.қайтарилмаган кредитлар.  Банклараро ҳисоб китоблар.Банклараро ҳисоб китоблар.  Банк мол мулклари.Банк мол мулклари.  Банк операциялари.Банк операциялари.  Даромадлар ва харажатлар.Даромадлар ва харажатлар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

23 Молиявий ҳ исоботдан фойдаланувчилар Хўжалик фаолияти Бухгалтер ия маълумотлари Билвосита молиявий манфаатдорлар Таш қи фойдаланувчилар Билвосита молиявий манфаатдорлар Инвестор лар Кредитор лар Ички фойдаланувчилар Администра тор Директор лар кенгаши Ю қори бош қарув органи Бўлимлар менеджер и Хўжалик фаолиятига таъсир этиш 1.Соли қорган лари 2.Назорат органлари •Молия вазирлиги •Фонд бирж лар и 3.Статисти к орган лар 4. Аудиторлар ва бош...www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 ББ ухгалтерия ухгалтерия ҳҳ исобини тисобини т ўғўғ ри ри ташкил этиш ва ташкил этиш ва ҳҳ исоботни исоботни назорат назорат ққ илиш банк тизими илиш банк тизими олдига олдига қўқў йилган йилган вазифаларнинг твазифаларнинг т ўғўғ ри ри бажарилишини таъминлайди.бажарилишини таъминлайди. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 ББ ухгалтерия ходимлари энг ухгалтерия ходимлари энг аввало, бухгалтерия аввало, бухгалтерия ҳҳ исоби исоби ва ва ҳҳ исоботининг асосий исоботининг асосий тамойиллари ва тамойиллари ва услубиятларини услубиятларини тушунишлари лозим.тушунишлари лозим. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Банк филиалларида Банк филиалларида бухгалтерия булимининг бухгалтерия булимининг таркибий тузилишини таркибий тузилишини ташкил этиш Бош банк ташкил этиш Бош банк томонидан тасдикланган томонидан тасдикланган хисоб сиёсатига асосан хисоб сиёсатига асосан амалга оширилади.амалга оширилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Мижозларга хизмат кМижозларга хизмат к ўў рсатиш рсатиш сифатида яхшилаш масифатида яхшилаш ма ққ садида садида Миллий банк, Миллий банк, Саноаткурилишбанк, Саноаткурилишбанк, Асакабанкда бухгалтерия Асакабанкда бухгалтерия бб ўў лими таркибий тузилиши лими таркибий тузилиши халкаро халкаро cc тандартларгатандартларга мувофиқлаштирилган.мувофиқлаштирилган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Ушбу банкларда Ушбу банкларда ҳҳ исобот, исобот, кредит, пул муомаласи, кредит, пул муомаласи, жамжам ғғ арма иши каби барма иши каби б ўў лимлар лимлар вазифалари мужассамлашган вазифалари мужассамлашган ҳҳ олда икки болда икки б ўў лимда лимда мижозларга хизмат мижозларга хизмат кк ўў рсатилади. рсатилади.  Булар фронт ва бэк офислардан Булар фронт ва бэк офислардан иборат.иборат. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бухгалтерия Бухгалтерия операцияларни дастлабки операцияларни дастлабки назоратдан ўтказиш:назоратдан ўтказиш: Фронт-офисФронт-офис  Дастлабки назорат - Дастлабки назорат - Фронт-офис Фронт-офис ходимлариходимлари ёки ёки масъул ижрочи масъул ижрочи бухгалтербухгалтер томонидан томонидан операцияларни бажармасдан операцияларни бажармасдан олдин уларнинг самарадорлигини, олдин уларнинг самарадорлигини, банкнинг ички сиёатига ҳамда банкнинг ички сиёатига ҳамда амалдаги қонунчиликка мос амалдаги қонунчиликка мос эканлигини таъминлаш мақсадида эканлигини таъминлаш мақсадида амалга оширилади. амалга оширилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Фронт офисФронт офис  Корпоратив мижозлар Корпоратив мижозлар билан ишлаш бўлимибилан ишлаш бўлими  Чакана операциялар Чакана операциялар бўлимибўлими  Кредитлаш бўлимиКредитлаш бўлими  Пул муомаласи бўлимиПул муомаласи бўлими www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Фронт-офис ходими мижозлардан Фронт-офис ходими мижозлардан қабул қилинган барча пул ҳисоб-қабул қилинган барча пул ҳисоб- китоб ҳужжатларининг асл китоб ҳужжатларининг асл нусхаларига асосан маълумотларни нусхаларига асосан маълумотларни дастурга киритади ва тўлов дастурга киритади ва тўлов ҳужжатларини имзолаб, электрон ҳужжатларини имзолаб, электрон тўлов тизими орқали уларни жорий тўлов тизими орқали уларни жорий назоратдан ўтказиш учун Бэк-офис назоратдан ўтказиш учун Бэк-офис ёки назоратчи бухгалтерга юборади. ёки назоратчи бухгалтерга юборади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бухгалтерия Бухгалтерия операцияларини жорий операцияларини жорий назоратдан ўтказиш:назоратдан ўтказиш: Бэк-Бэк- офисофис  Жорий назорат - Жорий назорат - Бэк-офис ёки Бэк-офис ёки назоратчи бухгалтер томониданназоратчи бухгалтер томонидан Фронт-офис маъқуллаган барча банк Фронт-офис маъқуллаган барча банк операцияларининг қонунчиликка операцияларининг қонунчиликка мослигини аниқлаш мақсадида мослигини аниқлаш мақсадида қайтадан амалга ошириладиган қайтадан амалга ошириладиган назоратназорат бўлиб, пул ҳисоб-китоб бўлиб, пул ҳисоб-китоб ҳужжатларининг асл ва электрон ҳужжатларининг асл ва электрон нусхаларининг бир-бирига мослигини нусхаларининг бир-бирига мослигини текширишни ҳам ўз ичига олади. текширишни ҳам ўз ичига олади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бэк офисБэк офис  Ҳисоб ва ҳисоб –кито операциялари Ҳисоб ва ҳисоб –кито операциялари бўлимибўлими  Клиринг ва банк пластик Клиринг ва банк пластик карточкалар эмиссияси бўлимикарточкалар эмиссияси бўлими  Ссуда-депозит битимлар бўлимиСсуда-депозит битимлар бўлими  Статистик маълумотлар бўлимиСтатистик маълумотлар бўлими  Ички хғжалик операциялари бўлимиИчки хғжалик операциялари бўлими  Якуний назорат бўлимиЯкуний назорат бўлими www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банк операцияларини Банк операцияларини якуний назоратдан якуний назоратдан ўтказиш:ўтказиш:  Якуний назорат - амалиёт кун тугагандан Якуний назорат - амалиёт кун тугагандан сўнг, сўнг, кейинги банк иш кунидан кейинги банк иш кунидан кечикмаганкечикмаган ҳолда Фронт-офис ва Бэк- ҳолда Фронт-офис ва Бэк- офис томонидан бажарилган барча банк офис томонидан бажарилган барча банк операцияларининг қонунчиликка мослиги операцияларининг қонунчиликка мослиги ва мақсадга мувофиқлигини тасдиқлаш ва мақсадга мувофиқлигини тасдиқлаш мақсадида амалга ошириладиган назорат мақсадида амалга ошириладиган назорат бўлиббўлиб , у банк Бошқаруви ташкил , у банк Бошқаруви ташкил қилган Якуний назорат хизмати қилган Якуний назорат хизмати томонидан амалга оширилади ва у, фақат томонидан амалга оширилади ва у, фақат банк Бошқарувига бўйсинади.банк Бошқарувига бўйсинади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Бухгалтерия аппаратининг таркибий Бухгалтерия аппаратининг таркибий тузилмаси ва ички назоратга тузилмаси ва ички назоратга қўйилган талаблар асосида қуйидаги қўйилган талаблар асосида қуйидаги тўрт лавозим бўлиши тўрт лавозим бўлиши тақазо тақазо этилади:этилади:  бош бухгалтер;бош бухгалтер;  бош бухгалтер ўринбосари;бош бухгалтер ўринбосари;  назоратчи бухгалтер;назоратчи бухгалтер;  масъул ижрочи бухгалтер.масъул ижрочи бухгалтер. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Минибанклар томонидан амалиёт Минибанклар томонидан амалиёт куни давомида ижрога қабул куни давомида ижрога қабул қилинган пул ҳисоб-китоб қилинган пул ҳисоб-китоб ҳужжатлари албатта дастлабки ва ҳужжатлари албатта дастлабки ва жорий назоратдан ўтказилиши шарт. жорий назоратдан ўтказилиши шарт. Шундан келиб чиққан ҳолда минибанк Шундан келиб чиққан ҳолда минибанк бухгалтериясида камида бухгалтериясида камида икки икки лавозим, - масъул ижрочи ва лавозим, - масъул ижрочи ва назоратчи бухгалтерлар назоратчи бухгалтерлар бўлиши бўлиши шарт.шарт. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Банк амалиёт куни бу банк иш Банк амалиёт куни бу банк иш кунининг бир қисми бўлиб, банкка кунининг бир қисми бўлиб, банкка келиб тушган барча пул ҳисоб-келиб тушган барча пул ҳисоб- китоб ҳужжатларини қабул қилиш, китоб ҳужжатларини қабул қилиш, расмийлаштиш ва бухгалтерия расмийлаштиш ва бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақларида акс ҳисоби ҳисобварақларида акс эттириш учун ажратилган эттириш учун ажратилган вақтидан иборат. вақтидан иборат. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Банк иш куни эса қонун Банк иш куни эса қонун ҳужжатлари билан ҳужжатлари билан белгиланган кун ичида белгиланган кун ичида ўрнатилган иш вақтидан ўрнатилган иш вақтидан иборат.иборат. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бухгалтерия ҳисобининг турлариБухгалтерия ҳисобининг турлари  1. 1. Бошқарув ҳисобиБошқарув ҳисоби - корхона - корхона рахбарияти ва ходимлари учун. рахбарияти ва ходимлари учун.  2. 2. Молиявий ҳисобМолиявий ҳисоб – корхона – корхона рахбарияти, инвесторлар ва рахбарияти, инвесторлар ва кредиторлар, харидор ва мол кредиторлар, харидор ва мол етказиб берувчилар, хукумат етказиб берувчилар, хукумат органлари ҳамда жамоатчилик учун. органлари ҳамда жамоатчилик учун.  3. 3. Солиқ ҳисобиСолиқ ҳисоби – солиққа тортиш – солиққа тортиш ва солиқ ҳисобини юритиш учун.ва солиқ ҳисобини юритиш учун. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бухгалтерия ҳисобининг Бухгалтерия ҳисобининг халқаро моделларихалқаро моделлари :: 1. Британ-америка .1. Британ-америка . 2. Континенталь модель2. Континенталь модель 3. Жанубий Америка 3. Жанубий Америка моделмодел ии 4. Ислом модели4. Ислом модели www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 МҲХС асосий мақсади:МҲХС асосий мақсади: Дунёда барча Дунёда барча мамлакатларнинг молиявий мамлакатларнинг молиявий ҳисоботларининг энг яхши ҳисоботларининг энг яхши жихатларини инобатга олган ҳолда, жихатларини инобатга олган ҳолда, уларни такомиллаштириб ҳамма учун уларни такомиллаштириб ҳамма учун мақбул бўлган молиявий мақбул бўлган молиявий ҳисоботларнинг унверсал ҳисоботларнинг унверсал стандартларини яратиш ва ҳаётга стандартларини яратиш ва ҳаётга жорий қилиш. МҲХС – бу бухгалтерия жорий қилиш. МҲХС – бу бухгалтерия ҳисобининг халқаро эталонидир.ҳисобининг халқаро эталонидир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 МҲХС бизга нима бердиМҲХС бизга нима берди ::  Банк тизимида МҲХСни татбиқ Банк тизимида МҲХСни татбиқ қилиш, уларнинг молиявий қилиш, уларнинг молиявий ҳисоботларининг аниқлилигини ҳисоботларининг аниқлилигини (прозрачность) таъминлайди, (прозрачность) таъминлайди, корпоратив бошқарувини ва энг корпоратив бошқарувини ва энг тўғри ва ишончли иқтисодий тўғри ва ишончли иқтисодий ечимини қабул қилиш ечимини қабул қилиш жараёнини яхшилайди.жараёнини яхшилайди. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 МҲХС бизга нима бердиМҲХС бизга нима берди :: Марказий банк учун эса монетарМарказий банк учун эса монетар сиёсатни амалга ошириш ва сиёсатни амалга ошириш ва банкларбанклар устидан назорат олиб боришустидан назорат олиб бориш учун учун энгэнг қулай шароитларни яратиб беради. қулай шароитларни яратиб беради. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банкларда бухгалтерия Банкларда бухгалтерия ҳисобининг ҳуқуқий ҳисобининг ҳуқуқий асослариасослари  ““ Ўзбекистон Республикасининг Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси”Фуқаролик кодекси”  ““ Ўзбекистон Республикасининг Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тўғрисида”Марказий банки тўғрисида”  ““ Банклар ва банк фаолияти тўғрисида” Банклар ва банк фаолияти тўғрисида”  ““ Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида”Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида”  ““ Электрон тўловлар тўғрисида” Электрон тўловлар тўғрисида”  ““ Электрон ҳужжат айланиши Электрон ҳужжат айланиши тўғрисида”тўғрисида”  ““ Электрон рақамли имзо тўғрисида” Электрон рақамли имзо тўғрисида”  “ “ Банк сири тўғрисида”ги қонунлариБанк сири тўғрисида”ги қонунлари www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банкларда бухгалтерия Банкларда бухгалтерия ҳисобининг ҳуқуқий ҳисобининг ҳуқуқий асослариасослари  Қонун ости ҳужжатлари:Қонун ости ҳужжатлари: Ўз Рес МБ Ўз Рес МБ томонидан банкларда бухгалтерия ҳисобини томонидан банкларда бухгалтерия ҳисобини тартибга солишга оид ишлаб чиқилган тартибга солишга оид ишлаб чиқилган меъёрий ҳужжатлар (Ўзбекистон меъёрий ҳужжатлар (Ўзбекистон Республикаси банкларида бухгалтерия Республикаси банкларида бухгалтерия ҳисобини юритиш ва бухгалтерия ишларини ҳисобини юритиш ва бухгалтерия ишларини ташкил қилиш тартиби тўғрисидаги ташкил қилиш тартиби тўғрисидаги Йўриқнома (№1864, 2008 йил 11Йўриқнома (№1864, 2008 йил 11 .. 06). 06).  Бугунги кунгача МБ томонидан 60 дан Бугунги кунгача МБ томонидан 60 дан ортиқ меъёрий ҳужжатлар ишлаб чиқилган.ортиқ меъёрий ҳужжатлар ишлаб чиқилган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

