Axborot texnologiyalar ta’minoti. Texnik ta’minot, dasturiy ta’minot - Informatika va AT - Slaydlar

Axborot texnologiyalar ta’minoti. Texnik ta’minot, dasturiy ta’minot

Yuklangan vaqt:

07.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

94.9931640625 KB

Ko'chirib olish

Axborot texnologiyalar ta’minoti. Texnik ta’minot, dasturiy ta’minot Reja: 1.Zamonaviy axborot texnologiyalari va vositalari. Kompyuterlar , aloqa va hisoblash qurilmalari, telifakslar,teletayplar. 2. Matnni qayta ishlash texnologiyasi va uning dasturiy vositalari. Hujjatlarni qayta ishlash, axborotlashtirish texnologiyalari. 3. Ma’lumotlar bazasi va banki haqida ma’lumotlar. MB ning tarkibiy qismi, ma’lumotlarni avtomatlashtirilgan banki.

Dasturiy taʼminot yoki SOFTWARE bu - Komputerda maʼlum bir turdagi vazifani bajarish uchun ishlab chiqilgan vositadir. Aynan shu dasturiy taminotgina Komputer — „quruq temir“ degan atamani yoʻqqa chiqargan. Dasturiy vositalar Komputer tomonidan qoʻllaniladigan barcha dasturlar toʻplamidir. Ingiliz tilida bu atama SOFTWARE yaʼni „soft“-yumshoq, „ware“-"mahsulot" degan maʼnoni bildiradi. Dasturiy taʼmonot 3 guruhga boʻlinadi : 1-Sistema dasturlari (unga turli yordamchi vazifalarni bajaruvchi dasturlar kiradi : Task Manager (Windows OSda mavjut)), 2-Amaliy (unga foydalanuvchiga aniq bir foydalanish sohasida maʼlumotlarga ishlov berish va qayta ishlashni amalga oshiruvchi dasturlar, masalan : Microsoft Office , Adobe CC ), 3-Uskunaviy dasturlar (bular dasturlash uchun ishlatiladigan dasturlar)

Matematik va dasturiy ta’minot – axborot tizimi maqsad va vazifalarini amalga oshirish bo’yicha matematik usullar, modellar, algoritmlar va dasturlar mosligi bo’lib, texnik vositalar kompleksining normal ishlashini ta’minlaydi. Matematik ta’minot vositalariga boshqaruv jarayonlarini modellashtirish vositalari, boshqaruvning o’ziga xos masalalari, matematik dasturlash usullari, matematik statistika, ommaviy xizmat ko’rsatish nazariyasi va boshqalar kiradi. Dasturiy ta’minot tarkibiga umumtizim va maxsus dasturiy mahsulotlar hamda texnik hujjatlar kiradi. Umumtizim dasturiy ta’minotiga foydalanuvchilarga qaratilgan va axborotga ishlov berishning o’ziga xos masalalarni yechish uchun mo’ljallangan dasturlar to’plami kiradi. Ular kompyuterning funksional imkoniyatlarini kengaytirish, ma’lumotlarga ishlov berish jarayonini boshqarish va nazorat qilish uchun xizmat qiladi.

Maxsus dasturiy ta’minot aniq bir axborot tizimini yaratishda ishlab chiqilgan dasturlarning o’zaro mosligini ifodalaydi. Uning tarkibiga real obyekt bajarilishini ifoda etuvchi amaliy dasturlar paketlari kiradi. Dasturiy vositalarning texnik hujjatlari masalalar, nazorat namunalari, masalaning iqtisodiy-matematik modeli, algoritmlash masalalarining bayonlarini o’z ichiga olishi lozim. Texnik ta’minot – bu axborot tizimining bajarilishi uchun talab qilinadigan texnik vositalar va jarayonlardir (hujjatlari bilan birga). -Texnik vositalar o’z ichiga quyidagilarni: -ixtiyoriy rusumli kompyuter; -axborotni qabul qilish, yig’ish, qayta ishlash, saqlash va uzatish uchun vositalar; -ma’lumotlarni uzatish uchun aloqa tarmoqlari va qurilmalari; -tashkiliy texnika (orgtexnika), sarf materiallari va h.k.

