Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди - Huquqshunoslik - Slaydlar

Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

463.5 KB

Ko'chirib olish

Ўзбекистон Ўзбекистон Республикаси Республикаси Конституциявий судиКонституциявий суди

Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди конституциявий Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди конституциявий назорат бўйича суд органи ҳисобланиб, Конституциявий судда иш назорат бўйича суд органи ҳисобланиб, Конституциявий судда иш юритиш орқали судлов ҳокимиятини мустақил амалга оширади.юритиш орқали судлов ҳокимиятини мустақил амалга оширади.  Конституциявий суднинг фаолияти 1995 йил 30 Конституциявий суднинг фаолияти 1995 йил 30 августда қабул қилинган "Ўзбекистон августда қабул қилинган "Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий суди Республикасининг Конституциявий суди тўғрисида"ги Қонун билан тартибга солинади. тўғрисида"ги Қонун билан тартибга солинади. Бундай махсус нормалардан ташқари, судни Бундай махсус нормалардан ташқари, судни ташкил қилиш ва фаолиятини тартибга солишда, ташкил қилиш ва фаолиятини тартибга солишда, барча суд органлари учун умумий ҳисобланган барча суд органлари учун умумий ҳисобланган конституциявий қоидалар ҳам манба бўлиб хизмат конституциявий қоидалар ҳам манба бўлиб хизмат қилади. Конституциявий суд ягона суд сифатида қилади. Конституциявий суд ягона суд сифатида таъсис этилган ҳамда судлов органлари тизимига таъсис этилган ҳамда судлов органлари тизимига эга эмас. Шунинг учун ҳам унга нисбатан эга эмас. Шунинг учун ҳам унга нисбатан Конституцияда "Олий ёки юқори" деб даража Конституцияда "Олий ёки юқори" деб даража берилмаган.берилмаган.  Конституциявий суд таркибини шакллантириш ва Конституциявий суд таркибини шакллантириш ва унинг фаолиятини ташкил этиш муҳим аҳамиятга унинг фаолиятини ташкил этиш муҳим аҳамиятга эга.эга.  Конституциявий суд Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суд Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Олий Мажлис Президентининг тақдимига биноан Олий Мажлис Сенати томонидан суд Раиси, Раис ўринбосари ва Сенати томонидан суд Раиси, Раис ўринбосари ва Қорақалпоғистон Республикасидан сайланадиган Қорақалпоғистон Республикасидан сайланадиган судьяни қўшган ҳолда Конституциявий суднинг судьяни қўшган ҳолда Конституциявий суднинг беш аъзосидан иборат таркибда сайланади.беш аъзосидан иборат таркибда сайланади.

Конституциявий суднинг ҳар бир судьяси якка тартибда сайланади. Конституциявий суднинг ҳар бир судьяси якка тартибда сайланади. Олий Мажлис Сенати аъзолари депутатлари умумий сонининг Олий Мажлис Сенати аъзолари депутатлари умумий сонининг кўпчилик овозини олган шахс сайланган ҳисобланади.кўпчилик овозини олган шахс сайланган ҳисобланади.  Судья Конституциявий суд таркибидан чиқиб кетган тақдирда Олий Мажлис Сенати Судья Конституциявий суд таркибидан чиқиб кетган тақдирда Олий Мажлис Сенати ушбу моддада белгиланган тартибда бошқа шахсни сайлайди.Конституциянинг ушбу моддада белгиланган тартибда бошқа шахсни сайлайди.Конституциянинг 107-моддасига мувофиқ Конституциявий суд беш йил муддатга сайланади. 107-моддасига мувофиқ Конституциявий суд беш йил муддатга сайланади. Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди судьясини алмаштириб бўлмайди Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди судьясини алмаштириб бўлмайди ва унинг ваколатлари қонунда белгиланган тартиб ҳамда асослардан ўзга тарзда ва унинг ваколатлари қонунда белгиланган тартиб ҳамда асослардан ўзга тарзда тўхтатилиши ёки тўхтатиб турилиши мумкин эмас. тўхтатилиши ёки тўхтатиб турилиши мумкин эмас.  Қонун томонидан Конституциявий суд судьялигига номзодлар учун юқори талаблар Қонун томонидан Конституциявий суд судьялигига номзодлар учун юқори талаблар ўтнатилган.ўтнатилган.  "Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий суди тўғрисида"ги қонуннинг 12-"Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий суди тўғрисида"ги қонуннинг 12- моддасида сиёсат ва ҳуқуқ соҳаси мутахассислари бўлган, юксак маънавий моддасида сиёсат ва ҳуқуқ соҳаси мутахассислари бўлган, юксак маънавий фазилатли ва зарур малакали Ўзбекистон Республикаси фуқароси Конституциявий фазилатли ва зарур малакали Ўзбекистон Республикаси фуқароси Конституциявий суд судьяси этиб сайланиши мумкинлиги кўрсатилган. Конституциянинг 97-суд судьяси этиб сайланиши мумкинлиги кўрсатилган. Конституциянинг 97- моддасига кўра, ваколати тугаши муносабати билан истеъфога чиққан Президент моддасига кўра, ваколати тугаши муносабати билан истеъфога чиққан Президент умрбод Олий Мажлис Сенати аъзоси лавозимини эгаллайди.умрбод Олий Мажлис Сенати аъзоси лавозимини эгаллайди.