БҲХС нинг асосий қоидалари Халқаро стандартлар бўйича Қонун бўйича (асосий қоидалар) Тушунарлилик Ўринлилик Муҳимлик Ишончлилик Ҳаққоний ва холис такдим этилиши Изчиллик Бухгалтерия ҳисобини икки ёқлама ёзув усулида юритиш; Узлуксизлик; Ҳисоблаш; Аниқлик; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

БҲХС нинг асосий қоидалари Халқаро стандартлар бўйича Қонун бўйича (асосий қоидалар) Тўлиқлик Эҳтиёткорлик Мазмунининг шаклдан устунлиги Қиёсийлилик Бетарафлик Даромадлар билан харажатларнинг мувофиқлиги активлар ва пассивларнинг пулда баҳоланиши; Олдиндан кўра билиш Мазмуннинг шаклдан устунлиги; Қиёсланувчанлик; Бетарафлик; Ҳақиқий баҳоланиш. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Активлар - келгусида иқтисодий наф Активлар - келгусида иқтисодий наф олиниши кутиладиган, ўтиб кетган олиниши кутиладиган, ўтиб кетган даврлардаги ҳодисалар натижасида даврлардаги ҳодисалар натижасида вужудга келган ва корхона назоратида вужудга келган ва корхона назоратида бўлган ресурслардир.бўлган ресурслардир.  Мажбуриятлар - ўтиб кетган даврларда Мажбуриятлар - ўтиб кетган даврларда содир этилган ҳодисалар натижасида содир этилган ҳодисалар натижасида пайдо бўлган корхонанинг пайдо бўлган корхонанинг қарздорлигидир.қарздорлигидир.  Хусусий капитал - барча мажбуриятларни Хусусий капитал - барча мажбуриятларни чегириб ташлангандан кейин корхонанинг чегириб ташлангандан кейин корхонанинг активларини бир қисмидир.активларини бир қисмидир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Янги ҳужжат (№1834, 2008 йил 11 июль)нинг умумий Янги ҳужжат (№1834, 2008 йил 11 июль)нинг умумий қисми (Умумий қоидалар) БҲХСга мослаштирилди ва қисми (Умумий қоидалар) БҲХСга мослаштирилди ва унда фойдаланилган асосий тушунчалар берилди. унда фойдаланилган асосий тушунчалар берилди.  Бу қисмда киритилган янгилик шундан иборатки, Бу қисмда киритилган янгилик шундан иборатки, унинг 3-бандининг биринчи хатюошисида банк унинг 3-бандининг биринчи хатюошисида банк операцияларни амалга ошириш, расмийлаштириш, операцияларни амалга ошириш, расмийлаштириш, ҳисобини юритиш ва назорат қилиш тўғрисидаги ҳисобини юритиш ва назорат қилиш тўғрисидаги талаблари барча банклар учун мажбурийдирталаблари барча банклар учун мажбурийдир , - , - деб белгиланган.деб белгиланган.  Иккинчи хатбошисида, банклар, янги ҳужжатда Иккинчи хатбошисида, банклар, янги ҳужжатда белгиланган асосий қоидалар доирасида ўзларининг белгиланган асосий қоидалар доирасида ўзларининг иш хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда бухгалтерия иш хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда бухгалтерия операцияларни ҳисобини юритиш тартиби тўғрисида операцияларни ҳисобини юритиш тартиби тўғрисида ўзларининг ички ҳужжатлаpини ишлаб ўзларининг ички ҳужжатлаpини ишлаб чиқишлари мумкинчиқишлари мумкин эканлиги қайд этилган. эканлиги қайд этилган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Янги ҳужжатда банкларда Янги ҳужжатда банкларда бухгалтерия ҳисоби ва бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини ташкил этиш ҳисоботини ташкил этиш вазифаси вазифаси банк филиали (банк) банк филиали (банк) раҳбари зиммасига юклатилдираҳбари зиммасига юклатилди (6- (6- банд). банд). www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Марказий банкнинг нисбатан Марказий банкнинг нисбатан мустақиллик мавқеидан мустақиллик мавқеидан фойдаланган ҳолда, банк раҳбарига фойдаланган ҳолда, банк раҳбарига бухгалтерия ҳисобини мустақил бухгалтерия ҳисобини мустақил юритиш ҳамда бухгалтерия ҳисоби юритиш ҳамда бухгалтерия ҳисоби юритишни шартнома асосида юритишни шартнома асосида ихтисослаштирилган бухгалтерия ихтисослаштирилган бухгалтерия фирмасига ёки таркибига фирмасига ёки таркибига бухгалтерия субъекти ҳам кирадиган бухгалтерия субъекти ҳам кирадиган хўжалик бирлашмасининг хўжалик бирлашмасининг марказлаштирилган ҳисобга олиш марказлаштирилган ҳисобга олиш бўлимига топшириш бўйича берилган бўлимига топшириш бўйича берилган ҳуқуқларига ҳуқуқларига чекловлар киритилдичекловлар киритилди . . www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Бинобарин, банк Бинобарин, банк раҳбари банкда раҳбари банкда бухгалтерия ишларини ташкил бухгалтерия ишларини ташкил қилишни бухгалтерия аппарати қилишни бухгалтерия аппарати тузишдан бошлаш лозим. тузишдан бошлаш лозим. Бухгалтерия аппарати ушбу Бухгалтерия аппарати ушбу Йўриқнома талабларини Йўриқнома талабларини ҳисобга олган ҳолда ташкил ҳисобга олган ҳолда ташкил этилади.этилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Тижорат банкларнинг Тижорат банкларнинг Ҳисобварақалар режаси.Ҳисобварақалар режаси.  Ҳисобварақалар режасининг Ҳисобварақалар режасининг асосий мақсади барча тижорат асосий мақсади барча тижорат банклари учун банклари учун ҳисобварақаларининг ягона ҳисобварақаларининг ягона шаклини қабул қилиниши ва шаклини қабул қилиниши ва ишлатилишини таъминлашдан ишлатилишини таъминлашдан иборат.иборат. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Тижорат банкларнинг Тижорат банкларнинг Ҳисобварақалар режаси.Ҳисобварақалар режаси. I. I. Бўлим - АКТИВЛАР; Бўлим - АКТИВЛАР; II. II. Бўлим - ПАССИВЛАР;Бўлим - ПАССИВЛАР; III. Бўлим - КАПИТАЛ;III. Бўлим - КАПИТАЛ; IV. Бўлим - ДАРОМАДЛАР;IV. Бўлим - ДАРОМАДЛАР; V. V. Бўлим - ХАРАЖАТЛАР;Бўлим - ХАРАЖАТЛАР; VI. Бўлим - КЎЗДА ТУТИЛМАГАН VI. Бўлим - КЎЗДА ТУТИЛМАГАН ХОЛАТЛАР.ХОЛАТЛАР. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Ҳисоб варақаларнинг Ҳисоб варақаларнинг номерланиши қўйидагича:номерланиши қўйидагича: СС MMMM SSSS www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Счётлар режасиСчётлар режаси С - ҳисоб варақалар С - ҳисоб варақалар категориясини билдиради яъни:категориясини билдиради яъни: ММ - юқорида санаб ўтилган ММ - юқорида санаб ўтилган категориялардан бирига қарашли категориялардан бирига қарашли асосий ҳисобварақ;асосий ҳисобварақ; SS SS -- асосий ҳисобвараққа асосий ҳисобвараққа қарашли субсчет.қарашли субсчет. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Счётлар режасиСчётлар режаси Масалан: 10000 рақами активларни Масалан: 10000 рақами активларни билдиради. 10100 - активларга билдиради. 10100 - активларга қарашли нақд пулларни қарашли нақд пулларни билдиради. 10101 - кассадаги нақд билдиради. 10101 - кассадаги нақд пулларни билдирувчи ҳисобварақ.пулларни билдирувчи ҳисобварақ. Демак, 1 - активларни, 01 - нақд Демак, 1 - активларни, 01 - нақд пулларни, кейинги 01 - кассадаги пулларни, кейинги 01 - кассадаги нақд пулларни билдиради.нақд пулларни билдиради. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бош бухгалтернинг Бош бухгалтернинг вазифаларивазифалари  Банк операцияларини ўз вақтида Банк операцияларини ўз вақтида бухгалтерия ёзувларида акс эттириш.бухгалтерия ёзувларида акс эттириш.  Банк хужжатлари айланишини Банк хужжатлари айланишини таъминлаш.таъминлаш.  Балансни тузиш ва тақдим этиш.Балансни тузиш ва тақдим этиш.  Қимматли ҳисобот бланкалар сақланиш Қимматли ҳисобот бланкалар сақланиш устидан назорат қилиш.устидан назорат қилиш.  Ўз ходимларини янги йўриқномалар билан Ўз ходимларини янги йўриқномалар билан таништириб бориш.таништириб бориш.  Хужжатларни папкаларга тикиб жорий Хужжатларни папкаларга тикиб жорий архивга топширишни таъминлаш ва ҳ.к..архивга топширишни таъминлаш ва ҳ.к.. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банк операцияларини Банк операцияларини бухгалтерия ҳисобида бухгалтерия ҳисобида расмийлаштиришрасмийлаштириш  Банк операциялари иккиёқлама ёзув Банк операциялари иккиёқлама ёзув қоидаси асосида олиб борилади.қоидаси асосида олиб борилади.  Барча счётлар ўз мазмунига кўра Барча счётлар ўз мазмунига кўра актив ёки пассив бўлади.актив ёки пассив бўлади.  Атив счётлар- маблағларни акс Атив счётлар- маблағларни акс эттиради.эттиради.  Пассив счётлар- манбаларни ҳисобга Пассив счётлар- манбаларни ҳисобга олади.олади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банк операцияларини Банк операцияларини бухгалтерия ҳисобида бухгалтерия ҳисобида расмийлаштиришрасмийлаштириш  Актив счётлар- нақд пуллар, Актив счётлар- нақд пуллар, вакиллик ҳисобварақдаги вакиллик ҳисобварақдаги маблағлар, турли ссудалар, асосий маблағлар, турли ссудалар, асосий восита ва номоддий активлар, тмз ва восита ва номоддий активлар, тмз ва банк харажатлари киради.банк харажатлари киради.  Пассив счётлар-депозит маблағлари, Пассив счётлар-депозит маблағлари, бюджет маблағлари, банк капитали бюджет маблағлари, банк капитали ва даромадлар киради.ва даромадлар киради. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бухгалтерия балансиБухгалтерия баланси  Бухгалтерия баланси бу банк Бухгалтерия баланси бу банк маблағлари ва уларнинг маблағлари ва уларнинг манбалари ҳолатини маълум бир манбалари ҳолатини маълум бир санага ёки даврга пул кўринишида санага ёки даврга пул кўринишида акс эттирувчи банкнинг асосий акс эттирувчи банкнинг асосий хужжатидир.хужжатидир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бухгалтерия балансиБухгалтерия баланси Кириш балансидан тортиб Кириш балансидан тортиб тугатиш балансига тугатиш балансига ққ адар адар бб ўў лган давр мураккаб лган давр мураккаб бухгалтерия жараёнини бухгалтерия жараёнини ққ амраб амраб олади. олади. Корхоналардан фарКорхоналардан фар ққ ли ли ўў ларок ларок банкларда баланс кунлик, банкларда баланс кунлик, ҳҳ ар ар ойлик, чораклик ва йиллик ойлик, чораклик ва йиллик балансларга ббалансларга б ўў линади. линади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бухгалтерия балансиБухгалтерия баланси  Банк активлари - Банк активлари - (Лот фаол, (Лот фаол, таъсирчан, ишчан) бухгалтерия таъсирчан, ишчан) бухгалтерия балансининг чап қисми, банкнинг балансининг чап қисми, банкнинг муайян санада ва пул ифодасида муайян санада ва пул ифодасида барча воситаларини, уларнинг барча воситаларини, уларнинг таркиби ва жойлашувини акс таркиби ва жойлашувини акс эттиради.эттиради. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Бухгалтерия балансиБухгалтерия баланси Банк мажбуриятлариБанк мажбуриятлари - бу банк фаолиятини амалга бу банк фаолиятини амалга ошириш учун жалб қилинган ошириш учун жалб қилинган маблағлармаблағлар б б ўлибўлиб 3 турга бўлинади:3 турга бўлинади: - Талаб қилиб олингунча депозитлар,Талаб қилиб олингунча депозитлар, - жамғарма депозитларжамғарма депозитлар - муддатли депозитлар.муддатли депозитлар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

АКТИВЛАР = МАЖБУРИЯТЛАР + АКТИВЛАР = МАЖБУРИЯТЛАР + КАПИТАЛКАПИТАЛ ёки ёки CC + + SS + + LL + + MAMA = = DD + + NDBNDB + + ECEC C – C – CashCash кассадаги ва ностро ҳисоб кассадаги ва ностро ҳисоб рақамлардаги пул рақамлардаги пул маблағларимаблағлари S – S – securietssecuriets қимматбаҳо қоғозларга қимматбаҳо қоғозларга йўналтирилган маблағлар.йўналтирилган маблағлар. LL – – LoansLoans кредитлар кредитлар MAMA – иккинчи даражали активлар– иккинчи даражали активлар D – D – DepozitsDepozits омонатларга жалб қилинган омонатларга жалб қилинган маблағлармаблағлар NDB – қимматбаҳо қоғозларга жалб NDB – қимматбаҳо қоғозларга жалб қилинган маблағ қилинган маблағ EC – Хусусий капитал.EC – Хусусий капитал. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Баланс, Баланс, минимальный состав статейминимальный состав статей  Основные средства Основные средства  Нематериальные активыНематериальные активы  Инвестиционная собственностьИнвестиционная собственность  Биологические активыБиологические активы  Финансовые активыФинансовые активы  Материально-производственные запасыМатериально-производственные запасы  Дебиторская задолженность Дебиторская задолженность  Денежные средства и их эквивалентыДенежные средства и их эквиваленты  Кредиторская задолженностьКредиторская задолженность  Налоговые активы и обязательстваНалоговые активы и обязательства  Отложенные налоговые активы и обязательства Отложенные налоговые активы и обязательства  Резервы под обесценениеРезервы под обесценение  Финансовые обязательства Финансовые обязательства  Капитал и резервы, Капитал и резервы, включая долю меньшинствавключая долю меньшинства www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

АктивАктив ПассивларПассивлар Кассадаги мавжуд пулКассадаги мавжуд пул Пул эмиссиясиПул эмиссияси Бошқа банклардаги Бошқа банклардаги "ностро""ностро" Жамғарма омонатлариЖамғарма омонатлари Давлат қимматбаҳо Давлат қимматбаҳо қоғозлақоғозла рири Муддатли депозитларМуддатли депозитлар КредитларКредитлар Банклараро кредитларБанклараро кредитлар СармояларСармоялар Бошқа пассивларБошқа пассивлар Асосий пул маблағлариАсосий пул маблағлари ҲиссадорликҲиссадорлик Бошқа активларБошқа активлар Капитал қолдиғиКапитал қолдиғи ЗахираларЗахиралар Тақсимланмаган Тақсимланмаган фойдафойда Жами:Жами: Жами:Жами:www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалиёт:Амалиёт:  Турон банк (2008 й 31.12)Турон банк (2008 й 31.12) Активлар – 837.118.912.80Активлар – 837.118.912.80 Хусусий капитал – 113.501.923.95Хусусий капитал – 113.501.923.95 Мажбуриятлар – 723.616.988.85Мажбуриятлар – 723.616.988.85 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

