Sud tizimi 2 - Huquqshunoslik - Slaydlar

Sud tizimi 2

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

234.1845703125 KB

Ko'chirib olish

SUD TIZIMI

 REJA  Sud – inson huquqlari himoyasidagi asosiy bo`g`in.  O`zbekiston Respublikasining sud tizimi.  Aybsizlik prezumpsiyasi.  Odil sudlovni amalgam oshirishdagi asosiy talablar.  Sudyalarning huquq va majburiyatlari.  Konstitutsiyaviy sudning vakolatlari.

 1. Hokimiyat tarmoqlaridan har biri inson huquqlarini himoya qilish vazifasini amalga oshiradi. Ammo ulardan har biriga inson huquqlarini himoya qilishning o`z usullari va yo`llari xosdir.  Har bir insonning hayoti nihoyatda rang-barang va voqealarga boy ekanligi bilan ham maroqlidir. Biroq inson jamiyatda yashaydi, uning xatti-harakatlari ko`pincha boshqa kishilarning huquqlariga to`qnash keladi.  Asosiy vazifasi davlat manfaatlarini va har bir odamning manfaatlarini muhofaza etishdan iborat bo`lgan davlat organlari ham kishilar o`rtasida hakamlik qilishga da`vat etilgandir.  Basharti, qonun chiqaruvchi organlar qonunlarni qabul qilsa, sud organlari esa qonunlar asosida odil sudlovni amalga oshiradilar.  Shunday qilib, sud hokimiyat tarmog`inig bosh vazifasi inson huquqlarini himoya qilish, fuqarolar o`rtasidagi nizolarni hal etish, aholi va davlat organlarinig o`zlari ham qonunlarni ijro etishi ustidan nazoratni amalga oshirishdir.   2. Sud – odil sudlovni amalga oshirishga haqli birdan bir davlat hokimiyati organidir. Sudyalar o`z hal qiluv qarorlari va hukmlarini davlat nomidan chiqaradilar. Bu narsa hal qiluv qarorlari va hukmlar hamma, shu jumladan, davlat organlari tomonidan so`zsiz ijro etilishi shart ekanligini anglatadi.  O`zbekiston Respublikasida sud hokimiyati ma`muriy, fuqaroviy va jinoyat sudlovi orqali amalga oshiriladi. Sudlar orasidagi bunday taqsimot sudga tegishlilik, ya`ni ish ko`rib chiqiladigan konkret sudning belgilanishi deb ataladi.  O`zbekiston Respublikasi sud tizimini Konstitutsiyaviy sud, umumiy sudlar, xo`jalik va harbiy sudlar ifoda etadi.  O`zbekiston Respublikasida sud hokimiyati qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlardan, siyosiy partiyalardan, boshqa jamoat birlashmalaridan mustaqil holda ish yuritadi.

 O`zbekiston Respublikasida quyidagi sudlar faoliyat olib boradi:  O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi;  O`zbekiston Respublikasi Oliy sudi;  O`zbekiston Respublikasi Oliy xo`jalik sudi;  Qoraqalpog`iston Respublikasi fuqarolik va jinoiy ishlar bo`yicha oily sudlari,;  fuqarolik va jinoiyat ishlari bo`yicha viloyat va Toshkent shahar sudlari;  fuqarolik ishlari bo`yicha tuman (shahar) sudlari;  Qoraqalpog`iston Respublikasi xo`jalik sudi;  viloyatlar va Toshkent shahar xo`jalik sudlari;  Harbiy sudlar.   O`zbekiston Respublikasida sudlar ish kategoriyasiga ko`ra ixtisoslashtirilishi mumkin.  Favqulodda sudlar tuzilishiga yo`l qo`yilmaydi.  O`zbekiston Respublikasida sud ishlarini yuritish o`zbek, qoraqalpoq tillarida yoki o`sha hududdagi ko`pchilik aholi so`zlashadigan tilda olib boriladi. Sud olib borilayotgan tilni bilmaydigan sud ishtirokchisi uchun tarjimon orqali sud materiallari bilan to`liq tanishish, sud harakatlarida qatnashish va o`z ona tilida so`zga chiqish huquqi ta`minlanadi.   Umumiy yurisdiksiya sudlariga quyidagilar kiradi:  O`zbekiston Respublikasi Oliy sudi;  Qoraqalpog`iston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi;  fuqarolik ishlari bo`yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudi. Jinoyat ishlari bo`yicha tuman (shahar) sudi;  Harbiy sudlar.  Sud hokimiyatining xo`jalik sud ishini yuritish sohasining oily organi O`zbekiston Respublikasi Oliy xo`jalik sudi sanaladi.