Hujjatlar yordamida tanlangan texnik vositani ishga tushurishni tashkillashtirish, axborotga ishlov berish texnologik jarayonlari bayon etiladi. Hujjatlarni uch guruhga bo’lish mumkin: 1. Texnik ta’minotning davlat va tarmoq standartlari. 2. Texnik ta’minotni yaratish bo’yicha usullar majmui. 3. Texnik ta‟minot bo’yicha moliyaviy hisobotlarda qo’llaniladigan hujjatlar. Hozirgi kunda texnik ta’minotni yaratish bo’yicha ikkita asosiy tur mavjud: markazlashgan va markazlashmagan texnik ta’minot. Markazlashgan texnik ta’minot axborot tizimlarini katta EHM larda va hisoblash markazlarida qo’llashga asoslangan. Markazlashmagan texnik ta’minot shaxsiy kompyuterlar asosidagi ishchi o’rinlarida tadbiq etishga asoslangan.

Kompyuterlarning texnik ta’minoti. Kompyuter – inglizcha so‘z bo‘lib, u hisoblovchi demakdir. Garchand u hozirda hisoblovchi bo‘lmasada, matnlar, tovush, video va boshqa ma‘lumotlar ustida ham amallar bajaradi. Shunga qaramasdan hozirda uning eski nomi – Kompyuter saqlangan. Kompyuter (ing . computer - hisoblayman), EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) - oldindan berilgan dastur (programma) boʻyicha ishlaydigan avtomatik qurilma. Elektron hisoblash mashinasi (EHM) bilan bir xildagi atama. Uning asosiy vazifasi turli ma‘lumotlarni qayta ishlashdan ibora. Avvalo shuni aytish lozimki , ko‘pchilik tushunchasida go‘yoki biz kundalikda foydalaniladigan faqat SHK bor xolos. Bunga albatta sabablar ko‘p. Shulardan biri hozirgi zamon SHK lari ilgari universal deb hisoblangan Kompyuterlardan tezligi va xotira hajmi jihatidan ancha oshib ketgan bo‘lsada, ikkinchi tomondan ko‘p masalalarni yechish uchun bu Kompyuterlar foydalanuvchilarni qanoatlantirishidadir.

Hozirgi Kompyuter termini ko‘p uchrasada, shu bilan birga EHM (Elektron Hisoblash mashinalari), HM (hisoblash mashinalari) terminlari ham hayotda ko‘p ishlatilib turiladi. Ammo biz soddalik uchun faqat Kompyuter terminidan foydalanamiz. Kompyuterlarning amalda turli xillari mavjud: Raqamli, analogli (uzluksiz), raqamli-analogli, maxsuslashtrilgan. Ammo, raqamli Kompyuterlar foydalanilishi, bajaradigan amallarning universalligi, hisoblash amallarining aniqligi va boshqa ko‘rsatkichlari yuqori bo‘lganligi uchun, ulardan ko‘proq foydalanilmoqda. Amalda esa hozir rivojlangan mamlakatlarda Kompyuterlarning 5 guruhi keng qo‘llanilmoqda

Kompyuterlarni xotirasining hajmi, 1 sek. da bajaradigan amallar tezligi , ma‘lumotlarning razryad to‘rida (yacheykalarda) tasvirlanishiga qarab, 5 guruhga bo‘lish mumkin: super Kompyuterlar (Super Computer) blok Kompyuterlar (Manframe Computer) mini Kompyuterlar (MiniComputer) shaxsiy Kompyuterlar (PC- Personal Computer) bloknot (Noutbook) Kompyuterlar.

Axborot texnologiyasi deganda, mavjud axborotlar negizida yangi sifatdagi axborotni olish jarayoni uchun uchun zarur bo'lgan vositalar va uslublar jamlanmasi tushuniladi. Axborot texnologiyasining maqsadi - inson tomonidan tahlil qilish va uning asosida qandaydiy xatti-harakatlarni bajarish bo'yicha aniq qaror qabul qilish uchun zarur bo'lgan axborotni ishlab chiqarishdan iborat ekan. Turli texnologiyalarni qo'llagan holda bitta moddiy resursning o'zidan bir nechta buyum yoki turli sifatdagi mahsulotlarni olish mumkin bo'lsa, bu holat axborotni qayta ishlash texnologiyalari uchun ham o'rinlidir. Axborot texnologiyasi jamiyatning axborot resurslaridan foydalanish jarayonining eng muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Hozirgi vaqtga kelib u bir nechta evolyutsiya bosqichlaridan o'tdi, bu bosqichlarning almashinishi asosan ilmiy-texnika taraqqiyotining rivojlanishi, axborotni qayta ishlashning yangi texnik vositalari paydo bo'lishi bilan belgilanadi.