2-Мавзу: Банкларда 2-Мавзу: Банкларда ҳҳ исоб исоб китоб опкитоб оп ее рацияларрациялар ии ҳҳ исобиисоби  Режа:Режа:  Банклараро ҳисоб китоблар ва Банклараро ҳисоб китоблар ва вакиллик ҳисобварақлари.вакиллик ҳисобварақлари.  Депозит ҳисобварақлари.Депозит ҳисобварақлари.  Нақд пулсиз ҳисоб китобларНақд пулсиз ҳисоб китоблар www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

МАМЛАКАТИМИЗНИ МОДЕРНИЗАЦИЯ МАМЛАКАТИМИЗНИ МОДЕРНИЗАЦИЯ ҚИЛИШ ВА ЯНГИЛАШНИ ИЗЧИЛ ҚИЛИШ ВА ЯНГИЛАШНИ ИЗЧИЛ ДАВОМ ЭТТИРИШ – ДАВР ТАЛАБИДАВОМ ЭТТИРИШ – ДАВР ТАЛАБИ  Бугунги кунда банкларимизнинг Бугунги кунда банкларимизнинг умумий активлари ҳажми аҳоли ва умумий активлари ҳажми аҳоли ва юридик шахсларнинг ҳисоб юридик шахсларнинг ҳисоб рақамларидаги маблағлардан рақамларидаги маблағлардан икки баробардан ҳам кўпдир. Бу икки баробардан ҳам кўпдир. Бу эса ушбу маблағларни ишончли эса ушбу маблағларни ишончли ҳимоя қилиш ҳамда уларга ўз ҳимоя қилиш ҳамда уларга ўз вақтида ва тўла ҳажмда хизмат вақтида ва тўла ҳажмда хизмат кўрсатишни кафолатлайди. кўрсатишни кафолатлайди. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Ҳозирги вақтда республикамиз банк Ҳозирги вақтда республикамиз банк тизимининг умумий жорий тизимининг умумий жорий ликвидлиги доллар ҳисобида 1,5 ликвидлиги доллар ҳисобида 1,5 миллиард доллардан ортиқдир. Бу миллиард доллардан ортиқдир. Бу ташқи нодавлат қарзлар бўйича ташқи нодавлат қарзлар бўйича тўланиши керак бўлган тўловлар тўланиши керак бўлган тўловлар ҳажмидан 10 баробар кўпдир. Бу эса ҳажмидан 10 баробар кўпдир. Бу эса бизда ликвидлик, яьни тўловларга бизда ликвидлик, яьни тўловларга қодирлик даражаси бўйича муаммо қодирлик даражаси бўйича муаммо йўқ, деб айтиш учун асос беради.йўқ, деб айтиш учун асос беради. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банклараро ҳисоб китобларБанклараро ҳисоб китоблар  Банклар томонидан иқтисодиётга Банклар томонидан иқтисодиётга ҳизмат кўрсатиш жараёнида ҳизмат кўрсатиш жараёнида банклараро муносабатлар вужудга банклараро муносабатлар вужудга келади.келади.  Банклараро муносабатлар ҳисоб Банклараро муносабатлар ҳисоб китоблар орқали олиб борилади.китоблар орқали олиб борилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банклараро ҳисоб китобларБанклараро ҳисоб китоблар  Банклараро ҳисоб китобларнинг Банклараро ҳисоб китобларнинг мазмуни шундаки, бир банк мазмуни шундаки, бир банк ҳизматидан фойдаланувчи ҳизматидан фойдаланувчи корхонанинг талаб қилувчига корхонанинг талаб қилувчига сақланадиган ҳисобварағидан сақланадиган ҳисобварағидан бошқа корхонанинг ҳисобварағига бошқа корхонанинг ҳисобварағига хужжатда кўрсатилган сумма хужжатда кўрсатилган сумма бухгалтерия ёзувлари орқали бухгалтерия ёзувлари орқали ўтказилади. ўтказилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банклараро ҳисоб китобларБанклараро ҳисоб китоблар  Банклараро ҳисоб китобларнинг Банклараро ҳисоб китобларнинг ўзгариши:ўзгариши:  ўтган асрнинг 80 йииларида бир ўтган асрнинг 80 йииларида бир поғонали банк тизими ва тўловлар поғонали банк тизими ва тўловлар почта орқали (830-840 ҳисобварақ).почта орқали (830-840 ҳисобварақ).  Ўтган асрнинг 90 йииларида Клиринг Ўтган асрнинг 90 йииларида Клиринг марказлари ташкил этилган марказлари ташкил этилган (871 ҳисобрақам).(871 ҳисобрақам).  1995 йилдан “электрон почта” тўлов 1995 йилдан “электрон почта” тўлов тизими жорий этилган.тизими жорий этилган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банклараро ҳисоб китобларБанклараро ҳисоб китоблар  Ҳисоб китобларни 3 гурухга бўлиш Ҳисоб китобларни 3 гурухга бўлиш мумкин:мумкин:  Бир банк филиали ичидаги ҳисоб Бир банк филиали ичидаги ҳисоб китобларкитоблар  Бир банк ичидаги филиаллараро Бир банк ичидаги филиаллараро ҳисоб китобларҳисоб китоблар  Турли банклар ўртасидаги Турли банклар ўртасидаги банклараро ҳисоб китоблар.банклараро ҳисоб китоблар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банклараро ҳисоб китобларБанклараро ҳисоб китоблар  Бир банк филиали ичидаги ҳисоб Бир банк филиали ичидаги ҳисоб китоблар:китоблар: - Бош банк.Бош банк. - Тўловчи ва олувчининг банки.Тўловчи ва олувчининг банки. - Тўловчи-шартнома-олувчи.Тўловчи-шартнома-олувчи. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банклараро ҳисоб китобларБанклараро ҳисоб китоблар  Бир банк ичидаги филиаллараро Бир банк ичидаги филиаллараро ҳисоб китоблар:ҳисоб китоблар: - Бош банк.Бош банк. - Филиал “А” - Тўловчи.Филиал “А” - Тўловчи. - Филиал “Б” - Олувчи.Филиал “Б” - Олувчи. Ш А Р Т Н О М АШ А Р Т Н О М А www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Бухгалтерия проводкалари:Бухгалтерия проводкалари:  Дебет – Тўловчи мижоз ҳисобварағи.Дебет – Тўловчи мижоз ҳисобварағи. Кредит – 16103 олинадиган Кредит – 16103 олинадиган счётлар.счётлар.  Дебет 22204 “А” филиал.Дебет 22204 “А” филиал. Кредит22204 “Б” филиал.Кредит22204 “Б” филиал.  Дебет 16103 олинадиган счётДебет 16103 олинадиган счёт Кредит20200 депозит.Кредит20200 депозит. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Банклараро ҳисоб китобларБанклараро ҳисоб китоблар  Турли банклар ўртасидаги Турли банклар ўртасидаги банклараро ҳисоб китоблар:банклараро ҳисоб китоблар: - ЎзР МБ ҳисоб китоб маркази.ЎзР МБ ҳисоб китоб маркази. - Пахтабанк – Зангиота филиали.Пахтабанк – Зангиота филиали. - Хамкорбанк – Тошкент шахар Хамкорбанк – Тошкент шахар филиали.филиали. - Тўловчи ва олувчи мижозлар.Тўловчи ва олувчи мижозлар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Турли банклар ўртасидаги Турли банклар ўртасидаги банклараро ҳисоб китоблар:банклараро ҳисоб китоблар:  Дебет – 22204 тўланадиган счётлар.Дебет – 22204 тўланадиган счётлар. Кредит – 10301 вакиллик.Кредит – 10301 вакиллик.  Дебет – 10301 вакиллик.Дебет – 10301 вакиллик. Кредит – 22204 тўланадиган счёт.Кредит – 22204 тўланадиган счёт.  Дебет – 16103. олинадиган счётларДебет – 16103. олинадиган счётлар Кредит – мижознинг ҳисобварағи.Кредит – мижознинг ҳисобварағи. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

вакиллик ҳисобварақлари.вакиллик ҳисобварақлари.  Тижорат банклари ўзларининг Тижорат банклари ўзларининг банклараро муносабатларини олиб банклараро муносабатларини олиб бориши учун ҳисоб китоб маркази бориши учун ҳисоб китоб маркази (МБ)да вакиллик ҳисобварағини (МБ)да вакиллик ҳисобварағини очади.очади.  Вакиллик ҳисобварағини очиш учун:Вакиллик ҳисобварағини очиш учун: - АризаАриза - Уставнинг тасдиқланган нусхасиУставнинг тасдиқланган нусхаси - Имзолар ва мухр туширилган варақ Имзолар ва мухр туширилган варақ нусхасинусхаси www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

вакиллик ҳисобварақлари.вакиллик ҳисобварақлари.  Вакиллик ҳисобварақ номери ва Вакиллик ҳисобварақ номери ва банк кодини банк депозиторлари банк кодини банк депозиторлари Миллий Ахборот Базаси (ДМАБ) Миллий Ахборот Базаси (ДМАБ) белгилайди.белгилайди.  Ягона вакиллик ҳисобварағига Ягона вакиллик ҳисобварағига ўтган тижорат банклари учун ўтган тижорат банклари учун ушбу ҳисобварақ ягона вакиллик ушбу ҳисобварақ ягона вакиллик ҳисобварағи бўлиб ҳисобланади.ҳисобварағи бўлиб ҳисобланади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