Конституциявий суднинг судьяси этиб сайланган шахс, қонунда Конституциявий суднинг судьяси этиб сайланган шахс, қонунда белгиланган тартибда қасамёд қилади.белгиланган тартибда қасамёд қилади.  Конституциявий суд судьяларига, судьялик Конституциявий суд судьяларига, судьялик лавозимига зид фаолият билан шуғулланиши ман лавозимига зид фаолият билан шуғулланиши ман этилган, хусусан депутатлик мандатига эга бўлиш, этилган, хусусан депутатлик мандатига эга бўлиш, сиёсий партияларга ва ҳаракатларга аъзолик, ҳақ сиёсий партияларга ва ҳаракатларга аъзолик, ҳақ тўланадиган бошқа лавозимни эгаллаш мумкин тўланадиган бошқа лавозимни эгаллаш мумкин эмас. Шунингдек, судда, хўжалик судида ёки эмас. Шунингдек, судда, хўжалик судида ёки бошқа органларда қонуний вакил бўлишидан бошқа органларда қонуний вакил бўлишидан ташқари ҳимоячи ёки вакил бўлиб, шахсларнинг ташқари ҳимоячи ёки вакил бўлиб, шахсларнинг манфаатига ёки мажбуриятидан қутилишига манфаатига ёки мажбуриятидан қутилишига таъсир ўтказувчи ҳомийлик қилишига йўл таъсир ўтказувчи ҳомийлик қилишига йўл қўйилмайди. Бундай чеклашларини судьяларнинг қўйилмайди. Бундай чеклашларини судьяларнинг ҳуқуқий томонидан "соф" фаолиятини ҳуқуқий томонидан "соф" фаолиятини таъминлашга йўналтирилган ҳолат деб тушуниш таъминлашга йўналтирилган ҳолат деб тушуниш лозим.лозим.  Конституциявий судда судга тегишли масалалар Конституциявий судда судга тегишли масалалар заруриятига қараб ўтказиладиган Конституциявий заруриятига қараб ўтказиладиган Конституциявий суд мажлисларида кўриб чиқилади. суд мажлисларида кўриб чиқилади. Конституциявий суд мажлисларига, мажлисларни Конституциявий суд мажлисларига, мажлисларни тайёрлашга раҳбарлик Конституциявий суд Раиси тайёрлашга раҳбарлик Конституциявий суд Раиси томонидан амалга оширилади. Конституциявий томонидан амалга оширилади. Конституциявий суд Раиси мажлисларида кўриб чиқилиши лозим суд Раиси мажлисларида кўриб чиқилиши лозим бўлган масалаларни кун тартибига киритади;бўлган масалаларни кун тартибига киритади;

