Internetda axborot qidiruv tizimi 2 - Informatika va AT - Slaydlar

Internetda axborot qidiruv tizimi 2

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

451.5 KB

Ko'chirib olish

Internetda Internetda axborot qidiruv axborot qidiruv tizimitizimi

INTERNETDA MA`LUMOT INTERNETDA MA`LUMOT IZLASHIZLASH  Internet ta'sirida va vositasida kasb Internet ta'sirida va vositasida kasb tanlayotganlar, bilim olayotgan, tanlayotganlar, bilim olayotgan, tanish orttirayotgan, oila tanish orttirayotgan, oila qurayotgan, xorij bilan aloqa qurayotgan, xorij bilan aloqa o‘rnatayotgan, tadbirkorlikni yo‘lga o‘rnatayotgan, tadbirkorlikni yo‘lga qo‘yayotganlar (va hokazo), qisqasi qo‘yayotganlar (va hokazo), qisqasi o‘z taqdirini belgilayotganlar o‘z taqdirini belgilayotganlar atrofimizda ko‘plab topiladi. atrofimizda ko‘plab topiladi. Nimadir kerak bo‘lib qolsa yoki Nimadir kerak bo‘lib qolsa yoki nimanidir qidirib topmoqchi nimanidir qidirib topmoqchi bo‘lganlarning aksari darhol bo‘lganlarning aksari darhol internetga murojaat qiladi. internetga murojaat qiladi. Ko‘pincha bu murojaatdan ijobiy Ko‘pincha bu murojaatdan ijobiy javob olinadi. javob olinadi.

Qidiruv tizimi nima?Qidiruv tizimi nima?  Internetdan Internetdan foydalanuvchilar orasida foydalanuvchilar orasida qidiruv tizimlariga qidiruv tizimlariga murojaat qilmaydiganlari murojaat qilmaydiganlari juda kam topilsa kerak. juda kam topilsa kerak. Google kabi qidiruv Google kabi qidiruv tizimlari salkam internet tizimlari salkam internet so‘zining sinonimiga so‘zining sinonimiga aylangan.aylangan.  Qidiruv tizimi — veb-Qidiruv tizimi — veb- interfeysli dasturiy-apparat interfeysli dasturiy-apparat majmuasi hisoblanadi. U majmuasi hisoblanadi. U orqali internetdan orqali internetdan ma'lumotlar qidiriladi. ma'lumotlar qidiriladi. Qidiruv tizimi deyilganda Qidiruv tizimi deyilganda odatda ma'lum bir sayt odatda ma'lum bir sayt nazarda tutiladi. Unda nazarda tutiladi. Unda interfeys tizimi o‘rnatilgan interfeys tizimi o‘rnatilgan holda kalit so‘zlar bo‘yicha holda kalit so‘zlar bo‘yicha qidirish amalga oshiriladi. qidirish amalga oshiriladi. Axborot-qidiruv tizimlari Axborot-qidiruv tizimlari internet resurslari ichidan internet resurslari ichidan so‘ralgan ixtiyoriy so‘ralgan ixtiyoriy ma'lumotlarni qidirib topib ma'lumotlarni qidirib topib berish imkoniyatiga ega. berish imkoniyatiga ega.

 Internet foydalanuvchilari qidiruvni Internet foydalanuvchilari qidiruvni global tarmoqda joylashgan veb-saytlar, global tarmoqda joylashgan veb-saytlar, ularning manzili va ichki ma'lumotlari ularning manzili va ichki ma'lumotlari bo‘yicha olib borishi mumkin. Bu esa bo‘yicha olib borishi mumkin. Bu esa foydalanuvchiga kerakli bo‘lgan foydalanuvchiga kerakli bo‘lgan axborotni samarali qidirish va tez topish axborotni samarali qidirish va tez topish imkoniyatini beradi. Har bir imkoniyatini beradi. Har bir foydalanuvchi axborotni qidirish uchun foydalanuvchi axborotni qidirish uchun bir yoki bir necha so‘zdan tashkil topgan bir yoki bir necha so‘zdan tashkil topgan jumlalardan foydalanadi. Bunda jumlalardan foydalanadi. Bunda foydalanuvchi tomonidan qidiruv foydalanuvchi tomonidan qidiruv maydoniga kerakli ma'lumotga doir so‘z maydoniga kerakli ma'lumotga doir so‘z yoki jumla kiritiladi va qidiruv tizimi yoki jumla kiritiladi va qidiruv tizimi ishga tushadi. ishga tushadi.