Shaxsiy kompyuter zamonaviy jamiyatda axborotni qayta ishlash texnologiyasining asosiy texnik vositasi bo'lib xizmat qiladi, u texnologik jarayonlarni qurish va foydalanish konsepsiyasiga ham, natijali axborot sifatiga ham jiddiy ta'sir o'tkazdi. Axborot sohasiga shaxsiy kompyuterni joriy etish va aloqaning telekommunikatsiya vositalari qo'llanishi axborot texnologiyalarining rivojlanishida yangi bosqichni belgilab berdi va oqibatda "yangi", "kompyuter" yoki "zamonaviy" sinonimlaridan birini qo'shish hisobiga uning nomini ham o'zgartirdi. Kompyuter (ing . computer — hisoblayman), EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) — oldindan berilgan dastur (programma) boʻyicha ishlaydigan avtomatik qurilma. Hisoblash texnikasi - hisoblash jarayonlarini, axborotlarni toʻplash, saqlash va uzatish masalalarini hal qilishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish vositalari majmui; texnikannng hisoblash mashinalari va qurilmalarini ishlab chiqish, tayyorlash va ishlatish bilan shugʻullanadigan tarmogʻi.

faks ( inglizcha : Fax — aynan bajar), telefaks — matn, jadval, rayem va boshqalarning tasvirlarini umumiy foydalaniladigan telegraf tarmogʻi orqali uzatish; faksimil aloqanyant bir turi. Shunday tasvirlarni uzatish va qabul qilish apparati ham F. deb ataladi. Teletayp (teletype, TTY ingiz tilidan olingan) — elektromexanik bosma mashinasi bo‘lib, undan ikki abonent o‘rtasida oddiy (odatda, ikki juft sim orqali) elektrik kanalda matnli xabar va ma’lu motlarni uzatishda foydalanilgan. Teletayp o‘z davrida yaratilgan zamonaviy qurilma sifatida insoniyatning uzog‘ini yaqin qilib, masofadan xabar yetkazishdek qulay imkoniyatni taqdim etgan.

«Teletayp» atamasi — grekcha «tele» («olis») va inglizcha «type» («bosib chiqarish») so‘zlari birikmasidan iborat yasama so‘zdir. Haqiqatdan ham mazkur so‘z ushbu qurilma yaratilish jara yonining to‘liq ifodasiga muvofiq keladi, ya’ni mazmun-mohiyati bilan «masofadan turib, matnni bosib chiqarish» tushunchasini anglatadi. Shu bilan birga, ushbu jarayon elektr toki yordamida amalga oshirilishini ta’kidlash zarur, ya’ni teletayp (Teletype, TTY, «teleprinter») qurilmasi o‘zida — elektr aloqa sohasining o‘z tarixiga ega bo‘lgan vositalaridan birini aks ettiradi.

Matnni qayta ishlash texnologiyalarini uskunaviy va dasturiy vositalarga ajratishimiz mum- kin. Shulardan biz bugungni kunda eng ommalashgan dasturlardan biri matn muharrirlari haqida fikr yuritamiz. Matn muharrirlari haqida umumiy tushuncha Bugungi kunda matnli hujjatlarni tayyorlashda ommabop bo’lgan dastur Microsof t Word dasturi bo’lib, u matn prosessori deb ham ataladi. Haqiqatdan ushbu dastur o’zining juda keng imkoniyatlari tufayli o’z sinfining matn prosessorlari orasida foydalanuvchi standartiga aylandi. Word prosessorining asosiy vazifasi matnli hujjatlarni yaratish va tahrirlashdir. Ammo shu bilan birga Word ADP(amaliy dasturlar paketi) hujjatga grafik ob’ektlar, jadvallar, diagrammalar, giperbog’lovlar joylashtirish kabi keng imkoniyatlarga ega. Word ADPi o’zidagi ko’rsatkichlar, mundarijalar, kolontitullar yaratish vositalari mavjud bo’lganligi tufayli katta hajmdagi hujjatlar bilan ishlashda qulaylik yaratadi.

MS Office ADPga kiruvchi barcha amaliy dasturlardagi kabi Microsoft Word dasturida ham tizimli menyular to’plami mavjud bo’lib, u oltita buyruqni bajaradi Microsoft Word dasturini sozlash. Word ADPni sozlash uchun «Сервис» menyusining «Настройка» punktini tanlash lozim. «Настройка» oynada uchta sahifa mavjuddir: «Панели инструментов» (uskunalar paneli), «Команды» (menyu amallari), «Параметры» (menyu parametrlari).