Жамоа бирлашмалари, давлат органлари ва ташкилотлари билан Жамоа бирлашмалари, давлат органлари ва ташкилотлари билан муносабатида фақат Конституциявий суд топширганлигига кўра муносабатида фақат Конституциявий суд топширганлигига кўра унинг номидан иш кўриши мумкин.унинг номидан иш кўриши мумкин.  Конституциявий суд фаолиятининг асосий Конституциявий суд фаолиятининг асосий тамойилларига: мустақиллик, коллегиаллик, тамойилларига: мустақиллик, коллегиаллик, ошкоралик, Конституциявий суд судьялари ошкоралик, Конституциявий суд судьялари ҳуқуқларининг тенглиги ва судлов тилининг ҳуқуқларининг тенглиги ва судлов тилининг белгиланганлигини кўрсатиш лозим. белгиланганлигини кўрсатиш лозим.  Конституциявий суд судьялари мустақилдирлар, Конституциявий суд судьялари мустақилдирлар, улар ўз ваколатларини фақат Конституция ва улар ўз ваколатларини фақат Конституция ва қонунга амал қилган ҳолда бажарадилар. қонунга амал қилган ҳолда бажарадилар. Конституциявий суд қарорларини қабул Конституциявий суд қарорларини қабул қилишида судьяларга ҳеч ким таъсир этишга қилишида судьяларга ҳеч ким таъсир этишга ҳақли эмас.ҳақли эмас.  Суд ишларини юритиш суд томонидан Суд ишларини юритиш суд томонидан коллегиал асосда амалга оширилиб муҳокама коллегиал асосда амалга оширилиб муҳокама қилинади ҳамда тегишли қарор қабул қилинади. қилинади ҳамда тегишли қарор қабул қилинади. Суд қарорлари фақат суд мажлисларида Суд қарорлари фақат суд мажлисларида иштирок этган судьялар томонидан қабул иштирок этган судьялар томонидан қабул қилинади.қилинади. Конституциявий суд Конституциявий суд мажлисларида ишлар очиқ ҳолда кўриб мажлисларида ишлар очиқ ҳолда кўриб чиқилади. Суд мажлисларини ёпиқ ҳолда чиқилади. Суд мажлисларини ёпиқ ҳолда ўтказишга, қонунда кўрсатилган ҳолатлардагина ўтказишга, қонунда кўрсатилган ҳолатлардагина йўл қўйилади.йўл қўйилади.

КОНСТИТУЦИЯВИЙ СУД КОНСТИТУЦИЯВИЙ СУД МУСТАҚИЛЛИГИНИНГ КАФОЛАТИ СИФАТИДАМУСТАҚИЛЛИГИНИНГ КАФОЛАТИ СИФАТИДА  Конституциявий суд судьяларини алмаштириб бўлмаслик тамойилини келтириб Конституциявий суд судьяларини алмаштириб бўлмаслик тамойилини келтириб ўтамиз. Улар ўз ваколати муддати тугагунига қадар ўз вазифаларини амалга ўтамиз. Улар ўз ваколати муддати тугагунига қадар ўз вазифаларини амалга оширадилар. Фақат "Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди тўғрисида"ги оширадилар. Фақат "Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди тўғрисида"ги қонуннинг 17, 18-моддаларида кўзда тутилган ҳолатлар бўйича Конституциявий суд қонуннинг 17, 18-моддаларида кўзда тутилган ҳолатлар бўйича Конституциявий суд судьяси ваколатлари тўхтатилиши ёки муддатидан олдин тугатилиш мумкин. судьяси ваколатлари тўхтатилиши ёки муддатидан олдин тугатилиш мумкин. Конституциявий суд судьяларининг дахлсизлиги (иммунитет) қонуннинг 16-моддасида Конституциявий суд судьяларининг дахлсизлиги (иммунитет) қонуннинг 16-моддасида мустаҳкамланиб қўйилган. Қонуннинг ушбу моддасининг 1-бандида алоҳида мустаҳкамланиб қўйилган. Қонуннинг ушбу моддасининг 1-бандида алоҳида таъкидланишича, Конституциявий суд судьяси Олий Мажлис Сенати розилигисиз, таъкидланишича, Конституциявий суд судьяси Олий Мажлис Сенати розилигисиз, сессиялар ўртасидаги даврда эса Олий Мажлис Сенати Кенгашининг розилигисиз сессиялар ўртасидаги даврда эса Олий Мажлис Сенати Кенгашининг розилигисиз жиноий жавобгарликка тортилиши, ҳибсга олиниши ёки унга суд томонидан маъмурий жиноий жавобгарликка тортилиши, ҳибсга олиниши ёки унга суд томонидан маъмурий жазо чоралари қўлланилиши мумкин эмас.жазо чоралари қўлланилиши мумкин эмас.  Конституциявий суд судьясига нисбатан жиноий иш фақат Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суд судьясига нисбатан жиноий иш фақат Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори томонидан қўзғатилиши мумкин. Бош прокурори томонидан қўзғатилиши мумкин.  Конституциявий суд судьясини мажбурий келтириш, ушлаб туриш, худди шунингдек Конституциявий суд судьясини мажбурий келтириш, ушлаб туриш, худди шунингдек шахсий ашёлари, юки, транспорти, турар жойи ёки хизмат биносини кўздан кечириш шахсий ашёлари, юки, транспорти, турар жойи ёки хизмат биносини кўздан кечириш мумкин эмас.мумкин эмас.