вакиллик ҳисобварақлари.вакиллик ҳисобварақлари.  Вакиллик ҳисобварағи 20 та Вакиллик ҳисобварағи 20 та рақамдан иборат.рақамдан иборат.  20800-Ўзбекистон Республикаси 20800-Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг Марказий банкининг ҳисобварақлари.ҳисобварақлари.  21000-Бошқа банкларнинг 21000-Бошқа банкларнинг ҳисобварақлари.ҳисобварақлари. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

вакиллик ҳисобварақлари.вакиллик ҳисобварақлари.  Банкларнинг ички вакиллик Банкларнинг ички вакиллик ҳисобварақлари 10300 МБдаги ва ҳисобварақлари 10300 МБдаги ва 10500 бошқа банклардаги 10500 бошқа банклардаги ҳисобварақларда олиб борилади. ҳисобварақларда олиб борилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Депозит ҳисобварақлар.Депозит ҳисобварақлар.  Ўзбекистон Республикаси Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонига Президентининг фармонига биноан фуқароларнинг банклар биноан фуқароларнинг банклар депозитларидаги омонатлари, депозитларидаги омонатлари, уларнинг миқдоридан қатьи назар, уларнинг миқдоридан қатьи назар, давлат томонидан тўла давлат томонидан тўла кафолатланади. кафолатланади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Депозит ҳисобварақларДепозит ҳисобварақлар  ““ Нақд пулсиз ҳисоб китобларни Нақд пулсиз ҳисоб китобларни ташкил этиш” ҳақидаги МБ ташкил этиш” ҳақидаги МБ кўрсатмасига асосан хар бир кўрсатмасига асосан хар бир хўжалик юритувчи субъектлар хўжалик юритувчи субъектлар ўз фаолиятларини бошлашида ўз фаолиятларини бошлашида тижорат банкларининг бирида тижорат банкларининг бирида депозит ҳисобварақларини депозит ҳисобварақларини очиши керак.очиши керак. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Депозит ҳисобварақларДепозит ҳисобварақлар  Банк ҳисобварағи шартномаси Банк ҳисобварағи шартномаси бўйича юзага келадиган бўйича юзага келадиган муносабатлар Ўзбекистон муносабатлар Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик Кодекси Республикаси Фуқаролик Кодекси билан тартибга солинади.билан тартибга солинади.  Ҳисобварақлардаги операцияларни Ҳисобварақлардаги операцияларни ўтказиш тартиби МБ ўтказиш тартиби МБ хужжатларида белгилаб қўйилади.хужжатларида белгилаб қўйилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Депозит ҳисобварақларДепозит ҳисобварақлар  Банк ҳисобварақлари қуйидагича:Банк ҳисобварақлари қуйидагича:  Талаб қилингунча сақланадиган Талаб қилингунча сақланадиган депозит (мудатсиз).депозит (мудатсиз).  Жамғарма депозит.Жамғарма депозит.  Муддатли депозит.Муддатли депозит.  Депозитнинг бошқа турлари Депозитнинг бошқа турлари (аккредитив, фоизсиз).(аккредитив, фоизсиз).  Ссуда.Ссуда. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Мижозларнинг шахсий Мижозларнинг шахсий ҳисобварағи таркиби:ҳисобварағи таркиби:  ССССС ССССС VVV K SSSSSSSS NNNVVV K SSSSSSSS NNN  CCCCCCCCCC – бош китоб баланс – бош китоб баланс ҳисобварағиҳисобварағи  VVVVVV – валюта коди – валюта коди  KK – назорат – назорат  SSSSSSSSSSSSSSSS – мижознинг БДМАБдаги – мижознинг БДМАБдаги рақамирақами  NNNNNN – шаҳсий ҳисобварақ тартиб – шаҳсий ҳисобварақ тартиб рақамирақами www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

““ А” корхонанинг А” корхонанинг шахсий шахсий ҳисобварағи таркиби:ҳисобварағи таркиби:  2021000010012695800220210000100126958002  20210- бош дафтар баланс 20210- бош дафтар баланс ҳисоварағиҳисоварағи  000 – валюта коди. сўм да.000 – валюта коди. сўм да.  1 - назорат калити.1 - назорат калити.  00126958 – БМДАБ да берилган 00126958 – БМДАБ да берилган рақам.рақам.  002 – мижознинг тартиб рақами.002 – мижознинг тартиб рақами. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Талаб қилингунча Талаб қилингунча сақланадиган депозит сақланадиган депозит операциялари.операциялари.  ДЕБЕТ БЎЙИЧА:ДЕБЕТ БЎЙИЧА: - Товарлар учун тўловларТоварлар учун тўловлар - Солиқларни тўлаш.Солиқларни тўлаш. - Бюджетдан ташқари фондларга Бюджетдан ташқари фондларга тўловлар.тўловлар. - Кредитларни қайтариш.Кредитларни қайтариш. - Иш ҳақи, нафақалар.Иш ҳақи, нафақалар. - Мукофотлар.Мукофотлар. - Сафар харажатлари.Сафар харажатлари. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Талаб қилингунча Талаб қилингунча сақланадиган депозит сақланадиган депозит операциялари.операциялари.  КРЕДИТИ БЎЙИЧА:КРЕДИТИ БЎЙИЧА: - Сотилган махсулотлар учун тушумСотилган махсулотлар учун тушум - Хизматлар учун тушумХизматлар учун тушум - Қурилиш учун тушум.Қурилиш учун тушум. - Олинган кредит.Олинган кредит. - Ундирилган жарима ва пениялар.Ундирилган жарима ва пениялар. - Бошқалар.Бошқалар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалий вазият:Амалий вазият:  ““ МЧЖ” нинг депозит ҳисобварағи МЧЖ” нинг депозит ҳисобварағи бўйича қуйидаги операциялар содир бўйича қуйидаги операциялар содир бўлди:бўлди: - АВ учун тўловлар тўланди – 25000АВ учун тўловлар тўланди – 25000 - Даромад солиғи тўланди – 12000Даромад солиғи тўланди – 12000 - Харидордан пул келиб тушди - 18000Харидордан пул келиб тушди - 18000 - Банкдан нақд олинди – 20000Банкдан нақд олинди – 20000 - Даромад солиғи тўланди – 9500Даромад солиғи тўланди – 9500 - Нақд пул келиб тушди - 370000Нақд пул келиб тушди - 370000 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалий вазият:Амалий вазият:  Дебет 20208000300234723001 кредитДебет 20208000300234723001 кредит Сальдо: 31000 Сальдо: 31000 2500025000 1200012000 1800018000 2000020000 9500 3700009500 370000 Дебет оборот: 66500 Кредит оборот: Дебет оборот: 66500 Кредит оборот: 5500055000 Сальдо: 19500Сальдо: 19500 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Нақд пулсиз ҳисоб китобларНақд пулсиз ҳисоб китоблар  Нақд пулсиз ҳисоб китоблар – бу Нақд пулсиз ҳисоб китоблар – бу хўжалик субъектларининг товар хўжалик субъектларининг товар айрибошлаш, ҳизматлар кўрсатиш айрибошлаш, ҳизматлар кўрсатиш бўйича бир бирига бўлган талаб ва бўйича бир бирига бўлган талаб ва мажбуриятларни нақд пул мажбуриятларни нақд пул ишлатмасдан пул маблағларни ишлатмасдан пул маблағларни бир ғисобварақдан бошқа бир ғисобварақдан бошқа ҳисобварақга ўтказишдир.ҳисобварақга ўтказишдир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Нақд пулсиз ҳисоб Нақд пулсиз ҳисоб китобларкитоблар  Нақд пулсиз ҳисоб китоблар Нақд пулсиз ҳисоб китоблар ““ Ўзбекистон Республикасида Ўзбекистон Республикасида нана ққ д пулсизд пулсиз ҳ ҳ исоб-китоблар исоб-китоблар тўтў ғғ рисидаги Низомрисидаги Низом “ “ (1122 – сонли, 2004 й 3 июл)(1122 – сонли, 2004 й 3 июл) гага асосан ташкил этилади.асосан ташкил этилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Нақд пулсиз ҳисоб Нақд пулсиз ҳисоб китобларкитоблар  Ў Р банклари наЎ Р банклари на ққ д пулсиз д пулсиз ҳҳ исоб-исоб- китобларнинг китобларнинг ққ уйидаги уйидаги шаклларини ташкил шаклларини ташкил ққ иладилар:иладилар:  1) тўлов топшири1) тўлов топшири ққ номалари билан;номалари билан;  2) аккредитивлар билан 2) аккредитивлар билан ҳҳ исоб-исоб- китоблар;китоблар;  3) инкассо бўйича 3) инкассо бўйича ҳҳ исоб-китоблар;исоб-китоблар;  4) чеклар билан 4) чеклар билан ҳҳ исоб-китоблар.исоб-китоблар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

пул-пул- ҳҳ исоб-китоб исоб-китоб хужжатларихужжатлари ::  1) мемориал ордер ;1) мемориал ордер ;  2) тўлов топшири2) тўлов топшири ққ номаси ;номаси ;  3) тўлов талабномаси ;3) тўлов талабномаси ;  4) инкассо топшириєномаси ;4) инкассо топшириєномаси ;  5) аккредитивга ариза ;5) аккредитивга ариза ;  6) тижорат банкининг 6) тижорат банкининг ҳҳ исоб-китоб исоб-китоб чеки чеки  7) пластик карточка.7) пластик карточка. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Тўлов топшириғидаги Тўлов топшириғидаги реквизитлар:реквизитлар:  Номи ва рақами.Номи ва рақами.  Санаси.Санаси.  Тўловчининг номиТўловчининг номи  Тўловчининг ҳисобрақами.Тўловчининг ҳисобрақами.  Маблағ олувчининг ҳисобрақами.Маблағ олувчининг ҳисобрақами.  Тўлов суммаси.Тўлов суммаси.  Тўловнинг мақсади. Тўловнинг мақсади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалий вазият:Амалий вазият:  Давлат корхонаси хусусий Давлат корхонаси хусусий корхонадан махсулот сотиб корхонадан махсулот сотиб олди.олди.  Дебет 20212 давлат депозити.Дебет 20212 давлат депозити. Кредит 20208 Хус корхона Кредит 20208 Хус корхона депозитидепозити www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалий вазият:Амалий вазият:  Вакиллик ҳисобварағи орқали Вакиллик ҳисобварағи орқали ўтказилса:ўтказилса:  Дебет 20210 давлат депозити.Дебет 20210 давлат депозити. Кредит 16103 вакилликКредит 16103 вакиллик www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Тўлов талабномалариТўлов талабномалари  Юклаб жўнатилган товарлар Юклаб жўнатилган товарлар учун.учун.  Бажарилган ишлар учун.Бажарилган ишлар учун.  Кўрсатилагн ҳизматлар учун.Кўрсатилагн ҳизматлар учун.  қонунчликка биноан бошқа қонунчликка биноан бошқа тўловлар учун.тўловлар учун. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Тўлов талабномасиТўлов талабномаси  Тўлов талабномаси 1 картотекага Тўлов талабномаси 1 картотекага жойлаштиришда қуйидаги жойлаштиришда қуйидаги балансдан ташқари проводка балансдан ташқари проводка берилади:берилади:  Дебет 90962 Тўлов муддатини Дебет 90962 Тўлов муддатини кутаётган хисоб китоб хужжати.кутаётган хисоб китоб хужжати. Кредит 96319 Кредит 96319 Контрҳисобварақ.Контрҳисобварақ. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