Axborotlarni parametrlari Axborotlarni parametrlari bo‘yicha qidirishbo‘yicha qidirish  Har bir foydalanuvchi internet tarmog‘i orqali Har bir foydalanuvchi internet tarmog‘i orqali o‘ziga kerakli bo‘lgan ma'lumotlarni oson va tez o‘ziga kerakli bo‘lgan ma'lumotlarni oson va tez qidirib topishi uchun axborotni ma'lum qidirib topishi uchun axborotni ma'lum parametrlar bo‘yicha qidirish tavsiya qilinadi. parametrlar bo‘yicha qidirish tavsiya qilinadi. Bular quyidagilardan iborat: Bular quyidagilardan iborat:  Ma'lumotlarni uning tili bo‘yicha qidiruv;Ma'lumotlarni uning tili bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni uning turi (matn, rasm, musiqa, Ma'lumotlarni uning turi (matn, rasm, musiqa, video) bo‘yicha qidiruv;video) bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni uning joylashgan mintaqasi Ma'lumotlarni uning joylashgan mintaqasi bo‘yicha qidiruv;bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni uning joylashtirilgan sanasi Ma'lumotlarni uning joylashtirilgan sanasi bo‘yicha qidiruv;bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni uning joylashgan internet hududi Ma'lumotlarni uning joylashgan internet hududi bo‘yicha qidiruv;bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni xavfsiz qidiruv. Ma'lumotlarni xavfsiz qidiruv.

Qidirish turlariQidirish turlari  Internet tarmog‘ida turli ma'lumotlar, fayllar Internet tarmog‘ida turli ma'lumotlar, fayllar mavjud. Dearli ularning har bir turini qidirib mavjud. Dearli ularning har bir turini qidirib topishga mo‘ljallangan alohida tizimlar ishlab topishga mo‘ljallangan alohida tizimlar ishlab turibdi. Masalan, odamlarni, kino yoki musiqani, turibdi. Masalan, odamlarni, kino yoki musiqani, rasmlarni alohida qidirish imkoniyati bor.rasmlarni alohida qidirish imkoniyati bor.  Global tarmoqda grafik ma'lumotlarning ko‘plab Global tarmoqda grafik ma'lumotlarning ko‘plab turlari uchraydi, ya'ni: chizma (vektor), foto (rastr), turlari uchraydi, ya'ni: chizma (vektor), foto (rastr), harakatlanuvchi (animatsiya) hamda siqilgan harakatlanuvchi (animatsiya) hamda siqilgan rasmlar. Rasm ko‘rinishidagi ma'lumotlarni rasmlar. Rasm ko‘rinishidagi ma'lumotlarni faqatgina uning nomi yoki turi bo‘yicha qidirib faqatgina uning nomi yoki turi bo‘yicha qidirib topish mumkin. Ko‘pgina internet qidiruv tizimlari topish mumkin. Ko‘pgina internet qidiruv tizimlari grafik yoki tasvir ko‘rinishidagi ma'lumotlarni grafik yoki tasvir ko‘rinishidagi ma'lumotlarni axtarish uchun alohida bo‘lim va funksiyalarni joriy axtarish uchun alohida bo‘lim va funksiyalarni joriy etgan. etgan.  Bunday tartibdagi ixtisoslashuv izlanayotgan Bunday tartibdagi ixtisoslashuv izlanayotgan ma'lumotning tez va aniq topilishiga ko‘maklashadi. ma'lumotning tez va aniq topilishiga ko‘maklashadi.

