Disklarga xizmat ko’rsatuvchi dasturlar - Informatika va AT - Slaydlar

Disklarga xizmat ko’rsatuvchi dasturlar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2269.5 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Disklarga xizmat ko’rsatuvchi dasturlar. Reja : 1. Disk turlari. 2. Disklarni o’qish qurilmalari. 3. Disklarning shikastlanishi. 4. Magnit disklar.01

Kompakt disklar  1983 yil Sony kompaniyasi bozorga katta shov-shuvlarga sabab bo’lgan CD-ROM (Compact Disc Read Only Memory - kompakt disk, faqat o’qiladigan xotira) disklarni va ular uchun disk yurituvchilarni bozorga chiqardi. 70 minutli oliy sifatli stereo musiqani raqamli ko’rinishda yozish uchun mo’ljallangan kompakt disk sig’imi 650 MB ga teng edi. O’sha paytdagi ommaviy kompyuter IBM PC ning tezkor xotirasi 128 KB, sotuvdagi vinchesterlarning hajmi 5 MB edi. Hozirgi paytda hajmi 700 Mbaytdan 900 Mbaytgacha bo’lgan kompakt disklar mavjud. Kompakt disklarning uch turi mavjud: 1. CD-ROM 2. CD-R 3. CD-RW

CD-R – (Compact Disk Recordable – yozish mumkin bo’lgan) larga maxsus disk yurituvchi qurilma yordamida bir marta axborot yozish mumkin. CD-RW - (Compact Disk Rewritable - qayta yozish mumkin bo’lgan) disklarga bir necha (mingtagacha) marta qaytadan axborot yozish mumkin. Ularga mos ravishda CD-ROM, CD-R va CD-RW disk yurituvchi qurilmalar yaratildi. Kompakt disklar

 Dunyoda dastlabki multm е diali dasturlarning asosiy tashuvchilari bo’lib, CD-ROM laz е r disklari hisoblanadi. Tashqi ko’rinishidan Audio kompakt - diskdan farq qilmaydigan bu laz е r disklari - vid е o, audio, matn, grafika va animatsiya ko’rinishdagi axborotlarni 900 m е gabaytgacha bo’lgan hajmini o’ziga sig’dira oladi.  Masalan sig’imi 700 Mbaytli kompakt diskka 250.000 sahifali matn yoki 8 m е trli kitob javonidagi axborotlarni joylashtirish mumkin. Bu imkoniyatlar, CD-ROM laz е rli disklarni hayotda amaliy jihatdan k е ng qo’llanishiga olib k е ldi.  CD disk yurituvchilarni dunyoning Sony, Panasonic, Creative kabi taniqli firmalari ishlab chiqaradi. Kompakt disklardan ma’lumotlarni o’qish laz е rli nurlar yordamida amalga oshiriladi.  CD-ROM (faqat o’qish uchun) va CD-RW (o’qish va yozish uchun). Bu qurilmalar kompyut е rlarda laz е rli disklardan axborotlarni o’qish va yozish uchun o’rnatiladi .Lazerli kompakt disklar

DVD disklar 1995-yil yangi turdagi optik disklar DVD (Digitel Video Disk-raqamli video disk) lar yaratildi. Ular kompakt disklardan katta sig’imlari bilan ajralib turadilar. Yuqori chastotali lazerlardan foydalanish va diskdagi halqalar orasidagi masofani kamaytirish hisobiga bitta diskga 4,7 GB sig’imli disklar yaratish mumkin bo’ldi. Disk ikki tomoniga yozish hisobiga disk hajmini 8,5-9,4 GB gacha yetkazish mumkin bo’ldi.  DVD disk yurituvchilar barcha disklarni o’qiy oladi. DVD hamda kompakt disklarni ham o’qiy oladi. DVD disklarni DVD-ROM, DVD-R, DVD-RW turlari va disk yurituvchilari mavjud.