ПЛАСТИК КАРТОЧКАЛАРПЛАСТИК КАРТОЧКАЛАР  Шахсий – жисмоний шахсга Шахсий – жисмоний шахсга берилади.берилади.  Оилавий– шахсий карточка Оилавий– шахсий карточка эгасининг ишончномаси асосида эгасининг ишончномаси асосида фойдаланувчига берилади.фойдаланувчига берилади.  Корпоратив – юридик шахслар Корпоратив – юридик шахслар учун мўлжалланган.учун мўлжалланган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Пластик карточкаларПластик карточкалар  Пластик карточкада қуйдаги Пластик карточкада қуйдаги реквизитлар бўлиши керак:реквизитлар бўлиши керак: - Идентификация белгилари.Идентификация белгилари. - Банк-эмитентнинг коди.Банк-эмитентнинг коди. - Ҳисобварақ рақами ва карточка Ҳисобварақ рақами ва карточка эгасининг номи.эгасининг номи. - Карточканинг амал қилиш Карточканинг амал қилиш муддати.муддати. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Пластик карточкадаги Пластик карточкадаги депозит суммасидепозит суммаси  22618 Жисмоний шахсларнинг 22618 Жисмоний шахсларнинг пластик карточкадаги суммалари.пластик карточкадаги суммалари.  22620 Юридик шахсларнинг 22620 Юридик шахсларнинг пластик карточкадаги суммалари. пластик карточкадаги суммалари. Счётларида олиб борилади.Счётларида олиб борилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Жисмоний шахс пластик Жисмоний шахс пластик карточкадан нақд пулнинг карточкадан нақд пулнинг олинишиолиниши  Дебет 22618 жисмоний шахс Дебет 22618 жисмоний шахс депозити.депозити. Кредит 10107 Банкоматдаги Кредит 10107 Банкоматдаги нақд пулларнақд пуллар www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