Milliy axborot-qidiruv Milliy axborot-qidiruv tizimitizimi  Albatta, yurtimizda internetning taraqqiy etishi va milliy segment Albatta, yurtimizda internetning taraqqiy etishi va milliy segment hajmining oshib borishi milliy axborot-qidiruv tizimlarini yo‘lga hajmining oshib borishi milliy axborot-qidiruv tizimlarini yo‘lga qo‘yish ehtiyojini yuzaga keltirdi. Bugungi kunda bir nechta qo‘yish ehtiyojini yuzaga keltirdi. Bugungi kunda bir nechta mahalliy qidiruv tizimlari faoliyat ko‘rsatapti. Ular orasida mahalliy qidiruv tizimlari faoliyat ko‘rsatapti. Ular orasida WWW.UZ — Milliy axborot-qidiruv tizimi alohida o‘rin tutadi. WWW.UZ — Milliy axborot-qidiruv tizimi alohida o‘rin tutadi.  WWW.UZ — barcha foydalanuvchilar uchun yurtimizning WWW.UZ — barcha foydalanuvchilar uchun yurtimizning internet tarmog‘idagi milliy segmenti axborotlaridan qulay internet tarmog‘idagi milliy segmenti axborotlaridan qulay tarzda foydalanish imkoniyatini beruvchi mexanizm hisoblanadi. tarzda foydalanish imkoniyatini beruvchi mexanizm hisoblanadi. Milliy axborot-qidiruv tizimini rivojlantirish ishlari UZINFOCOM Milliy axborot-qidiruv tizimini rivojlantirish ishlari UZINFOCOM Markazi tomonidan olib boriladi. WWW.UZning asosiy Markazi tomonidan olib boriladi. WWW.UZning asosiy xususiyatlari shundan iboratki, ko‘p tilli axborot qidiruvi (ruscha, xususiyatlari shundan iboratki, ko‘p tilli axborot qidiruvi (ruscha, o‘zbekcha), boshqa milliy axborot tizimlari hamda ma'lumot o‘zbekcha), boshqa milliy axborot tizimlari hamda ma'lumot omborlari bilan o‘zaro ishlay oladi. Shuningdek, internet omborlari bilan o‘zaro ishlay oladi. Shuningdek, internet tarmog‘i foydalanuvchilariga milliy segmentda joylashgan veb-tarmog‘i foydalanuvchilariga milliy segmentda joylashgan veb- saytlar bo‘yicha qidiruv xizmatini taqdim etadi. Foydalanuvchi saytlar bo‘yicha qidiruv xizmatini taqdim etadi. Foydalanuvchi qidiruvni veb-sayt manzili va ichki ma'lumotlar bo‘yicha olib qidiruvni veb-sayt manzili va ichki ma'lumotlar bo‘yicha olib borishi mumkin. Bu esa, o‘z navbatida, foydalanuvchiga zarur borishi mumkin. Bu esa, o‘z navbatida, foydalanuvchiga zarur bo‘lgan axborotni samarali qidirish va topish imkoniyatini beradi. bo‘lgan axborotni samarali qidirish va topish imkoniyatini beradi.

WWW.UZ dagi bo‘limlar ("Katalog", "Top-WWW.UZ dagi bo‘limlar ("Katalog", "Top- reyting", "Jamlangan statistika" va reyting", "Jamlangan statistika" va "Yangiliklar") foydalanuvchiga qator "Yangiliklar") foydalanuvchiga qator qulayliklarni yaratadi. qulayliklarni yaratadi.  "Katalog" bo‘limida bevosita O‘zbekiston "Katalog" bo‘limida bevosita O‘zbekiston Respublikasiga aloqador bo‘lgan, ro‘yxatga Respublikasiga aloqador bo‘lgan, ro‘yxatga olingan, ularga tavsif berilgan hamda olingan, ularga tavsif berilgan hamda katalog mavzulari bo‘yicha saralangan veb-katalog mavzulari bo‘yicha saralangan veb- saytlar haqida ma'lumot berilgan. Katalog saytlar haqida ma'lumot berilgan. Katalog foydalanuvchilari kerak bo‘lgan saytni foydalanuvchilari kerak bo‘lgan saytni yo‘nalishlar bo‘yicha (Iqtisod, Sport, yo‘nalishlar bo‘yicha (Iqtisod, Sport, Madaniyat, Yangiliklar va boshqalar) Madaniyat, Yangiliklar va boshqalar) qidiruv orqali tezroq topishadi. Saytlarning qidiruv orqali tezroq topishadi. Saytlarning yo‘nalishlar bo‘yicha ruknlarga (moliya, yo‘nalishlar bo‘yicha ruknlarga (moliya, siyosat, kino va hokazo yo‘nalishlarda) siyosat, kino va hokazo yo‘nalishlarda) ajratilgani ham qo‘shimcha qulaylik beradi. ajratilgani ham qo‘shimcha qulaylik beradi.