 Konstitutsiyaviy sud:  O`zbekiston Respublikasi qonunlarining va Oliy Majlis tomonidan qabul qilingan boshqa hujjatlarning, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlarining, hukumatning va mahalliy davlat hokimiyati organlari qarorlarining, O`zbekiston Respublikasining davlatlararo shartnomaviy va boshqa majburiyatlarining O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga mosligini aniqlaydi;  Qoraqalpog`iston Respublikasi Konstitutsiyasining O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, Qoraqalpog`iston Respublikasi qonunlarining O`zbekiston Respublikasi qonunlariga mufoviqligi to`g`risida xulosa beradi;  O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari normalariga sharh beradi;  O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari bilan berilgan vakolat doirasida boshqa ishlarni ham ko`rib chiqadi.   Oliy sud:  O`zbekiston Respublikasi Oliy sudi fuqaroviy, jinoiy va ma`muriy sud ishlarini yuritish sohasida sud hokimiyatining oliy organi hisoblanadi;  O`zbekiston Respublikasi Oliy sudi Qoraqalpog`iston Respublikasi Oliy sudlari, viloyatlar, shaharlar, tumanlararo, tuman sudlari va harbiy sudlarning sudlov faoliyati ustidan nazorat olib borish huquqiga ega;  O`zbekiston Respublikasi Oliy sudi ishlarni birinchi instansiya sudi sifatida va nazorat tartibida ko`rib chiqadi. O`zbekiston Respublikasi Oliy sudi tomonidan birinchi intansiya bo`yicha ko`rib chiqilgan ishlar apellyatsiya yoki kassatsiya tartibida shikoyat (protest kiritish) qilishga haqli shaxsning ixtiyoriga ko`ra ular tomonidan apellyatsiya yoki kassatsiya tartibida ko`rib chiqilishi mumkin. Apellyatsiya tartibida ko`rib chiqilgan ishlar, kassatsiya tartibida ko`rib chiqilishi mumkin emas.

 O`zbekiston Respublikasi Oliy xo`jalik sudi:  O`zbekiston Respublikasi Oliy xo`jalik sudi xo`jalik sudi ishini yuritish sohasida oily organ sanaladi. O`zbekiston Respublikasi Qoraqalpog`iston Respublikasi xo`jalik sudi, viloyatlar va Toshkent shahar xo`jalik sudlarining sud faoliyatini nazorat qilish huquqiga ega.  O`zbekiston Respublikasi Oliy xo`jalik sudi ishlarni birinchi instansiya sudi sifatida kassatsiya va nazorat tartibida ko`rib chiqadi.  O`zbekiston Respublikasi Oliy xo`jalik sudi:  O`zbekiston Respublikasi Oliy xo`jalik sudi Plenumi sharhlarining xo`jalik sudlari tomonidan bajarilishi ustidan nazorat qiladi;  quyidagi xo`jalik sudlari faoliyatini tekshiradi;  xo`jalik sudlari ishlarining ijobiy tajribasini o`rganadi, boyitadi va tatbiq qiladi.  Harbiy sudlar:  O`zbekiston Respublikasi Harbiy sudlari tizimi:  O`zbekiston Respublikasi Oliy sudinig harbiy kollegiyasi;  O`zbekiston Respublikasi Harbiy sudi;  okrug va hududiy harbiy sudlardan iborat.  O`zbekiston Respublikasi Harbiy sudlari:  O`zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi. Davlat chegaralarini qo`riqlash bo`yicha qo`mitasi, Milliy xavfsizlik qo`mitasi, Favqulodda holatlar bo`yicha Vazirligi, Ichki ishlar vazirligi qo`shinlari va qonunchilikka muvofiq tuziladigan boshqa harbiy qismlar, shuningdek, harbiy xizmatga majburlarning o`quv yig`inlarini o`tash chog`ida sodir etgan jinoyatlari yuzasidan ishlarni;  Harbiy hizmatchilarning da`volari bo`yicha harbiy qismlar, harbiy birlashma va qo`shilmalar, harbiy boshqarmalar organlarining qo`mondonligiga nisbatan fuqarolik ishlarini va harbiy mansabdor shaxslarning xatti-harakati (qarori)ga nisbatan shikoyatlarni;  Alohida vaziyat tufayli umumiy yurisdiksiya sudlari faoliyat yuritmaydigan joylardagi barcha fuqarolik va jinoyat ishlarni;  Davlat siriga daxldor ishlarni ko`rib chiqadi.  Inson huquqlari va erkinliklarini himoya qilish, jamiyatda qonuniylik va adolatni qaror toptirish sud organlarining asosiy maqsadidir. Sud organlari faoliyatining muhimligi kishilar o`rtasida vujudga kelgan mojarolarni zo`ravonliksiz, mamlakatda qabul qonunlar asosida hal etilishida mujassamlashgan.