3-Мавзу: Банкларда 3-Мавзу: Банкларда кк редит редит операциялари операциялари  Режа:Режа:  Қисқа муддатли кредит Қисқа муддатли кредит операциялариоперациялари  Кредит ҳисобварағини очиш Кредит ҳисобварағини очиш тартибитартиби  Кредит бериш ва қайтариш Кредит бериш ва қайтариш операциялари ҳисоби.операциялари ҳисоби. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Қисқа муддатли кредит Қисқа муддатли кредит операциялариоперациялари  Кредит – бу лотинча сўздан Кредит – бу лотинча сўздан олинган бўлиб, пул олинган бўлиб, пул маблағлари, товарларни маблағлари, товарларни келишилган устама тўлаб, келишилган устама тўлаб, қайтариб бериш шарти билан қайтариб бериш шарти билан маълум муддатлга қарз бериш маълум муддатлга қарз бериш тушунилади.тушунилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 2008 йилда тижорат банклари 2008 йилда тижорат банклари томонидан хусусий тадбиркорлик томонидан хусусий тадбиркорлик ва кичик бизнес субъектларига ва кичик бизнес субъектларига барча молиялаш манбалари барча молиялаш манбалари ҳисобидан ажратилган кредитлар ҳисобидан ажратилган кредитлар ҳажми 2007 йилга нисбатан 68,2 ҳажми 2007 йилга нисбатан 68,2 фоизга ошиб 1250,7 млрд. сўмни фоизга ошиб 1250,7 млрд. сўмни ташкил қилди.ташкил қилди. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 тижорат банклари томонидан тижорат банклари томонидан ажратилаётган кредитлар ажратилаётган кредитлар бўйича барқарор фоиз ставкаси бўйича барқарор фоиз ставкаси динамикаси кузатилди. Хусусан, динамикаси кузатилди. Хусусан, 2008 йилда улар бўйича ўртача 2008 йилда улар бўйича ўртача тортилган фоиз ставкалари тортилган фоиз ставкалари деярли ўзгармаган ҳолда ўртача деярли ўзгармаган ҳолда ўртача 16,4 фоизни ташкил қилди.16,4 фоизни ташкил қилди. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Хусусан, иқтисодиётнинг реал Хусусан, иқтисодиётнинг реал секторига ажратилган секторига ажратилган кредитлари ҳажми 2008 йилда кредитлари ҳажми 2008 йилда 34 фоизга ошиб, 2009 йил 34 фоизга ошиб, 2009 йил 1 январь ҳолатига 6 372 млрд. 1 январь ҳолатига 6 372 млрд. сўмни ташкил этди. Ушбу сўмни ташкил этди. Ушбу кредитларнинг 78,3 фоизи кредитларнинг 78,3 фоизи узоқ муддатли кредитлардир.узоқ муддатли кредитлардир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 янги ташкил этилаётган кичик ва янги ташкил этилаётган кичик ва хусусий корхоналарни қўллаб-хусусий корхоналарни қўллаб- қувватлаш мақсадида Имтиёзли қувватлаш мақсадида Имтиёзли кредит жамғармасининг ресурс кредит жамғармасининг ресурс базасини икки баробар ошириш базасини икки баробар ошириш кўзда тутилган. Шу билан бирга, кўзда тутилган. Шу билан бирга, берилган имтиёзларнинг амал қилиш берилган имтиёзларнинг амал қилиш муддати узайтирилди, айланма муддати узайтирилди, айланма маблағларни тўлдириш учун маблағларни тўлдириш учун бериладиган кредитларнинг энг узоқ бериладиган кредитларнинг энг узоқ муддати 12 ойдан 18 ойга оширилди.муддати 12 ойдан 18 ойга оширилди. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Қисқа муддатли кредит Қисқа муддатли кредит операциялариоперациялари  Қисқа муддатли кредит операцияларини Қисқа муддатли кредит операцияларини юритиш учун:юритиш учун: - 11900 - Марказий банкка берилган ҚМК11900 - Марказий банкка берилган ҚМК - 12100 – Бошқа банкларга беилган ҚМК12100 – Бошқа банкларга беилган ҚМК - 12300- Хукуматга берилган ҚМК12300- Хукуматга берилган ҚМК - 12400 – Бюджет ташкилот-га бер ҚМК12400 – Бюджет ташкилот-га бер ҚМК - 12500- Жисмоний шахсларга бер ҚМК12500- Жисмоний шахсларга бер ҚМК - 12600 – Якка тарт тадбир бер ҚМК 12600 – Якка тарт тадбир бер ҚМК www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Қисқа муддатли кредит Қисқа муддатли кредит операциялариоперациялари  12700-Давлат корхонага берил ҚМК12700-Давлат корхонага берил ҚМК  12900- Қўшма корхона бер ҚМК12900- Қўшма корхона бер ҚМК  13000-Нодавлат таш берил ҚМК13000-Нодавлат таш берил ҚМК  13100-Хусус корхоналарга бер ҚМК13100-Хусус корхоналарга бер ҚМК  13200-Банк бўлмаган молиявий 13200-Банк бўлмаган молиявий муассасаларга берилган ҚМКмуассасаларга берилган ҚМК  13300-Қ/ хўжал мах етиштир бер13300-Қ/ хўжал мах етиштир бер www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Кредитларнинг Кредитларнинг таснифланишитаснифланиши  Муддати ўтган кредитлар – Муддати ўтган кредитлар – банк ва мижоз ўртасида банк ва мижоз ўртасида тузилган кредит шартномасига тузилган кредит шартномасига кўра ўз вақтида қайтарилмаган кўра ўз вақтида қайтарилмаган кредитларкредитлар  Бу кредитлар муддатсиз бўлиб, Бу кредитлар муддатсиз бўлиб, имконияти бўлиши билан имконияти бўлиши билан ундириб олинади.ундириб олинади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Кредитларнинг Кредитларнинг таснифланишитаснифланиши  Шартлари қайта кўриб чиқилган Шартлари қайта кўриб чиқилган кредитлар – ўзаро қайта кўриб кредитлар – ўзаро қайта кўриб чиқилган ёки, қайта тузилган чиқилган ёки, қайта тузилган шартномаларга асосан муддати, шартномаларга асосан муддати, янги фоиз ставкаси, янги фоиз ставкаси, таъминланганлик холатига таъминланганлик холатига қўшимча талабалр ва шу каби қўшимча талабалр ва шу каби бошқа шартномаларнинг ўзгариши бошқа шартномаларнинг ўзгариши билан боғлиқ кредитларбилан боғлиқ кредитлар www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Кредитларнинг Кредитларнинг таснифланишитаснифланиши  Агар кредит ҳисобварағи:Агар кредит ҳисобварағи: - 01 билан тугаса берилган ҚМК01 билан тугаса берилган ҚМК - 05 билан тугаса муддати ўтган 05 билан тугаса муддати ўтган кредиткредит - 09 билан тугаса берилган 09 билан тугаса берилган шартлари қайта кўриб чиқилган шартлари қайта кўриб чиқилган кредитлар ҳисобланади.кредитлар ҳисобланади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Счётларни очиш тартибиСчётларни очиш тартиби  Кредит операциялари кредит Кредит операциялари кредит ҳисобварақларида акс эттирилади.ҳисобварақларида акс эттирилади.  Мулкчилик шаклига қараб тегишли Мулкчилик шаклига қараб тегишли баланс ҳисобварағи бўйича кредит баланс ҳисобварағи бўйича кредит ҳисобварағи очилади.ҳисобварағи очилади.  Масалан: Хусусий корхоналар учун Масалан: Хусусий корхоналар учун 13101 счёт очилади.13101 счёт очилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Кредитни бериш ва Кредитни бериш ва қайтаришқайтариш  Банк томонидан кредит берилса:Банк томонидан кредит берилса:  Дебет 13101 Хусус корхона Дебет 13101 Хусус корхона Кредит 10301 МБ вакиллик Кредит 10301 МБ вакиллик счётисчёти  Банкка кредитлар қайтарилса:Банкка кредитлар қайтарилса:  Дебет 20208 Хусус кор депозитиДебет 20208 Хусус кор депозити Кредит 13101 Хусус корхона Кредит 13101 Хусус корхона www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалиёт:Амалиёт:  Туронбанк (2008.31.12) Туронбанк (2008.31.12) йиллик молиявий йиллик молиявий ҳисоботларида: ҳисоботларида:  12700 счётда 9.500.000.00 12700 счётда 9.500.000.00 сўмсўм  13100 счётда 54.383.600.00 13100 счётда 54.383.600.00 сўм актив сальдога эга.сўм актив сальдога эга. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Кредитни бериш ва Кредитни бериш ва қайтаришқайтариш  Қайтариш муддати келганда Қайтариш муддати келганда тўланмаган ва шундан сўнг 90 кун тўланмаган ва шундан сўнг 90 кун ўтгандан сўнг ҳам қайтиб ўтгандан сўнг ҳам қайтиб келмаган кредитлар 13109 келмаган кредитлар 13109 “Хусусий корхона ва нодавлат “Хусусий корхона ва нодавлат корпорацияларига берилган қисқа корпорацияларига берилган қисқа муддатли шартлар қайта кўриб муддатли шартлар қайта кўриб чиқиладиган кредитлар ” счётига чиқиладиган кредитлар ” счётига ўтказилади.ўтказилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалиёт:Амалиёт:  Туронбанкнинг (2008.31.12) Туронбанкнинг (2008.31.12) йиллик молиявий йиллик молиявий ҳисоботларида кредитларни ҳисоботларида кредитларни қайтариш бўйича зарарларни қайтариш бўйича зарарларни қоплаш заҳираси (13199 қоплаш заҳираси (13199 счёт) -2.400.000.00 сўмни счёт) -2.400.000.00 сўмни ташкил этди.ташкил этди. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Кредит бўйича %ни Кредит бўйича %ни ҳисоблашҳисоблаш  Фоиз суммасиФоиз суммаси == cccc уу да миқдори * да миқдори * фоиз ставкаси * кунлар сони / 365 фоиз ставкаси * кунлар сони / 365 * 100* 100  Асос: “Банк операциялари бўйича Асос: “Банк операциялари бўйича фоизларни ҳисоблаш тартиби фоизларни ҳисоблаш тартиби тўғрисида”ги МБ йўриқномаси тўғрисида”ги МБ йўриқномаси (2004)(2004) www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Кредит бўйича Кредит бўйича проводкаларпроводкалар  Фоиз ҳисобланганда:Фоиз ҳисобланганда:  Дебет 16309 ҳисобланган фоизлар Дебет 16309 ҳисобланган фоизлар Кредит 42602 фоизли даромадларКредит 42602 фоизли даромадлар  Фоизлар ундирилганда:Фоизлар ундирилганда:  Дебет 20208 Хусус кор депозитиДебет 20208 Хусус кор депозити Кредит 16309 ҳисобланган фоиз Кредит 16309 ҳисобланган фоиз www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалиёт:Амалиёт:  Туронбанк (2008 й Туронбанк (2008 й 31.12)нинг молиявий 31.12)нинг молиявий ҳисоботларига кўра 42600 ҳисоботларига кўра 42600 счётдаги фоизли счётдаги фоизли даромадлар миқдори – даромадлар миқдори – 14.414.123.10 сўмни ташкил 14.414.123.10 сўмни ташкил этади.этади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг операциялариЛизинг операциялари  Молиявий лМолиявий л изинг ғарб мамлакатларида изинг ғарб мамлакатларида ХХ асрнинг 80 – йилларига келиб ХХ асрнинг 80 – йилларига келиб жадал ривожлана бошлади. Ҳозирги жадал ривожлана бошлади. Ҳозирги пайтда ривожланган мамлакатларда пайтда ривожланган мамлакатларда инвестицияларнинг 25-30 фоизи лизинг инвестицияларнинг 25-30 фоизи лизинг операцияларига тўғри келади. операцияларига тўғри келади. Шунингдек, янги тур маҳсулотлардан Шунингдек, янги тур маҳсулотлардан 80 фоизга яқини айнан лизинг 80 фоизга яқини айнан лизинг асосидаги ускуналарда ишлаб асосидаги ускуналарда ишлаб чиқарилмоқда.чиқарилмоқда. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг операциялариЛизинг операциялари  Халқаро амалиётда лизинг Халқаро амалиётда лизинг (молиявий ижара) жараёнлари ҳамда (молиявий ижара) жараёнлари ҳамда улар ҳисоби ва ҳисоботига молиявий улар ҳисоби ва ҳисоботига молиявий ҳисоботларнинг асосан қуйидаги ҳисоботларнинг асосан қуйидаги учта халқаро стандарти таъсир учта халқаро стандарти таъсир кўрсатади:кўрсатади:  - №1 - «Молиявий ҳисоботни тақдим - №1 - «Молиявий ҳисоботни тақдим этиш»;этиш»;  - №- № 1616 - «Асосий воситалар»; - «Асосий воситалар»;  - №17 - «Ижара».- №17 - «Ижара». www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг операциялариЛизинг операциялари  Ўзбекистонда лизинг жараёнлари Ўзбекистонда лизинг жараёнлари ҳамда улар ҳисоби ва ҳисоботига яна ҳамда улар ҳисоби ва ҳисоботига яна қуйидаги 3 та Бухгалтерия қуйидаги 3 та Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандартлари ҳисобининг миллий стандартлари таъсир қилади:таъсир қилади:  - №1-- №1- «Ҳисоб сиёсати ва молиявий «Ҳисоб сиёсати ва молиявий ҳисобот»;ҳисобот»;  - №5 - «Асосий воситалар»;- №5 - «Асосий воситалар»;  - №6 - «Ижара ҳисоби».- №6 - «Ижара ҳисоби». www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг операциялариЛизинг операциялари  6-сонли «Ижара ҳисоби» номли 6-сонли «Ижара ҳисоби» номли Бухгалтерия ҳисобининг миллий Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандартининг 3-бандига асосан стандартининг 3-бандига асосан Бухгалтерия ҳисобининг миллий Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандартлари нуқтаи назаридан ижара;стандартлари нуқтаи назаридан ижара;  - лизинг (молиявий ижара);- лизинг (молиявий ижара);  - узоқ муддатли ижара;- узоқ муддатли ижара;  - қисқа муддатли ижарага бўлинган.- қисқа муддатли ижарага бўлинган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг шартлариЛизинг шартлари  - лизинг шартномасининг муддати - лизинг шартномасининг муддати тугагач, лизинг объекти лизинг тугагач, лизинг объекти лизинг олувчининг мулки бўлиб ўтса;олувчининг мулки бўлиб ўтса;  - лизинг шартномасининг муддати - лизинг шартномасининг муддати лизинг объекти хизмат муддатининг лизинг объекти хизмат муддатининг 80 80 %% дан ортиқ бўлсадан ортиқ бўлса  лизинг объектининг лизинг шартномаси лизинг объектининг лизинг шартномаси тугаганидан кейинги қолдиқ қиймати тугаганидан кейинги қолдиқ қиймати унинг бошланғич қийматининг 20унинг бошланғич қийматининг 20 %% дан дан кам бўлса;кам бўлса; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг шартлариЛизинг шартлари  - лизинг шартномасининг муддати - лизинг шартномасининг муддати тугагач, лизинг олувчи лизинг тугагач, лизинг олувчи лизинг объектини унинг бозор қийматидан объектини унинг бозор қийматидан паст нархда эвазини тўлаб сотиб паст нархда эвазини тўлаб сотиб олиш ҳуқуқига эга бўлса;олиш ҳуқуқига эга бўлса;  - лизинг шартномаси амал - лизинг шартномаси амал қиладиган давр учун лизинг қиладиган давр учун лизинг тўловларининг умумий сўммаси тўловларининг умумий сўммаси лизинг объекти қийматининг 90 лизинг объекти қийматининг 90 фоизидан ортиқ бўлса.фоизидан ортиқ бўлса. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизингга фоизларни Лизингга фоизларни ҳисоблашҳисоблаш  2004 йил 30 январда МБ 25/8-2004 йил 30 январда МБ 25/8- сонли «Тижорат банкларида сонли «Тижорат банкларида фоизларни ҳисоблаш тўғрисида» фоизларни ҳисоблаш тўғрисида» ги Низомга асосан:ги Низомга асосан:  Лф = (Лқ Лф = (Лқ xx Фс Фс xx Ка) : 365 Ка) : 365  Лф –лизингнинг фоизи;Лф –лизингнинг фоизи;  Лқ- сЛқ- с ўў ндирилмаган ндирилмаган ққ олдиқолдиқ сс уу ммасммас ии ;;  Фс - фоиз ставкаси;Фс - фоиз ставкаси;  Ка –амалдаги кунлар сони.Ка –амалдаги кунлар сони. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизингни қайта баҳолашЛизингни қайта баҳолаш  16-сонли МҲХС, "Актив сифатида дастлабки 16-сонли МҲХС, "Актив сифатида дастлабки тан олинишидан кейин, а/в кейинчалик тан олинишидан кейин, а/в кейинчалик жамғарилган эскириш ва қийматни жамғарилган эскириш ва қийматни пасайишидан олинган зарарларни чегириб пасайишидан олинган зарарларни чегириб ташланган қайта баҳолаш санасига унинг ташланган қайта баҳолаш санасига унинг ҳаққоний қайта баҳоланган қиймати бўйича ҳаққоний қайта баҳоланган қиймати бўйича ҳисобга олиниши зарур. Қайта баҳолашлар ҳисобга олиниши зарур. Қайта баҳолашлар ҳисобот санасига баланс қиймати ҳаққоний ҳисобот санасига баланс қиймати ҳаққоний қийматдан аҳамиятли равишда фарқ қийматдан аҳамиятли равишда фарқ қилмаслиги учун мунтазам ўтказилиши қилмаслиги учун мунтазам ўтказилиши шарт“шарт“ www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг счётлариЛизинг счётлари  Ўзбекистон Республикаси Тижорат Ўзбекистон Республикаси Тижорат банкларида бухгалтерия ҳисоби банкларида бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасига мувофиқ ҳисобварақлар режасига мувофиқ лизинг операциялари учун: лизинг операциялари учун:  15600 ЛИЗИНГ (МОЛИЯВИЙ 15600 ЛИЗИНГ (МОЛИЯВИЙ ИЖАРА)ИЖАРА) ҳисобварағидан фойдаланилади.ҳисобварағидан фойдаланилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