 Internetdan foydalanishni o‘rgangan va Internetdan foydalanishni o‘rgangan va uning samarasidan bahramand bo‘lishni uning samarasidan bahramand bo‘lishni istagan har bir shaxs qidiruv tizimlarining istagan har bir shaxs qidiruv tizimlarining imkoniyatlaridan yaxshi xabardor bo‘lishi, imkoniyatlaridan yaxshi xabardor bo‘lishi, undan foydalanish yo‘llarini puxta undan foydalanish yo‘llarini puxta o‘zlashtirishi talab etiladi. Bunda nafaqat o‘zlashtirishi talab etiladi. Bunda nafaqat jahon axborot resurslaridan, balki milliy jahon axborot resurslaridan, balki milliy segmentdan ham foydalana olishning segmentdan ham foydalana olishning ahamiyati katta. Chunki o‘zbek internet ahamiyati katta. Chunki o‘zbek internet dunyosi ham har kuni yuzlab, minglab dunyosi ham har kuni yuzlab, minglab foydali axborotlar bilan boyimoqda. Ularni foydali axborotlar bilan boyimoqda. Ularni topish va batafsil tanishish uchun esa milliy topish va batafsil tanishish uchun esa milliy axborot-qidiruv tizimlari ko‘magiga axborot-qidiruv tizimlari ko‘magiga tayanishga to‘g‘ri keladi.tayanishga to‘g‘ri keladi.

Axborot izlash jarayoniAxborot izlash jarayoni  Axborot izlash jarayoni Internetda Axborot izlash jarayoni Internetda axborot iste'molchisining va axborot iste'molchisining va Internet tuzilmalaridagi axborot Internet tuzilmalaridagi axborot izlash tizimlari bilan muloqoti izlash tizimlari bilan muloqoti asosida yuz beradi. Iste'molchi asosida yuz beradi. Iste'molchi o‘zining axborotga bo‘lgan o‘zining axborotga bo‘lgan talabini talabini axborot so‘roviaxborot so‘rovi tarzida tarzida shakllantiradi. Bu so‘rovni shakllantiradi. Bu so‘rovni bajarish uchun brouzer axborot bajarish uchun brouzer axborot izlash tizimi vositasida so‘rovga izlash tizimi vositasida so‘rovga mos kelgan faktlar, hujjatlar yoki mos kelgan faktlar, hujjatlar yoki hujjatlar haqida ma'lumotlar topib hujjatlar haqida ma'lumotlar topib beradi.beradi.

 Izlash ob'ektining Izlash ob'ektining turiga ko'ra turiga ko'ra uch xil uch xil axborot axborot izlashizlash farqlanadi: farqlanadi: hujjat, fakt va hujjat, fakt va bibliografiya izlash. bibliografiya izlash.  Axborot elektron Axborot elektron shaklda yo qog‘ozda shaklda yo qog‘ozda aks etgan bo‘lishi aks etgan bo‘lishi mumkin. Quyida gap mumkin. Quyida gap elektron shakldagi elektron shakldagi axborot izlash haqida axborot izlash haqida boradi.boradi. Hujjat izlashdan Hujjat izlashdan maqsad so‘rovga maqsad so‘rovga mos keluvchi mos keluvchi hujjatga ishoratlarni hujjatga ishoratlarni topib, so‘ngra shu topib, so‘ngra shu hujjatlar nusxalarini hujjatlar nusxalarini iste'molchi iste'molchi kompyuteriga kompyuteriga yuklashdir.yuklashdir.

O'xshashlar

Internetda axborot izlash

Statik axborot tizimi

Qidiruv tizimlari

Interpolatsion qidiruv

Internetda interaktiv xizmatlar