 Digital Video Disk ( DV D) - q atti q disklarning kеyingi yangi avlodi b o’ lib, ma'lumotlarni tashish, sa q lash asosan vidеoli ma'lumotlar uchun foydalaniladi va kеng tar q algan. Ularni n g ikki turi mavjud : 1) DVD-R 2) DVD-RW  DVD-R (Digital Video Disc - Read) – o’qish uchun ishlatiladigan raqam vid е o disk. Unga faqat bir marta ma'lumot yoziladi va o’chirib bo’lmaydi.  DVD-RW (Digital Video Disc - Read Write) – o’qish va yozish uchun ishlatiladigan raqamli vid е o disk. Unga bir nеcha marta ma'lumot yoziladi va o’ chiriladi. DVD disk turlari:

DVD disk turlari.  Ikki turdagi disklar chiqariladi: 1.Bir qatlamli. 2. Ikki qatlamli.  Bir qatlamli DVD disk 4,7 Gbayt ma’lumotlarni saqlaydi, bu 135 minut davom etadigan videofilmni yozishga yoki tovushni 9 soat eshitishga yetadi.  Ikki qatlamli - Raqamli DVD videodisklar bo’lib, b u disklarga ma’lumot ikki qatlamli va ikki tomonli yoziladi. Shuning uchun ham ularga katta sig‘imli ma’lumotlar ketadi, ularning sig‘imi 4,7Gbayt, 8,5Gbayt, 9,4Gbayt, 17 Gbayt ga teng bo‘ladi.

 Yumsho q disklar ( Floppy Disk Drive ) birinchi variant shaxsiy kompyuter lar uchun ishlatilgan va h ozirgi kunda ularni dеyarli uchratish q iyin. Yumsho q disklar diskеta dеb h am yuritiladi. U asosan 5,25 va 3,5 dyuymli diskеtalarga b o ’inadi . 5,25 dyuymli disk е talarning hajmiga ko’ra 180, 360 Kbayt bo’ladi. Bu disk е tani qo’l yordamida b е malol egsa bo’ladi. Unda 133 mm aylana simon disk bo’lib, to’rtburchak ko’rinishdagi palstmas himoyalagich bilan qoplangan. Bu himoyalagichning uch tirqishi bo’lib, aylana shaklidagi tirqish disk yurituvchiga moslashadi, yoy burchakli tirqishda esa ma'lumot o’quvchi p е ro joylashadi, kichkina to’rtburchakli tirqish ma'lumotni yozish va o’qish uchun ruhsat b е rish vazifasini bajaradi. Agar kichik tirqish qora ranli qog’oz bilan b е rktirilsa, disk е tadan faqat ma'lumotlarni o’qish mumkin.  Bu disk е talarni hajmiga qarab har birining o’qish qurilmasi alohida bo’ladi. Ushbu disk е taning diskining diam е tri 133 mm, shuning uchun uni 5,25 dyuymli d е yiladi. Yumshoq disklar.

 Disketa - Ma’lumotlarni , dasturl arni doimiy saqlash, uzatish, qabul qilish maqsadida disketalar ishlatiladi. Unga FDD ( Floppy Disk Driver – egiluvchan disk qurilmasi ) yordamida ma’lumotlar va dastur lar yoziladi va undan o‘qiladi. Hozirda HD ( High Definition - yuqori aniqlikdagi ) rusumidagilar asosan hajmi 1,44 yoki o‘ta yuqori 2,88 Mbaytga teng bo‘lganlari keng ishlatilmoqda. 3,5 dyuymli disk е talar hajmiga ko’ra 0.72, 1.44, 2, 2.88 Mbaytli. Bu disk е talar qattiq plastmas qobiq ichida joydashgan, diskning diam е tri 89 mm bo’ladi.Disketa

 ZIP disk - q atti q disklarni n g kеyingi yangi avlodi b o’ lib, katta h ajm l i ma'lumotlarni tashish, sa q lash asosan vidеoli ma'lumotlar uchun ishlatila di. Ularning h ajmlari 100 Mbaytdan 1.3 Gbaytlilari mavjud. CD (DVD) ga yozilgan ma'lumotni o’qish CD RW, CD ROM (DVD RW, DVD ROM) qurilmalari k е rak bo’lardi. ZIP disklarni yaratilishi disklar bilan birga ularni o’quvchi qurilmasini ham olib, k е rakli joyda ixtiyoriy shaxsiy kompyuterga ulash va foydalanish imkoniyati bor. Shaxsiy kompyuterning parall е l portlari bilan ishlaydi, CD va DVD ga nisbatan axborotni ko’chirish t е zligi 5-10 katta. .Zip disklar.