Zamonaviy korxonalarda hujjatlar tayyorlash tartibini, (shakl berishni, ko’rgazmali ko’rsatish va axborotlarni amalda kodllash) bir xillashtirishga katta etibor berilmoqda. SHu maqsadda hamma hujjatlar (hisobotlar, reklamalar va boshqalar) dan nusxa olinib ko’paytirilgandan keyin komplektlanadi, muqovalanadi va foydalanuvchilar, texnik arxiv va mikrofilmlashtirishga beriladi. Bezash, muqovalash ishlarini avtomatlashtirish uchun katta hajmdagi texnik vositalaridan foydalaniladi. Bularga adreslaydigan va markirovka qiladigan mashinalar, jodvalaydigan, varaqlarni tanlab ajratadigan kurilmalar, kesuvchi, risolalovchi va muqovalovchi uskunalar, laminatorlar va boshqa ko’plab qurilmalar kiradi.

Ma'lumotlar bazasi –bu o’zaro bog’langan va tartiblangan ma'lumotlar majmuasi bo’lib u ko’rilayotgan ob'yektlarni xususiyatini, holatini va ob'yektlar ortasidagi munosabatni ma'lum sohada tavsiflaydi. Ma’lumotlar bazasini (MB) yaratishda ikkita muhim shartni hisobga olish zarur:Ma'lumotlar turi, ko’rinishi, ularni qo’llaydigan dasturlarga bog’lik bo’lmasligi lozim, ya'ni MBga yangi ma'lumotlarni kiritganda yoki ma'lumotlar turini o’zgartirganda, dasturlarni o’zgartirish talab etilmasligi lozim. MB dagi kerakli ma'lumotni bilish yoki izlash uchun biror dastur tuzishga xojat qolmasin. Bugungi kunda ma'lumotlarni eng ishonchli saqlaydigan vositalardan biri hozirgi zamon komp’yuterlaridir.

Komp’yuterlarda saqlanadigan MB–bu maxsus formatga ega bo’lgan muayyan tuzilmali fayl demakdir. Komp’yuter xotirasida har bir fayl, yozuv deb ataladigan bir xil turdagi qismlardan iborat bo’ladi. Yozuv – o’zaro boglangan ma'lumotlarning bir qismidir. MBdan samarali foydalanish uchun ma’lumotlar bankini tashkil qilish lozim. Ma'lumotlar banki – bu o’zaro bog’langan ma’lumotlar bazasi bo’lib, dasturiy va texnik ta’minot yordamida ma’lumotlarni saqlash, to'plash, yangilash, qidirish va uzatish imkonini beradigan avtomatlashtirilgan tizimdir.

Ma'lumotlar bankining asosiy elementlari - bu ma'lumotlar bazasi va ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimi deb nomlangan dasturiy mahsulot hisoblanadi. Ma'lumotlar banki Ma'lumotlar bazasi Ma'lumotlar bazasi boshqarush tizimi Ma'lumotlar bazasini tashkil kilishda quyidagi asosiy talablarga javob berishi lozim: Oddiyligi: Foydalanuvchilar o`z ixtiyorida qanday ma'lumotlar borligini oson tanib va tushunishi lozim. Unumdorligi: Qaysi ma'lumotlardan foydalanish talab qilinsa , shu ma'lumotlarga qo’yiladigan talablar shunday tezliklar bilan ta'minlanish lozim. Tayyorligi: Foydalanuvchi har doim tez ma'lumot oladi, qachonki bu unga zarur bo’lsa.

M a ‘ l u m o t l a r b a z a s i – bu ma’lum bir predmet sohasiga oid tizimlashtirilgan(strukturalashtirilgan)ma’lumotlarningnomlangan to‘plamidir. Ma’lumotlar bazasi tushunchasi maydon, yozuv, fayl (jadval) kabi elementlar bilan chambarchas bog‘liq . Maydon-bu ma’lumotlarni mantiqiy tashkil etishni elementar birligi bo‘lib, u axborotni eng kichik va bo‘linmas birligi bo‘lgan rekvizitga mos keladi. Maydonni tasvirlash uchun quyidagi tavsiflardan foydalaniladi: Maydon nomi, masalan, familiyasi, ismi, tug‘ilgan sana, lavozimi, ish staji, mutaxassisligi.

O'xshashlar

Avtomatlashtirilgan test dasturiy ta’minot

Dasturiy ta’minot hayotiy siklining asosiy jarayonlari

Ma’lumotlarni kodlash. Axborot jarayonlarining texnik va dasturiy ta’minoti

3D modelini yaratish yordamida dasturiy ta’minot. 3D - KOMPAS

Axborot komplekslarning texnik va dasturiy ta'minoti