 3. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida barcha uchun majburiy bo`lgan shunday qoida mustahkamlab qo`yilgan: faqat sud shaxsni jinoyat sodir etganlikda aybdor deb topishi va qonunga muvofiq jazo chorasini belgilashi mumkin.  Bunda jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir odam himoya uchun barcha vositalar ta`minlab beriladigan sudda ishi qonuniy tartibda, oshkora ko`rib chiqilib jinoyati aniqlanmaguniga qadar aybdor hisoblanmaydi. Bunday javobgarlikni aniqlash tartibi aybsizlik prezumpsiyasi deb ataladi.  4. O`zbekiston Respublikasi sudyalari mustaqil va ularning shaxsi daxlsizdir, ya`ni sudyalar va xalq maslahatchilari sud ishini faqat qonun asosida va ularga nisbatan har qanday tashqi ta`sirni istisno qiluvchi sharoitda muhokama qiladilar.  O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 112-moddasida belgilanganidek, sudyalar mustaqildirlar, ular faqat qonunga bo`ysunadilar. Sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga biron bir tarzda aralashishga yo`l qo`yilmaydi va bunday aralashish qonunga muvofiq javobgarlikka sabab bo`ladi.  Davlat idoralari xodimlari, istalgan maqomdagi mansabdor shaxslar va fuqarolar konkret ishlarni qanday hal etish to`g`risida sudga ko`rsatma berishga haqli emasdirlar. Daxlsizlik prinsipi sudyaning ruxsatisiz uning xizmat xonasiga, uyiga kirishga, xat-xabarlariga ko`z yugurtirishga, narsalari va hujjatlarini ko`zdan kechirishga haqli emaslikni anglatadi.  O`zbekiston Respublikasining 25 yoshdan kichik bo`lmagan, oliy yuridik ma`lumotga, kamida 2 yillik yuridik mutaxassislik bo`yicha ish stajiga ega bo`lgan va malaka imtihonini topshirgan fuqarosi sudya etib tayinlanishi mumkin.  O`zbekiston Respublikasining ofitser unvoniga ega bo`lgan, haqiqiy harbiy xizmatni o`tayotgan fuqarosi harbiy sudning sudyasi bo`la oladi.  O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiq sudyalar deputat etib saylana olmaydilar, siyosiy partiyalar va harakatlarga mansub bo`la olmaydilar, shuningdek, sudya vazifalarini boshqa bir haq to`lanadigan ish bilan qo`shib olib borishga haqli emasdirlar.  Sudya jinoiy javobgarlikka tortilgan taqdirda, aagr o`zining lavozimiga mos kelmaydigan faoliyat bilan shug`ullanganligi aniqlansa, uning vakolatlari to`xtatib turiladi.  Sudya yozma ariza bergan taqdirda, uning tomonidan sudya qasamyodi buzilganida, u huquqiy layoqatsiz deb e`tirof etilganda va vafot etgan taqdirda uning vakolatlari to`xtatiladi.

O'xshashlar

Sud hokimiyati 2

O`zbekiston Respublikasi sud tizimi

O‘zbekiston respublikasida sud hokimiyati 2

O’zbekistondagi parlament tizimi 2

O`zbekiston Respublikasi Sud tizimi dars ishlanma noan'anaviy