Optik disklar  Optik disklarning yangi standarti Blue Ray deb ataladi. Bu nom ko’k nur degan ma’noni bildiradi va disklarni o’qishda ishlatiladigan yanada kichik to’lqin uzunligiga ega lazer nurining rangidan olingan.  Blue Ray disklarining hajmi 25 GB bo’lib, ulardan DVD standartidan ham yuqori sifatli HD ( High Density - yuqori aniqlikdagi) va Full HD – to’liq yuqori aniqlik standartidagi teleko’rsatuvlar va videomateriallarni saqlash uchun ishlatiladi. HD standartida har bir kadr 1280x720, Full HD da 1920x1080 o’lchamga ega bo’ladi.

Disklarga xizmat ko’rsatuvchi dasturlar:  CD va DVD disklarga matn, tasvir, rasm, audio, video fayllarni yozish va qayta yozish uchun asosan hozirgi kunda Nero Express, Total Commander tarkibidagi aBurner dasturlari ishlatiladi. Nero dasturi kompyuterga o’rnatilgan bo’lsa, uni ishga tushirish uchun quyidagi ketma-ketlikni bajaramiz:  Пуск Все программ ы Nero Nero Express

 Qattiq magnitli disk (vinchester) kompyuterning asosiy ma’lumotlar saqlanadigan xotirasi hisoblanadi. Ular hajmi va ishlash tezligi bilan farqlanadi.  Qattiq disk -kopyuterning sistemali blokiga o’rnatiladi va shleyf deb nomlanuvchi maxsus shnur bilan plataga ulangan bo’ladi. Kompyuter o’chirilganda ham qattiq diskda ma’lumotlar saqlanib qoladi.  Qattiq magnitli disk yoki Vinchester nomi 1973-yilda IBM kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan. Uning sig’imi 16 Mbayt bo’lgan. 1997-yildagi eng katta qiymatlar:  sig’imi 9000 Mbayt  aylanish tezligi - 8000 ayl/min;  murojaat qilish vaqti - 5 s;  transferi - 17 bayt/s. Hozirgi kunda sig’imi 80, 160, 320, 512, 1000, 1500, 2000 Gbayt vinchesterlar mavjud. Magnit disk(vinchester)larning yaratilishi.

Vinchesterlarning tuzilishi:  Vinchesterlarning korpusi eni 3,5 dyuymga teng bo’lib, ularni joylash uchun kompyuter korpusida maxsus joy ajratilgan. Noutbuk kompyuterlari uchun ishlab chiqariladigan vinchesterlarning eni 2,5 dyuymga teng bo’ladi. Vinchesterlar bilan ma’lumot almashishni tezlashtirish maqsadida ularda elektron mikrosxemalarga joylangan bufer (oraliq) xotiralar bo’ladi. Bu xotira tezkor xotira kabi tez ishlaydi, uning sig’imi unchalik katta bo’lmay, 8, 16, 32 MB bo’lishi mumkin. Vinchesterlarning tezligi uning disklarining aylanish tezligiga ham bog’liq, disklar minutiga 5400, 7200 yoki 10.000 marta aylanishi mumkin. Hozirgi paytda vinchester disklarining aylanish tezligi asosan 7200 ayl/min ga teng. 5400 ayl/min tezlikdan faqat noutbuk kompyuterlari uchun mo’ljallangan ba’zi vinchesterlarda ishlatiladi. 10000 ayl/min tezlik esa server kompyuterlar uchun mo’ljallangan vinchesterlarda ishlatiladi.  Texnologiyalarning rivojlanishi bilan vinchesterlar o’rnini bosuvchi SSD ( Solid State Disc – qattiq holatdagi disklar) paydo bo’ldi. Ularda axborot elektron mikrosxemalarda saqlanadi. Bu mikrosxemalar tezkor xotira mikrosxemalari kabi bo’lib, ulardan farqli ravishda elektr ta’minotidan uzilganda ham o’zidagi axborotni saqlab qola oladi.

 H DD ( Hard Disk Drive ) - q atti q disk yoki "vinchеstеr" kompyutеrdagi: opеratsion tizim, programmalash translyatorlari va tillari, matn va grafik mu h arrirlar, drayvеrlar, dasturiy ta'minotlar, dasturlar, fayllar va bosh q alarni doimiy sa q laydi.  IBM turidagi barcha kompyutеrlarda "vinchеstеr" mavjud b o’ ladi. "Vinchеstеr" kompyutеrdagi bor q urilmalar (opеrativ xotiradan tash q ari) ichida ma'lumotni eng tеz yu q ori qo’ zg ’ alish (7-20 millisеkund) va o’q ish-yozishni 5 Mbaytgacha tеzligini ta'minlaydi.  Kompyutеrdan foydalanuvchi "vinchеstеr"ni asosan uch paramеtriga q arab ani ql ab bo’ ladi , bular:  1) Sig ’ im .  2) Tеzlik .  3) Intеrfеys. HDD qattiq disk