Конституциямизнинг 109-моддаси ҳамда "Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий суд тўғрисида"ги Қонуннинг 1- моддасига биноан Конституциявий суд қуйидаги ваколатларга эга:  Конституциявий суд конституциявий назоратни олиб бориш билан биргаликда ўз ташаббусига кўра ҳам, яъни таркибидаги камида уч судьяси ташаббуси билан қонун ҳужжатларини Конституцияга мувофиқлигини текшириш учун Конституциявий судга масалалар киритиш ҳуқуқига эга.  Конституциявий судда ишни кўриб чиқиш учун сўров, тавсия ёки шикоят шаклларидаги мурожаат ҳам сабаб бўлади.  Қонун ёки қонун ости ҳужжатлари Конституцияга зид эканлиги тўғрисидаги масала кўтарилганда, Конституциядаги ҳолатларда баъзи ноаниқликлар ёки тушунмовчиликлар юзага келса ва қонунда кўрсатилган ҳолатларда конституциявий суд ишни кўриб чиқиш учун қабул қилади.  Давлатлараро шартноманинг ва норматив ҳужжатларининг конституциявийлиги юзасидан кўриб чиқилган ишнинг моҳияти бўйича Конституциявий суднинг тўхтами қарор деб аталади. Қарорлар Конституциявий суд томонидан Ўзбекистон Республикаси номидан чиқарилади. Бошқа ҳолларда Конституциявий суднинг тўхтами хулоса деб аталади ва шаклда ҳам бўлиши мумкин (26-модда. Конституциявий суд тўхтамлари).

Конституциявий суд қарорлари очиқ овоз бериш йўли билан қабул қилинади. Конституциявий суднинг тўхтами унинг ўз ташаббуси билан қуйидаги ҳолларда қайтадан кўриб чиқилиши мумкин:  тўхтам қабул қилинган пайтда Конституциявий судга номаълум бўлган янги муҳим ҳолатлар очилса;  тўхтам қабул қилинишига асос бўлган конституциявий норма ўзгарган бўлса;  Конституциявий суд тўхтам белгиланган иш юритиш тартибини бузган ҳолда қилинган деб топса (28-модда. Конституциявий суднинг тўхтамларини қайтадан кўриб чиқиш).  Судья овоз беришда бетараф қолишга ёки қатнашмасликка ҳақли эмас. Мажлисда қатнашаётган судьяларнинг кўпчилиги ёқлаб овоз берган бўлса, Конституциявий суд судьяси ўз фикрини ёзма суднинг қарори қабул қилинган деб ҳисобланади. Овозлар тенг бўлиб қолган тақдирда раислик қилувчининг овози ҳал қилувчи ҳисобланади.  Конституциявий суднинг тўхтамига қўшилмаган Конституциявий тарзда баён қилиш ва уни Конституциявий суд мажлиси баёнига қўшиб қўйишга ҳақлидир.