15600 - ЛИЗИНГ 15600 - ЛИЗИНГ (МОЛИЯВИЙ ИЖАРА)(МОЛИЯВИЙ ИЖАРА)  15601 – бошқа банкларга бер лизиг15601 – бошқа банкларга бер лизиг  15605-якка тарт тадбир бер лизинг15605-якка тарт тадбир бер лизинг  15607-давлат корх бер лизинг15607-давлат корх бер лизинг  15609-қўшма корх бер лизинг15609-қўшма корх бер лизинг  15613-хусус корх бер лизинг15613-хусус корх бер лизинг  15617- муддати ўтган лизинг15617- муддати ўтган лизинг  15619-шартлари қайта кўриб чиқ 15619-шартлари қайта кўриб чиқ лизинглизинг www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг счётлариЛизинг счётлари  45101-«Бошқа банкларга берилган лизинг 45101-«Бошқа банкларга берилган лизинг бўйича фоизли даромадлар»бўйича фоизли даромадлар»  45103-«Жисмоний шахсларга берилган 45103-«Жисмоний шахсларга берилган лизинг бўйича фоизли даромадлар»лизинг бўйича фоизли даромадлар»  45105-«Якка тартибдаги тадбиркорларга 45105-«Якка тартибдаги тадбиркорларга берилган лизинг бўйича фоизли берилган лизинг бўйича фоизли даромадлар»даромадлар»  45107-«Давлат корхона, ташкилот ва 45107-«Давлат корхона, ташкилот ва муассасаларга берилган лизинг бўйича муассасаларга берилган лизинг бўйича фоизли даромадлар»фоизли даромадлар»  45109-«Чет эл капитали иштирокидаги 45109-«Чет эл капитали иштирокидаги корхоналарга берилган лизинг бўйича корхоналарга берилган лизинг бўйича фоизли даромадлар»фоизли даромадлар» www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг счётлариЛизинг счётлари  45111-«Нодавлат нотижорат 45111-«Нодавлат нотижорат ташкилотларига берилган лизинг бўйича ташкилотларига берилган лизинг бўйича фоизли даромадлар»фоизли даромадлар»  45113-«Хусусий корхоналар, хўжалик 45113-«Хусусий корхоналар, хўжалик ширкатлари ва жамиятларга берилган ширкатлари ва жамиятларга берилган лизинг бўйича фоизли даромадлар» лизинг бўйича фоизли даромадлар»  45115-«Банк бÿлмаган молиявий 45115-«Банк бÿлмаган молиявий муассасаларга берилган лизинг бўйича муассасаларга берилган лизинг бўйича фоизли даромадлар»фоизли даромадлар»  45117 - «Муддати ўтган лизинг бўйича 45117 - «Муддати ўтган лизинг бўйича фоизли даромадлар»фоизли даромадлар»  45119 - «Шартлари қайта кўриб чиқилган 45119 - «Шартлари қайта кўриб чиқилган лизинг бўйича фоизли даромадлар»лизинг бўйича фоизли даромадлар» www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг проводкалариЛизинг проводкалари  Лизинг шартномаси бўйича Лизинг шартномаси бўйича етказиб берувчиларга маблағ етказиб берувчиларга маблағ ўтказилганда:ўтказилганда:  Дебет 15600Дебет 15600 Кредит 10301, 16103 ёки Кредит 10301, 16103 ёки 2020020200 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг проводкалариЛизинг проводкалари  Фоиз ставкаси Фоиз ставкаси ҳисобланганда:ҳисобланганда:  Дебет 16323 ҳисобланган Дебет 16323 ҳисобланган фоизларфоизлар Кредит 45100 фоизли Кредит 45100 фоизли даромадлардаромадлар www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг проводкалариЛизинг проводкалари  Мижоздан лизинг тўлови Мижоздан лизинг тўлови келиб тушганда:келиб тушганда:  Дебет 20200 депозитДебет 20200 депозит Кредит 15600, 16323Кредит 15600, 16323 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Лизинг проводкалариЛизинг проводкалари  Банк лизинг объектини Банк лизинг объектини фойдаланишга қабул қилиб фойдаланишга қабул қилиб олганда:олганда:  Дебет: 16515–Объектларни ижарага Дебет: 16515–Объектларни ижарага олиш ва уни такомиллаштириш олиш ва уни такомиллаштириш ҳуқуқиҳуқуқи Кредит: 221Кредит: 221 0000 – Лизинг – Лизинг (молиявий ижара) бўйича (молиявий ижара) бўйича мажбуриятлармажбуриятлар www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Факторинг операциялариФакторинг операциялари  Тушунчаси: факторинг – бу Тушунчаси: факторинг – бу ингилизча сўздан олинган бўлиб, ингилизча сўздан олинган бўлиб, агент ёки воситачи маъносини агент ёки воситачи маъносини англатади.англатади.  Тамойили: факторинг опреациясини Тамойили: факторинг опреациясини амалга ошираётган банк ўз амалга ошираётган банк ўз мижозларидан етказиб берилган т/в мижозларидан етказиб берилган т/в учун бошқа корхоналарга бўлган учун бошқа корхоналарга бўлган талабларни сотиб олади ва талаблар талабларни сотиб олади ва талаблар бўйича тўловлар ҳуқуқини олади.бўйича тўловлар ҳуқуқини олади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Факторинг операциялариФакторинг операциялари  Ўз таркибига:Ўз таркибига: - Дебиторлик қарздорликни Дебиторлик қарздорликни инкассо қилишинкассо қилиш - КредитлашКредитлаш - Кредит ва валюта Кредит ва валюта операцияларини кафолатлаш операцияларини кафолатлаш жараёнларини олади.жараёнларини олади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Факторинг операциялариФакторинг операциялари  Республикамзда:Республикамзда: - ТИФ Миллий банкТИФ Миллий банк - ЎзсаноатқурилишбанкЎзсаноатқурилишбанк - ТуронбанкТуронбанк - ҒаллабанкҒаллабанк - АлоқабанкАлоқабанк - АсакабанкиАсакабанки - Пахтабанк кабиларда факторинг Пахтабанк кабиларда факторинг операциялар амалга оширилмоқдаоперациялар амалга оширилмоқда www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Факторинг операциялариФакторинг операциялари  Факторинг операцияси Факторинг операцияси қатнашчилари:қатнашчилари: - Банк молиявий агент Банк молиявий агент (факторинг фирмаси)(факторинг фирмаси) - Етказиб берувчиЕтказиб берувчи - Сотиб олувчиСотиб олувчи www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Факторинг операциялариФакторинг операциялари  Факторинг асосида банк томонидан Факторинг асосида банк томонидан мижознинг жўнатилган товарлар мижознинг жўнатилган товарлар бўйича талабномаларнинг асосий бўйича талабномаларнинг асосий қисмини (70-90 фоиз) “КЭШ” қисмини (70-90 фоиз) “КЭШ” усулида (2-3 кун ичида) сотиб олиш усулида (2-3 кун ичида) сотиб олиш ва қолган қисмини дебиторлардан ва қолган қисмини дебиторлардан тушум келиб тушмаслигидан тушум келиб тушмаслигидан қатъий назар белгиланган қатъий назар белгиланган муддатдан тўлаб берилади.муддатдан тўлаб берилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Факторинг операциялариФакторинг операциялари  Банк томонидан 90966 – Банк томонидан 90966 – “Харид қилинган дебиторлик “Харид қилинган дебиторлик қарзлари-факторинг” счёти қарзлари-факторинг” счёти очилади.очилади.  Дебет 90966 Дебет 90966 Кредит 96331 контр счётКредит 96331 контр счёт www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Амалиёт:Амалиёт:  Туронбанк (2008.31.12)Туронбанк (2008.31.12)  Кўзда тутилмаган ҳолатлар:Кўзда тутилмаган ҳолатлар:  Дебет 90966 (-74.000.000.00) Дебет 90966 (-74.000.000.00) сўмсўм Кредит 96331 74.000.000.00 Кредит 96331 74.000.000.00 сўмсўм www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Бухгалтерия ҳисоби ва ахборот технологиялари кафедраси

«УзАСБО» Бюджет ташкилотларида автоматлаштирилган бухгалтерия ҳисоби дастурий мажмуаси

Банкларда Кредит операциялар юритиш тартиби

Бухгалтерия ҳисобининг концептуал асослари

Бухгалтерия (молиявий ) хисоботлар тавсифи