"Vinchеstеr" si g’ imini  "Vinchеstеr" si g’ imini – q atti q diskka joylashtirish mumkin b o’ lgan ma'lumot mi q dori bеlgilaydi. Eng birinchi IBM kompyutеrlarida q atti q disk si g’ imi 5 Mbayt b o’ lgan b o’ lsa, h ozir 100 Gbaytdan 200 Gbaytgacha, h attoki 500- 2 000 Gbaytga y еtdi. 1-2 Gbaytli q atti q xotira eskirgan h isoblanib, umuman ishlab chi q arishdan olingan. H ozirgi va q tda q atti q diskning minimal mi q dorini 320 Gbaytga y еtkazilgani ma'lum. "Vinchеstеr" tеzligi k o’ zg ’ alish va ma'lumotlarni o’qi sh-yozish bilan xaraktеrlanadi. Bu xaraktеristikalarni avtomobilning qo’ zgalish va eng yu q ori tеzlanishiga q iyoslash mumkin. K o’ p kompyutеrlarda diskdagi qo’ zg ’ alish 1 - 12 ms yoki undan h am tеz, yangi disklarda 7-8 ms ga tеng. Diskda o’q ish-yozish tеzligi fa q at diskka emas, kontrollеr, shina turi, protsеssor tеzligiga h am bo g’ li q b o’ ladi.

Magnit disklarning buzilishi.  Disklarning yu q ori sifatli tayyorlanganligiga q aramay, magnit disklarda buzilishlar sodir b o’ ladi. Bu buzilishlar q uyidagi sabablarga k o’ ra sodir b o’ lishi mumkin: 1. Diskning fizikaviy shikastlanishida n ; 2. Magnit disk sirtining ifloslanishida n ; 3. Kompyuterni ng avariyali o’ chirilishida n ; 4. Disketani disk yurituvchi qurilmadan va q tida olmaslikda n ; 5. Dasturning avariyali yakunlanishidan so’ng operatsion tizimni qayta yuklaganda; 6. Viruslar ta`sirida.

Diskni Defragmentatsiya q ilish:  Ma`lum vaqt o’ tgandan so’ng ko’pchilik fayllar fragmentlarga ajratiladi va ular diskning har xil bo’laklarida joylashib qoladi, bu esa faylni o’ qish va saqlash ishlarini sekinlashtiradi.  Fayllarni bir joyga t o’ plash va ularni hajmini kichraytirish jara yo ni defragmentatsiya deb yuritiladi va bu jaro yo n fayllarni yo zish va o’ qishni tezlashtirish imkonini beradi.  Fayllarni defragmentatsiya q ilish – “ Defragmentatsiya diska” dasturi yo rdamida amalga oshiriladi. Bu dastur ishlaganda, ekranda defragmentatsiya oynasi ochiladi va defragmentatsiya jarayoni qanday kecha yo tgani protsentlarda ko’rsatib turiladi.

 Hech qanday dastursiz kompyuter o’zidan foydalanib defragmentatsiya qilish:  Мой компъютер Манти қий диск( C ёки D ) ustiga sichqoncha o’ng tugmasini bosib Свойства Сервис В ыполнитъ дефрагментация  Tayyor dasturdan foydalanib ham kompyuterda mavjud bo’lgan bo’sh papkalarni, fayllarni, ortiqcha fragmentlarni o’chirish mumkin. Dastur nomi FreeSpacer deb nomlanadi. Agar dastur kompyuterga o’rnatilgan bo’lsa, uni quyidagi tartibda ishga tushiramiz: Ishchi stoldagi yorliq orqali yoki Пуск Все программ ы FreeSpacer FreeSpacer 1.67Diskni Defragmentatsiya q ilish dasturlari:

O'xshashlar

Disklarga xizmat ko`rsatuvchi dasturlar nero eksprest dasturlar

Disklarga xizmat ko’rsatuvchi dasturlar shikastlangan fayllar va disklarni tiklash, disklarni fragmentasiyasini bekor qilish, ularning ishini tezlashtirish.

Arxivator dasturlar

Chiziqli dasturlar tuzish

Office amaliy dasturlar paketi (ADP)