Ўзбекистон Республикаси Олий суди  Конституциямизнинг 110-моддасига биноан Ўзбекистон Республикаси Олий суди-фуқаролик, жиноий ва маъмурий судлов ишларини юргизиш борасида суд ҳокимиятининг Олий органи ҳисобланади.  Олий суд фаолиятини ташкил қилиш ва тартибга солиш Ўзбекистон Республикасининг 2000 йил 14 декабрда қабул қилинган "Судлар тўғрисида"ги қонуни билан тартибга солинади.  Ўзбекистон Республикаси Олий суди қонунда кўрсатилган процессуал шакл ва тартибда умумий юрисдикцияли судлар , шунингдек, ҳарбий судлар фаолияти устидан ҳам судлов назоратини амалга оширади.  Олий суд қоидага кўра, қуйи судларнинг маълум ишлари бўйича йўл қўйган хато ва камчиликларини тузатиш мақсадида улар томонидан қабул қилинган қарорларнинг қонунийлиги ва қанчалик асосли эканлигини текшириш йўли билан уларнинг фаолиятини назорат қилади.  Олий суд, суд амалиётини умумлаштириш асосида, суд ишларини кўриб чиқишда юзага келадиган қонунчиликни қўллаш масаласидаги муаммолар бўйича тушунтиришлар беради, шунингдек Олий Суд Пленуми томонидан қонунчиликни қўллаш бўйича берилган тушунтиришларни судлар томонидан қандай бажарилаётганлигини назорат қилади.  Олий суд судлов ишларини биринчи инстансия, аппеляция, кассация ҳамда назорат тартибида ҳам кўриб чиқиши мумкин.

"Судлар тўғрисида"ги қонуннинг 14-моддасига мувофиқ, Олий Суд Олий Суд раиси, унинг ўринбосари ва ўринбосарлари, судлов ҳайъатлари раислари,Ўзбекистон Республикаси Олий суди судьяларидан иборат бўлиб қуйидаги таркибда иш олиб боради:  Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми;  Ўзбекистон Республикаси Олий суди Раёсати;  Фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати;  Жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати;  Ҳарбий ҳайъат.

Олий суд раиси:  Суд ишларини назорат тартибида текшириш учун талаб қилиб олади;  Судлар томонидан чиқарилган ҳал қилув қарорлари, ҳукмлар, ажримлар ва қарорлар ижросини қонунда назарда тутилган тартибда назорат қилади;  Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ва Раёсатини чақиради ҳамда уларнинг мажлисларида раислик қилади.  Республикаси Конституциявий судига тақдимномалар киритади; Ўзбекистон Республикаси Олий суди Раёсати таркиби, судлов ҳайъатларининг ҳамда Умумий юрисдикция судлари судьяларининг Олий малака ҳайъати таркиби ва раислари тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумига тақдимномалар киритади;  Ўзбекистон Республикаси Олий суди судьяларининг интизомий жавобгарлиги ҳақида иш қўзғатади;  Раис ўринбосарлари ўртасида вазифаларни тақсимлайди;  Ўзбекистон Республикаси Олий суди ходимлари билан меҳнат шартномаларини тузади ва бекор қилади;  Ўзбекистон Республикаси Олий судининг штат жадвалини тасдиқлайди;  Буйруқлар ва фармойишлар чиқаради;  Фуқароларни шахсан қабул қилади ҳамда ариза ва шикоятларни кўриб чиқиш ишларини ташкил этади;  Қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ваколатларни амалга оширади;  Ўзбекистон Республикаси Олий суди раисининг ўз ўринбосарлари мавжуд бўлиб, улардан бири биринчи ўринбосар ҳисобланади. Олий суд раисининг биринчи ўринбосари раис йўқлигида, унинг ваколатларини амалга оширади, биринчи ўринбосар ҳам йўқлигида раис ўринбосарларидан бири амалга оширади.

O'xshashlar

Ўзбекистон Республикаси конституцияси

Ўзбекистон Республикаси ҳисоб палатаси

Ўзбекистон республикаси фуқаролик хуқуқи

Ўзбекистон Республикаси Президенти 2

Ўзбекистон Республикасида сайловнинг конституциявий-ҳуқуқий асослари